KUNST CULTUUR
Rode beuk keert terug als kunstwerk;,
Tentoonstelling wakkert hebzucht aan 'Indonesië in beeld
'Afschaffen subsidie
popmuziek rampzalig'
Samenwerking Volkenkunde
en Nationaal Museum Jakarta
Manifest van popwereld
Frits Garenfeld maakt reuzentol voor beeldentuin in Alphens centrum g
Leidse hoogleraar toont overzicht Art Nouveau en Art Deco in Haags Gemeentemuseum FIj Pmijsen
Drie
verschillende
visies in
Warmond
ft
Wipneus en Pim. Foto: ANP
Rijnwoude krijgt
ook popfestival
hazerswoude - De gemeente
Rijnwoude krijgt ook een echt
popfestival. Het initiatief is ge
nomen door dorpshuis Pleyn
'68 in Hazerswoude-Rijndijk,
dat daarmee zijn 35-jarig be
staan viert. Voor het festival
Pleynpop op zaterdag 13 sep
tember zijn tien acts geboekt.
Op twee podia wordt opgetre
den door onder meer Kopna
Kopna, The Shoes, ld, Hasjee
Royal en Wipneus Pim. De
voorverkoop voor Pleynpop be
gint zaterdag 19 juli.
Keukenhof wil
vaker exposities
lisse - Kasteel Keukenhof in
Lisse wil vaker exposities in
huis halen. Sinds afgelopen
weekeinde toont de Rotterdam
se kunstenaar Wïm Bartelts (79)
er zijn bloemstillevens. Daar
voor is gekozen omdat de
streek haar welvaart groten
deels aan (bol)bloemen heeft te
danken. Bartelts heeft speciaal
voor deze gelegenheid een drie
luik geschilderd van tulpen,
narcissen en hyacinten. Bezoe
kers kunnen een bod op dit
drieluik uitbrengen. De op
brengst is voor de restauratie
van het kasteel. De expositie
blijft tot 13 september te zien.
Rijksmuseum
weer geopend
amsterdam - De Oostvleugel
van het Rijksmuseum in Am
sterdam gaat morgen weer
open voor publiek. In deze
vleugel hangen stukken uit de
verzameling Schilderkunst en
Nederlandse Geschiedenis. Met
de heropening is bijna het hele
museum weer voor bezoekers
toegankelijk. Eind april moest
het hele museum dicht, nadat
er asbest was aangetroffen.
Verhalen en
muziek uit Tour
Nijmegen - Oud-wielrenners en
schrijvers bespreken zaterdag
in Nijmegen de honderdjarige
geschiedenis van de Tour de
France. Het gesprek is onder
deel van een totaalprogramma
rondom het wielerevenement
in cultureel centrum Lux. Aan
het gesprek doen onder ande
ren Peter Winnen, Jean Nelis-
sen, Martin Ros en Jeroen Wïel-
aert mee. Na de beschouwin
gen is er een dansfeest tot zon
dagmorgen vijf uur, onder meer
op hits die tijdens de Tour veel
gedraaid zijn. Lux vertoont ook
twee films die de Tour de Fran
ce als onderwerp hebben. De
animatiefilm 'Les Triplettes de
Belleville' en de documentaire
'Tour des legendes'.
Van Morrison
komt naar Carré
amsterdam - De Ierse zanger
Van Morrison komt op 24 en 25
oktober naar Amsterdam voor
twee concerten in Koninklijk
Theater Carré. Zijn carrière be
slaat inmiddels veertig jaar. In
1963 richtte hij de legendari
sche formatie Them op waar
mee hij hits scoorde als 'Gloria'
en 'Baby, please don't go'. Tij
dens zijn solocarrière haalde
"Van the Man' nog maar zelden
de hitparade. Wel bleef Van
Morrison (57) een constante
stroom van hoogstaande platen
de wereld in sturen. De kaart
verkoop begint zaterdag.
Herbie Mann
overleden
los angeles - De Amerikaans
jazzmusicus Herbie Mann is op
73-jarige leeftijd overleden. De
fluitist stierf aan de gevolgen
van prostaatkanker. Mann ver
wierf wereldfaam met zijn mu
zikale fusie van oorspronkelijke
jazz en Braziliaans/ Afrikaanse
ritmes. Zijn grootste successen
had hij met 'Herbie Mann at
the Village Gate', 'Do the Bossa
Nova with Herbie Mann' en
'Herbie Mann/ Joao Gilberto/
Antonio Carlos Jobim'.
Japanse kunstprijs
Rem Koolhaas
rome - Een van de belangrijkste
kunstprijzen, de Japanse Prae-
mium Imperiale Prijs, is dit jaar
toegekend aan onder meer de
Nederlandse architect Rem
Koolhaas. De prijsuitreiking is
op 23 oktober in Japan. De vijf
winnaars krijgen elk een geld
bedrag van omgerekend
130.000 euro. Behalve Koolhaas
vallen ook de Britse filmmaker
Ken Loach, zijn landgenote
Bridget Riley en de Italianen
Claudio Abbado (muziek) en
Mario Merz (beeldhouwkunst)
in de prijzen.
donderdag 3 juli 2003
leiden - Het Rijksmuseum
voor Volkenkunde in Leiden
en het Nationaal Museum in
de Indonesische hoofdstad Ja
karta hebben een samenwer
kingsovereenkomst getekend.
De twee musea gaan in de
toekomst onder meer docu
mentatie uitwisselen en geza
menlijk onderzoek verrichten.
Ook wordt een grote tentoon
stelling met objecten uit beide
musea voorbereid, die in au
gustus 2005 als onderdeel van
de viering van zestig jaar onaf
hankelijkheid van Indonesië
te zien is en later in Leiden.
Het Nationaal Museum en het
Leids volkenkundig museum
hebben deels een gemeen
schappelijke geschiedenis, die
terug te voeren is op het Bata-
viaasch Genootschap van
Kunsten en Wetenschappen
dat in 1778 werd opgericht.
Met name in de negentiende
eeuw hebben wetenschappers
zowel voor het Bataviaasch
Genootschap, waaruit later
het Nationaal Museum in Ja
karta is voortgekomen, als
voor het Leidse museum ver
zameld.
De relatie tussen de collecties
van beide musea is tot nog toe
niet goed onderzocht. Hierin
moet het samenwerkingsver
band verandering brengen.
Ook zal een aantal gemeen
schappelijke boeken, artikelen
en internetpublicaties het
licht zien en zal er de komen
de drie jaar geregeld personeel
uitgewisseld worden.
Het akkoord tussen de musea
geeft mede invulling aan het
zogenaamde 'Memorandum
of Understanding', dat de re
geringen van Indonesië en
Nederland in februari 2000
sloten. Hierin werd onder
meer samenwerking op het
gebied van cultureel erfgoed
gestimuleerd.
den haag/gpd - Het voome-
men van de overheid om de
subsidieregeling Nederlands
Popmuziekplan (NPP) in 2005
op te heffen is 'onzinnig, onno
dig en voor het live-circuit in
Nederland uiteindelijk rampza
lig'. Dit stelt het Nationaal Pop
Instituut (NPI), dat de regeling
uitvoert, in een manifest dat
woensdag is aangeboden aan
staatssecretaris van cultuur Me-
dy van der Laan (D66). Het is
ondertekend door vrijwel alle
belangrijke poppodia en festi
vals als Lowlands, Dance Val
ley, Noorderslag en Pafkpop,
door platenmaatschappijen,
popkoepels, concertorganisato
ren en door bands en artiesten
van Carel Kraayenhof en Bou-
dewijn de Groot tot De Dijk en
Blof.
Het Nederlands Popmuziek
plan heeft een jaarlijks budget
van ruim 900.000 euro, waar
mee bijna 2000 optredens van
Nederlandse bands en dj's mo
gelijk worden gemaakt. Het
plan om dit budget vanaf 2005
op te laten gaan in het Fonds
voor Podiumprogrammering en
Marketing (FPPM) stamt nog
uit de nadagen van PvdA-
staatssecretaris Rick van der
Ploeg. „Heel lang zijn we in het
ongewisse gelaten", aldus ad
junct-directeur Arjen Davidse
van het NPI. „De soep werd
niet zo heet gegeten als ze werd
opgediend, kregen we te horen.
Er leek weinig reden voor ons
om op de barricaden te gaan.
Maar ruim een jaar geleden
stond het ineens op papier."
Volgens Davidse heeft het nu
één jaar oude FPPM 'heel ande
re doelstellingen'. „Dat richt
zich op aanvullende subsidie
voor bijzondere podiumprojec
ten. Van de 171 aanvragen heeft
het FPPM er het afgelopen jaar
een veertigtal gehonoreerd. En
daarvan hadden er ongeveer
anderhalf met popmuziek te
maken. Popmuziek 'an sich' is
voor het FPPM te gewoon, daar
heb je niks te zoeken als muzi
kant."' Het afgelopen 'rege-
ringsloze' jaar, zegt Davidse,
heeft het NPI van de nood een
deugd gemaakt door de achter
ban te mobiliseren. „Voor mu
zikanten is het toch een ver-
van-mijn-bed-show. De huidi
ge regeling is zo ingericht dat je
er weinig van merkt, zonder
bureaucratische poespas. Maar
nu weet iedereen: wacht effe-
tjes, als dit doorgaat zijn er
straks per jaar 2000 concerten
minder."
Door het rijk wordt nu nog jaar
lijks zo'n 150 miljoen euro uit
getrokken voor podiumkun
sten. Daarvan gaat 1.7 procent
(ongeveer 2,5 miljoen euro)
naar de popmuziek.
door Theo de With
ALPHEN AAN DEN RIJN - De rode
beuk is teruggekeerd naar het
centrum van Alphen aan den
Rijn. De monumentale boom
moest wijken voor het nieuwe
stadshart. Ondanks allerhande
acties kon de beuk niet worden
behouden. Twee jaar later is de
boom gereïncarneerd in een
kunstwerk. Beeldhouwer Frits
Garenfeld gebruikte het hout
van de rode beuk voor een beeld
van een tol. Het staat in de beel
dentuin naast het Centrum Beel
dende Kunst (CBK) die zaterdag
officieel wordt geopend.
De rode beuk gaf zich niet zon
der slag of stoot prijs. Meer dan
een eeuw had de boom fier aan
de Julianastraat gestaan. Veel
Alphenaren trokken zich het lot
van de boom naast het post
kantoor aan toen bekend werd
dat de kettingzaag erin zou
worden gezet. Winkels, een the
ater, een parkeergarage. Alphen
wil een echte stad worden en
voor de rode beuk was daarin
geen plaats. Het IVN ging de
barricaden op. Er werden ge
dichten aan de boom gewijd en
er werd zelfs geld ingezameld
om de beuk te verplaatsen.
Gouda had belangstelling. Het
mocht allemaal niet baten. Op
13 maart 2001 ging onverbidde
lijk de zaag in de boom en werd
de reus geveld.
Op verzoek van het IVN werd
de boomstam bewaard. Zo ont
stond het idee om de boom als
kunstwerk te laten terugkeren
in de stad. Op datzelfde mo
ment was het CBK bezig een
plan te ontwikkelen voor het
smalle lapje grond tussen het
kunstcentrum, ook onderdeel
van het nieuwe stadshart, en de
karakteristieke Adventskerk.
Eén plus eén bleek twee. Alphe-
naar Frits Garenfeld kreeg de
opdracht om van de rode beuk
een kunstwerk te maken voor
de kleine beeldentuin die in de
ze corridor verrijst.
„Een geweldige opdracht na
tuurlijk", zegt de beeldhouwer
die vorig jaar nog genomineerd
was voor de cultuurprijs van de
gemeente Alphen aan den Rijn.
Veel ideeën liet hij de revue
passeren voordat hij voor een
reuzentol koos. „Ik heb er zelfs
over gedacht om van het hout
potloden te maken en die uit te
delen als een soort performance
Uiteindelijk liet hij zich inspi
reren door het verleden.
„De heb me laten vertellen dat
Frits Garenfeld bij de plaatsing van zijn tol in de beeldentuin
tussen Adventskerk en Centrum Beeldende Kunst Foto: Hielco
Kuipers). Inzet: Een dag met een zwart randje voor veel Alphe
naren: de dag dat de rode beuk werd geveld. Foto: Archief
de boom vroeger in de tuin
stond van een de eerste panden
van de Martha Stichting in Al
phen. Later is die instelling
voor moeilijk opvoedbare kin
deren verhuisd naar Park Rijn
stroom. Ik stel me zo voor dat
kinderen vroeger onder
die boom hebben ge
speeld. Geknikkerd, gehoepeld,
getold. Daarom heb ik ervoor
gekozen een stuk speelgoed te
maken. De vorm van een tol
spreekt me het meest aan. Er zit
renfeld opgebouwd uit tal vjbi
ringen die aan elkaar gelij»n 1
zijn. Hij is daarbij geholphei
door houtdraaier Cor Doomde
kamp uit Bodegraven. „Datjjib
een vak apart. Hij heeft ervqbe
gezorgd dat de tol een mqdif
glad oppervlak heeft." Aan
onderzijde zit een bron
knop. Voor de stevigheid zit
de binnenkant een construi
van roestvrijstaal en is de
verder opgevuld met pi
schuim.
De tol is 2.20 meter hoog
heeft een doorsnede van
meter. De plaatsing van
beeld had een paar dagen g<
den heel wat voeten in de
de. Het is met een bouwkr;
die in de bouwput van
stadshart wordt gebruikt,
het CBK heen getakeld. Ook
andere beeld voor de tuin,
door Marjolijn Mandersloot
maakt hert op lange potei
op die manier geplaatst,
kunstwerk van Garenfeld isDe'
een spiraalachtige construt
gezet. „Die stelt het touw
kc
beweging in en dat is een terug
kerend thema in mijn werk."
De rode beuk werd daarom ver
zaagd tot planken van tien cen
timeter dikte. De tol heeft Ga-
dat de tol in beweging brerftf
Ik probeer in het beeld net r
moment te vangen dat de j
uit het touw springt om te gi
spinnen."
Inmiddels heeft hij bedacht I
de tol ook nog een andere b4
kenis heeft. „Het is de tol
wij als Alphenaren hebb
moeten betalen voor het staj
hart het omhakken van
honderd jaar oude rode beuk,
De beeldentuin met het heitjiu
de tol wordt zaterdag om 16jsr
uur geopend. De tuin is nie»re
betreden. Hij is alleen te bejGI
ken vanaf de balustrade la|jft
het CBK. Daarom staan befeei
kunstwerken op construct
die ze ver boven de grond uilfeiti
len, zodat ze op ooghoogte jru
men van het langslopend |u(
bliek. In de galerie van het Qie
wordt geljlo]
tijdig <G:
expositie |de
opend nee
ander whl
van Fjpv
Garenfeltfro
en Marjofiai
Mander- in
sloot. 14,
blijft tot, s
augustus ou
zien. nte
I r
Frits GanBr
feld en Mol
jolijn Mols
dersloot, t/m 17 augusid
CBK, CasteUumstraat le, bet
phen aan den Rijn. Open: g
t/m za 11.00-17.00 uur en|he
13.00-17.00 uur. JE
Hel
door Francoise Ledeboer
den haag/leiden - Lezen of niet
lezen? In de leunstoel maakt ie
dereen zelf die keus, in een mu
seum is het altijd afwachten
hoeveel leesarbeid moet wor
den verricht om van een ten
toonstelling te kunnen genie
ten. Hoe wankel het evenwicht
tussen te veel en te weinig lees
stof is, toont de expositie 'Art
Nouveau Art Deco' in het Ge
meentemuseum Den Haag. Het
zal alleen buitengewoon leer
gierige bezoekers lukken de
rondgang te voltooien aan de
hand van het naslagwerk van
conservator Titus Eliëns. Wie
zijn boek over honderd kunste
naars uit de periode 1880-1940
al gauw vermoeid dicht slaat of
er zelfs niet aan begint, moet
tevreden zijn met een summie
re wandtekst. Dat is een educa
tieve misser die afbreuk doet
aan het belang van dit over
zicht.
Het naslagwerk maakt deel uit
van de boekenserie van uitge
verij Waanders waarin eerder
titels als het 'Nederlandse
Kunstboek' en het 'Haagse
School Boek' verschenen. Dat
zijn zonder uitzondering parels
en ook het boek 'Art Nouveau
Art Deco' van Eliëns, naast con
servator ook hoogleraar aan de
Universiteit Leiden, is zo'n
voorbeeldig encyclopedisch
overzicht. De prachtige kleu
renfoto's maken deze uitgave
nog eens extra aantrekkelijk.
De kunst van Art Nouveau en
opvolger Art Deco raakte na de
Tweede Wereldoorlog in diskre
diet. De stijl werd afgedaan als
oppervlakkige glamour en
kwam pas in de tweede helft
van de jaren tachtig weer in de
belangstelling te staan. Voor
zien van de status van geliefd
verzamelobject worden voor
Art Nouveau en Art Deco tegen
woordig gepeperde prijzen ge-
werken uit het oude Egypte,
Griekenland en Midden-Ameri-
ka.
Omdat internationale voorbeel
den op deze expositie ontbre
ken, is het bij een rondgang
langs de tientallen stukken glas
werk, keramiek, meubels, boek
banden, maskers, sieraden, zil
veren voorwerpen en tapijten
niet gemakkelijk de 'typisch Ne
derlandse bijdrage' aan Art
Nouveau en Art Deco te karak
teriseren. De genoemde inspi
ratiebronnen zijn zichtbaar
aanwezig, maar 'onze' kunstnij
verheid maakt in de eerste
plaats de indruk van 'nuchtere'
ambachtelijkheid. Zwart-wit ge
steld: de ontwerpers hielden
zich in het algemeen aan het
oer-Hollandse gezegde van 'doe
maar gewoon, dan doe je al gek
genoeg'.
Van Berlage tot Bart van der
Leek, van Thom Prikker tot Jan
Toorop en van Copier tot Be
geer selecteerde Eliëns heb
zucht opwekkende kunstnijver
heid van een stoet aan bekende
kunstenaars. De meerwaarde
van deze expositie ligt in de ho
ge kwaliteit van de in vergetel
heid geraakten. Ooit gehoord
van Jan de Meyer (1878-1950),
vertegenwoordigd met een
kostbare theekast die met zijn
strakke verticale en horizontale
lijnvoering een lust en rust voor
het oog is? Voor even uit de de
pots gehaald, hadden vooral
deze onbekende representan
ten van Art Nouveau en Art De
co een uitvoeriger uitleg op de
ze expositie verdiend dan ze nu
hebben gekregen.
Expositie 'Art Nouveau Art De
co', t/m 2 november, Gemeen
temuseum, Stadhouderslaan
41, Den Haag. Open: di t/m zo
11.00-17.00 uur. Het boek 'Art
Nouveau Art Deco' van Titus
Eliëns is uitgegeven door
Waanders en kost 14,50 euro.
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: 'Indonesië in beeld', schilderijen
van Pieter Deiman, Komang Suaka en Jos
van den Berg. Prijzen: 380 t/m 4000
euro. Te zien: t/m 31/8, wo en do 11-18
uur, vrij 11-21 uur, zaen zo 11-18 uur,
galerie Henk J. Pruijsen, Dorpsstraat 40,
Warmond.
Alsof iemand er de brand in
heeft gestoken. Zo vurig en
vlammend gloeien de schilde
rijen van Pieter Deiman je tege
moet. Bij galerie Henk J. Pruij
sen in War-
steviger. Zijn schilderijen lm
opgebouwd uit vlakken en^
kens. Dikwijls kun je als
schouwer daarmee twee kair|V(
op. Je kunt de schilderijen tl q
als abstracte composities, nt s
tegelijkertijd is de voorstelfer
vaak ook terug te leiden if
iets uit de zichtbare werkeL
heid. Tegen een witte achf"-
grond zien wij bijvoorbeeld i
robuuste rode toren. Ema
heeft Van den Berg in de ka~
lijn van het schilderij op f
grijs vlak een onleesbare t£c
geschreven. Ook wanneer je
je best doet de krabbels te o
cijferen, lukt het niet de inhl
te
mond expo
seert hij met
Komang Sua
ka en Jos van
den Berg. Al
ledrie hebben
ze met elkaar
gemeen dat
ze abstract
werken en
dat ze een
speciale band
hebben met
Indonesië. Maar daarmee hou
den de overeenkomsten op.
Deiman woont en werkt op
Bali. Het landschap en het le
ven in een andere cultuur in
spireren hem tot het maken van
olieverfschilderijen in warme,
intense kleuren. In dunne laag
jes brengt hij de verf op het
doek aan. Veel rood, geel en
oranje, maar ook diepblauw,
paars en lentegroen. Daarmee
schildert hij grote vlekken die
geleidelijk in elkaar overvloeien.
Het zijn vormen die met zoveel
gevoel voor nuance zijn aange
bracht dat het lijkt alsof ze
maar voor even op het doek
zijn neergestreken, om daarna
weer verder te gaan. Vluchtig
als een zomerbries.
Daarmee vergeleken is het werk
van Jos van den Berg een stuk
nhf
ichj
halen.
Heeft
tekst ieti
maken t
de ton
De kan^
groot, nj
we zu|
het niel
weten
men.
geeft
schilder
hoe duidelijk de toren ooi
weergegeven, iets ondoorgi
delijks. Zoals ook de betek
van de voorwerpen uit Van
Bergs collectie etnografica, ekl
hij voor de expositie uitleei c
veel bezoekers vreemd zal zi xs
Zo niet voor Komang Suf517
Deze kunstenaars is afkonjoof
van Bali en woont al ruim l
jaar in Nederland. Op het eej
gezicht lijken zijn voorstel
gen op grote zwarte spir
webben. Maar wie wat lai
kijkt, ontdekt dat er een wel
achter ligt. Door de web|
heen zien we lineaire struj
ren en witte ronde vormen. I
is alsof we door een gebaj
ruit naar een andere werkel
heid kijken. Daarmee voegt I
aka de ontbrekende mysti
dimensie aan de expositie tol
vraagd en betaald. Eliëns prijst
zich dan ook gelukkig dat hij de
collectie van het Gemeentemu
seum, dat zich al vele tientallen
jaren op dit verzamelgebied
concentreert, af en toe kan uit
breiden met schenkingen.
Een voorbeeld op deze exposi
tie zijn de twee voetballers in
batik op fluweel naar een ont
werp van Chris Lebeau uit
1921, door particulieren afgele
verd in plastic tassen na het op
ruimen van de zolder. De voet
ballers hadden niet misstaan op
een klassieke Griekse vaas en
vormen een waardevolle aan
vulling op het uitzonderlijke
glaswerk, de tafelkleden en de
gebatikte boekband van 'De
stille kracht' van Couperus die
het museum al van ontwerper
Lebeau in huis had.
Douwe Egberts schonk ter gele
genheid van het 250-jarig be
staan dit jaar een koffieservies
van de Haagse plateelbakkerij
Rozenburg uit 1901-1910 dat
ooit toebehoorde aan koningin
Emma. Het flinterdunne servies
van eierschaalporselein werd
naar een ontwerp van Jurriaan
Kok gedecoreerd door S. Schel
link. Alleen al de decoratie op
dit servies van een spin midden
in de ragfijne draden van zijn
Het koffieser
vies van eier
schaalporselein
van ontwerper
Jurriaan Kok,
dat ooit toebe
hoorde aan ko
ningin Emma.
Foto: GPD/Erik
en Petra
Hesmerg
web maakt deze aanwinst tot
een topstuk.
Eliëns stelt in zijn inleiding dat
de Nederlandse kunstnijverheid
zich tussen 1880 en 1940 on
derscheidde door een ongeloof
lijke veelzijdigheid. Zo'n hon
derd bekende en onbekende
ontwerpers leverden een ty
pisch Nederlandse bijdrage aan
de internationale stijlbeweging
van Art Nouveau en Art Deco.
Eclectisch, modern, exotisch en
sensueel, bevredigden de uitin
gen van deze stijl wereldwijd de
behoeften van zowel de elite als
een breed publiek. Belangrijke
inspiratiebronnen waren kunst-
