REGIO
Samen door 't leven, samen geluk afdwinge
Politie moet burger gevoel van veiligheid teruggeven
'Van een recessie ga je na totaah5o.ooo
een jaar echt iets merken 2Unen verhezen.
NAVRAAG
Brancheorganisatie MKB Nederland is somber over de economische
perspectieven voor de komende jaren. Het midden- en kleinbedrijf
verwacht dat in
7 7 mensen hun baan
Bijna de helft
daarvan komt nog voor het eind van dit jaar op straat te staan, con
cludeert de branche-organisatie na een peiling onder haar leden. Ac
countant RENÉ VAN LEEUWEN, voorzitter van de MKB afdeling Lei
den, ziet veel tekenen van een economische teruggang.
Is de sfeer onder Leidse ondernemers somber?
„Ligt eraan waar je naar kijkt. De mode en detailhandel doen het
wonderlijk genoeg goed. Net als de verkoop van zoiets als sloepen.
Maar in de IT-sector gaat het heel slecht.
Ik zit hier in een kantoor op het Schut
tersveld en ik zie volop leegstand om me
heen. Die tweede toren bij de
Groenoordhallen is ook niet gebouwd.
En de gemeente moet tien mfijoen bezui
nigen."
Hoe komt tiet dan toch dat veel luxe-ar
tikelen nog steeds als zoete broodjes
oi>er de toonbank gaan?
„Omdat er de afgelopen tien jaar heel
veel geld is verdiend. Werkgelegenheid
en geld hebben is niet meer één op één.
We zijn enorm verwend geraakt. Zo ver
wend dat we zelfs van een recessie wei
nig merken. De meeste mensen zijn te
genwoordig ook tweeverdieners, dat
scheelt ook. Ik denk dat we van een re
cessie pas na één of twee jaar echt iets
gaan merken."
Is de landelijke situatie in het midden-
en kleinbedrijf vergelijkbaar met die van Leiden?
„Het aantal faillissementen neemt wel toe. Men is nog niet echt
somber, maar wel minder positief. Behalve dus in bepaalde secto
ren. Mijn vrouw heeft een modewinkeltje in de binnenstad en dat
loopt nog steeds goed."
MKB Nederland is sceptisch oi>er het voornemen om de bureau
cratie te verminderen en daarmee de administratieve lasten te
verlichten. Deelt u die scepsis?
„Ja. Ik zie altijd alleen maar dat de papierwinkel toeneemt. Als ac
countant moet ik nu bijvoorbeeld aan elke klant gaan vragen om
zich te identificeren. Dat schept weliswaar allemaal werkgelegen
heid, maar waar moet dat allemaal toe leiden? De papierwinkel
neemt er weer door toe. En neem zoiets als het uitbetalen van een
salaris. Voor één zo n handeling heb je alleen al negen correspon
dentieadressen, die die gegevens ook moeten hebben."
tekst: Erna Straatsma foto: Hlelco Kuipers
U IT DE ARCHIEVEN
ANNO 1978, woensdag 14 juni
LEIDEN - In een vertrouwelijk rapport van het onderzoeksbureau Sher
wood Associates wordt een vernietigend oordeel uitgesproken over
het automatiseringsproject Universitair Informatiesysteem Leiden
(UIL) van de Leidse universiteit.
Enkele conclusies: automatisering van administratieve systemen aan
de universiteit kan eenvoudiger en goedkoper, het ontwikkelingsteam
is voor het op poten zetten van het UIL-project 'uitzonderlijk zwak' en
het klimaat binnen de universiteit is nog niet bepaald gunstig voor het
ontwikkelen van administratieve systemen. Een opmerkelijke consta
tering in het rapport is verder dat er een communicatiekloof bestaat
tussen enerzijds bestuurders en gebruikers (van de te automatiseren
systemen) en anderzijds het UIL-team. Bovendien ontbreekt het bij
bestuurders en gebruikers aan begrip en steun voor het UIL-project, zo
blijkt uit het rapport.
SPORT - De naam van Rob Rensenbrink zal voortleven in de geschie
denis nu de Argentijnse PTT besloten heeft hem, naar aanleiding van
het produceren van de 1000ste wk-treffer, op een speciaal uit te ge
ven postzegel af te drukken. Het opschrift van de zegel zal luiden:
'1000 ste goal, Rensenbrink (Holland), Mendoza, 11 juni 1978'.
ANNO 1978, woensdag 14 juni
LEIDEN - De heer Beij van de Culturele Raad bezig met het vervaardi
gen van het affiche voor de tentoonstelling 'Fietsen op de oude
Tour1, die van 27 juni tot en met 1 juli in de Waag zal worden gehou
den. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO cLd.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdcnl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.ni
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 5^7
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdcnl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19.60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
ZATERDAG 14 JUNI 20;,
DE DINGEN DIE
VOORBIJ GAAN
Ze dreven samen een kruidenierswinkel in de Prinsenstraat in Leiden. Ze trouw
den in 1957 toen de woning boven de zaak vrijkwam. Cor (71) en Laura Tol - de
Wilde (73) zijn nu 46 jaar bij elkaar en kijken terug op een intensief arbeidzaam
leven. Geluk en doorzettingsvermogen vormen de rode draad van hun verhaal.
Ze zijn aangesloten bij het apostolisch genootschap aan de Sumatrastraat in
Leiden. Een belangrijke ontmoetingsplaats. Niet alleen omdat ze elkaar daar
hebben leren kennen, maar ook omdat ze daar de betekenis van naastenliefde
hebben ontdekt. Het gaat in dit geloof vooral om de liefde voor een ander. Zo
opereren ze in hun woonomgeving in Leiderdorp en zo hebben ze ook altijd in
hun winkel gestaan. „We hebben geen nare periodes meegemaakt. We hebben
gewoon geluk gehad", zeggen ze eenvoudig. Een verhaal over saamhorigheid.
„Ik ben in 1932 Reeuwijk geboren.
Vier jaar later zijn mijn ouders van
armoede naar Leiden gekomen. We
woonden in de Voorstraat, maar zijn
daarna nog een paar keer verhuisd.
Mijn moeder kon hier een baan krij
gen bij de kousenfabriek. Deze extra
inkomsten waren in die tijd met vijf
kinderen een welkome aanvulling.
Dat duurde niet lang. De oorlog be
gon een paar jaar daarna. Eten was
toen belangrijk. Ik trok de regio in
om bij boeren voedsel te halen.
Aardappel voor aardappel haalde ik
binnen. Bij Laura thuis ging het net
zo."
„Wij woonden in de Drie-october-
straat in Leiden. Ik kom ook uit een
gezin van vijf kinderen. Het ergste in
die oorlogstijd vond ik dat mijn
moeders traporgel werd geruild voor
bloembollen en bruine bonen. We
zijn er verder goed doorheen geko
men."
„Na de oorlog ben ik gaan werken
op de huishoudschool aan het Ra
penburg. We hebben elkaar leren
kennen bij het Apostolisch Genoot
schap. Cor sloot zich aan bij het
koor toen hij zestien was. Ik zat er al
via mijn ouders. We gingen altijd
met de groep van de kerk erop uit."
„Op een dag in het jaar 1955 vroeg
een onderwijzeres van de huishoud
school van Laura aan mij of ik de
kruidenierswinkel van haar familie
wilde overnemen. Zij en haar man
voelden er niets voor. Ze vroeg dat
niet zomaar. Op mijn dertiende zat
ik al bij Albert Heijn in Oegstgeest. Ik
kreeg dispensatie van de Arbeids
beurs om een paar maanden eerder
te gaan werken. Je moest immers
veertien zijn. Ik ben letterlijk begon
nen met luciferbonnen plalcken. Ik
herinner me het nog precies. Alle
producten waren na de oorlog op de
bon. Daarna heb ik leren fietsen op
een transportfiets met surrogaatban
den. Repen autoband werden in de
velg gelegd. Dat was een moeilijke
klus, evenals het fietsen. Ik had ei
genlijk nooit de gelegenheid gehad
om dat te leren. Je liep veel."
„Op mijn zestiende kreeg ik de mo
gelijkheid mijn vakdiploma's en
middenstandsdiploma te halen via
de Coöperatie De Vooruit in de He
renstraat. Je deed dan met kandida
ten uit het hele land een week exa
men in het dorpje De Steeg bij Am-
hem. Tussendoor ben ik nog twee
jaar in militaire dienst geweest als
onderofficier bij de luchtdoelartille
rie."
„Na overleg met Laura heb ik de
winkel van (de familie) Houps, zo
heette die in de volksmond, gekocht.
Ik was toen 23 jaar. Zij zegde haar
baan bij de huishoudschool op en
ging mij helpen. Na het werk gingen
we gescheiden temg naar ons eigen
ouderlijk huis. Dat was maar goed
ook, want de eerste jaren was er
nauwelijks inkomen. Ik moest de hy
potheek maandelijks aflossen en in
vesteren in producten. Met schulden
moet je bij mij niet aankomen.
Schulden moet je inlossen. Zo snel
mogelijk."
„Pas anderhalf jaar later zijn Cor en
ik getrouwd. We konden toen boven
de winkel wonen. In 1959 kreeg we
onze dochter Cora. Dat was onver
getelijk. Ik werkte tussen de voedin
gen door en hij kwam temg van be
zorgen als ik naar boven ging. In
hoogtijdagen hadden we naast de
winkel toch wel zo'n zeventig be-
zorgklanten. Zo wisselden we elkaar
af. Ja, je was wel eens helemaal afge
draaid, maar dat gaf niet. We bouw
den toch samen iets op?"
„Je werd ook geholpen. Als Laura
even moest rusten, zette ik de kin
derwagen bij de deur. En er was al
tijd wel een klant die zei: 'Ik moet
even naar de stad, zal ik de wagen
meenemen?' We zaten in een echte
volksbuurt. In de zomer zat iedereen
voor de deur met een biertje. Je
hoorde veel over en van elkaar. Ze
ker als kruidenier. De verhalen wer
den in de zaak geboren. Het kwam
zomaar voor dat ik de financiën van
iemand stond te regelen of de belas
tingpapieren aan het invullen was.
Vraagbaak voor de buurt. Dat was
eigenlijk het moeilijkste van mijn
vak, want hoe ver ga je daarin?"
,,Als ik met mij dochter Cora op zon
dag stond te badmintonnen, wisten
de klanten mij te vinden. Ongemerkt
stond ik dan weer in de winkel ver
micelli voor de soep of koffie te ver
kopen. Eigenlijk rekenden ze erop
dat we er altijd waren. Ze werden
bijna kwaad als wij na de kerk onver
wacht wat langer wegbleven. Dan
klopte het plaatje niet."
„Maar we hebben er ook wel veel
voor temg gehad. Weet je nog Cor,
toen we door de verplichte winkel
sluiting een week vakantie moesten
nemen? Dat kon de eerste tien jaar
absoluut niet. We konden niet zo
maar een week zonder inkomsten.
Na wat geheimzinnig overleg ben jij
gewoon blijven bezorgen en hielp ik
de klanten in een donkere winkel."
„Ja, de eerste echte vakantie, eind
zestig of zo, gingen we naar Noord-
wijkerhout. Huurden we zo'n huisje
met een tentdak. We waren aange
sloten bij de Enkabé. Dat was de eer
ste Nederlandse kruideniersorgani
satie, die steunde je met de inkoop.
Die letters hadden we ook op de
winkel staan. We verkochten van al
les. Van petroleum tot kippenvoer.
Losse slaolie, losse groene zeep en
losse stroop. Zout en soda kon je in
van die grauwe grijze zakken schep
pen. En gesorteerde koekjes kwa
men uit stolpen met een glazen dek
sel. Echt alles hadden we. Naainaal-
den, stopnaalden en scheermesjes
gingen per stuk. Zelfs de babyuitzet
kon via ons worden besteld. Bij
Kloos, grossier aan de Haarlemmer
straat, kocht ik de spullen. Dikwijls
kochten de mensen de spullen op de
reutel. Ik had een lang boek, waar al
les in stond. Eens per week of per
maand rekenden we alles uit."
„Daarom stopt Cor nog altijd een
potlood automatisch achter zijn
oor."
„Klopt, ik heb net iets moeten afstre-
pen op hout. In 1965, toen we de
winkel hadden verbouwd, zijn we
langzamerhand gestopt met dat gro
te boek. Er braken toen voor de
meeste mensen ook betere tijden
aan. Ook voor ons. We konden een
lening krijgen voor de verbouwing
en in plaats van een fiets kon ik met
een Renault 4 - die mooie met die
knuppel - de bestellingen rondbren
gen. We gingen over op mandjes,
hadden een kleine toonbank en een
Cor en Laura Tol-De Wilde: „We hebben samen nog geen dag spijt van de manier waarop we tot nu toe hebben
leefd". Foto: Hielco Kuipers
telmachine met een lade. Toch bleef
ik het met potlood doen. Rekenen zit
erin gebakken. Voor de geldschieters
moet je betrouwbaar zijn. Dat bete
kent voor mij werken, aflossen en
sparen. Meevallers moet je opzij zet
ten voor moeilijke tijden. Dat heb ik
altijd gedaan en dat krijg je ook niet
uit mijn hoofd. Ik heb maar een
klein pensioentje, dus het is goed
Het echtpaar Tol met dochter Cora in de net verbouwde kruidenierswinkel
(1965) aan de Prinsenstraat in Leiden. Foto: privé-archief
dat ik heb gespaard."
„Onze dochter is het op dat vlak niet
altijd met Cor eens. Zij zegt: 'Je leeft
nu en niet straks.' Wij begonnen met
heel weinig. Geleende stofzuiger,
een tafel en een stoel. Kinderen van
nu vinden dat wij een zwaar leven
hebben gehad. Voor ons was het
heel normaal. Wij denken dat leven
niet zit in luxe en zomaar van alles
kunnen doen."
„Wij hebben inderdaad gewikt en
gewogen. Toen we begin jaren ze
ventig de buurtwinkels zagen ver
dwijnen en het ons nog steeds goed
ging, zijn we toch plannen voor de
toekomst gaan maken. Laura had
een oom en tante in het kruideniers
vak die tot het bittere einde zijn
doorgegaan en daardoor arm stier
ven. Dat wilden wij niet. Overal ver
rezen supermarken en ik werd zo
kriegelig van klanten die mij steeds
wezen op prijsverschillen. Ik kon
daar niet tegenop. Ik werd daar heel
akelig van. Daarom hebben we in
1974 de zaak gesloten. Ik wilde een
leuk mens blijven. En dat is, geloof
ik, gelukt."
„We zijn op ons hoogtepunt gestopt.
Cor is daarna boekhouder geworden
bij een bouwbedrijf dat na zeven
jaar failliet ging."
„En ook in die periode stond er een
weldoener op die vroeg of ik een si
garenzaak op de Lage Rijndijk wilde
kopen. Niet kopen, zei Laura. Ga er
maar werken. Dat kon. En dat is ook
een prachttijd geweest. Ik heb con
tacten nodig. Ik vind het leuk omi
overal tegenaan te bemoeien. Nu w
werk ik nog. Ik breng twee dagen i MC
de week pakjes rond. 'Goedemorg
mevrouw. Ik heb het voorrecht on
bij u een pakje te bezorgen.' Dat is,loor N
toch een leuk begin van de dag? Vi
der zingen we samen nog steeds e MCST<
maandag bij het koor en zorgen w jen in
met vele anderen voor de tuin eni ers
gebouw van ons genootschap. Ik fen scj
zoek de stamboom van mijn famii
uit, spaar postzegels en hou van klle lnS'
verjassen. En mijn vrouw vangt
dag onze kleinzoon Boyd op."
„Boyd komt na school naar ons to fac(^£
Daar geniet ik van. Ik vind het zo
leuk om te zien hoe hij zich ontwi 001
kelt. Het nieuwe schooljaar gaath ing Kii
naar het gymnasium. Hij denkt da 5K0) p
veel over na. Dat is goed. Niets
mensen zomaar aanwaaien. Ik
ook niet doelloos op een stoel
Je moet het idee houden, dat jr ~A,PllHp
iets zinnigs bezig bent. Nu denk ik opvang
vaak terug aan de periode dat
hard werkten. Raar dat ik toen
kon ik maar eens zomaar de
En nu kan dat gewoon."
„We hebben samen nog geen
spijt van de manier waarop we tol n,
nu toe hebben geleefd. Onze winlle verf
met bovenwoning is nu een studef^n z
Juf,
iponta
de M
tenpand. En wij zitten prima in 01 hel]
woning in Leiderdorp. Prachtig
toch? We gaan nu heerlijk avond
eten."
Saskia Stoelinga
Kir
'uiten
nde ga
'oelvvei
envijs
oort i
ebouw
torischc
'and d
tar sta
nerd.
esplan
lersom'
ecteur
'goureL
Weedel
Je Poe
kii
lutma
choolse
ecomr
"ïlkar
Roel Pieper en vooral zijn vrouw worden le
vensgevaarlijk gewond na een steekpartij in
hun tuin. De politie was al enkele malen op de
hoogte gesteld van vreemd gedrag van de in
dringer, maar zag hierin geen reden om in te
grijpen. Ajax-directeur Beenhakker vlucht naar
Mexico na minstens tweemaal door hooligans
in elkaar geslagen te zijn. Winkeliers moeten
hun winkels sluiten omdat zij veelvuldig wor
den bestolen. Als burger moet je bijna de in
druk krijgen dat de politie er alleen maar is om
(lichte) verkeersovertredingen te beboeten en
maar al te vaak de daders van misdrijven meer
hulp en bescherming biedt dan de slachtof
fers. Het is de hoogste tijd dat de kersverse mi
nister van justitie in dit nieuwe kabinet drasti
sche maatregelen neemt om de Nederlandse
burger zijn gevoel van veiligheid terug te geven
en daarmee de rechtstaat in ere te herstellf
anders dreigt ons land helaas af te glijden 1
de status van een bananenrepubliek.
P. van R«
te* Peel
