Zelfs in bed laat Zürich je niet met rust
CHEQUE
TOERISME
'Visegrad'-landen
azen op Nederlanè
Holiday Cheque: voor 'n prikkie van huisje naar huisje
HOC 303
vrijdag 6 JUNI 2003
door Gerard Chel
Zurich - Zürich gaat door voor het zake
lijk hart van Zwitserland. Dat klinkt wei
nig spannend. Maar de stad verrast met
een historische binnenstad en vooral de
trendy wijk West, waar leegstaande fa
briekspanden niet worden gesloopt,
maar hergebruikt.
Een goederentrein dendert dwars door
de avondspits van Zürich. Van de meel
fabriek dieselend naar het rangeerter
rein. Weggebruikers wachten gelaten
totdat spoorwegmannen in reflecteren
de pakken, met rode vlaggen de baan
weer vrij geven. Het miezert en in het
nakende donker van de nacht spelen
waterdruppels en lampen hun spiege
lend spel.
In hartje Zürich, het financiële hart van
Zwitserland, kun je zomaar struikelen
over treinen. In de voormalige indu
striewijk, schurkend tegen de treinrails,
heerst de jungle van het contrast. Grau
we garages, op de nominatie om te
worden hergebruikt, botsen met de ele
gantie van herboren panden.
Want het voormalige industriedistrict
'Zürich-West', ingeklemd tussen de
rails en de rivier Limmat, wisselt van
gedaante. Langzaam maar zeker maken
de betonnen fabriekskolossen plaats
voor wat de meest trendy wijk van de
stad moet worden, als het dat al niet is.
Met theaters, bioscopen, restaurants,
clubs, galeries, kantoren en apparte
menten. Het bijzondere aan de om
bouw is de manier waarop. Geen slo
pershamers die als een niet te verzadi
gen computervirus alsmaar bebouwing
opvreten, nee, de metamorfose speelt
zich vooral binnenskamers af. Veel van
de massa buiten blijft overeind.
Een werkelijk schitterend voorbeeld
daarvan is de voormalige scheepshal
Schiflbau. Hoewel van buiten opge
knapt, gevelt de voormalige fabriek van
Escher-Wyss nog als vroeger. Ja, zelfs
essentiële onderdelen uit de fabriek als
draagbalken en zware lieren voor de
scheepsmotoren zijn bewaard geble
ven. Oude leidingen zijn blijven zitten,
buizen gehandhaafd, verpulverde elek
tra ogenschijnlijk ongemoeid gelaten.
Het is een schoolvoorbeeld hoe indu
strieel erfgoed inpast kan worden in
een modem en design jasje.
De allereerste indruk is er één van: het
is niet af. Maar wanneer dat verkeerde
been schielijk is ingetrokken, wandel je
rond in een fantastisch multifunctio
neel gebouw. Met bij voorbeeld een
grote theaterruimte waar van alles kan
en tribunes in elkaar schuiven als Rus
sische poppetjes. Het Zürich Schaus-
pielhaus vertoont er zijn kunsten. Of
bezoek, onder hetzelfde dak, jazzclub
Moods waar, hoe kan het anders, druk
met muziek wordt geëxperimenteerd.
In het weekeinde tot vroeg in de och
tend.
En als indrukwekkend middelpunt ligt
in Schiflbau het door glazen wanden
omgeven restaurant La Salie. Als een
uit z'n krachten gegroeid aquarium be
vindt zich daar midden in die donkere,
oude, immense fabriekshal een plek
waar je kunt eten. Alsof de witte door-
Grossmünster, baken in de oude stad. Foto's: GPD/Gerard Chel
zichtige kubus even daarvoor uit de
roestige bodem is opgerezen en er, als
je even niet oplet, zo weer in kan ver
dwijnen. De onberispelijk gedekte ta
fels wachten op de aanzitters. Het is er,
zo aan het prille begin van de avond op
deze druilerige maandag niet druk.
Maar ja, wie gaat er zo kort na het
weekeinde dan ook uit eten?
Schuin tegenover Schiflbau ligt Les
Halles. Met een forse knipoog naar de
geliquideerde groente- en vleeshallen
in hartje Parijs. Zürich heeft ervoor ge
kozen zijn voormalige markthal annex
pakhuis te laten staan. Er is nu een ka
rakteristiek eetcafé in ondergebracht,
dat nog steeds als een openbare markt
plaats oogt, en onmiskenbaar sferen
van weleer uitademt. Ook daar eten wij
niet, deze avond, want voor ons is plek
gereserveerd aan de andere kant van de
stad. Op de heuvel Uetliberg waar het
in Uto Kulm verrassenderwijs wél
stampvol is. Met het treintje ernaar toe
- natuurlijk met de Uetlibergbahn -
maar je kan ook wandelen of moun
tainbike n als je conditie dat toelaat.
En als je toch aan het wandelen bent,
loop eens door de wijken 4 en 5. Ook
Schiffbau, mooi voorbeeld van hoe Zürich het cultureel industrieel erfgoed aanpast
aan de moderne tijd.
ingeperst tussen spoorbaan en rivier en
doorsneden door de Langstrasse. Het
zou door moeten gaan voor de wijk der
vreemdelingen, de straten waar je geen
autochtone Zwitser zou tegenkomen,
de buurt, onveilig en vuil, waar de wet
van de anarchistische allochtoon zou
heersen.
Maar niets is minder waar, hoewel je
hier geen mondaine winkels en choco
laterieën aan zult treffen. Wel een zwik
kringloopwinkeltjes, onduidelijke cafés
en getinte grutters-met-snor, die alles
behalve Zwitserse kazen verkopen. En
ietsje meer de wijk in, de studio's met
blauwrode geveltjes en veel neon. Hier
huizen de dames voor het volwassen
vermaak. De scholen in de buurt zijn
zwart, wil een blanke buurtbewoonster
wel kwijt, maar onveilig? Dat valt reuze
mee.
We drinken bier en thee in het sfeervol
le Marokkaanse restaurant Maison
Blunt in de Gasometerstrasse. Nee, de
waterpijp slaan we af. Jongeren uit de
wijk zitten er, spelen kaart, maar ook
rugzaktoeristen en enkele oudere, ge
soigneerde, dames.
Wat je evenmin mag overslaan, is de
Rote Fabrik. Gelegen aan de Seestrasse,
aan de oevers van het Meer van Zürich.
Ietsje buiten de stad maar met bus 165
makkelijk te bereiken, staat de voorma
lige zijdefabriek nu in het weekeinde te
dreunen op zijn fundamenten. Het is
een vet, cool centrum voor (alternatie
ve) muziek, film, dans, hardrock en
god-mag-weten-wat-nog-meer. Maar,
hoe verrassend, er zit ook een fietsen
maker. Vooral jongeren trekken, zeker
op hun vrije dagen, naar dit centrum.
Het arme gebouw gaat inmiddels
schuil onder zulke hoeveelheden graffi
ti dat menig spuitbusverffabrikant lik
kebaardend zal toekijken.
Van een geheel andere orde is de oude
binnenstad. Met aan deze zijde van de
Limmat de moderne warenhuizen en
winkelgalerijen die zo weinig oorspron
kelijk zijn dat ze in elke stad kunnen
staan. En binnen is het net de Bijen
korf. Hier ook de koopgoot Bahnhof-
strasse voor Zürich's welgestelden. Met
als toeristisch middelpunt Sprüngli, op
de hoek van de Paradeplatz, de be
faamde confiserie, waar bijna alles
draait om chocola.
Maar slenter richting rivier en je proeft
de sfeer uit het verleden. Met smalle
steegjes, kromme straatjes, besloten
pleintjes, herenhuizen en herbergen.
Het zijn van die straatjes waar, als je je
ogen dichtdoet, voorname kooplieden
in hun rijtuigen voorbij rijden en ven
ters hun waren slijten. Wie woonde er
zoal? Goethe, Hugo, Einstein, Mann,
Lenin, Brecht, Joyce. De Fraumünster-
kerk, met glas-in-lood van Marc Chag
all, is er een voornaam baken.
Beklim de treden naar het Lindenhof
en geniet van het weidse uitzicht over
de stad. Hier ook rookt de één een hasj-
sigaret, terwijl een ander z'n luxe
lunchbroodje - servetje op schoot - ver
orbert. Beneden, bij het oude stadhuis
steek je de Limmat over en kom je in
het tweede deel van de Altstadt, Nie-
derdorf. Met opnieuw een religieus ba
ken, Grossmünster, en opnieuw een
gedistingeerde chocolaterie, Schober
aan de Napfgasse. In deze wijk vind je
vele kleine winkeltjes en sfeervolle eet
huisjes.
Slapen doen wij in alweer zo'n trendy
tent. Het Rigihof aan de Universi-
tatstrasse is werkelijk bijzonder. In de
jaren dertig van de vorige eeuw opge
trokken in Bauhausstijl, kent het hotel
als interessante bijkomstigheid dat elke
kamer is vernoemd naar een bekende
inwoner van Zürich. Zo worden niet al
leen pedagoog Pestalozzi, maar ook in
genieur Röntgen en Migros-oprichter
Duttweiler geëerd. Met in de kamer ui
teraard een foto van de man of vrouw
en een nadere uitleg over diens ver
diensten. Plus een facsimile van een
oude krant waarin een artikel over het
betreffend personage. Zelfs in bed laat
Zürich je niet met rust.
F E I T E N C IJ F E R S
Hoe kom je er. Zürich is te bereiken
met de CityNightLine, een gezamenlij
ke activiteit van NS en DB. Meer infor
matie: tel. 0900-9296 (0,35 c/m), 030-
2977.291, www.citynightline.nl,
www.nstravel.nl,
www.ns.nl/ internationaal.
Prijzen vanaf 79 euro p.p. enkele reis.
Bezienswaardigheden. Alternatief
kunstcentrum Rote Fabrik, Seestrasse
396, www.rotefabrik.ch
Maandag gesloten.
Multifunctioneel centrum/restaurant-
/jazzclub Schiffbau, Schiffbaustrasse 4.
Kunst hans, Heimplatz 1,
www.kunsthaus. ch
Maandag gesloten.
Fraumiinster, Am Münsterhofplatz.
Altstadt, historische kern van de stad.
Zürich-West, industriegebied omge
bouwd tot trendy uitgaanswijk.
Winkelen. Bahnhofstrasse, koopgoot
voor welgestelden.
Winkel/bar/restaurant Les Halles,
Pfingstweidstrasse 6. Zondag dicht.
Confiserie Sprüngli, hoek Paradeplatz-
/Bahnhofstrasse.
Chocolaterie Schober, Napfgasse 4
Eten, drinken en slapen.
Restaurant Uto Kulm op de Uetliberg,
www.uetliberg.ch i
Hotel Rigihof/restaurant Bauhaus,
Universitatstrasse 100,
www.hotel-rigihof.ch
Prijzen vanaf 140 euro:
Zwitsers restaurant Swiss Chuchi, Ro-
sengasse 10, www.hotel-adler.ch
Algemene informatie. Een handige
gids voor Zürich is 'Merian' te koop
voor 14,40 Zwitsers Franken, zo'n 7 eu
ro. Info: www.merian.de
Vraag bij de receptie van het hotel om
het Stadtplan en om het kaartje van
het openbaar vervoer. Er is goed open
baar vervoer met trams en bussen
waarvoor dagkaarten (4,50 euro) of
weekpassen (14 euro) te krijgen zijn.
Info: www.zw.ch
Bijna overal kun je met euro's betalen.
In het Hauptbahnhof bevindt zich een
kantoor van de plaatselijke VW. Meer
informatie: www.zuerich.com,
www. zurichtourism. ch,
tel. 0041-121.540.00.
Informatie over Zwitserland in Neder
land: www.myswitzerland.com,
e-mail: info.nl@switzerland.com,
tel. 00800-10020030 (gratis).
door Thom Olink
Het overrompelende succes van
de Camping Cheque - kampe
ren tegen een vaste en lage prijs
- moest wel een vervolg krijgen.
De bedenkers bekeken een an
der segment van de kampeer-
markt en presenteerden de Ho
liday Cheque: vakanties in een
chalet of stacaravan tegen de
vaste nachtprijs van 37 euro, all-
in, uiteraard alleen buiten het
hoogseizoen.
Toen Fransman Christophe Gay
met geestverwanten in 1997 het
plan ontvouwde om met che
ques te werken zag hij twee gro
te voordelen. De campingeige
naars zouden zich verzekerd
weten van klanten en de kam
peerders konden voor een lage
prijs op een goede plek staan.
En, zeer belangrijk, vrij zijn om
te gaan en te komen, onaange
kondigd. Simpel door een voor
af gekochte cheque aan te bie
den.
Het succesverhaal van de Cam
ping Cheque (CC) wordt het
best geïllustreerd door cijfers. In
zeventien landen van Europa
hebben zich inmiddels 331
campings aangesloten, alle van
een gekeurde en hoge kwaliteit.
In ons land worden meer dan
500.000 cheques verkocht.
De nieuwe Holiday Cheque van
Gay's groep wordt in Nederland
exclusief verkocht en gepro
moot door de ANWB. Rens
Overhaus van de ANWB: „De
Holiday Cheque verschilt van de
CC doordat je vooraf moet boe
ken. Stel je voor dat je rondrei
zend onaangemeld bij de cam
pingchalets aankomt, logistiek
kan dat natuurlijk niet Plek om
met tent of caravan te staan is er
meestal wel, maar chalets zijn
nogal eens bezet. Om daarvoor
een systeem op te zetten moest
de expertise van andere afdelin
gen binnen de ANWB worden
ingeschakeld."
Cees Klinkenberg, manager Rei
zen: „De verkoop van de che
ques loopt via de 54 winkels van
de ANWB en het telefonisch
reisbureau. Via
www.anwb.nl kan men bestel
len en vanaf volgend jaar ook
boeken. Dat kanaal wordt voor
ons steeds belangrijker."
„Je moet minimaal drie dagen
reserveren, tegen drie cheques
van 37 euro. Je behoudt wel een
zekere vrijheid van bewegen,
want ook als je voor een hele
week hebt geboekt, dan houd je
de vrijheid om na drie dagen
naar een andere camping te rij
den", zegt Overhaus.
De prijs van 37 euro is aantrek
kelijk, want die dekt alles; een
verblijf voor maximaal 5 perso
nen, auto naast de deur, vaak
een terras en inclusief lakens,
stroom enz. En waar op bepaal
de campings - alleen Frankrijk
heeft er al 11.000 - de stacara
vans of chalets deze naam nau
welijks verdienen, heeft de orga
nisatie van Christophe Gay ri
goureus voor kwaliteit gekozen.
De chalets in moderne kleuren
werden besteld bij Bürstner in
Duitsland, zeer ervaren in cara-
vanbouw. Op basis van intense
uitwisseling van gegevens en
wensen van zowel gebruikers als
eigenaars kwam daar op de te
kentafel de Natur'Home en Pa-
radis'Home tevoorschijn. Met
alles erop en eraan, van koel- en
vrieskasten, magnetrons tot
broodroosters en centrale ver
warmingssystemen en ruime
douches. Tot en met dubbele
beglazing voor de chalets hoger
in de bergen.
„Vorig jaar januari zijn we met
de Holiday Cheque begonnen",
vertelt Klinkenberg. „Low profi
le, kijken hoe het ging. Nu heb
ben we ons promotieapparaat
er vol achter gezet. De cheques
zijn niet geldig in juli en augus
tus en dus zijn de gebruikers
vooral te vinden in de groep 55+
en de gezinnen met hele kleine
kinderen. We hebben ook al
vastgesteld, dat in die groepen
de behoefte om na drie dagen te
verkassen gering is. Men geniet
op een plek."
Christophe Gay heeft in zijn or
ganisatie vastgelegd dat de deel
nemers aan zijn Holiday Che
que over mooie plekken en goe
de materialen moeten beschik
ken. Er wordt daarop streng ge
keurd. Klachten worden serieus
genomen. Zo zijn enkele deel
nemers in de afgelopen jaren
verwijderd.
Het merendeel van de Holiday
Cheque-campings ligt in Frank
rijk, veelal meer naar het zuiden.
Ook Nederland heeft er een
paar, Luxemburg, Duitsland
ook, en dan natuurlijk Italië en
Spanje. Net als bij de Camping
Cheque kan de klant-kampeer
der zijn financiële voordeel nog
wat opschroeven door langere
tijd (meer dan een week) op één
plek te blijven. Veel eigenaren
geven dan wat gratis nachten
weg. In het gunstigste geval
loopt de korting op tot zestig
procent.
f
REISBERICHTEN f
I t
Dikke vrienden kamp 32 c
Een dik kind is vaak een buitenbeentje; op school, op de sport}-} J
eniging of tijdens de vakantie. Met een groep steviger kinde r
onder elkaar is die kans al een stuk kleiner. Wie dat wil ervajjg j
kan van 19 tot en met 25 juli deelnemen aan het Dikke Vrieni n
Kamp op het buitensportcentrum De Zwerfsteen in Roder^g
(Drenthe). Het is bestemd voor jongens en meisjes met ove^o q
wicht uit de groepen 7 en 8 van de basisschool. Op het progr, n
ma staan heel veel activiteiten, zoals zwemmen en fietsen, si^q
valtocht, dansen, picknicken, barbecuen en een disco-avondj2
vens wordt een cd opgenomen met het door de kinderen zelf
zongen Dikke Vrienden Lied. Het kamp is het begin van een ant)2
alf |r J J
half*jaar durend project waarbij de kinderen andere eet- en Ij-j
gewoontes worden aangeleerd. Gedurende die periode zal er>5
der meer enige malen contact zijn met een diëtist en een gezii
herapeut en zijn er ouderbijeenkomsten. De kosten voor dee[3
me aan het project bedragen 400 euro. Informatie bij de Sticht
Gezond Gewicht, tel. 033 463 8014 en www.gezond-gewicht.nl
K
V\
Jfi
50 N
h
>0 E
Walvissen spotten
Alleen al in Europa zullen dit jaar twee miljoen mensen walvis
en dolfijnen van dichtbij gaan bekijken. Het mag duidelijk zijn
soort boottripjes mag zich verheugen in een groeiende popui
teit. Meer dan vijftig touroperators bieden deze uitstapjes
Om door de bomen het bos te blijven zien, heeft de Kustver
ging EUCC op haar internetsite www.kustgids.nl/walvisspot
een schat aan informatie over de trips gezet. De site vertelt
waar de kans op een ontmoeting groot is en welke bedrijven c
vriendelijk te werk gaan.
Camperreservering
Met een camper zwerven door Canada. Een heerlijk vrije vakar
Maar zeker in het toeristisch hoogseizoen kan die vrijheid flink
knot worden door de wetenschap dat er iedere avond toch v
een plekje op een camping bemachtigd moet worden. Campe
kantiespecialist Travelhome heeft daar wat op gevonden. Bij
camperrondreizen worden vooraf plaatsen gereserveerd op c....
pings langs de route. Info: www.travelhome.nl. Ook kan ge
worden met de organisatie, tel. 040 211 39 38.
Verwennen in Duitsland
Duitsland kent vele kuuroorden en badplaatsen met geneeskrjaai la:
tige baden, allerhande massages en therapieënen andere vervt>ench
nerij. Het Duits Verkeersbureau heeft voor de Nederlandse m
een brochure gemaakt 'Wellness en Verwennen in Duitslfer
waarin een overzicht wordt gegeven van alles wat onze oostei
ren op dit gebied voor de liefhebbers te bieden hebben. En d
een imposante lijst. In de brochure ook een groot aantal aar
dingen. Het Duits Verkeersbureau zendt de brochure op ver
graag toe. Voor aanvragen brochure en info: tel. 020 - 69 78 o(7.ïö c
- Jen. 1£
18.4
I vreei
De di
.00 v.
8.30
ronne
20.
21."
jer. 2i
e-mail: duitsland@d-z-t-.com, www.duitsverkeersbureau.nl
i.oo.:
tialint
irberi
CAN\
lende
ck. 2:
KJ
Gids voor mountainbikers
Het aantal mountainbikeroutes in Nederland groeit, dus moetfereake
de ANWB Routegids Mountainbike meegroeien. Het werkje v
onlangs uitgebreid van 40 naar 58 routes. Alle beschreven tra
ten zijn bewegwijzerd en kunnen zowel door fanatieke mtb'erw1^
door recreanten worden afgelegd. Van iedere route geeft detimEi
een kaartje, een beschrijving en praktische informatie, zoal* 20.0
start, lengte, moeilijkheidsgraad, het verval en het percentages'3^0
verharde weg. Bij de samenstelling van de gids werkte de AIT43 QSg
samen met het maandblad Flets. Het werkje is voor 14,95 eufeiver
koop bij alle ANWB verkoopkantoren, bij de boekhandel en via^ga*
www.anwb.nl i?se,«
door Gerard Chel
De vier voormalige Oostbloklan
den Polen, Tsjechië, Slowakije
en Hongarije, rekenen de ko
mende jaren op vele honderd
duizenden toeristen uit ons
land. Hun lidmaatschap van de
Europese Unie, op 1 mei van
het volgend jaar, moet het toe
risme een nieuwe impuls geven.
De vier landen, die als Visegrad-
groep optrekken, willen zichzelf
graag presenteren als het 'nieu-
wé oude Europa'. „Hier is Euro
pa beter bewaard gebleven dan
in West-Europa", aldus Bart
Gijsbers van het Hongaars Ver
keersbureau. „De Visegrad-lan-
den zijn eigenlijk de schatkist
van heel Europa, het is alsof je
een reis door de tijd maakt."
„Je ziet dat Nederlanders steeds
meer belangstelling krijgen voor
cultuur en natuur", zegt Jan a
Feckova van het deze week ge
opende Slowaaks Verkeersbu
reau, de andere landen hebben
al geruime tijd een eigen kan
toor in ons land. „Wat onze lan
den te bieden hebben, sluit daar
prima op aan. Zo merk ik vanuit
Nederland meer belangstelling
voor wandelvakanties." Ook
Tsjechië ziet de interesse voor
een actieve fietsvakantie stijgen.
De vierVisegrad-landen, Po
len, Tsjechië, Slowakije en
Hongarije, besloten indertijd
meer samen te werken op weg
naar hun lidmaatschap van
Europa. Dit jaar hebben ze af
gesproken ook op gebied van
toerisme zo goed als mogelijk
activiteiten te coördineren. De
opzet van Vïsegrad - genoemd
naar het gelijknamige kasteel
waar indertijd de koningen
van Hongarije hun troon had
den - lijkt op die van de Bene
lux.
Toeristische informatie:
Polen: Pools Verkeersbu
reau, Leidsestraat 64,1017 PD
Amsterdam, tel. 020-6209399,
www.poleninfo.tripod.com,
e-mail: poleninfo@planet.nl
Heute
re Wel
chland
k. 19.0
.25 F
littler
leute
22.34
23.05
Het land promoot zich gra^oi'.o
'een bestemming die in ééiHeute
is te bereiken'. Polen ten f35 Hi
hoopt dat Nederlanders
warm lopen voor de berga^nde.
de meren.
Met vorig jaar 520.000 I
nachtingen en 250.000 btWDR£
kers (zakelijk en toeristiscT9S
elkaar opgeteld) uit Nedel
steekt Hongarije met ko*-
schouders boven de ander^,
landen uit. Boedapest
Balatonmeer zijn daar
aan. Polen met Warschal
Krakow telde vorig jaar 30j
overnachtingen. Tsjechië,
behalve Praag ook Zuid-I
men en het Reuzengebergl
der Nederlanders in trek wl
noteerde 200.000 overnacj
gen en Slowakije, met de Kr-
ten en de kleine en grote 1
als belangrijke troeven, notl
24.000 bezoekers uit NederI
In Hongarije komt Nedel
daarmee op de derde piel
het totaal aantal buitenlui
overnachtingen, in Tsjechi
de vierde, in Polen op de t
en in Slowakije op de
plaats. Voornaamste accod
datie voor de Nederland4
de vier landen is de cai
met vakantiehuisjes op de I
de plaats.
ck. Frit
Icteur)
Tsjechië: Tsjechisch Burei
voor Toerisme, Strawinsky-
laan 517,1077 XX Amsterdi
tel. 020-5753014,
www.visitczechia.cz, e-mai
ccamsterdam@czech.cz
Slowakije: Slowaaks Ver-10 WE
keersbureau, StrawinskyladHet ritrr
623,1077 XX Amsterdam, raxx
020-5752181, www.slowaafon stc
verkeersbureau.nl,
e-mail: info@slowaaks-verJ0 NO(
keersbureau.nl Woord-F
Hongarije: Hongaars Vercr°9™
keersbureau, Laan van N.(E'nach^
Indië 271,2593 BS Den HalRadio N
tel. 070-3209092. ts
www.hongaarsverkeersbu-
reau.nl,
e-mail: info@hongaarsver-
keersbureau.nl
M U
inMUI
legio rr
