KUNST CULTUUR
'Leiden moet textielverleden koesteren'
Musea belichten de invloed Het leven in al zijn bittterheid en hardheid
Van Gogh op latere kunst
ruurwerk van Dogtroep in Leidsche Rijn
Wie krijgt de Zilveren Veer 2003?
AANMELDING
zaterdag 28 JUNI 20C>3
ol Jim komt
lar Zoetermeer
ermeer - Het nieuwe popi-
Jim komt zondag 13 juli
Zoetermeer voor een op
en in discotheek Locomo-
Bij het tv-programma
ls' moest hij het in de finale
»gen tegen Jamai, maar zijn
ulariteit is er niet minder
Met zijn single 'Teil her'
it Jim momenteel een vette
De kaartverkoop 10 euro)
middels begonnen. De mi-
umleeftijd is 12 jaar.
en Guggenheim
Rio de Janiero
de Janeiro - De Braziliaanse
Rio de Janeiro krijgt geen
iging van het Guggenheim-
ieum. Na massale protesten
er de bevolking heeft een
tbank besloten dat het 250
oen dollar kostende project
luxe is die de stad zich niet
veroorloven. Veel inwoners
de stad vinden dat het be-
beter besteed kan worden
de bestrijding van de mis-
of verbetering van het on-
vijs en de gezondheidszorg,
litspraak is een streep door
•kening van burgemeester
ir Maia. Die had in april al
contract getekend met de
jenheim Foundation. Ook
er al een architect aange
ven voor de bouw van het
tra concert
if in de Schelft
idwijkerhout - De Zeeuw-
jand Blof geeft een extra
:ert in Noordwijkerhout.
optreden op zaterdag 4 ok-
;r in de Schelft was binnen
van tijd uitverkocht en
om is er een tweede ge
it. Het extra concert is op
lag 3 oktober. De kaartver-
[h 20 euro) begint op
ag 1 juli. In het voorpro-
ima van Blof treedt de
d Onrust op.
iliaanse schrijver
ntiggia dood
an - In Milaan is de Itali-
;e schrijver Giuseppe Pon-
a op 68-jarige leeftijd over-
n. De schrijver werd in
r geboren in Como. Tot zijn
indste werken hoorden de
an 'Twee keer geboren'
r een man en zijn gehandi-
e kind) en 'Uit het leven
gewone mannen en vrou-
Vier jaar geleden kreeg
tiggia de literatuurprijs Pre-
Strega toegekend. Ook
d hij bekend om zijn lite-
kritieken.
Amsterdam - „Van Gogh is de stamvader van de
moderne kunst", vindt conservator Jan Hein Sas
sen van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Daarom heeft hij met de 'buren' van het Van
Gogh Museum een tentoonstelling samengesteld
die de invloed van Vincent van Gogh op de na
oorlogse kunst moet aantonen.
De expositie 'Gogh Modem' heeft plaats in het
Van Gogh Museum, dat dit jaar natuurlijk uit
bundig viert dat de meester 150 jaar geleden het
levenslicht aanschouwde. Het Stedelijk stelde
echter de meeste werken ter beschikking, onge
veer tachtig in getal. Het gaat onder meer om
doeken en panelen van Appel, Baselitz, Dubuffet,
Dumas, Dijkstra, Jom, Judd, Kiefer, Van Konings-
bruggen, De Kooning, Newman, Pollock, Rainer,
Tèpies en Warhol, allemaal kunstenaars voor wie
Van Gogh volgens de samenstellers van groot be
lang is geweest öf die vergelijkbaar met hem
vooruit keken en nieuwe wegen zochten. Het
Van Gogh Museum vulde de bruiklenen aan met
25 Van Goghs uit eigen collectie. De presentatie
is opgedeeld in een aantal sectoren, die allemaal
een ander aspect van Van Goghs invloed moeten
aantonen. De afdeling met de naam Gebaar gaat
over ongeremd en losjes schilderen, wat verder
werd doorgevoerd door Cobra.
De sectie Natuur laat onderwerpen als olijfgaar
den en werkende boeren van Van Gogh en ande
ren zien. Mens brengt de warme belangstelling
van Van Gogh voor de gewone man voor het
voetlicht. Omdat de moderne kunst deze niet zo
veel meer als onderwerp gebruikt, wordt zijn
werk hier gecombineerd met realistische fotogra
fie uit de twintigste eeuw. De expositie is te zien
tot en met 12 oktober.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: De zwarte met het witte
hart van Arthur Japin door Cosmic
Theater. Regie: Bart Kiene. Spel:
Manoushka Zeegelaar Breeveld, Custav
Borreman, Raymi Sambo en Job
Redelaar. Gezien: 27/6, Schouwburg,
Leiden. Nog te zien: vanavond en zondag
(matinee), aldaar.
Het driedaagse festival 'Global
Experience', ter gelegenheid
van het feit dat de slavernij in
de Nederlandse koloniën 140
jaar geleden is afgeschaft, is in
elk geval mooi begonnen. Ar
thur Japin schreef voor het Cos-
mie Theater een eenakter, die
gebruik maakt van zijn beroem
de boek 'De zwarte met het wit
te hart', maar volledig op eigen
benen kan staan.
Hoewel de slavenhandel al in
1814 werd afgeschaft, werd er
natuurlijk toch een sluipweg
gevonden waardoor de Asjanti-
vorsten hun inkomsten en de
Hollanders hun goedkope ar
beidskrachten voor Indië niet
kwijtraakten: fort Elmina werd
een 'recruteringspost voor sol
daten' genoemd en de handel
ging gewoon door. Ter bevesti
ging van dit lucratieve verbond
werden twee Afrikaanse prins
jes, Kwame en Kwasi, als ge
schenk aan koning Willem I ge
stuurd. In het boek beschrijft
Japin hoe het de jongetjes ver
ging In het stuk laat hij ze, na
dat ze ieder huns weegs gingen,
elkaar nog een keer ontmoeten
aan de Goudkust. Kwasi, de
aangepaste, is op weg naar In
dië als mijnbouwingenieur en
probeert zijn neef, die weigerde
zich aan te passen, over te ha
len om met hem mee te gaan.
Japins thema is niet slavernij of
huidskleur, maar de vraag of je
aanpassen of juist afzetten je
verder brengt. Zijn conclusies
zijn somber. Hij presenteert be
paald geen zwart-wit wereld
beeld, waarin keuzes helder
heid en geluk brengen, maar
laat het leven in al zijn bitter
heid en hardheid zien. Japins
personages zijn niet gelukkig in
hun keuzes. Kwame niet, die
zich vastbijt in zijn Afrikaanse
verleden, hoe wreed hij ook is
uitgestoten door zijn volk, en
Kwasi ook niet, die zich met alle
macht heeft aangepast aan de
Nederlandse maatschappij
De personages zijn verscheurd.
Vooral Gustav Borreman als
Kwame laat dat indrukwekkend
zien. Het toneelbeeld is sober,
het spel zo ingetogen dat het
neigt naar een academisch ver
toog, ware het niet dat het ver
handelde zo tragisch is. Cosmic
Theater maakt er een poëtische
voorstelling van, maar windt er
bepaald geen doekjes om: te
leurstelling en cynisme winnen
het lanzaam van hoop en opti
misme.
Fransje Killaars maakt wanden van stof in De Lakenhal
door Theo de With
leiden - Fluorescerende schoenen,
knalblauwe nagels, een rood kettinkje.
Fransje Killaars houdt duidelijk van
kleur. Die voorliefde blijkt ook uit de
twee zalen op de bovenverdieping van
Stedelijk Museum De Lakenhal die de
kunstenares heeft mogen inrichten.
Hoewel zij daarvoor mocht putten uit
de textieldepots, wordt er geenszins
een stoffige collectie tentoongesteld.
Het zindert van kleur.
Fransje Killaars (1959) is van huis uit
schilder. Ook als kunstschilder werk
te ze graag met kleur. In 1990 maakte
ze een reis naar India en werd ze ge
grepen door de mogelijkheden van
textiel. „Alle stoffen worden daar met
de hand geweven. Ik ben ook zelf aan
de slag gegaan." Sindsdien gaat de
Amsterdamse door het leven als tex
tielkunstenaar. Ze beschildert geen
zijde en maakt ook geen patchwork.
De specialiteit van Fransje Killaars is
om ruimtevullende installaties te be
denken van fel gekleurde stoffen, ta
pijten, dekens en kussens.
Dat heeft ze ook in De Lakenhal ge
daan. Ze kreeg van het museum carte
blanche om te grasduinen in de de
pots met de historische collectie tex
tiel. Sinds het ontstaan in 1874 heeft
het museum textilia verzameld. Sta-
lenboeken, wollen dekens, ontwer
pen van de Leidsche Katoenmaat
schappij, kostuums voor de weeskin
deren. Zo nu en dan wordt er iets ge
toond op exposities over de geschie
denis van Leiden, maar grotendeels
ligt het te verstoffen. Daarom werd
Killaars gevraagd om er eens op een
andere, meer experimentele manier
mee om te gaan.
In de ene zaal heeft ze een 25 meter
lange tafel geplaatst. Daarop heeft ze
een selectie uit het depot uitgestald.
Resten van de roemruchte textielge-
schiedenis van Leiden liggen daar op
tafel. Ze wijst op staaltjes stof. „Kijk,
dat is batik en dat is indigo. Via de
VOC is er heel veel uit de Oost ge
haald en dat heeft zijn sporen nagela
ten. Zo zie je motieven uit Perzische
tapijten later terugkomen in de oer-
Hollandse boerenzakdoek."
Fransje Killaars bij de 25 meter lange tafel met staaltjes van stof uit het depot van De Lakenhal. Achter haar de muur die zij met zestien banen stof heeft bekleed.
Foto: Hielco Kuipers
Deze historische kroonjuwelen com
bineert Killaars met een staaltje he
dendaagse kunst. Eén muur heeft ze
naar eigen ontwerp volledig met stof
bekleed. Zestien horizontale banen
stof met een lengte van 32 meter val
len over elkaar heen, zoals staaltjes
gordijnstof dat bijvoorbeeld ook
doen, en toveren de zaal om in een
imposant architectonisch kunstwerk
van kleuren. „Door zo'n ingreep ga je
de zaal heel anders ervaren. Sommige
mensen vinden 'm groter lijken, maar
ik ervaar juist het tegenovergestelde."
In de andere zaal heeft ze alle muren
gestoffeerd. Als behang heeft ze de
kens gebruikt die ooit in Leiden zijn
vervaardigd. De stad had ooit een
grote dekenindustrie. Dekens van fa
brieken als Scheltema, Van Wijk en
Zaalberg waren een begrip. „Zie het
als een soort ode aan de mensen die
in deze industrie hebben gewerkt",
zegt Killaars. „Tot mijn verbazing had
De Lakenhal maar een stuk of tien
dekens in het archief. Na een oproep
in de nieuwsbrief liep het echter
storm. Veel Leidenaars bleken nog
dekens in huis te hebben. Ze stonden
ze graag in bruikleen af. Het bijzon
dere is dat iedereen ook een eigen
verhaal heeft bij zijn deken."
De meeste dekens zijn in pasteltinten
uitgevoerd. De patronen op de de
kens blijken wel aan mode onderhe
vig te zijn geweest. Er hangt er zelfs
één bij met de tekst 'Nederland Her
rezen'. „Mooi zijn die dekens hè",
verzucht Fransje Killaars. „Jammer
dat ze verdrongen zijn door dekbed
den en slaapzakken. Eigenlijk mag je
museumstukken natuurlijk niet aan
raken, maar ik merk dat veel mensen
het niet kunnen nalaten even te voe
len. Textiel nodigt daar toe uit. Lo
gisch, dat doe je met kleding of hand
doeken ook."
In het midden van deze tweede zaal
is een twaalftal historische kostuums
opgesteld. Ze zijn eigendom van De
Lakenhal, maar langdurig in bruik
leen gegeven aan het Haags Gemeen
temuseum. Dat museum is daarin ge
specialiseerd en heeft er speciale de
pots voor. Killaars heeft de mooiste
uitgekozen. Er staan prachtige japon
nen, maar er is ook een paspop uitge
dost met een duffelse jas uit de jaren
zeventig van de vorige eeuw. „Door
Zaalberg gemaakt. Voordat dit bedrijf
in 1980 werd opgekocht door AB,
probeerde het te overleven door jas
sen en colberts te fabriceren in plaats
van dekens waar geen vraag meer
naar was."
Deze informatie heeft de kunstenares
van H. Schrandt, de laatste directeur
van J.C. Zaalberg Zn. Hij komt aan
het woord op een van de drie televi
sieschermen in een naastgelegen
ruimte. Hier zijn ook foto's te zien uit
het roemruchte verleden van Leiden
als lakenstad. „Ontzettend veel inwo
ners leefden van de textielindustrie.
In elk huis zat wel iemand te weven.
De sporen daarvan zijn ontzagwek
kend snel uit de stad verdwenen. Ik
vind dat Leiden de restanten van de
ze industrie moet koesteren."
Ze hoopt dat ze met deze tentoon
stelling kan bijdragen aan het histo
risch besef. „Maar het is niet alleen
geschiedenis. Ik laat zien hoe het
doorwerkt in het heden. Voor de stof-
fenwand heb ik bijvoorbeeld voor
kunststoffen gekozen. Die zijn het
meest kleurecht. Ze verschieten niet
zo snel van kleur. Bovendien wegen
kunstvezels weinig en daardoor blij
ven de stoffen mooi gelijkmatig han
gen."
Haar ervaring met het 'stofferen' van
ruimtes heeft Fransje Killaars inmid
dels ook een opdracht van regerings
wege opgeleverd. Ze gaat aan de slag
in het Catshuis. In dit onderkomen
van de minister-president neemt ze
de herenkamer onder handen. „Daar
worden gasten ontvangen en ge
sprekken gevoerd. Ik maak er een ro
de kamer van. Met de kleur rood geef
ik de kamer een nieuwe identiteit. Ik
bouw de wemden op uit 21 stoffen.
Materialen als fluweel, damast en zij
de refereren aan het verleden van Ne
derland als handelsnatie."
Expositie 'Stoffen Stalen Sits' van
Fransje Killaars, t/m 26 oktober,
Stedelijk Museum De Lakenhal, Ou
de Singel 28-32, Leiden.
theater recensie
Mark Roos
orstelling: 'Dogtroep in Leidsche Rijn', t/m 26 juli,
jks, 22.00 uur, Vleuterweide, Utrecht/Leidsche Rijn.
Meer informatie: www.dogtroep.nl
n jaloerse en nurkse bouwvakker, een
tein op een fiets, een flamboyante boe-
in een piloot zonder hoogtevrees: het
enkele personages die tijdelijk een ge-
nabij de Utrechtse Vïnex-wijk Leid-
Rijn bewonen. In de voorstelling
troep In Leidsche Rijn' moeten de vier
eters met elkaar zien te leven. En dat
niet zonder spanningen en probie
ren liep Dogtroep rond met het idee
:en groot locatiespektakel te maken op
Vinex-locatie. Zo'n bouwplaats voor
anieuwbouw is immers een spannende
De geschiedenis verdwijnt er en
kt plaats voor een onzekere toekomst,
zou nogal gemakkelijk zijn om de Vi-
wijk en zijn nieuwe bewoners te persi-
n. Het pleit voor Dogtroep dat ze wei-
'gemakkelijke' beelden hebben gecre-
met eenvormige rijtjeshuizen, twee-
ieners met twee gezinsauto's en een
£y voor de deur.
Voorstelling begint met als decor een
jvlakte. Een bouwvakker slaat de eerste
een Indiaan en een Romein op een
verschijnen op de dijk naast de speel-
r. Rood-witte landmeetpalen worden
de Indiaan gebruikt als speer, om de
jein van zijn fiets te beroven.
It tempo in het begin aan de trage kant,
Ideweg de voorstelling wordt het opge-
d. En zoals gebruikelijk bij een voor-
ing van Dogtroep volgen bijzondere vi-
S effecten elkaar in rap tempo op. Mooi
1 scène waarin de spelers met pneuma-
(e boren een muzikale compositie pro
In de voorstelling van de Dogtroep moet een aantal uiteenlopende karakters het met elkaar
zien te rooien in Vinex-wijk Leidsche Rijn. Foto: ANP/Marco Hofste
beren te maken. Tijdens de voorstelling
wordt letterlijk een leefomgeving gecre-
eerd, inclusief huis, recreatieplasje en ver
lichting. Wat ooit een kale vlakte was,
wordt in ruim één uur getransformeerd tot
een leefbare omgeving.
Hoewel de verschillende personages moei
lijk aan elkaar kunnen wennen, ontstaat er
een soort van integratie. De boerin maakt
Indianengeluiden en de Indiaan koestert
zijn tuinkabouter en drinkt een kruidenbit
tertje. Ook in de muziek is de integratie te
rug te horen. Het strijkorkestje, dat als een
duveltje uit een doosje uit een duin naast
de speelplek komt, speelt heel harmonisch
samen met het lawaaiige bandje op de le
gertruck, dat te pas en te onpas over de
speelvloer rijdt en de schijnbare orde gere
geld verstoort.
Hoewel veel beelden tijdens de voorstelling
lang zullen beklijven, maakt 'Dogtroep In
Leidsche Rijn' niet de verpletterende in
druk die het achterliet in eerdere voorstel
lingen als 'Atom Tattoo', 'Noordwester-
wals' en 'Dynamo Mundi'. Het is een
vondst om dingen uit de grond te laten ver
schijnen, en ook het spel van met name
Christine van Stralen, die boerenwijsheden
(„Smaken verschillen, net als borsten en
billen") schmiert dat het een aard heeft, is
de moeite waard. Wat ontbreekt zijn beel
den die je als bezoeker bij de strot grijpen,
die ontroeren en je aan het denken zetten.
Niettemin is Dogtroep In Leidsche Rijn een
sympathieke, lichte voorstelling met humor
en een losse verteltrant. Een geoliede show
die een garantie biedt voor een bijzonder
avondje uit.
leiden - De strijd om de Zil
veren Veer, de cultuurprijs
van de Leidse regio, barst
weer los. Aan het einde van
het jaar wordt bekend wie de
Zilveren Veer 2003 in ont
vangst mag nemen. De cul
tuurprijs wordt dan voor de
negende keer uitgereikt. De
aanmeldingsprocedure be
gint vandaag.
De Aarlanderveense muziek
vereniging Door Samenwer
king Sterk (DSS) ging vorig
jaar met de eer strijken. Ze
won met een overweldigende
meerderheid van stemmen.
Eerdere winnaars waren on
der meer Atelier Kunst en
Vliegwerk, Kunstcentrum
Haagweg 4 en Theater Impe
rium.
U kunt als lezer van het
Leidsch Dagblad kandidaten
aandragen voor de Zilveren
Veer. Met behulp van deze
bon kunnen mensen of orga
nisaties die zich op cultureel
gebied hebben onderschei
den, worden voorgedragen.
Tot 15 augustus kan de bon
worden ingestuurd. Daarna
beslist een onafhankelijke
juiy wie van de aangedragen
kandidaten worden genomi
neerd voor de Zilveren Veer.
Traditiegetrouw zijn er vijf
nominaties te verdelen.
Het publiek mag zich vervol
gens in een tweede ronde
over de vijf genomineerde
kandidaten uitspreken. Via
een bon in de krant of via in
ternet kan een voorkeur wor
den aangegeven. De jury
krijgt evenveel stemmen als
er binnen komen van het pu
bliek. Uiteindelijk worden de
stemmen bij elkaar opgeteld
en wordt op 11 november tij
dens het Zilveren Veer Gala
in de Leidse Schouwburg be
kendgemaakt wie de winnaar
is.
De winnaar ontvangt naast
een oorkonde en een zilveren
speld ook een geldbedrag van
3500 euro. Dit geld moet
worden besteed aan een cul
turele activiteit. De overige
genomineerden krijgen elk
500 euro. Onder de inzenders
van deze bon wordt een aan
tal toegangskaarten verloot
voor het galafeest in de
schouwburg.
Voordat het zover is, is de
keuze aan u. Draag ze voor.
De dichter, de fotograaf, de
theatermaker, de muzikant,
de filmer, de organisator van
een evenement bij u in de re
gio. De kandidaten mogen
afkomstig zijn uit de gemeen
ten Alkemade, Alphen aan
den Rijn, Boskoop, Hillegom,
Jacobswoude, Katwijk, Lei
den, Leiderdorp, Liemeer,
Lisse, Nieuwkoop, Noord-
wijk, Noordwijkerhout,
Oegstgeest, Rijnsburg, Rijn-
woude, Sassenheim, Ter Aar,
Valkenburg, Voorhout, Voor
schoten, Warmond, Wasse
naar en Zoeterwoude.
De Zilveren Veer wordt mo
gelijk gemaakt door MVKK
Kommunikatie BV, Nuon,
Fonds 1818 en Leidsch Dag
blad. Meer informatie via tel.
071-5356362 of www.mvk-
k.nl.
Gegevens van uw kandidaat
voor de Zilveren Veer 2003
Naam persoon of gezelschap:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
0 kandidaL.
onderscheidt op cultureel gebied en welke speciale beteke^s uw kandi
daat heeft voor de regio:
Uw naam:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
T elefoonnummer:
Stuur deze bon naar:
Leidsch Dagblad
t.a.v. Zilveren Veer
Antwoordnummer 10050
2300 VB Leiden
(Een postzegel is niet nodig)
