De valse start van
een Tour da France
Bizarre belevenis voor Leidse organisatoren
Bij
weekendbijlage
van
Leidsch
Dagblad
Achtergrond
Achteraf zeggen vrijwel alle be
trokkenen dat ze er veel van heb
ben opgestoken. „Het was on
danks alles een prachtige ervaring", vindt
organisator Joop Riethoven. „Als je zoiets
eenmaal hebt gedaan, kun je alles aan",
roept André de Jong, ex-directeur van de
Groenoordhallen, destijds start- en fi-
nishplaats van het tijdritje door de stad.
„Het is mooi dat we het een keer hebben
meegemaakt", zegt oud-sportwethouder
DickTesselaar. En: „Leiden is er hoe dan
ook mee in de schijnwerpers gezet", vult
sponsor Eimert Teekens (destijds van de
Weesmeesters) aan.
Onderwerp van gesprek: de start van de
Tour de France in Leiden. Een proloog,
die het hoogtepunt van het Leidse sport
jaar 1978 had moeten worden, maar een
dramatisch dieptepunt werd. Sportief en
financieel. „Het was één groot fiasco", is
de herinnering van Wim van Duivenbo-
de, mede belast met het uitzetten van het
parcours en de beveiliging langs de route.
„Niemand verdiende er wat aan, behalve
de Fransen. En de toeschouwers voelden
zich belazerd omdat de koers niet meetel
de voor het klassement. Voor zover ik
weet is het in de historie van de Tour de
enige keer geweest dat zo'n maatregel
vanwege de weersomstandigheden is ge
nomen. Eigenlijk hebben we dus toch ge
schiedenis geschreven. Maar dat is een
wrang grapje, want wat Riethoven over
kwam was veel erger."
Emoties
Het is een kwart eeuw geleden dat de
Tour z'n bizarre proloogdag in de Sleutel
stad beleefde, maar Joop Riethoven (81
inmiddels) kan er nog van vol schieten.
Tijdens zijn terugblik op de lijdensweg
van Leiden wordt hij overmand door
emoties, vooral als hij terugdenkt aan de
avond voor de proloog. Met de andere le
den van de Leidse Tourstichting had hij
zich twee jaar uit de naad gewerkt om de
tijdrit door het centrum van de stad mo
gelijk te maken, maar zelf zou hij 'm niet
meebeleven. Nog voor er één meter was
gefietst werd de intiatiefnemer en mede
organisator getroffen door een hersen
bloeding.
Woensdag 28 juni 1978, gala-avond in de
Groenoordhallen met het voorstellen van
de ploegen. „Ik had net een zilveren fiets
je uitgereikt aan Eddy Merckx, ploegleider
van C A, vanwege zijn verdiensten voor
de wielersport. Zelf had ik er daarna ook
eentje gekregen van burgemeester Vis,
omdat ik de Tour naar Leiden had ge
haald. Bij het uitspreken van het dank
woord kreeg ik een raar gevoel in mijn
hoofd en tien minuten later lag ik ge
strekt. Chris Delbressine, de omroeper,
vond me. Hij heeft mijn leven gered,
dacht aan een hartaanval en riep meteen
Har Meijer erbij, die als arts aanwezig
was. Hij constateerde een hersenbloe
ding.
Zes dagen heb ik in het ziekenhuis in co
ma gelegen en toen ik bijkwam, dacht ik
dat ik net binnen was gebracht. Toen ik
daarna te horen kreeg wat er allemaal ge
beurd was rond de proloog, ontplofte ik
bijna weer. Als ik erbij was geweest, zou
het nooit zover gekomen zijn."
Gezien de dictoriale houding van de
toenmalig Tourdirecteur Felix Lévitan
valt dat te betwijfelen, maar nu Riethoven
er geen getuige van kon zijn, ging er in elk
geval van alles mis. De Franse week die
rond het vertrek van de Tourkaravaan
was georganiseerd, koerste al aan op een
stevige flop omdat het publiek massaal
wegbleef. De proloogdag zelf stond bol
van de incidenten. De Tourdirectie liet
met de contracten in de hand achttien
Nederlandse reclameborden weghalen bij
de finish, wat een grote financiële strop
betekende voor de Leidse organisatoren.
De koers zelf liep uit op een Tour de Farce
omdat de Fransen de wedstrijd niet mee
lieten tellen op verzoek van de buiten
landse ploegleiders (Peter Post van Ti Ra
leigh was tegen).
Reden voor die beslissing: de al dagen
aanhoudende regen. Aanleiding: de angst
dat er renners, en dan vooral de Franse
favoriet Thevenet, op de Leidse keien on
deruit zouden gaan. Gevolg: twee jaar
voorbereidend werk in één klap naar de
knoppen, tienduizenden toeschouwers
die zich bedrogen konden voelen en een
proloogwinnaar, Jan Raas, die de gele trui
niet kreeg uitgereikt.
De renners waren wel op de hoogte van
de neutralisatie, maar Raas was toch vol
uit gegaan omdat hij graag in het lei
derstricot uit Leiden wilde vertrekken. De
woedende Zeeuw vond het parcours ab
soluut niet gevaarlijk en brieste dat het
'belachelijk en ongehoord' was dat hij de
trui niet kreeg. Raas haalde de volgende
dag zijn gram met zijn etappewinst in St.
Wiïlebrord, waarmee hij alsnog het geel
veroverde. Leiden bleef diep in het rood
achter.
Tekort
Driehonderdzestigduizend gulden was
betaald voor de start, waar nog een paar
ton aan extra uitgaven bijkwam. Felix Lé
vitan kon dan ook met een goed gevulde
beurs afreizen naar de volgende etappe
plaatsen: de Leidse Tourstichting bleef na
de kermiskoers zonder waarde zitten met
een nadelig saldo. Hoe groot het tekort
exact was, weet niemand meer. Het dos
sier van de in 1980 ontbonden Stichting
Tour de France Leiden dat in het archief
ligt van de Kamer van Koophandel, geeft
wat dat betreft geen uitsluitsel en geen
van de bestuursleden herinnert zich of er
ooit een officiële eindafrekening is gepre
senteerd.
„Ik weet het echt niet meer, ik leefde in
een waas en was een hele tijd uit de rou
latie", zegt Riethoven, die eventuele ba
ten had willen gebruiken voor het bou
wen van een blokhut voor geestelijk ge
handicapte kinderen op Duinrell. „Daar
is natuurlijk niets van terecht gekomen,
want het heeft iedereen geld gekost.
Vooral Teekens, ja."
Teekens zelf, die met de in de Vleesmees
ters verzamelde slagerijen het startgeld
had opgehoest, doet er uiterst laconiek
over. „Ik zal er wel een tonnetje bij inge
schoten zijn, maar ach, ik heb in mijn le
ven wel meer verloren. Als je maar zorgt
dat je meer wint dan verliest", meldt hij
vanaf zijn landgoed in Vogelenzang.
DickTesselaar, van 1974 tot 1990 sport
wethouder in Leiden en nu P O-func-
tionaris bij een watersportbedrijf, weet
nog wel dat het heel veel moeite kostte de
gemeentegarantie van 150.000 gulden
over de streep te krijgen in de raad. „Dat
was nogal omstreden, want 'links' vond
het maar onzin." Ook hij herinnert zich
niets van een eindafrekening. „Die ander
halve ton om de eigen gemeentediensten
te betalen - de huur van de Groenoord-
hal, de hekafzettingen, de reinigingsdien
sten - dat soort zaken - zou best wel eens
'zomaar' verdwenen kunnen zijn."
Zelfs Gerrit Kom kan er niet meer opko
men hoe het ten slotte precies met de fi
nanciën is gegaan. „Het is zo lang gele
den", verzucht de man die als onderdi
recteur van een bank de penningmeester
van de stichting was. Kom wil er ook lie
ver niet verder op ingaan, „want ik heb
krassen op mijn ziel overgehouden aan
die hele gang van zaken rond de proloog.
Het verdriet me al zeer dat u me heeft ge
vonden."
Na enig aandringen graaft hij toch wat
dieper in zijn geheugen. „Op een gegeven
moment is de Stichting uitgeschreven bij
de Kamer van Koophandel. Dan zal er
voor die tijd toch overlegd moeten zijn en
zal er een afrekening bij het dossier zijn
gevoegd. Die is er niet? Oh. eh. ja. Dan
denk ik dat ik de stukken heb opgestuurd
naar de Vleesmeesters en dat zij en de ge
meente hun verlies genomen hebben.
Naar mijn mening is de zaak in elk geval
goed afgewerkt. Verder wil ik er niet over
praten."
André de Jong, 60 en net vertrokken bij de
Groenoordhallen, wil dat maar al te
graag. Hij blijft het leuk vinden om terug
te kijken op de Leidse Tourperiode.
„Want het was ondanks alles een beleve
nis. Een ervaring die maar heel weinig
mensen meemaken.
De Jong is de enige die stellig zegt te we
ten dat de kosten en baten naderhand of
ficieel nooit tegenover elkaar zijn gezet.
Hij was echter geen lid van het Stichtings
bestuur, hij was in gemeentedienst belast
met de veelomvattende organisatie in de
Groenoordhallen, start- en finishplaats
van de proloog, perscentrum, renners
kwartier, medisch keuringscentrum en
Tourkantoor. Alom geprezen vanwege
zijn werk, praat hij ook nu nog met veel
enthousiasme over de tijd die 'zoveel po
sitieve' gevolgen had voor de Groenoord
hallen.
„Het is een enorme reclame geweest en ik
heb er heel goede contacten in de tv-we-
reld aan overgehouden", zegt hij. „Dat
kwam waarschijnlijk ook omdat er zoveel
mis ging. Gaat alles goed en geruisloos
dan weet niemand het na een poosje
meer; als alles fout loopt, herinnert ieder
een het zich jaren later nog. Zeker als het
gaat zoals het bij ons ging. We hadden al
les keurig voor elkaar en we werden ver
schrikkelijk genaaid."
Vervolg elders in deze bijlage.
door Paul de Tombe De start van de Tour de France in Leiden. In de tijdrit door de binnenstad passeert Jean Luc Vandenbroucke de Blauwpoortsbrug. Foto's: Archief/Jan Holvast
de Haagse
Jack the Ripper
die Blonde Dolly
vermoordde?
'Lekker afzien'
is het motto
van Tineke
Netelenbos
Bergers van
Smit staan
voor nieuwe
krachttoer
Nog voor er één meter was
gefietst werd intiatiefnemer
Joop Riethoven getroffen
door een hersenbloeding.
De Tourdirectie liet de
reclameborden verwijderen
bij de finish en omdat het
regende telde de proloog
niet mee voor het
klassement. De Tour de
France bestaat 100 jaar. Eén
keer in die eeuw beleefde 's
werelds zwaarste
wielerronde zijn proloog in
Leiden. De tijdrit door de
binnenstad, op donderdag
29 juni 1978, liep uit op een
bizarre belevenis voor de
organisatoren. „We werden
verschrikkelijk geflikt",
roepen ze 25 jaar na dato in
koor. Terugblik op een valse
start.
Wie was
Joop Riethoven, de man die het initatief nam om de Tour naar Leiden te halen, poseerde in de aanloop naar de
start bij de Groenoordhallen.
