Zingende missionarissen
Gospel groeit
tegen klippen op
De boodschap van het Harlem Gospel Choir
KOOR
Optreden in
Bloemendaal
Het Harlem Gospel Choir, vorig jaar tijdens het Crossing Border Festival (uiterst rechts Allen Bailey). Foto: René Keijzer
Vrijwel alle grote zwarte populaire zangers, van
Sam Cooke. Al Green en Marvin Gaye tot Alicia
Keys, Macy Gray en Erykah Badu, hebben hun
stemmen te danken aan de kerk. Het is een van
de redenen waarom McDonald's een van de
grootste sponsors is van gospel in Amerika -
momenteel de snelst groeiende muziekbranche.
Het hamburgerbedrijf ondersteunt al twintig
jaar Cospefest, een megafestijn in Madison
Square Gardens. Bij de finale in New York begin
juni traden toppers uit het vak op, zoals Heze-
kiah Walker, Vickie Winans, Cissy Houston, Rev.
Timothy Wright en Melba Moore in een pro-
gramma met de beste amateurtalenten uit de
regio New York. Dit concours levert de sterren
van morgen op.
De andere reden voor sponsors om gospel seri
eus te nemen vormt de naamsbekendheid in
een hoofdzakelijk zwarte markt, die marketing
technisch moeilijk te bereiken is. In de gospel
gaan miljarden dollars om en bevechten drie
FM-radiostations in New York elkaar op leven en
dood om een zo groot mogelijk deel van de
marktte kunnen bedienen.
De financiële belangen verdragen zich slecht
met de verheven idealen van de muziek en haar
vertolkers zelf, maar is nog niets vergeleken bij
de omvang van de gehele christelijke muziekin
dustrie zelf. Een recent schandaal met de metal-
/symfoband Evanescence, vorige week op Pink
pop, die haar eigen nest bevuilde, deed deze in
dustrietak op haar grondvesten schudden.
Gospel zoekt al langere tijd en met succes naar
de cross-over met funk, dancehall, hiphop en nu
soul. Minder bekend is dat het muziekgenre ook
wijdverspreide subculturele vormen kent, zoals
gospelpoëzie (spoken word), praise dancers (een
soort jazzballet), christian rap, stepteams (denk
aan majorettes met batons) en drillteams
(cheerleaders). En zelfs gospel comedy nights
zijn in trek geraakt.
Gods naam is groot en het
Harlem Gospel Choir kan het
weten. Het wereldvermaarde
koor met een missie, reist eik jaar
negen keer de aardkloot rond.
Volgende week komen de in 1986
opgerichte 'Angels Of Harlem'
(met dank aan U2) naar
Nederland, als vreemde eend in
de bijt op de Haarlemse
Koorbiënnale. Van Harlem naar
Haarlem met een omwegje langs
het goddeloze casino van
Foxwoods in Connecticut.
door John Oomkes
J U Ier, en niet in een van de presbyte-
riaanse kerken verderop, kun je
zieltjes vinden die je kunt repare
ren", grijnst Allen Bailey. Preken voor eigen pa
rochie is er in het casino niet bij. Op enkele tien
tallen meters lonken verleidelijke eenarmige
bandieten. Iets verderop weerklinken gesmoor
de vreugdekreten aan Black Jack-tafels. Een kit
scherige fontein spuit kleurrijke watersporen
door de immense speelhal. Als gewone stervelin
gen in verzoeking moeten worden geleid, dan
verstaan Amerikaanse casino-eigenaren hun
missie tot in de puntjes.
Welkom in Foxwoods - niet zo'n mistroostig af
gelegen weekendhotel in New Engeland dat een
hoofdrol speelde in The Shining met Jack Ni
cholson, maar een perfect georganiseerd pret
park waar veelal oudere Amerikaanse echtparen
met verduiveld gemak van hun overtollige dol
lars worden afgeholpen. Een verwenbedrijf met
hotels, restaurants, speelzalen, sauna's en een
smetteloos geoutilleerd Concertgebouw met
1380 stoelen.
In de coulissen opzij van het grote podium hijst
'brother' Bailey (62founder (oprichter) en di
recteur van het Harlem Gospel Choir zich net als
elke avond in een veelkleurig tuniek. „We treden
opmerkelijk vaak in casino's op", zegt hij en ver
telt over zijn ervaringen in casino's te Londen,
Parijs, Australië, Nieuw-Zeeland. „Natuurlijk
joeg Jezus met een zweep de geldhandelaren uit
de tempel van Zijn Vader, maar dat wil niet zeg
gen dat iemand die een paar dollar in een fruit
automaat stopt goddelozer is dan ik. Of minder
heilig. Daar worden we later, na ons leven hier
op aarde, niet op afgerekend maar wel op de
vraag Wat heb je voor je naaste, the next person,
gedaan? Wat kom je in de hemel doen, wat je op
aarde hebt verzuimd?"
In de bus op weg naar Foxwoods hangt de lan
derige sfeer die we zo goed kennen van toerende
rockbandjes of van een uitgeputte musicalcast:
the morning after the night before. Er wordt
vooral bijgeslapen. De conversatie, zo die er al is,
gaat over uiterlijkheden. Gospelzangers zijn net
gewone mensen - of sopraan Gia volgende week
ook meegaat naar Milaan? Tenor Will showt zijn
nieuwe bedrijfskleding en strijkt het logo van het
koor keer op keer liefkozend glad.
Pas op de plaats van bestemming bij de lunch in
het kolossale bedrijfsrestaurant van deze Poels
des Verderfs keert het flamboyante karakter te
rug dat deze gospelpushers kernmerkt. Brother
Will en brother Jay imiteren een twintigtal klas
sieke Amerikaanse film- en tv-helden, compleet
met herkenningsmelodie, oneliners en achter
grondgeluiden. Steeds meer personeelsleden
van Foxwoods schuiven hier in de luxekantine
aan: Amerikanen voelen instinctmatig aan wan
neer er opgetreden wordt. Van The A-Team tot
AutoMan. Spiderman en The Blues Brothers zei
len voorbij. Showtime!
Doek! Of liever gezegd, geen doek! Bij de echte
matinee wandelen de elf zangers van het Harlem
Gospel Choir en hun drie funky begeleiders zon
der toeters en bellen het podium op. Praise the
lord, hallelujah! What a beautiful day, my friend!
Bailey spreekt de concertgangers toe alsof ze al
in de kerk zitten: „Nee, die bak popcorn die U
onder de arm heeft, stoort de Heer niet, broeder.
Geef me maar een handje. Eh...een handje pop
corn, bedoel ik." Kijk, zo win je zieltjes. Bailey, in
een toelichting: „Mijn God is een vergevende
God. We krijgen van allerlei christenen vaak de
zelfde vraag voorgeworpen: 'Hoe we denken te
rechtvaardigen dat we in dit soort poelen van
zonde en afgoderij kunnen optreden'. En dan
zeg ik: Zo ronselen we onze nieuwe recruten."
Het blijkt geen praatje voor de vaak. Na afloop
van een tournee wordt het Harlem Gospel Choir
vaak opgebeld: of een van de pinkstergemeenten
ipentecostat) of baptistenkerken in Harlem kan
worden bezocht tijdens een eredienst. Het leidt
al jaren tot een religieus geïnspireerd toerisme.
Voordat Brother Bailey zijn koor oprichtte, leer
de hij uit zijn doppen te kijken als de door de
wol geverfde roadmanager van Lionel Richie en
The Commodores. Het waren de dagen dat Lio
nel nog saxofoon speelde, terwijl de rest van de
band opgaf over She's A Brickhouse. Met andere
woorden: Bailey moet je vooral geen mietje noe
men.
„Gospel gaat over mensen die hebben geleden",
zegt Allen. „En in deze tijden lijden mensen wat
af, geloof me. We maken een geheel nieuwe we
reld mee en dat bedoel ik niet positief. Tussen de
bombardementen en de recessie door ervaren
de mensen weer wat het is om een naaste te
hebben. Het Kwaad kent geen kleur: het boze is
het boze. En de mensen verlangen ernaar geïn
spireerd te worden. Natuurlijk komen de men
sen op onze muziek af en willen ze na afloop
met je op de foto of je even knuffelen. Maar we
zijn geen entertainers, we zijn missionarissen
voor Christus. En net als Hij matigen we ons
geen vooroordeel aan: Hij bekommerde zich
toch over Maria Magdalena?! Een hoer!"
Het Harlem Gospel Choir is opgericht volgens de
universele beginselen die Dr. Martin Luther King
Jr. predikte. Anders dan hedendaagse gospel
sterren als Donnie McClurkin, die de jeugd
waarschuwt voor de verderfelijke boodschap van
rappers en r&b-sterren als Eminem en Jah Rule,
verkondigt Bailey vergevingsgezindheid. Allen:
„Jah Rule en Eminem zijn allemaal grootge
bracht in de kerk, daar ligt hun achtergrond.
Waarom zou je je tegen hen afeetten? Omdat ze
grootspraak betrachten en vloeken? We zijn alle
maal Gods kinderen en dat willen we uitstralen.
Die houding levert ons een internationaal pu
bliek op. We hebben net een telefoontje gehad:
of we in Indonesië willen optreden. Da s toch
het grootste moslimland ter wereld?!
Je hoeft helemaal niet een christen te zijn om
gospel te kunnen zingen. Je moet God in je leven
hebben - dat wel. Natuurlijk zouden joden en
moslims deel kunnen uitmaken van het Harlem
Gospel Choir. Atheïsten uit den boze? Nee, we
hebben we al eens eentje in onze gelederen ge
had." Hij lacht met de aanstekelijkheid van een
stand up comedian. „We hebben ruimte voor ie
dereen! Nu hebben we een boeddhiste onder
ons. Kijk, toen ik dit koor oprichtte ging het er
om het begrip te vergroten voor de Afrikaans-
Amerikaanse cultuur in de VS, voor zover deze te
maken heeft met de kerk. Overal waar we aan de
slag gaan, ook in dit casino bidden we samen,
net zoals een footballteam een yell laat horen
voor de match. En wat we vragen is simpel: als
we hier het leven van slechts één iemand mogen
raken, dan is onze inspanning al de moeite
waard."
In Foxwoods gaat het dak eraf - net als bij Alicia
Keys, Kenny Rodgers, Tony Bennett of een van
de andere tientallen sterren die hier met grote
biënnale
regelmaat optreden. Het repertoire van de Har
lem Gospel Choir is weliswaar niet eigentijds
met krakers als This Little Light Of Mine, Oh
Happy Day (Edwin Hawkins Singers), Amen
(Otis Redding) of een cover van Kool The
Gang's /ee/goori-klassieker Celebration, maar de
arrangementen zijn dat nadrukkelijk wel. De
bravado waarmee niet zelden driestemmig ge
zongen wordt drijft tegenwoordig op vette beats,
pakkende grooves en gelikt showmanship. En
het heeft niets gemeen met de derderangs, gelik
te 'witte gospel' die de Evangelische Omroep
doorgaans propageert.
Bailey is eerlijk genoeg om toe te geven dat het
concert hier in New England een proefballonne
tje is, een showcase.Als het bevit, mogen we
hier vaker terugkomen. Connecticut ligt maar
drie uur rijden van New York, maar dit is wat we
WASP-country noemen: wit, angelsaksisch en
protestant van origine. Met zwarten en gospel
hebben ze hier doorgaans weinig op." Hij scha
tert het uit:Als we hier nooit meer ons gezicht
mogen laten zien, kan ik ze alsnog racisme ver
wijten! Hahaha!"
Bloedserieus: „Ons uitgangspunt is dat wij, ver
tegenwoordigers van zwart Amerika, iets terug
moeten geven aan de mensen. Onze kerken in
Harlem - ik ben zelf grootgebracht door ouders
die baptist waren - zijn mede daarom zeven da
gen per week open. Op onze tournees kom je
bijvoorbeeld in Engeland of Duitsland voor de
Het Harlem Gospel Choir
treedt vrijdag 20 juni op in het
Openlucht Theater Caprera, Ho
ge Duin Daalseweg 2, Bloe
mendaal. Aanvang 20.15 uur.
Op diezelfde middag is er vanaf
16.00 uur een workshop met le
den van het koor. Beide evene
menten maken deel uit van de
Tweede Internationale Koorbiën
nale en Eric Ericson Masterclass
Haarlem 2003. Aanmelden via
Kristien Jansen, e-mail: koorbien-
nale@kristienjansen.demon.nl of
tel. 020 4683 415.
Backstagekaart
uitgegeven
door het
Foxwoods
casino.Foto: PR
dichte deur te staan van kerken die slechts een
dag per week open zijn. Hoe kan een kerk nou
dicht zijn? Dat kan toch niet? Wij, de leden van
de kerk, belijden ons geloof niet alleen met de
tnond en al dan niet door te zingen, maar door
er te zijn."
Allen en zijn vrouw Anna Bailey runnen feitelijk
drie koren, waarvan twee onder de naam The
Harlem Gospel Choir. Allereerst het beste gezel
schap dat rond de beste professionele zangers is
opgebouwd en dat het grootste deel van het jaar
toert. Daarnaast is er het Yeserveteam', dat blijft
rondhangen in New York en daar bijvoorbeeld
elke zondagmiddag optreedt tijdens een speciale
gospelbrunch in de nachtclub van B.B. King aan
de 42ste Straat; het is zowel kweekvijver als vete-
ranenteam. En dan is er als derde ook nog een
150-koppig kerkkoor dat elke zondag de eredien
sten in West Harlem (124th St/7th Ave.) op stel
ten zet.
Hier kwamen Bono en zijn U2-collega's naar toe,
toen ze met Rattle and Hum een muzikaal reis
verslag maakten van hun bedevaart langs alle
bronnen van muzikale inspiratie. Het Harlem
Gospel Choir zong de backing voor de hit Angel
of Harlem waarna wereldwijde bekendheid defi
nitief verzekerd was, ook bij een jong publiek dat
niets op heeft met Mahalia Jackson, Marion Wil
liams, James Brown in The Blues Brothers of
Whoopi Goldberg in Sister Act. Sindsdien lopen
platenmaatschappijen de deuren in Harlem plat.
De Baileys moeten er niets van hebben. Om pro
blemen met auteursrechten te vermijden wordt
er ook geen enkele compositie van eigen men
sen - en alle vocalisten schrijven - op het reper
toire gezet. Allen: „We zijn op tour geweest met
The Chieftains. En we krijgen nu verzoeken van
Van Morrison en April Lavigne."
De zangers ontvangen een betrekkelijk klein ho
norarium. Het overgrote deel van de inkomsten
van het Harlem Gospel Choir, dat wordt gerund
door een stichting zonder winstoogmerk, wordt
voor liefdadigheid en hulpverlening aangewend.
Bailey: „We hebben een programma dat de kerk
helpt om de allerarmsten van een maaltijd te
voorzien. We runnen zelf de hulpverlening aan
jongeren die drugs gebruiken of ongewenst
moeder worden. We dragen ons steentje bij als
oudere mensen in de buurt verlegen zitten om
woonruimte."
„Kan ik van dit inkomen bestaan?", herhaalt te
nor Willie Lee Anderson III (26) de vraag. „Nee.
Je moet er een baan bijhebben. Ik sta op de no
minatie voor de musical The Lion King en ik zing
met enkele anderen in dit koor in een musical
The Road To Jericho.
Ik prijs de dag waarop ik twee jaar terug bij dit
koor kwam. Het heeft mijn leven veranderd. Ik
ben opgegroeid in een deel van The Bronx, waar
veel van mijn leeftijdgenoten door geweld om
het leven zijn gekomen. Ik heb ze als vliegen
platgeslagen zien worden. Straatbendes en zo.
Hier in het Harlem Gospel Choir zie ik niet al
leen de wereld, maar kan ik leven met gelijkge
stemde mensen."
„Onze kerk is zeven dagen per week geopend",
zegt Bailey, „24 uur per dag kun je er terecht. De
kerk is er voor de mensen. Daarom zie je een
zwarte kerk nooit failliet gaan of ermee kappen.
A black church never goes out of business. Want
iedereen die geholpen wordt, helpt op den duur
weer via diezelfde kerk anderen die even hulpe
loos zijn. Zeg eens, brother: had Jezus Christus
wel eens een weekendje vrij?"
