KUNST CULTUUR
Het leven doet pijn. Het leven is fijn
'Twools' van climax naar climax
sVerbale explosie Chinese speurneus eindelijk op het witte doek
™an Eric van Sauers
Vuur van
Leidse Gasten
komt laat
EIDSE SCHOUWBURG
2003-2004
Monteiro.
]PD/Govert de Roos
vrijdag 30 mei 2003
Voorronde Festival van het Levenslied in negen Leidse kroegen
je Monteiro
Bernstein
- Antje Monteiro, nu
fczien in de musical 'Aida',
olgend jaar met het Me-
Je Orkest stukken van Leo-
lemstein. Aan het thea-
licert wordt ook meege-
Jdoor Lucretia van der
ILoïs Lane-zangeres Mo-
JKlemann, en Dick Co-
pernstein's Broadway
ok' is een muzikaal eer-
n aan de legendarische
aanse componist, die
in de klassieke als lichte
k uitgroeide tot een le-
'Bernstein's Broadway
ok' is onder meer te
b Rotterdam (Nieuwe
f) en Den Haag (Anton
aal).
tiro geëerd
)r hele oeuvre
ieles - De Amerikaanse
•r Robert de Niro krijgt 12
reTi Hollywood de 'Lifetime
yement Award' uitgereikt,
in de meest prestigieuze
n van de Amerikaanse
01dustrie. Volgens het Ame-
lse filminstituut (AFI) is
"1 rjarige Robert De Niro een
U.? meest gezichtsbepalen-
gerespecteerde acteurs
e afgelopen drie decennia
i F'
:hti
door Jos van Duinen
vervolg van voorpagina
leiden - Morgen zou hij zeven
jaar worden. 'Nog een nachtje
slapen, en dan krijg ik mijn fiets
je', zegt hij tegen papa. En zoals
elke ochtend: 'Dag papa, ik ga nu
naar school.' Het was de laatste
keer. 'Een auto reed in volle vaart
tegen mijn kind', zingt het duo
Janssen en Jansens. Het is even
stil in café De Waaghals. „Au, hou
op", roept even later iemand in
het publiek.
Het leven doet pijn. Het leven is
fijn. Mensen die het leven tot in
hun tenen voelen tintelen, zoch
ten gisterenavond hun weg in
een van de negen deelnemende
kroegen aan de voorronde van
de vijfde editie van het Festival
van het Levenslied. Om te treu
ren om een drinkende vader of
om een doodgereden zoon. Om
moeder te eren met zang, dans
en bier. De pijn van een in de
steek gelaten geliefde. Of om
lekker mee te zingen met André
Hazes' Vlieger.
De vijfkoppige groep 'Alles' uit
Groesbeek is een hoogtepunt
vanavond. Met schlagerhop
brengen zij op overtuigende wij
ze een eigentijdse en frisse ver
sie van de smartlap. 'Manuela',
rapt de in fietsketting en trai
ningspak getooide mc, terwijl
een diskjockey vette beats en
scratches uit een apparaat trekt,
een rasta cool op het biljart vi
breert, en een homeboy nog wat
gymnastiekoefeningen doet. De
teksten zijn gejat, dat mag, want
de muziek en de show staan als
een huis. Zelfs Leidse Kees, dit
jaar geen jurylid, deint mee.
Heel anders doen de 'Chicks
with Dicks' het. Het travestieduo
Sjannie zong het 'nieuwe levenslied' in café De Twee Spiegels, goed voor een finaleplaats. Foto: Taco van der Eb
is gek op valse sentimenten en
clichés. Als de zon schijnt gaat
het goed, als het regent niet. Ha
ren zijn niet grijs maar zilver.
Harten zijn niet goed maar
goud. En liefde ontluikt per defi
nitie in de lente. Ze bezingen in
café Re-spons vooral moeder.
'Moeder, je was 't allergrootste
loeder. En dat verborg je onder
poeder. Je lazerde me van de
trap af. Jij en pappie gingen
scheiden. Mama, je bent en
blijft het grote voorbeeld voor
mij'. Het geheel, gebracht op
hoge hakken en zilveren jurken,
levert ze helaas geen finaleplaats
op.
Terwijl in Re-spons druk ge
deind wordt, wordt er in café t
Keizertje gepinkt. Het is Danny
die hier de tranen trekt De
twintigjarige zanger weet pre
cies hoe dat moet, en doet dat al
tien jaar. Gouden ketting om, te
strakke spijkerbroek, biertje in
de hand, en 'De Vlieger' van An
dré Hazes brullen. Tranen wor
den rijkelijk met bier geblust. En
net als het allemaal teveel wordt
gooit Danny het roer om. 'Geef
mij maar Amsterdam'. Polonai
se. Zo hoort het. En dan heeft
hij ook nog een prachtige stem.
Het levert hem voor de derde
keer een finaleplaats op.
Minder recht van spreken heeft
Leidsche Leen. Het lukte deze
'echte Leienaar van 42 jaar' niet
om een snaar te raken of een
hart te breken. 'Ook al is mijn
hart gebroken, ik doe net alsof ik
lach', zingt hij. Maar dergelijke
zinsneden moeten uit een
smartlap blijken, en niet expli
ciet worden uitgesproken. En
tussen het zingen door enthou
siast op kauwgom kauwen ver
raadt je onzekerheid, vooral als
je een erg algemeen lichtblauw
overhemd draagt. Delftenaar
John van Leeuwen doet dat be
ter. Gehesen in een ordinaire
blouse brengt hij precies dat
vleugje vals in zijn stem dat bij
een smartlap hoort. Het brengt
hem in de finale.
Een verrassende keuze van de
jury is om de band Harde Hond
door te laten gaan. De groep
brengt een portie stevige en me
lodieuze muziek op het podium
dat helemaal niets met het le
venslied of smartlappen te ma
ken heeft. De teksten beslaan
vooral mannen in kroegen met
de gebruikelijke ellende, en
doen erg veel aan De Dijk den
ken. De muziek heeft een hoog
Van Dik Hout-gehalte. Mooi,
maar een finaleplaats voor
'Chicks with Dicks' zou gepaster
zijn geweest.
Ondertussen is de beer in 't Kei
zertje helemaal los. Hier wordt
echt gedeind en meegegalmd.
Geliefden slaan de armen om el-
kaars schouders, kijken elkaar
diep in de ogen. Danny doet
waar hij goed in is. Hij dient de
smartlappen puur op. Het pu
bliek geniet. Het is één groot
feest van het gevoel. En van het
leven zelf.
De volgende twaalf artiesten
gaan door naar de finale op 20
september 2003 in de Stadsge
hoorzaal te Leiden. Categorie
het Nieuwe Levenslied (eigen
nummers): Harde Hond uit
Rotterdam, Sjannie uit Budel,
Eermoei uit Someren, Rinke
Wietske uit Dronrijp, Harmina
uit Assen en Duo Penotti uit
Nieuwegein. Categorie Klassie
kers (covers): Stefan Mondial
uit Groenlo, Alles uit Groes
beek, Danny uit Leiden, John
van Leeuwen uit Delft, Willem
Bey uit Leiden, Stefano uit Den
Haag. Kaarten voor de finale
kosten 10 euro en zijn vanaf 1
juli te koop bij de VVV Winkel
en de Stadsgehoorzaal.
nsv
OOI
oreografie van Edelman wordt de danseres gefilmd en de beelden simultaan vertoond op een
van lamellen. Publiciteitsfoto
theater recensie
Roos van Put
Voorstelling: Twools' 5 door Scapino
Ballet Rotterdam. Choreografie: Ed
Wubbe, Nanine Linning, André Gringas,
Ruby Edelman, Annabelle Lopez Ochoa,
Ederson Rodrigues Xavier. Gezien: 28/5
(première), schouwburg, Rotterdam. Nog
te zien aldaar: t/m 1 juni.
Vaart, energiek, vrolijk en pre
tentieloos. Vier kernwoorden die
'Twools 5' typeren. Het concept
voor 'Twools', negentig minuten
non-stop dans met een opeen
volging van korte stukken van
verschuilende choreografen, en
kele jaren geleden bedacht door
artistiek leider Ed Wubbe van
Scapino Ballet, is telkens weer
verrassend. Niet eens omdat een
nieuwe - intellectuele - invals
hoek of het gedurfde discipline
overschrijdende experiment een
plek krijgt - dat gebeurt de laat
ste tijd toch al te veel - maar
vooral omdat de totale sfeer as
sociaties oproept met een acht
baan. Je vliegt van het ene hoog
tepunt naar de volgende climax.
Het resultaat: een heerlijke
avond met opgewekte gezichten
en een blij feestelijke stemming
na de voorstelling.
In een wervelend tempo voeren
de uiteenlopende choreogra
fieën je mee via repetitieve, ro
buuste dans van het ensemble
naar krachtige, vlijmscherpe
duetten, vlug als kwikzilver tot
een dierlijke mannensolo. Het is
een willekeurige greep uit de elf
stukken. In 'Twools 5' wordt
energiek fysieke dans - in 'Gel
Gun' van Ed Wubbe, in 'Hold
fast' van André Gringas en in
'Zip, Zap en Zoef van Annabelle
Lopez Ochoa - afgewisseld met
mysterieuze momenten zoals in
"Yo-Yo 1' en '2' van Ederson Ro
drigues Xavier. Kronkelende lij
ven, de dans - van vier mannen
en één vrouw - is nu eens ner
veus en onrustig van aard dan
weer langzaam en traag. In het
geheel is een spanningsboog
aanwezig die zich beweegt van
schokkerige naar vloeiende en
strak gestrekte bewegingen.
Toch ontbreekt het licht intel
lectuele tintje niet in 'Twools 5'.
In 'No articificial Sweetener' van
Nanine Linning worden bizarre
dichtregels - iets te - hard voor
gedragen door één man, terwijl
drie heren dansen (hoekig, ge
haakte voeten, een horizontaal
geplaatste romp met het verti
caal gestrekte been waarna om
de as wordt gedraaid).
In de choreografie van Edelman
wordt de dans live gefilmd door
een cameraman die zich in een
duet met een danseres bevindt:
zij danst, hij filmt haar. De beel
den - soms heel dicht op haar
huid, dan weer van een korte of
langere afstand - worden simul
taan vertoond op een scherm
van lamellen dat voor op het to
neel staat en dat telkens open
en dicht gaat. De filmer én de
danseres worden bovendien ge
filmd vanuit een andere hoek,
hetgeen opnieuw een andere
realiteit oplevert. Eenvoudig
concept met een groots, driele
dig effect. 'Twools 5' is kortom
zinderend.
muziek recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Leidse Gasten: Karei Boehlee
(piano), Martijn van Iterson (gitaar). Huub
Weijers (zang/trompet), Robin Koerts
(basgitaar), Lodewijk van Gorp
(zang/saxen), Tim Eijmaal (zang/gitaar),
Simone Pormes (zang), Debbie llaha
(zang), Oscar Kraal (drums) Gezien:
29/5, LAKtheater, Leiden. Nog te zien
aldaar vanavond en morgenavond.
Een terrasje, lekker eten met een
goed glas en dan naar het LAK
theater voor aangename mu
ziek; het leek een prettig pro
gramma voor een mooie mei
avond. Alleen was de avond wel
heel mooi en dus bleven er nog
al wat kandidaat-luisteraars op
hun terrasje zitten. Onherstel
baar is het niet: ze kunnen nog
twee dagen komen luisteren
naar de 'Leidse Gasten'. Met de
room van de Leidse jazz- en
popscene sluit het LAK zijn the
aterjaar af.
Op het podium staan uitsteken
de musici met klinkende cv's.
Karei Boehlee, pianist van Toots
Thielemans, onder veel meer.
Oscar Kraal, die drumde bij
Candy Duffer, Rosa King en
Frank Boeijen. Simone Pormes,
zangeres bij Trijntje Oosterhuis
en achter Edsifia Rombley op
het songfestival van 1998. En ga
zo maar een tijdje door.
Toch gebeurt er voor de pauze
weinig opwindends. Als er zo
meravondvoetbal bestaat, is dit
zomeravondmuziek. Nou weet
ik wel dat easy listening lang
niet zo easy te spelen hoeft te
zijn, maar gemiddeld was de set
voor de pauze wel erg tam. Zan
ger/trompettist Huub Weijers
presenteert wel wat kleurrijker,
maar blijft ook erg in het relaxte
hoekje hangen. Naast de jazz-
standards en nummers van
Boehlee en gitarist Martijn van
Iterson (cum laude afgestudeerd
bij Wim Overgaauw) vertegen
woordigde Tim Eijmaal het pop
achtige gedeelte. Hij speelt in de
nieuwe bezetting van Abel, is
een prima gitarist, maar in de
teksten van zijn sombere lief
desliedjes donderen de emotio
nele clichés over elkaar heen.
Het lijkt wel of de musici ook
niet helemaal geloven in wat ze
te bieden hebben. Nummers
worden vaak slapjes aangekon
digd als 'een stukje', of 'een lied
je van...' Je hoeft geen hoge
borst op te zetten, maar je werk
ook niet weg te relativeren. Mis
schien inspireert het beperkte
bezoek te weinig. Toch wordt
het na de pauze beten afwisse
lender en pittiger. Simone Por
mes zingt 'Daydreaming" mooi
en Lodewijk van Gorp blaast er
een sterke altsaxsolo bij. Als
zanger komt hij goed tot zijn
recht in werk van Stevie Won
der. En Huub Weijers pakt nog
even uit met een Frans chanson
en de toegift 'Just a gigolo'. Met
wat meer regie zouden de Leid
se Gasten veel overtuigender
overkomen. Het vuur kwam wat
laat, maar het was er.
>nd< -I—1 n A J JL
ial-fl
digi
theater recensie
11111 Wijnand Zeilstra
ing: 'De Ware Liefde', van en
55 jEric van Sauers. Gezien: 28/5,
schouwburg Leiden.
veel cabaretiers, er zijn
id-uppers. Stuk voor
iten ze veel en meestal
Eric van Sauers is ook
id-up comedian annex
ier die in zijn eentje an-
uur op het podium veel
staat te praten. Toch is
n punt nagenoeg uniek,
lers spreekt niet, hij lan-
woord de zaal in. Alles
formuleert, is één grote,
explosie. Een combina-
een stevig stemgeluid,
':elijke dictie en een
lieve mimiek. Resultaat is
ptreden waarvan een ge-
ean|e kracht uitgaat.
!n8 deiijk verschilt hij niet of
5t;' 'lijks van zijn vele colle-
u^^Dok hij spreekt bijvoor-
!ade[iitvoerig over de verschil-
eelsen mannen en vrouwen.
'ezuujk hangt dit thema het
afgelopen theaterseizoen
kicht. Zijn eigen identiteit
Iric van Sauers voomame-
•r de presentatievorm, die
igend is dat je aandacht
simpelweg niet kan verslappen.
Bij aanvang van 'De Ware Lief
de' doet Van Sauers een beken
tenis. Hij is al weer geruime tijd
single, misschien zelfs wel -
trendgevoelig als hij nu eenmaal
is - een happy single. Maar ja,
alleen is maar alleen. Wat is er
in vorige relaties misgegaan?! Hij
vertelt het verhaal op een dus
danige manier dat je met hem
sympathiseert, terwijl je tussen
de regels door heus wel kunt
merken waar hij zelf binnen de
relatie in de fout is gegaan. Deze
doorzichtige behoefte tot zelf
rechtvaardiging werkt hoogst
vermakelijk.
Zijn relaas wordt af en toe on
derbroken door een romantisch
intermezzo. Het podium ligt
niet voor niets bezaaid met rode
rozen. Het zijn er te veel en ze
zijn te plastic, de kitsch-knipoog
is onmiskenbaar. Toch schetst
Van Sauers in contrast met de
humoristische passages enkele
situaties waarin hij uiteindelijk
glorieert als de reddende engel.
Het geeft een aardige fijn in het
programma die op zijn minst
een theatrale samenhang sugge
reert. Of dit de momenten zijn,
waarop 'De Ware Liefde' geno
ten kan worden, blijft onbekend:
op dat punt breken de droom
beelden af - het is natuurlijk wel
ontnuchterend cabaret.
Detectiveromans Leidse sinoloog Robert van Gulik herdrukt en verfilmd
(advertentie)
door Marjolein Hendriks
leiden - De misdaadverhalen van
Chinese Rechter Tie, die zich af
spelen tijdens de Tang-dynastie
1300 jaar geleden, zijn vanaf vol
gend jaar te zien op het witte
doek. Deze week werd bekend
dat de filmrechten op de mis
daadromans die Robert van Gulik
schreef, zijn verkocht aan een in
ternationale combinatie van drie
filmmaatschappijen. Eind dit jaar
beginnen de opnamen voor de
eerste in de reeks, 'Murder in
Canton'
De misdaadverhalen van Rech
ter Tie werden door Robert van
Gulik (1910-1967) geschreven in
de jaren vijftig, toen hij Neder
lands ambassadeur was in Tokio
en regelmatig op bezoek in Chi
na. Van Gulik studeerde sinolo
gie aan de Leidse universiteit.
Zijn boeken bereikten faam over
de hele wereld en werden ver
taald in achttien talen. Bij uitge
verij Ravenberg Pers wordt mo
menteel ook de hele Rechter
Tie-serie herdrukt. De eerste
twee boeken liggen inmiddels in
de winkel.
Zoon Willem van Gulik, hoogle
raar aan de Universiteit Leiden,
is blij met de hernieuwde be
langstelling voor rechter Tie. „In
Nederland bestaat nog steeds
veel belangstelling voor de mis
daadromans van mijn vader,
maar de oude boeken bijna niet
meer te vinden. Met de heruit
gave komen we de liefhebbers
tegemoet. Maar ik hoop ook dat
E
Tie aanslaat bij een nieuwe ge
neratie lezers."
Rechter Tie werd vereeuwigd in
17 boeken: 16 romans en een
bundel korte verhalen. Miljoe
nen exemplaren gingen over de
toonbank, over de hele wereld.
„Ik zou het wel eens uitgere
kend willen zien hoeveel Neder
landse schrijvers zo'n lezerspu
bliek hebben gehaald", aldus de
jonge Van Gulik niet zonder
trots. „De boeken zijn echt door
iedereen gelezen. Mensen van
wie ik het totaal niet verwacht,
blijken ze allemaal gelezen te
hebben. Eigenlijk is het vreemd
dat je in Nederland toch zo wei
nig over hem hoort.
Zijn vader, die een deel van zijn
jeugd in Nederlands-Indië door
bracht, raakte al op jonge leef
tijd gefascineerd door de Chine
se schrifttekens op de uithang
borden van de Chinese winkels
die hij om zich heen zag. Hij
ging sinologie studeren in Lei
den en Utrecht. In de jaren der
tig werd hij diplomaat in Japan.
Na de aanval op Pearl Harbor
raakte Japan betrokken bij de
Tweede Wereldoorlog. Buiten
landse diplomaten in Tokio
werden als tegenstanders be
schouwd en kregen, in afwach
ting van hun uitzetting, huisar
rest.
In 1942 werd Van Gulik het land
uitgezet. Hij mocht één koffer
meenemen. Willekeurig pakte
hij een paar boeken uit de kast,
waaronder een boek over de
historische figuur rechter Tie
(630-700 na Chr.). Na de oorlog
keerde hij terug naar Japan en
probeerde hij Japanse uitgevers
te bewegen tot een heruitgave,
zonder resultaat. Daarop be
I
Willem van Gulik: „Westerlingen worden liever in spanning gehouden." Foto: Henk Bouwman
sloot hij het boek te vertalen in
het Engels en het zelf te publice
ren.
De Chinese detective was niet
meteen een daverend succes. In
Chinese literatuur is veel aan
dacht voor familierelaties, maar
de vele Chinese namen waren
voor westerlingen moeilijk uit
elkaar te houden. Bovendien be
vat het boek maar liefst drie
plots en wordt de dader meteen
ten tonele gevoerd met de bijbe
horende argumenten. Van Gulik
junior vergelijkt de Chinese
speurboeken met een schaak
spel. „De lezer reconstrueert het
spel tot het eindigt met een
schaakmat. Westerlingen wor
den liever in spanning gehou
den."
Van Gulik begon vanwege een
gebrek aan belangstelling zelf
met het schrijven van nieuwe
Rechter Tie verhalen. De detec
tives zijn bijzonder door de
combinatie van spanning en
Chinese cultuur. „Mijn vader
moest alles uitleggen over die
vreemde cultuur. Daarom
maakte hij ook tekeningen bij
zijn verhaal." De plaatjes laten
vaak vrouwelijk naakt zien. Ja
panse uitgevers wilden dit om
publiek aan te trekken. Aanvan
kelijk had Van Gulik daar be
zwaar tegen, omdat het in strijd
zou zijn met de Chinese zeden.
Uiteindelijk ontdekte hij dat er
wel degelijk sprake was van ero
tiek in China.
In Engeland kreeg Tie eind jaren
zestig zijn eigen televisieserie.
Van alle boeken zijn in China
ook toneelstukken en films ge
maakt. Paul Verhoeven heeft
ooit rond gelopen met het idee
Tie te verfilmen. „Het belang
rijkste is een goede scenario
schrijver. Blijkbaar heeft hij die
niet gevonden."
De filmrechten op de misdaad
verhalen van Van Gulik zijn nu
verkocht aan een internationale
combinatie van drie filmmaat
schappijen. John McTieman is
gecontracteerd als regisseur. Hij
regisseerde eerder kaskrakers als
'Die Hard', 'Last Action Hero' en
'The Thomas Crown Affair'. Er is
lang onderhandelt over de ver
filming. „We willen wel het prin
cipe van mijn vader handhaven
en kitsch vermijden," zegt Wil
lem van Gulik. Zo zijn cliché-
beelden van Chinezen uit den
boze. „We willen recht doen aan
de authenticiteit."
De boeken zijn weliswaar fictief,
maar in culturele zin en maat
schappelijk verantwoord. Het
oude Chinese rechtspraaksys
teem wordt trouw gevolgd,
waarbij de rechter tegelijkertijd
ook aanklager, jurylid en politie
chef is. Aanklagers en verdach
ten worden gelijkwaardig be
handeld: als een aanklager fout
zit, krijgt hij strrf
Van Gulik baseerde zijn boeken
ook op persoonlijke ervaringen.
Zo werd ooit zijn luitleraar, een
taoïstische monnik, door colle
ga's levend begraven, nadat hij
beschuldigd was van onzedelij
ke praktijken met vrouwen. Op
deze gruwelijke gebeurtenis ba
seerde Van Gufik zijn verhaal
'Het Spookklooster'.
'Tie, dat ben ik', zei Van Gufik
ooit. „Hij zag in rechter Tie een
soort ideaalbeeld. Tie was niet
alleen rechtvaardig maar ook
kunstzinnig onderlegd. Mijn va
der bekwaamde zich in de Chi
nese kalligrafie en de Chinese
luit. Hij identificeerde zich ook
met de helpers van Tie, met de
vertrouwenspersoon die raad
geeft, de Bourgondiër die houdt
van het leven en de vechters
baas."
Stuur nu uw abonnement in
LOTING 4 JUNI
Kassa 071-5163888 www.leidseschouwburg.nl
