Nieuwe Dorrestein vertrouwd unheimisch
BOEKEN
Kroonprins van
PvdA vermoord
Seksueel Rupsje
Nooitgenoeg
Van Kooten verdient
een Nederlandse krant
Een jonge vrouw die zomaar verdwijnt
Recht voor zijn raap met heerlijke humor
Gruwelijk sprookje opgeschreven als vlot weglezende vakantieroman
HOC 144
DINSDAG 27 MEI 2OO3
De moeder van de elfjarige Loes
heeft een moord op een dorpsge
noot gepleegd en verdwijnt in de
cel. Loes beleeft vervolgens haar
eigen straf op de dorpsschool.
Maar niets is wat het lijkt in dit
nieuwe gruwelijke sprookje van
Renate Dorrestein, opgeschreven
als een vlot weglezende vakantie
roman.
roman recensie
Jaap Goedegebuure
'Het duister dat ons scheidt" door Renate
Dorrestein. Uitgeverij Contact
Prijs: €18,50.
De gruwelsprookjes van vroeger,
over menseneters, draken, hek
sen en vampiers, zijn ingehaald
door de verschrikkingen uit het
leven van alledag. De reus die
mensenvlees ruikt en de boze
stiefmoeder hebben plaatsge
maakt voor moordenaars en
verkrachters in de huiskamer en
kwelduivels op het schoolplein.
Het kwaad van nu zal er vroeger
ongetwijfeld ook zijn geweest,
maar de sprookjesvertellers hiel
den het op afstand door het een
plek te geven aan de overzijde
van de herkenbare en veilige
werkelijkheid, in een eng en
donker bos. Voor ons is het ech
ter alom tegenwoordig en overal
zichtbaar.
Renate Dorrestein heeft weet
van het alledaagse kwaad, zoals
ze ook uitstekend op de hoogte
is van de conventies van het
gruwel- en griezelverhaal. Ze
pleegt de stof voor haar verha
len op te zoeken waar die toren
hoog ligt opgetast: in het gezin.
Na de onprettige inkijkjes in het
gezins- en familieleven waarvan
eerdere romans als Verborgen
gebreken, Een hart van steen en
Zonder genade getuigden, doet
Dorresteins nieuwste vertrouwd
unheimisch aan.
Het begint ermee dat een naam
loos collectief van elfjarige meis
jes ons inlicht over de staat van
dienst die ze hebben opge
bouwd met het treiteren van
een klasgenote. Allerlei onver
kwikkelijkheden heeft deze Loes
zich van haar voormalige vrien
dinnen moeten laten welgeval
len, van vlechten afknippen en
onder dwang wormen eten tot
verkrachting met behulp van
een bezemsteel. En dat allemaal
omdat er iets met haar is ge
beurd wat boven het bevattings
vermogen van de club uitgaat.
Dat Loes en haar familie (behal
ve een vrijgevochten moeder
ook twee inwonende vaders, de
'Luco's' geheten) buiten de
maat van de grijze muizen val
len, was nog net te hanteren.
Gek en onaangepast kan soms
best leuk zijn.
De definitieve waterscheiding is
de moord op een dorpsbewoner
waarbij de moeder van Loes als
de dader wordt aangewezen.
Hoewel duidelijk lijkt dat de
man zijn vingers niet van Lolita
Loes heeft kunnen afhouden,
slaat de sympathie van de om
standers toch al gauw door naar
zijn kant. Moeder verdwijnt
voor jaren achter de tralies en
Loes zit haar straf uit op de
dorpsschool.
Zo ziet het verhaal eruit, althans
in de ogen van het in meervoud
sprekende koor van jeugdige fu
riën. De werkelijkheid daaron-'
der is volmaakt anders, maar
daar krijgen wfe pas de vinger
achter in het slothoofdstuk.
Voor die tijd hebben, net als in
conventionele moordgeschiede
nissen, alle mogelijke scenario's
de revue gepasseerd. Eerst figu
reert Loes als degene die haar
aanrander een potlood in zijn
oog heeft gespietst, dan haar
moeder, en tenslotte zijn zelfs
de Luco's de potentiële daders.
Ook Thomas, zoon van het
slachtoffer en het vriendje van
Loes, komt nadrukkelijk in beeld
als helper die het moordwapen
uitzoekt en aanreikt.
Een ongeschreven regel verbiedt
het verklappen van een roma
nontknoping, zeker als de span
ning er tot het laatste toe in
blijft. Daar houd ik me dus aan.
Interessanter is het waar het
roman recensie
Peter van Vlerken
'Godin van de jacht' door Heieen van
Royen. Uitgeverij Vassallucci.
Prijs: €19.95-
Wie er dezer weken in is ge
slaagd Heieen van Royen te ont
lopen, heeft daar erg zijn best
voor moeten doen. Van de tv
was ze niet weg te slaan en uit
de bladen is deze vleesgewor
den publiciteitsmachine even
min te weren. Nog voordat ie
mand de kans had gehad Godin
van de jacht te lezen, was de ro
man al een succes. Hypen heet
zoiets, een metier waar Heieen
met haar eerdere boek De geluk
kige huisvrouw en haar uitgever
Vassallucci in uitblinken.
Eerste primitieve reactie na zulk
driftig commercieel stuntwerk is
dat het boek niet veel zal zijn.
Welaan, dat valt enigszins mee.
Wie de seksuele moraal niet al te
strak in het vaandel heeft, de be
hoefte aan intellectuele diep
gang bereid is te verruilen voor
die van een andere soort, een
rechttoe rechtaan-stijl op prijs
stelt en een stootje cynisme en
ironie kan verdragen, kan er een
paar niet al te vervelende uurtjes
mee verpozen.
Dat Godin van de jacht gaat over
een onverzadigbare vrouw die
het niet zo nauw wenst te ne
men met de huwelijkse trouw,
zal inmiddels gemeengoed zijn.
Ze heet Diana, wat gezien de ti
tel van het boek nogal voor de
hand ligt, en is getrouwd met
Oscar. Ze wonen in een riante
tweekapper in Almere, hebben
een tweeling en zijn druk in de
weer met luiers en IKEA-spulle-
tjes. Terwijl hij er verder geen
punt van maakt en vooral be
zorgd is over het drooghouden
van de kussens in de tuinstoe
len, is zij bezig zo snel mogelijk
aan haar gerief te komen bij an
dere mannen. Dat gaat van dik
hout, laat daar vooral geen mis
verstand over zijn. want: „Zulke
simpele apparaatjes. Doen het
altijd als Diana in de buurt is."
Waar je je vooral over verbaast is
dat Godin van de jacht daar
naast ook nog enige dramati
sche ontwikkeling heeft, leer
zaam is en een flinke dosis hu
mor bevat. Van de dramatische
ontwikkeling wil ik hier niet
meer verklappen dan dat die
draait om zwangerschap, abor
tus en moedergevoelens. Leer
zaam zijn niet alleen allerlei in
structies omtrent vrouwelijke
genoegens en de ongekende
mogelijkheden van het internet,
Van Royen wisselt haar verhaal
ook af met talrijke wetenswaar
digheden uit een soort moderne
Enkhuizer Almanak.
De humor is des schrijfsters
Heieen van Royen. Foto: GPD
sterkste punt Een paar voor
beelden. Ze heeft als motto een
citaat van een achtbaanontwer
per - het beroep van de echtge
noot in het verhaal. Hij zegt: „Je
zoekt een zo hoog mogelijke
amusementswaarde, met een zo
laag mogelijke kotsfactor." De
hoofdpersoon vindt een verkla
ring voor haar gedrag in het ge
geven dat ze enig kind is. Haar
moeder vroeg zich af: „Wat zul
len we doen, nog een kind of
nog een hond?" Diana, af en toe
wanhopig van haar eigen over
spel, troost zich met de woor
den: „Hoe gestoord je ook bent,
met zes miljard mensen op de
planeet, ben je nooit de enige."
columns recensie
Theo Hakkert
Tijdelijk nieuw' door Kees van Kooten.
Uitgeverij De Bezige Bij.
Prijs: €15,00.
Nog minstens eens per week
denk ik aan Van Kooten De
Bie als in een Journaal of ander
programma onbekende deskun
digen worden opgevoerd die
hun licht mogen laten schijnen
over onrecht of onbegrip. Van
Kooten,' roepen we dan eensge
zind. Of: 'Dat is De Bie, hele
maal De Bie.'
Honderdvijftig types bij Kopspij
kers later zijn Van Kooten en De
Bie nog altijd maatgevend voor
televisieparodie. Maar of dat
voor iedereen geldt? Vergis ik
me of is Nederland Kees van
Kooten zo langzaamaan aan het
vergeten? Eerst hebben we Wim
de Bie van ons zien wegzweven,
tot hij nog slechts een veront
waardigde stem op het internet
was.
En naderhand is de karavaan
Nederland verder getrokken
toen Van Kooten even naar het
toilet was. Dat hij bij de uitrei
king van een grote literatuur
prijs meende te kunnen scoren
met de opmerking dat hij geen
van de genomineerde boeken
had gelezen - een echte misre
kening - heeft hem ook al geen
goed gedaan. Het signaal die
avond was: Van Kooten is niet
langer in gesprek met de actua
liteit
Maar Kees van Kooten (1941) is
wel al die jaren toen hij van de
buis was, doorgegaan met co
lumns schrijven voor Humo, het
Vlaamse weekblad voor cultuur,
televisie en opinie, een bezig
heid die al stamt uit zijn hoogtij
dagen bij de VPRO-televisie.
Blijkbaar is hij erg verknocht
aan dit buiten-Nederlandse po
dium. Eens in de zovee. tijd
Dorrestein om gaat. In een in
terview naar aanleiding van dit
boek heeft ze al laten weten dat
ze vaders eigenlijk een stuk aar
diger vindt dan moeders. Maar
zijn de vaders hier echt wel zo
aardig? Over die van Thomas
kunnen we kort zijn: weliswaar
blijkt hij bij nader inzien niet de
kinderverkrachter waarvoor hij
aanvankelijk werd aangezien,
maar dat hij even laf als egoïs
tisch is staat vast. In die zin is de
mogelijke medeplichtigheid van
Thomas helemaal verantwoord,
omdat niets natuurlijker oogt
dan een zoon die tegen een on
rechtvaardige vader in opstand
komt.
Hoewel je bij Dorrestein nooit
diep genoeg kunt spitten naar
schuilgaande betekenissen en
boodschappen, hebben haar ro
mans meestal de makelij van
het vlot weglezend vakantie
boek Hier gaat die vlotheid zelfs
over in een kinderlijke simpel
heid, waarnaar ook de karakter
tekening zich voegt. Loes is een
heldin a la Pippi Langkous en de
Luco's hebben waarachtig wel
wat van Jansen en Janssen weg.
De 26 hoofdstukken zijn opge
zet volgens de structuur van het
Abecedarium, van 'A is een
aardbei' tot 'Z is een zwaard'.
Wie weet zijn die ingrepen wel
bedoeld om de allerscherpste
kantjes van dit gruwelsprookje
wat te verzoeten.
Renate Dorrestein. Archieffoto: ANP
thriller recensie
Peter Kuijt
'De klokkenluider" door Tomas Ross. Het
boekje wordt door de boekhandelaar
vanaf 28 mei een maand lang
aangeboden bij aanschaf van minimaal
€1345 aan algemene boeken.
Uitgevers in het spannende gen
re plakken tegenwoordig op bij
na al hun boeken het etiket lite
raire thriller, in de overtuiging
dat hun misdaadromans daar
mee aan waarde winnen. Van
die gedachte is kennelijk ook de
CPNB bezeten. Op het omslag
van het door de stichting uitge
geven geschenkboekje voor de
Maand van het Spannende
Boek, De klokkenluider, is even
eens het pretentieuze letterkun
dige stempel gedrukt. Het boek
je van Tomas Ross heeft echter
weinig met de fijne letteren van
doen. Het is opnieuw een proe
ve van vakbekwaamheid van de
auteur, die in de loop der jaren
is gaan gelden als de meester
van de factie, fictie gebaseerd op
feiten.
In De klokkenluider haakt Ross
nog even handig in op de
moord op Fortuyn, 'van wie nie
mand ondanks de bekentenis
van die Volkert echt weet wat er
allemaal achter heeft gezeten'.
Een soortgelijke nevel hult zich
om het voortijdige heengaan
van de 35-jarige charismatische
Ambitieuze nieuwe roman van Rascha Peper
politicus Wouter Burger, de g
doodverfde kroonprins vani
PvdA. Burger is'net voorzitllD
geworden van de Kamercoi
missie die de rol van de AIVD w
- hoe actueel! - de kwestie- Mi"'
garita onderzoekt. Maar voori 'n
Burger een hoge ambtenaar? r
de dienst kan ondervrag
komt hij om het leven bij een n"
cident bij tankstation D
Ruyghen Hoek, niet ver ai
Schiphol. el(
Burgers hoogzwangere wedu i)r
Marion ontdekt samen met nl
voormalige fractieassiste01
Chantal dat er meer steekt aiu'
ter het ongeluk. Op de avi
van het ongeval had Burger
melijk een ontmoeting met
mand die hem gevoelige in
matie zou kunnen verscha
over RaRa, de actiegroep i
verantwoordelijk was voor 1
slagen op onder andere be
nestations en supermarkten
het huis van staatssecre
Kosto. Het was Burger niet g
ven om die informatie naar!
ten te brengen. Maar Marion
Chantal achterhalen uiteindi n
wel wie en wat RaRa eigenlijk tn,
Net als in zijn andere 1
factionthrillers weet Ross eet
ander uitermate geloofwaa >ni
op de lezer over te brengen Is
makke zit hem in het bepai an
aantal pagina's dat de aut an
mocht vullen. De schrijfstijl 4 ud
gehaast aan. Het maak
klokkenluider er echter 0
minder spannend om.
TOP-10 Ficfl
roman recensie
Wim Vogel
"Wie scheep gaat' door Rascha Peper
Uitgeverij U.Veen. Prijs: €19,90.
Tienduizend blauwe plastic
eendjes laat hij overboord zet
ten in de wateren rondom de
Zuidpool. Als oceanograaf en
kenner van de zeestromingen
denkt hij vrijwel zeker te weten
waar zij zullen aanspoelen.
Maar de eendjes gedragen zich
anders dan hun bedenker Ge
rard Sikkema bedacht had. Zijn
onderzoek loopt op niets uit:
alsof die eendjes bezield waren
'met een hartstocht die niet te
rug te vinden is in de chemische
formule' van hun plastic.
Wie scheep gaat, moet varen en
maar afwachten waar je terecht
komt. Wat dat betreft is het fa
len van het eendjesproject een
overtuigende metafoor voor het
onvermoede en raadselachtige
dat ook mensen elkaar, en zich
zelf, te bieden hebben. Wie de
formule van het DNA kent, kent
de mens nog niet
Met Wie scheep gaat schreef
Rascha Peper haar dikste en tot
nu meest ambitieuze roman.
Dat mensen raadsels voor elkaar
zijn, dat er emoties in ons kol
ken die we liever voor ons hou
den maar dat het onderdrukken
van die emoties ook kiezen voor
de dood is, de dood van ons
diepste zelf, dat is een thema
dat in al haar eerdere acht boe
ken belangrijk is. In haar nieuwe
roman bepaalt dat thema ook
de levens van haar vijf hoofd
personen die door de raadsel
achtige dood verdwijning
van een. vriendin, een geliefde,
een dochter, een zusje en een
tante zich op een ingewikkelde
manier met elkaar verbonden
weten.
Wie kende Hanna de Wilde
echt? Haar eerste vriendje, de
brave, rationele en voorspelbare
student Gerard Sikkema zeker
niet Als zij hem inruilt voor zijn
beste vriend Robin Quaadvlieg,
vertrekt hij, emotioneel voor
goed verdwaald, naar epn New
Yorkse universiteit, probeert als
oceanograaf te scoren maar
eendjes zijn net mensen.
Robin, zinnelijker dan Gerard,
voelt Hanna beter aan. Maar
ook hij wordt ingeruild, nu voor
een Kaapverdiër met wie zij,
zwanger, vanuit Marokko een
noodlottige oversteek denkt te
maken. Hun bootje wordt over
varen terwijl Hanna in het ka
juitje ligt te slapen. Als amateur-
zeeduiker zet Robin alles op al
les zijn dode geliefde twee jaar
later letterlijk boven water te
krijgen.
Maar kende hij haar echt? In
wat haar laatste brief aan haar
vader lijkt, schrijft Hanna dat zij
zwanger is van de Kaapverdiër.
En helemaal tegen het einde van
het boek duikt er in het schuur
tje van haar keurige Haagse zus
een brief uit Zuid-Afrika op die
wellicht ook van haar hand is,
met een fotootje van een onge
veer tweejarig meisje met blon
de krulletjes...
DE LEESTAFEL
Nee, wie Hanna echt aanvoelt, is
de kleine heldin van deze con
fronterende roman, haar vijf
tienjarige nichtje Emma die
goed in de gaten heeft hoe fnui
kend haar brave en voorspelba
re middelbare schoolleventje is
voor wat zij verwacht van het le
ven: passie, eerlijkheid en over
gave. Haar kwelt een existentieel
soort heimwee naar het gevaar
lijke, maar meeslepende leven
van haar tante. Met haar, dat
ontroerend lieve krengetje, cre-
eert Rascha Peper een waardige
opvolgster van haar romanper
sonages uit eerdere romans en
verhalen die kiezen voor hun
driften en de duistere gevolgen
daarvan accepteren.
Wie scheep gaat is geschreven in
de bekende Rascha Peperstijl.
Die is wat braaf, verrast zelden
en is in ieder geval het minst op
windende aspect van deze ro
man over het menselijk tekort.
Maar onder en achter die keuri
ge stijl broeit een nauwelijks te
temmen veenbrand. Wie door
de hitte daarvan wordt aange
raakt, doet in de ogen van ande
ren vaak vreemde en stomme
dingen. Toch doen we ze alle
maal, gedreven door een harts
tocht die voor de oppervlakkige
buitenstaander nergens in ons
terug te vinden is. Maar is leven
zonder die hartstocht eigenlijk
wel leven?
1. (5) Heieen van Royen,
Godin van de jacht.
Vassalucci, 19,95
2. (2) Renate Dorrestein,
Het duister dat ons scheidL
Contact, 18,50
3. (-) Abdelkader Benali,
De langverwachte.
Vassalucci, 19,50
4. (-) Kees van Kooten,
Tijdelijk nieuw.
De Bezige Bij, 15,00
5. (10) Judith Koelemeijer,
Het zwijgen van Maria Zad 1L
Plataan, 17,50
6. (-) Nicci French,
De mensen die weggingen.
Ambo, 2,50
7. (6) Oek de Jong,
Hokwerda's land.
Augustus, 24,95
8. (-) Margaret Mazzantini,
Ga niet weg.
Wereldbibliotheek, 17,90
9. (-) Abdelkader Benali,
Bruiloft aan zee.
Pandora, 7,98
10. (-) Thomas Rosenboom,
De nieuwe man.
Querido, 18,95
De boekentoptien wordt w
lijks samengesteld op basis
verkoopcijfers van Athenai
Boekhandel en H. de Vries I
ken in Haarlem, Boekhai
Kooyker in Leiden, Plan!
Boekhandel Harkema in Hi
sum, Boekhandel Los in
sum en Boekhandel De Ai
Almere.
maakt hij uit die columns een
keuze en laat daar een bundel
van bündelen.
Tijdelijk nieuw, zo luidt de titel
van de nieuwe bundel met Hu-
mo-stukken die Van Kooten pu
bliceerde tussen januari 2001 en
maart van dit jaar. Vlaams tijd
schrift of niet, Van Kooten
schrijft gewoon over Nederland.
Briljant is het openingsstuk over
de dood van Pim Fortuyn:
'Candle in the Pim'. Helemaal
goed ook de onderafdeling
Nieuwe moralen, want Van
Kooten blijkt wel degelijk zijn
scherpe manier van doorzien
van wat ik op zijn anti-Koots
zou willen aanduiden als 'an
dersdenkendendenkpatronen'
niet te hebben verloren.
Dat Van Kooten niet in gesprek
is met de actualiteit, moeten we
herzien. Maar wat is dat voor ir
ritant snobisme om voor en
over Nederland te willen publi
ceren in een tijdschrift dat hier
nauwelijks te koop is? Hij
schrijft toch niet voor die abjec
te financiële landverraders in
Brasschaat, of wel soms? Die be
grijpen hem toch niet. Hoe goed
zo hier en daar ook, deze stuk
ken lijden er wel onder dat we
ze niet onder ogen kregen toen
ze actueel waren. Dus graag Van
Kooten in een Nederlands dag
blad, als hij zich daar niet te
goed voor voelt. Minstens eens
per week.
door Jan Kuys
Elke week ligt er een ander genre
boeken op De Leestafel. Deze
week de nieuwe oogst aan strip
verhalen.
Johan van Zanten is de jongste
ster aan het Nederlandse strip-
boekenfirmamenL De 27-jarige
Amsterdammer besloot tijdens
een dromerig verblijf in Spanje
zijn opleiding Bouwkunde te la
ten voor wat die was en zich ge
heel aan het tekenen te wijden.
Sindsdien werkt hij aan Swah?
De redactie van het Noordhol
lands Dagblad was zo gechar
meerd van zijn humor en teken
stijl dat ze Van Zanten sinds juli
vorig jaar een dagelijks publica
tiepodium bood. Sindsdien ver
frist Van Zanten het dagelijks
bestaan van de Noord-Hollan
ders met droge, relativerende en
soms venijnige humor.
Zijn tekenstijl heeft iets weg van
de befaamde Italiaanse anima
tiefilm La Linea van Osvaldo Ca-
vandoli, waarin een schel kake
lend mannetje, die in één lijn
vanuit het kader is getekend,
zich laat verrassen door al het
onverwachte dat op zijn weg
komt. Ook Van Zanten tekent
vanuit het kader. Daardoor
wordt de lezer gedwongen
nauwkeurig de cartoons te be
kijken.
Swah? leeft vanuit het weglaten.
Dat geeft de cartoon een prettig
verrassingseffect. Bovendien is
de tekenstijl van Van Zanten ge
lukkig niet professioneel genoeg
om zijn grap te doen vervlakken.
Hij tekent recht voor zijn raap,
en heeft een heerlijke humor.
Natuurlijk zal niet elke afleve
ring raak zijn, maar in deze uit
gave (Bee Dee, 12,95, zie illu
stratie) zijn de sterkste afleverin
gen verzameld. En dan signa
leert de lezer een belofte voor de
toekomst.
Er is tijdens de huidige Strip-
boekgeschenkdagen, zo om
armd door de winkeliers, nog
nauwelijks nieuw materiaal ver
schenen. Waar uitgevers hun
nieuwe uitgaven 'oppotten' tot
bijvoorbeeld de Haarlemse
Stripdagen, daar is van speciale
uitgaven dezer dagen geen spra
ke. We behelpen ons met enkele
'gewone' uitgaven, zoals de
nieuwe Baudoin. Het is - oh
wonder - de eerste Baudoin die
in kleur verschijnt en dat lijkt
vooral te danken aan de stagiai
re Céline Wagner met wie hij dit
album maakte. De kleuren ma
ken De ogen in de muur
(Dupuis, 12,50) echter niet tot
een aantrekkelijker stripboek,
hoe fascinerend en intrigerend
het verhaal ook is.
Casterman komt met de mytho
logische legende over Aromm.
Een verhaal in twee delen van
de Argentijnen Pellejero en
Zentner, waarvan net deel 1 No
mad destiny 12) is versche
nen. De lotsbestemming druipt
er vanaf in dit verhaal uit h
nomadenbestaan, waarin^
en de moeizame vader-2
latie centraal staat. Deel 2 ki
in het najaar.
De uitgave Polyptiek van u
verij Lombard heeft een p
lende opzet. Er verschijnei
ven op zichzelf staande v
len, die gezamenlijk pa:
een ruimere intrige. Zo vot
deel iets toe aan het gehet
was al zo'n opzet in Hallot
blues en nu komt Lombai
Zeven kogels voor Oxford I
1 De belofte is een realistist
detective-verhaal over de a Vl
tigjarige Oxford, een eigenw no
irritante bejaarde die in een Vor
kunstzwendel verzeild raaki
Onderhoudend.
