LEIDE
CDA: 'Hillebrand
gaat niet vrijuit'
Met een afgehakte hand
op bloedwraak
zinnen
De Stemming
Lustig
;ekje
REGIO
R1
e stelling!
derland moet
prug naar de
40-urige
werkweek
Studievereniging
wordt koninklijk
Doodslagvetes in middeleeuws Leiden omkleed met vreemde rituelen
X
X
X
Amsterdam werkt aan
een bereikbare stad
UVS-spelertjes: 1150 euro voor Unicef
•- 1\
zaterdag 21 juni 2003
'SuperDriek'
Eerste Kamer
r barricades
el vraagt om
rang voor gezin
- Het Centraal Orgaan
ng Asielzoekers is van plan
ezin uit het voormalige
slavië uit het asielzoekers-
um aan de Leidse Rijns-
rweg te zetten omdat hun
anvraag is afgewezen. Dat
)e Fabel van de Illegaal.
rganisatie heeft zich het
de familie aangetrokken
I nu dat de gemeente Lei-
e ouders en hun twee
ïrjarige kinderen onder-
mbiedt. De Fabel is van
ïg dat de gemeente een
licht voor afgewezen
telingen heeft, omdat de-
nsen anders de illegaliteit
»n ingedreven.
(advertentie)
door Wim Koevoet
leiden - CDA' er J. de Haan
houdt voet bij stuk. In de kwes
tie rondom projectontwikkelaar
MAB heeft wethouder R. Hille
brand van de PvdA de raadsle
den op het verkeerde been ge
zet, zegt hij. Hij blijft bij deze
conclusie na kennis te hebben
genomen van de verloren ge
waande 'Hillebrand-tape', na le
zing van verschillende setjes no
tulen en na bestudering van de
antwoorden die de wethouder
gistermiddag heeft gegeven op
de schriftelijke vragen van het
CDA-raadslid.
De Haan trok zijn conclusie al
voor Hillebrands antwoorden.
Hij vindt dat, nu deze er zijn, hij
minimaal net zo veel gelijk
heeft als voor het verweer van
de wethouder. De Haan wil de
kwestie dan ook zo snel moge
lijk op de agenda van de raads
vergadering hebben. Zoals het
er nu naar uitziet kan dat niet
eerder dan begin juli.
Volgens De Haan pleiten de
Hillebrand-tape (de terugge
vonden opnamen van een
commissievergadering) en de
bijgeleverde stapel stukken de
wethouder geenszins vrij. De
wethouder heeft in de raads
commissie ruimte en groen van
de december vorig jaar de in
druk gewekt dat met het afko
pen van de auteursrechten
'MAB in de wachtkamer was
gezet', zegt De Haan. En dat is
geenszins het geval, conclu
deert hij andermaal.
De projectontwikkelaar mocht
pas weer uit die wachtkamer als
de gemeenteraad na vaststel
ling van het Aalmarktplan MAB
als de uitvoerder zou aanwij
zen. En hoewel Hillebrand een
voorkeur heeft voor MAB is de
raad vrij om een andere pro
jectontwikkelaar in te schake
len, zo kreeg de raadscommis
sie te horen.
In de tussentijd moesten Hille
brand en de projectgroep
Nieuw Aalmarktplan tot een ak
koord over het plan zien te ko
men. „Daar mocht niet de
schaduw van MAB overheen
vallen. Dóér was het mij om te
doen, dóér heb ik naar ge
vraagd", aldus De Haan.
In de commissievergadering
kon de wethouder De Haan en
andere kritische vragenstellers
geruststellen. Maar dat was
hem zeker niet gelukt, zegt De
Haan, als hij volledige informa
tie zou hebben gegeven en er
dus bij had verteld dat het sa
menwerkingscontract met MAB
was verlengd. „Dan hadden we
geweten dat het Aalmarktplan
nog altijd niet MAB-vrij zou zijn
en dan had ik de vraag gesteld
leiden - De Algemene Neder
landse Pharmaceutische Stu
denten Vereniging (ANPSV), in
mei 1903 in Leiden opgericht,
mag zich voortaan de Konink
lijke noemen. Dat heeft konin
gin Beatrix per Koninklijke Be
schikking bepaald. De ANPSV,
statutair nog steeds in Leiden
gevestigd, is de overkoepelende
organisatie van de drie (bio) far
maceutische studentenveren
gingen in Nederland. Dat zijn
de verenigingen in Leiden, Gro
ningen en Utrecht. Volgens de
ANPSV is zij de eerste Neder
landse studievereniging die de
koninklijke status heeft gekre
gen. Het bestuur van de vereni
ging krijgt donderdag de aan
het predikaat verbonden oor
konde in het stadhuis uitgereikt
door de commissaris van de ko
ningin in Zuid-Holland, Jan
Franssen.
waarom we auteursrechten
moesten afkopen."
Inmiddels is duidelijk gewor
den dat de voortgezette samen
werking heeft bestaan uit twee
gesprekken van Hillebrand met
MAB. Dat overleg heeft geleid
tot een aantal veranderingen in
het plan waarmee sommige le
den van de projectgroep niet
kunnen leven. Al met al, rede
neert De Haan, heeft MAB niet
in de wachtkamer gezeten. Me
de daardoor is de gemeente
raad straks alleen 'in theorie'
vrij om te kiezen voor een pro
jectontwikkelaar, zegt hij.
„Want het plan heeft mede
door die voortgezette samen
werking een duidelijke MAB-
signatuur. De keuzevrijheid is
beperkter geworden. Ik bedoel:
je brengt je kapotte Ferrari toch
ook niet naar de reparatieruim
te van een Opel-dealer?"
Dat Hillebrand de projectgroep
wél via een ambtenaar heeft la
ten weten dat de samenwer
kingsovereenkomst met MAB is
verlengd tot eind juli en dat de
notulen van die mededelingen
op internet zijn te vinden en
aan de gemeenteraad zijn ver
strekt, is volgens De Haan niet
relevant. „Mededelingen van
een ambtenaar in een werk
groep zijn iets anders dan me
dedelingen van een wethouder
in de gemeenteraad."
door Silvan Schoonhoven
leiden - Ghy lelicke verlepte te-
eff. Hoer. Lamme zeelhont. Blas-
cake. Bloetsuyper. Nee, ruzies
werden in de middeleeuwen niet
veel ridderlijker opgelost dan
vandaag. Integendeel, conflicten
konden ontaarden in vetes en op
doodslag kon bloedwraak vol
gen. Corien Glaudemans promo
veerde deze week aan de Univer
siteit Leiden op doodslagvetes
zoals die zich in Holland en Zee
land regelmatig afspeelden. Ze
beschreef de eigenaardigheden
van de vergelding, compleet met
gebezigde scheldwoorden en
macabere rituelen. „Wraak is
een oergevoel."
Als een juwelier een gewapende
overvaller neerschiet, dan komt
hij in de problemen. Als een
kleuter een ram krijgt met een
schepje, staat zijn moeder niet
te juichen als de getroffene ver
volgens met zijn eigen schepje
flink op de dader inhakt. Je
moet je niet verlagen tot het ni
veau van je aanvaller, zeggen
(advertentie)
Gemeente Amsterdam
www.bereikbaaramsterdam.nl
iter in de nissen van de
lgangen op het stadhuis,
etten van ijsberende
in in de fractiekamers
oppositie. Kopieerappa-
lie op volle toeren draai-
ktronische klanken ten
lat de e-mails binnen
in. Bodes die de zoveelste
ffie laten aanslepen. Rin-
e telefoons die pas wor-
genomen nadat de deur
ilot is geduwd,
al een tijdje messen wor-
slepen in de Leidse ge-
epolitiek was duidelijk,
vooral wethouder Ron
and van de PvdA op zijn
noest gaan passen was
l Immers het Aalmarkt-
al jarenlang een strui-
met het formaat van
nebed is in het beslis-
itadium aanbeland. Er
1 knopen doorgehakt en
ïige keren dat dat in Lei-
>eurt, wordt er meestal
1 hoofdje of op zijn
jen ledemaat 'meegeno-
:n eerder al zo veel voor-
1. Zoals de brieven als
velden van C. Waal,
ter van de projectgroep
Aalmarktplan en, hoe
tijgenoot, de eeuwige ri-
n Hillebrand. Maar mis-
nog wel belangrijker is
gkeer van CDA' er Jan
Haan. Hij was door een
dage tuimeling op de
enige tijd uit de roulatie
herstel vlotte minder
1 gedacht. Zijn gretig-
ler alleen maar groter op
Ien, nu de Aalmarkttijger
i CDA zijn ziekbed weer
uit mag.
Dinsdag brak de hel los voor
PvdA-wethouder Hillebrand.
Geen aanval in de rug, nee ge
woon frontaal. Een spervuur
van schriftelijke vragen over
onvolledige en onjuiste infor
matie. Hillebrand heeft ons
misleid wordt er geroepen. Nee
joh, misbruikt!
Op de website van de PvdA
brengt Hillebrand zijn afweer
geschut in stelling. De aanval is
de beste verdediging weet deze
routinier. In zijn rug weet hij
zich gedekt door het loggende
raadslid Marije van den Berg:
„Het is wat doods hier, komt
dat misschien door de warmte?
schrijft ze op 17 juni, de dag
des oordeels. Daar heeft de op
positie niet van terug. En wij
ook niet.
Nota
Eens moet de gemeenteraad
van Leiden gedacht hebben dat
met de verkiezing van Moha-
med Rabbae tot wethouder een
politiek zwaargewicht was ge
strikt. Het gebeurt vaker dat
wethouders Kamerlid worden
dan andersom. En Rabbae had
in het parlement een niet gerin
ge ervaring.
De afgezette wethouder Jan
Laurier van GroenLinks gooide
bij zijn partijgenoot Rabbae een
spierinkje uit en meende een
kabeljauw te vangen.
We maken allemaal weieens
een vergissing.
Terwijl wethouder Ron Hille
brand worstelt met het Aal
marktplan en de oppositie, en
zijn collega Alexander Pechtold
een miljoenentekort op de on
derwijshuisvesting moet weg
poetsen, ligt Rabbae in de
clinch met een nietapparaat.
Hij dreigt te struikelen over
twee stapeltjes papier.
Twee nota's verwacht de ge
meenteraad van het ex-Kamer
lid: eentje over het emancipa
tiebeleid van de gemeente Lei
den en een over de stedenban
den die de Sleutelstad onder
houdt. Ze verwachten die no
ta's al heel lang.
Maar Rabbae schrijft geen no
ta's. Hij néémt nota. Rabbea
neemt nota van het feit dat de
gemeenteraad graag twee no
ta's van hem wil ontvangen.
Het zijn bepaald geen ingewik
kelde zaken waarover de wet
houder zijn licht moet laten
schijnen. Maar vermoedelijk
heerst op het zolderkamertje
van PvdA-raadslid Liesbeth
Hesselink, waar de in Maarssen
woonachtige Rabbae onderdak
voor door de week heeft gevon
den, een weinig stimulerende
atmosfeer. Want er komt voor
alsnog niks uit zijn handen.
De stedenbandnota zal nog wel
even op zich laten wachten.
Maar over de emancipatienota
hoeft de gemeenteraad zich
geen zorgen te maken, zei de
wethouder van GroenLinks de
ze week Hij is van plan alle pa
pieren over emancipatie in Lei
den bij elkaar te harken, daar
een stapeltje van te maken en
er een nietje in te slaan. Nietjes-
beleid, noemt hij dat.
Dat stapeltje wil hij dan in sep
tember aan de raad overhandi
gen. Als je niet te veel werk
hebt, beseft Rabbae, moet je
het een beetje uitsmeren. An
ders zit je op driekwart van de
rit al zonder.
Nietjes beleid... Is eigenlijk best
een toepasselijke naam voor
wat Rabbae doet. Het is een lo
terij met alleen maar nieten.
Tekst: Wim Koevoet
en Aad Rietveld
Tekening: Maarten Wolterink
Corien Glaudemans promoveerde deze week aan de Universiteit Lei
den op doodslagvetes zoals die zich in Holland en Zeeland regelma
tig afspeelden: „Wraak is een oergevoel." Foto: Mark Lamers
we dan tegen elkaar.
In de middeleeuwen lag dat an
ders. Daar gold niet-reageren
als eerverlies. Als een familielid
werd doodgeslagen, dan was er
maar één oplossing: de dood
slager moest ook onder de zo
den. De overheid gedoogde dat,
ja keurde het zelfs goed, als het
daarna dan ook maar afgelopen
was met doodslaan. Was de
bloedwraak voltrokken, dan
gold de rekening als vereffend.
Er waren nog meer gewoonten
bij het eigen rechtertje spelen.
Zo was het een goed gebruik
om de hand van het slachtoffer
bij de pols af te snijden. Dat bij
wijze van tastbare aanklacht.
De Friezen bewaarden zelfs het
complete lijk tot de dode was
gewroken. Het lichaam werd
soms naast het haardvuur op
gehangen, blijkbaar om het
vlees te roken. „Het lijk was zo
altijd in huis", beschrijft Glau
demans, „en vormde zo een
permanente oproep om wraak
te nemen."
Leiden was de eerste stad in
Holland waar het plotseling ge
daan was met het handen af
hakken. „Opeens vond men het
gruwelijk en barbaars. Nabe
staanden klaagden dat ze ver
driet hadden over de dode en
dan ook nog met die hand za
ten. Ze wilden van het gebruik
af." De laatste hand werd in
Leiden afgesneden in 1509, om
dat de familie het ritueel 'onna-
tuerlic, onzedelic' en voor
vrienden bovendien 'zeer ver-
drietelick' vond.
Veertig jaar daarvoor lag dat
nog totaal anders. Een mishan
delde vrouw uit Leiden kreeg
een miskraam. Vreselijk, maar
het hinderde haar niet te eisen
dat het handje van het kind
werd afgehakt om de wraak af
te roepen over de aanvaller.
Er heersten nog meer regeltjes
rondom de bloedwraak. Was de
doodslager uiteindelijk te gra
zen genomen, dan wilde de tra
ditie dat het wapen waarmee de
wraak was begaan op het lijk
werd gelegd. „Met vier zilveren
penningen erbij, nog geen dag
loon. Dat symbolische bedrag
was voor de Graaf, om verdere
wraak af te kopen."
Voor doodslagers was er maar
één manier om aan wraak te
ontlopen. „Zo snel mogelijk er
vandoor. Naar Utrecht, naar
Brabant. Als dat niet lukte, kon
je vluchten naar het kerkhof en
de kerk. Dat gold als asielplaats.
De bevolking was als de dood
dat die geschonden werd, want
dan kon het zijn dat de bis
schop ingreep. Die kon de be
grafenissen en erediensten
stopzetten."
De toevloed van voortvluchtig
volk naar de kerk bracht het
Leidse stadsbestuur tot wan
hoop. Leiden klaagde dat 'aller
hande luyden' uit 'allerhande
hoeken der weerelt' zich op het
kerkhof installeerden. Glaude
mans: „Het moet een chaos ge
weest zijn. De bisschop beperk
te in 1376 noodgedwongen de
verblijftijd tot twee weken." In
sommige gevallen kwamen de
nabestaanden en de doodslager
uiteindelijk toch nog tot een
overeenkomst. „Betaling van
zoengeld was een belangrijk
deel daarvan. Voor gewone
mensen gold een standaardbe
drag van een flink aantal
maandsalarissen. Voor gedode
edellieden moest veel meer
worden betaald. Bloedgeld kon
flink oplopen. Voor 800 ponden
kocht je in 1381 25 paarden, of
546 varkens, of 1178 schapen."
Bloedwraak is anno 2003 bijna
verdwenen uit onze cultuur.
Toch wijst Glaudemans erop
dat er in de rechtspraak de laat
ste jaren meer ruimte komt
voor de rol van nabestaanden.
Ook immigranten uit Oost-Tur-
kije lijken het fenomeen (op
kleine schaal) terug in Neder
land te brengen. De vergelijking
tussen middeleeuwse
bloedwraak en Turkse eerwraak
wordt vaak gemaakt, maar
klopt niet. „Het verschil met
eerwraak is het vermeend onze
delijk gedrag van vrouwen dat
daarbij een hoofdrol speelt.
Daarvan zijn bijna geen tegen
voorbeelden te vinden in mid
deleeuws Holland. Bij verkrach
ting lieten ze de zaak eerder aan
het gerecht over, in plaats van
zelf voor rechter te spelen. En
met overspeligen gingen ze
destijds in het Rijnland heel
creatief om: ze stalen de boven-
kleren van de overspelige, die
dan in ondergoed naar buiten
moest om ze op te komen ha
len. Zo werden ze eenvoudig te
schande gemaakt. Best een mil
de straf, eigenlijk."
'Om die Wrake wille' van
Corien Glaudemans versch-
jijnt begin 2004 in de boek
winkel.
(advertentie)
leiden - Twee Leidse voetballer
tjes, Hidde de Vries en Jesper
Cuvelier, trokken zich begin dit
jaar het lot van de kinderslacht
offers in Irak aan. En daarom
organiseerden zij op maandag 5
(advertentie)
mei een voetbaltoernooi bij
UVS in de Kikkerpolder. Gister
middag, anderhalve maand la
ter, overhandigden zij de op
brengst van hun initiatief aan
een vertegenwoordiger van
Unicef: 1150 euro.
De twee 13-jarige spelers, bei
den zelf actief bij UVS in res
pectievelijk de ®2 en D 1, kre
gen van hun club alle mede
werking. Het bestuur stelde de
velden gratis beschikbaar, gooi
de de kantine die dag open en
leverde scheidsrechters. Zo
hadden de jongens weinig kos
ten en konden ze het inschrijf
geld van 3 euro per speler ge
heel reserveren voor het goede
doel.
Uiteindelijk werd het toernooi
van De Vries en Cuvelier door
zo'n zestig voetballertjes tussen
de acht en twaalf jaar bezocht.
Dat leverde dus ongeveer 180
euro op. De rest van het geld
haalden De Vries en Cuvelier
op bij sponsors. „Unicef is hart
stikke blij met het geld. Het
komt ten goede aan de kinde
ren in Irak. Waarschijnlijk voor
medicijnen", zegt De Vries.
„Misschien dat we volgend jaar
of het jaar erop nog een keer
zo'n toernooi voor een goed
doel organiseren."
