Mogelijk hulp
uit Nederland
bij aanslagen
BUITENLAND
Zorgen over valse start Amerikanen in Irak
Atjeh-offensief van leger zal
vooral burgerslachtoffers eisen
Daders Casablanca bekend
Doden bij overstromingen Sri Lanka
Weer verdachte
Srebrenica
bekent schuld
Zuid-Afrikaanse politieagenten lopen gevaar
Taiwan verliest in ziekenhuizen strijd tegen SARS
militairen schieten
ifghanen dood
kBUL - Amerikaanse militairen
[bben vandaag bij de Ameri-
lanse ambassade in Kabul vier
^haanse veiligheidsmedewer-
>rs gedood. Ook zijn vier Af
kanen gewond geraakt en ver-
redelijk een Amerikaanse mi-
lir. Dat hebben Afghaanse
leidsfunctionarissen mee-
•eld. De Amerikanen die de
iassade bewaken, openden
vuur toen zij zagen dat de
ianen wapens uit een ge-
tegenover de ambassade
Iden. Volgens de Afghaanse
ictionarissen was de schiet-
tij het gevolg van een 'mis-
itand'.
iE-geval
p Canada
mionto - Bij een koe in de Ca-
jdese provincie Alberta is
5E, oftewel gekke-koeienziek-
i aangetroffen. Dat meldde de
inadese minister van land-
puw Vanclief gisteren. Het is
pt eerste geval van BSE in Ca-
pda sinds 1993. De 8-jarige
pe uit het noorden van Alberta
Ihet eerste op het Amerikaan
continent geboren dier, dat
et BSE besmet is. De VS heb-
n onmiddellijk een import -
rbod van Canadees rundvlees
gevoerd.
ush spreekt
ubanen toe
kSHiNGTON De Amerikaanse
esident George Bush zei gis-
ren dat op het Amerikaanse
ntinent geen plaats is voor
ctaturen. Hij sprak zijn woor-
n in een radiotoespraak ge-
ht tot het Cubaanse volk ter
tegenheid van Cuba's onaf-
nkelijkheidsdag. „Mijn hoop
or het Cubaanse volk is dat
spoedig dezelfde vrijheden
rechten hebben als wij. Voor
rtaturen is geen plaats in
nerika. God zegen de Cuba-
n die strijden voor vrijheid",
dus Bush. Verder had de pre-
lent nog een ontmoeting met
ibaanse dissidenten.
umsfeld wil IAEA
reer toelaten
ishington - De Amerikaanse
inister van defensie Rumsfeld
eft gisteren gezegd dat hij het
:en probleem' vindt als een
am van het Internationale
oomenergie Agentschap
lEA) naar Irak komt. De IAEA
u daar de geplunderde
oomopslagplaatsen moeten
ntroleren. De IAEA eiste
aandag dat zijn inspecteurs
snel mogelijk terugkeren
ar Irak, omdat de plundering
n opslagplaatsen met nucle-
materiaal een 'mogelijke
alingsnoodgeval' heeft ver-
irzaakt.
uitse neonazi's
lellen 'uitstaplijn'
MBURG - Ongeveer achthon-
:rd Duitse neonazi's hebben
:h tot nog toe gemeld bij een
lor de regering ingestelde
itline voor rechtsextremisten
e de beweging de rug toe wil-
i keren. Dat heeft staatssecre-
ris van binnenlandse zaken
igt gisteren gezegd. Bijna
eehonderd van de neonazi's
e de hotline hebben gebeld,
uden daadwerkelijk plannen
bben om te 'de-neonazifice-
n' en om advies of hulp heb-
n gevraagd. Van hen zijn zijn
77 opgenomen in een pro-
amma om de rechts-extre-
istische beweging te verlaten,
lonazi's die hun verleden
hter zich willen laten worden
regeld bedreigd en hebben
oeite een nieuwe sociale om
ving te vinden.
S stemmen voor
toombommetjes
kSHiNGTON - De Amerikaanse
naat heeft gisteren ingestemd
et de opheffing van het ver-
id op onderzoek naar de mo-
lijkheid 'mini-atoombom
en' te bouwen. Dat soort on-
irzoek was jarenlang verbo-
en, maar president Bush had
n de opheffing gevraagd. Het
lat om atoombommen met
n kracht van een derde of
inder van die van de bom van
iroshima, die in 1945 aan
eer dan 100.000 Japanners
t leven kostte.
bbas veroordeelt
anslagen in Israël
iRO - De Palestijnse premier
ahmoud Abbas heeft gisteren
i recente zelfmoordaanslagen
Israël veroordeeld en heeft
ilitante Palestijnse organisa-
is opgeroepen af te zien van
rder geweld. Hoewel de aan-
igen het vredesproces in het
idden-Oosten bemoelijken
I zijn regering toch geen
aatregelen nemen tegen de
dicale groeperingen die er
hter zitten. Om de voedings-
idem onder de aanslagen weg
nemen moet Israël eerst de
i internationale bemiddeling
t stand gekomen 'wegenkaart
lar de vrede' voor het Mid-
in-Oosten accepteren, zei Ab-,
WOENSDAG 21 MEI 2003
rabat-rotterdam/anp - De da
ders van de zelfmoordaanslagen
in Casablanca hebben vermoede
lijk hulp gekregen van handlan
gers in Nederland en België. Dat
is gisteren vernomen in justitiële
kringen in Marokko. De identiteit
van de daders van de aanslagen
is bekend. Dat hebben de Marok
kaanse autoriteiten dinsdag be
kendgemaakt.
Volgens de bronnen, die ano
niem willen blijven, is het on
waarschijnlijk dat de veertien
daders, van wie twaalf de aan
slag niet overleefden, zelf de
kennis hadden om de bommen
te maken. Ze zouden handlei
dingen opgestuurd hebben ge
kregen van uit Marokko afkom
stige handlangers uit Nederland
en België. Die Marokkanen uit
Nederland en België zouden in
Afghanistan zijn opgeleid.
De daders kwamen uit de krin
gen waar direct na de aanslagen
al gezocht werd, aldus een Ma-
roldcaanse regeringswoordvoer
der. Het gaat om jonge Marok
kaanse moslimextremisten die
handelden op orders van een
buitenlandse terreurgroepering,
waarschijnlijk al-Qaeda, aldus
een Marokkaanse veiligheids
functionaris.
Twaalf van de veertien daders,
meest studenten, kwamen bij de
zelfmoordaanslagen om het le
ven, twee overlevenden zijn ge
arresteerd. Direct na de aansla
gen werd een grootschalig on
derzoek ingesteld in de sloppen
wijk Sidi Moumen in Casablan
ca, een broeinest van moslim
fundamentalisme en ook ook in
de steden Fez en Tanger werden
tientallen arrestaties verricht
Twee in Marokko actieve ter
reurgroepen, de Salafia Jihadia
en de Attakfir wal Hijra, worden
verdacht van betrokkenheid bij
de aanslagen.
De daders van de aanslagen,
waarbij behalve 12 zelfmoord-
commando's 29 omstanders om
het leven kwamen, zijn zo slor
dig te werk gegaan dat volgens
deskundigen is uitgesloten dat
ze zijn uitgevoerd met directe
hulp van leden van al-Qaeda. Zo
is een van de aanslagen waar
schijnlijk op de verkeerde plaats
uitgevoerd en had het dodental
veel hoger uit kunnen vallen als
andere tijdstippen waren uitge
kozen.
De aanslagen werden gepleegd
bij het Spaanse sociaal centrum
Casa de Espana, een joods cul
tureel centrum, een joodse be
graafplaats, een hotel en een
door joden gerund Italiaans res
taurant, dat tegenover het Belgi
sche consulaat ligt. De bloedig
ste aanslag was die op het Casa
de Espana, waar op het tijdstip
van de explosie een bingoavond
gaande was en veel mensen aan
het dineren waren. Zeker ne
gentien mensen kwamen hier
om het leven.
Een woordvoerder van het lan
delijk parket van het openbaar
ministerie (OM) kan de Neder
landse betrokkenheid niet be
vestigen. „Wij hebben geen ver
zoek om informatie gekregen
van de Marokkaanse autoritei
ten", zei hij. Het landelijk parket
dat verantwoordelijk is voor ter
rorismebestrijding, is niet inge
schakeld bij een onderzoek naar
de aanslagen in Casablanca.
Een zegsman van de Algemene
Inlichtingen- en Veiligheids
dienst (AIVD) kon gisteren niets
zeggen over een mogelijke Ne
derlandse inbreng bij de aansla
gen in Marokko.
ratnapura - Een vrouw krijgt flessen vers water van hulpdiensten die
zijn ingeschakeld na de grote overstromingen in Sri Lanka van het af
gelopen weekend. Minstens vijfhonderd mensen worden nog vermist.
Het dodental staat vooralsnog op 260, maar dat zal waarschijnlijk veel
hoger uitkomen. Dat heeft de regering vandaag bekendgemaakt. De
overstromingen en aardverschuivingen waren het gevolg van dagen
lange stortbuien, veroorzaakt door een tropische depressie in de Baai
van Bengalen. Foto: AP/Gemunu Amarasinghe
den haag/anp - De wegens de
zaak Srebrenica aangeklaagde
Bosnische Serviër Dragan
Obrenovic wil het op een ak
koordje gooien met het Joego-
slavië-tribunaal. Zijn advocaten
en de aanklagers hebben over
eenstemming bereikt over een
gedeeltelijke schuldbekentenis.
Dit is gisteren bekendgemaakt.
Obrenovic bekent schuld aan
etnische vervolgingen, een fa
cet van de misdaden tegen de
menselijkheid. Indien de rech
ters van het tribunaal dit ac
cepteren, komen andere aan
klachten te vervallen en is een
proces tegen Obrenovic niet
meer nodig.
Obrenovic werd wegens de
massamoorden rond Srebreni
ca in juli 1995 samen met drie
andere betrokken officieren
aangeklaagd. Hun proces be
gon afgelopen woensdag al
zonder een van de beklaagden,
Momir Nikolic (48). Hij had op
de valreep bekend schuldig te
zijn aan etnische vervolgingen
en wacht op zijn straf. De an
dere twee in deze zaak over
Sreberenica zijn Vidoje Blago-
jevic (52) en Dragan Jokic (45).
De vier waren ondergeschikten
van de Bosnisch Servische ge
neraal Krstic die in 2001 tot 46
jaar cel veroordeeld wegens
volkerenmoord rond Srebreni
ca. Duizenden mannen uit de
moslimenclave Srebrenica
werden kort na de verovering
van de enclave door Bosnische
Serviërs vermoord.
Obrenovic, net als Nikolic een
week eerder, aanvaardt vrijwil
lig verantwoordelijkheid voor
zijn daden en belooft de aan
klagers informatie te geven in
dien die daarom vragen. De
aanklagers beloven anderzijds
de overige aanklachten te laten
vallen en het hof te vragen de
in 1963 in Bosnië geboren
Obrenovic 'slechts' vijftien tot
twintig jaar cel te geven.
De straf zou zonder akkoordje
veel zwaarder kunnen uitval
len. Hij werd samen met
Blagojevic en Nikolic onder
meer beschuldigd van de
zwaarste misdaad, volkeren
moord.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Afkeer van 'na
tion-building' breekt de regering-
Bush op. Amerikaanse soldaten
moeten vechten en zijn er niet
om orde en rust te bewaren. De
realiteit in Irak is anders. Dat was
te voorzien, zeggen critici.
In Washington is onrust ont
staan over de valse start van de
wederopbouw in Irak. De suc
cesvolle Amerikaanse militaire
operatie heeft een weinig glans
rijk vervolg gekregen en dat
baart zelfs Bush' Republikeinse
partijgenoten zorgen. Anderhal
ve maand na de val van Bagdad
zijn de straten onveilig en sta
pelt het vuil zich op. Dat presi
dent Bush al zo snel Paul Bre
mer naar Irak heeft gestuurd om
de falende bestuurder Jay Gar
ner te vervangen, duidt erop dat
Washington de problemen heeft
onderschat.
Dat is vreemd. Ervaringen in Af
ghanistan en de Balkan hebben
geleerd dat niets zo belangrijk is
als veiligheid en orde. Als er on
voldoende politietoezicht is,
bandieten en plunderaars hun
gang kunnen gaan en kwaadwil
ligen zich kunnen schuilhou
den, dan maken politieke en
economische hervormingen
geen enkele kans. Denktanks in
Washington hebben ruim voor
de oorlog gewaarschuwd dat de
wederopbouwfase van cruciaal
belang is om een stabiel Irak te
garanderen. Volgens de Was
hington Post hebben briefings
daarover ook geleid tot debatten
binnen de regering.
Desondanks is de regering-Bush
uitgegaan van een optimistisch
scenario. Plunderingen - ingege
ven door onwennigheid met
vrijheid - zouden kort aanhou
den. Er werd gerekend op Iraak-
se politieagenten en militairen
om de orde te bewaren en puin
te ruimen. Snel zorgen voor al
lerlei basisvoorzieningen was
het belangrijkste en dan kon het
gewone leven worden hervat.
Theorie en werkelijkheid liepen
echter ver uiteen. De Ameri
kaanse troepen slaagden er niet
eens in belangrijke lokaties - zo
als een nucleair research cen
trum - te beschermen tegen
plunderaars.
Het idee dat na de overwinning
een grote stabilisatiemacht no
dig zou zijn - onder meer gesug
gereerd door landmachtchef
Shinseki - werd van tevoren kei
hard van de hand gewezen door
de defensietop. Washington re
kende er op dat de Iraakse be
volking de VS zou onthalen als
bevrijders en wilde het beeld
van Amerika als 'bezetter' voor
komen. Ook heeft Bush voor en
na zijn aantreden meerdere ma
len verkondigd dat het Ameri
kaanse leger zich niet bezig
moet houden met 'nation-buil-
ding', wat neerkomt op humani
taire hulp, ordehandhaving en
het bezweren van etnische con
flicten.
De oorlog tegen terrorisme en
de invasie in Irak hebben een
ommekeer in het denken nodig
gemaakt, maar die is in de prak
tijk nog niet echt doorgevoerd.
Er is geen beleid, maar er wordt
ongecoördineerd en op goed ge
luk gereageerd op de omstan
digheden, constateert buiten-
landdeskundige Rachel Bronson
in een artikel in het Brown Jour
nal of World Affairs. Inmiddels
heeft de Amerikaanse regering
ingezien dat er iets moest veran
deren in Irak. Met de komst van
de nieuwe tijdelijk bestuurder
Paul Bremer - die meer gezag
heeft omdat hij rechtstreeks aan
het Witte Huis en Pentagon rap
porteert - is de aanpak omge
gooid. Er worden 15.000 extra
soldaten gestuurd, in Bagdad is
de jacht op plunderaars en huis
vuil ingezet.
De constatering dat het Penta
gon de zaak verschrikkelijk heeft
onderschat, zit minister Rums
feld van defensie niet lekker. Vo
rige week zei hij verdedigend te
gen de New York Times dat 'je
niet precies wist hoe het ging lo
pen'. Maar 'we wisten dat veilig
heid het allerbelangrijkste was',
zei hij volgens de verslaggever
die er een punt van maakte dat
Rumsfeld zelfheide.
De vraag is echter of de recente
stappen tot werkelijke verbete
ring leiden. Is de Amerikaanse
regering bereid jarenlang in Irak
te blijven, en te zorgen voor al
die praktische ondersteuning
die nodig zal zijn, van het bewa
ken van de grenzen tot het hel
pen bij de opbouw van een juri
disch apparaat? President Bush
lijkt er nog steeds van overtuigd
dat de Iraakse bevolking prima
voor zichzelf kan zorgen, dat
'democratisering' een kwestie is
van het opzetten van een Iraak
se regering en het houden van
verkiezingen.
Volgens Rachel Bronson is de
klus zo omvangrijk dat de VS in
ternationale hulp hard nodig
zullen hebben. Washington is
vooralsnog een andere mening
toegedaan. In de ontwerp-reso-
lutie over de wederopbouw van
Irak die deze week in de Veilig
heidsraad wordt besproken krij
gen de Verenigde Naties slechts
een marginale rol toebedeeld.
JAKARTA-BANDA ATjEH/ANP-RTR -
Het offensief dat het Indonesi
sche leger is begonnen tegen de
opstandige rebellen in Atjeh,
kan veel burgers het leven kos
ten. Mensenrechtenorganisaties
hebben daar gisteren voor ge
waarschuwd. Volgens Human
Rights Watch schept de cam
pagne 'condities voor grove
schendingen van de mensen
rechten'.
De separatisten van de Bewe
ging Vrij Atjeh (GAM) zeggen dat
zeventien burgers in de eerste
twee dagen van het offensief om
het leven zijn gekomen. Die
zouden zijn neergeschoten en
daarna verbrand. Woningen
zouden eveneens in vlammen
zijn opgegaan. Het leger zei vijf
rebellen te hebben gedood,
maar de GAM ontkent slachtof
fers te hebben.
De bevelhebber van de strijd
krachten, generaal Endriartono
Sutarto, riep de militairen giste
ren op aanhangers van de GAM
'uit te roeien', als die weigeren
rich over te geven. „Jullie moe
ten de GAM verjagen en uitroei
en. Jullie zijn ervoor opgeleid
om te doden."
Sutarto gaf anderzijds vierhon
derd officieren in de provincie
hoofdstad Banda Atjeh de op
dracht schendingen van de
mensenrechten te voorkomen.
„Als er soldaten zijn die schen
dingen plegen en burgers laten
lijden, schiet ze dan gewoon in
het hoofd."
Tientallen scholen in Atjeh gin
gen in de eerste dagen van het
offensief in vlammen op. Voir,
gens een woordvoerder van d*i
door onze correspondent
Eelco van der Linden
pretoria - Zuid-Afrikaanse poli
tieagenten hebben het zwaar. Ze
zijn onderbetaald en lopen grote
risico's in dit schietgrage land
waar gemiddeld vijftig moorden
per dag plaatsvinden. Tussen
1994, het jaar van de eerste de
mocratische verkiezingen, en
2002, lieten 1896 agenten het le
ven. Opvallend genoeg waren
echter twee van de drie slachtof
fers op het moment van de
moord buiten dienst.
De Zuid-Afrikaanse politie hield
over onder andere deze kwestie
een congres gisteren in Pretoria.
Politievakbond SAPU is het heel
erg zat en eist actie. „Het is te
gek dat onze leden vooral wor
den vermoord terwijl ze in de
gemeenschap verkeren die ze
dienen. We leven in een abnor
male, zieke maatschappij", al
dus een woordvoerder van
Sapu.
Over het waarom bestaat ondui
delijkheid. Een van de belang
rijkste redenen voor het ver
moorden van een agent is het
kunnen stelen van zijn dienst
pistool. Intimidatie van de geor
ganiseerde misdaad zou ook
een reden kunnen.
Volgens het hoofd van de Zuid-
Afrikaanse politie Jackie Selebi
wordt het hoge aantal doden
vooral veroorzaakt door een ver
keerde interpretatie van de wet.
Onduidelijkheid bestaat wat een
agent wel en niet mag. „Zestig
procent van de 136 dodelijke
slachtoffers van vorig jaar heeft
zich niet eerst proberen te ver
dedigen", aldus Selebi.
Overigens blijken er ook slacht
offers te vallen door kogels van
collega's en doordat veel agen
ten de hand aan zichzelf slaan.
En dan is er nog de domme
pech, die hier geholpen wordt
doordat te veel mensen een wa
pen op zak hebben en geneigd
zijn het te snel te gebruiken.
Atjehers rennen weg bij de basisschool die in brand is gestoken. Het
leger en de rebellen beschuldigen elkaar van de brandstichtingen.
Foto: EPA
lokale onderwijsinspectie zou
den in totaal 179 scholen ten
prooi zijn gevallen aan de vlam
men. Onduidelijk is wie verant
woordelijk is voor de branden.
Het leger en de GAM beschuldi
gen elkaar van brandstichting.
De rebellen strijden al 28 jaar
voor onafhankelijkheid. Daarbij
vielen ruim 10.000 doden. In de
cember was er een vredesak
koord en beloofden zowel Jakar
ta als de rebellen de wapens
neer te leggen. De regering be
schuldigde de GAM er onlangs
van zich te herbewapenen.
door onze correspondent
Gert-Jan Broere
Peking - Vietnam was als eerste
SARS-vrij. Singapore was bijna
zover, maar kreeg toch weer een
nieuw geval. Canada en Hong
Kong hebben de epidemie on
der controle en zelfs China regi
streert steeds minder nieuwe
besmettingen. Er is eigenlijk nog
maar een plek in de wereld waar
het corona-virus, dat de dodelij
ke longziekte veroorzaakt, zijn
opmars onverdroten voortzet:
Taiwan.
Gisteren telden de autoriteiten
in Taipei over een periode van
twee dagen twaalf doden en 39
nieuwe SARS-gevallen. Het to
taal aantal slachtoffers komt
daarmee op 52 en Taiwan heeft
383 geregistreerde patiënten.
Niets wijst erop dat de epidemie
al heeft gepiekt. Nadat de ver
spreiding van het virus zich
hoofdzakelijk had beperkt tot
ziekenhuizen in de hoofdstad, is
nu ook een ziekenhuis in Tai-
wans tweede stad Kaohsiung
getroffen, helemaal aan de an
dere kant van het eiland, in het
zuiden.
De epidemie op Taiwan kent
een grillig verloop. Het eerste
geval was op 14 maart. Lange
tijd prees Taiwan zich gelukkig
dat de uitbraak relatief beperkt
bleef, ondanks duidelijke tekort
komingen in de eerstelijnszorg.
Maar Taiwan had minder geluk
bij een tweede en derde golf van
besmettingen. Het aantal SARS-
gevallen liep in rap tempo op.
Herleiding van de besmettingen
.bracht een opmerkelijk beeld
naar voren. Vrijwel alle gevallen
op Taiwan zijn terug te voeren
tot negen personen, die het vi
ms waarschijnlijk in Hong Kong
opliepen. In 94 procent van de
gevallen raakten patiënten in
ziekenhuizen besmet. Van de
383 zieken gaat het bovendien
in een derde van de gevallen om
medisch personeel.
De ontnuchterende cijfers geven
aan dat Taiwan slecht was voor
bereid op de epidemie. Het ex
cuus dat Taiwan geen lid van de
Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) is - omdat China dat
blokkeert - en dus onvoldoende
op de hoogte was, ging zeker bij
de tweede en derde golf niet
meer op. De WHO gaf 22 maart
een mondiaal alarm af en in
april waren ook de autoriteiten
op Taiwan bekend met de aard
van het vims. Het medisch sys
teem in het welvarende Taiwan
had gefaald, concludeerden di
verse commentatoren.
De problemen waarmee de au
toriteiten worstelen werden de
afgelopen dagen opnieuw
schrijnend zichtbaar. Politie en
videocamera's moesten worden
ingezet om te voorkomen dat
mensen de hen opgelegde qua
rantaine ontvluchtten. Een zie
kenhuis in Taipei werd beboet
omdat het bewust SARS-geval
len had achter gehouden. Artsen
en patiënten schoven elkaar de
zwartepiet toe; dokters zouden
verkeerde diagnoses steller, en
zieken zouden symptomen ver
zwijgen. En tenslotte dienden
145 artsen en verpleegkundigen
in Taipei en K^>hsiung hun ont
slag in. Ze we^brden SARS-pa-
tiënten te behandelen omdat ze
meenden dat ze zelf niet vol
doende werden beschermd.
De minister van volksgezond
heid trok vorige week zijn con
clusie en bood zijn ontslag aan.
Maar Chan Chang-chuan, hoofd
van een medische faculteit van
de Nationale Taiwan Universi
teit, wees er op dat gevecht op
een veel lager niveau wordt uit
gevochten, en verloren. „Het
begint bij het management van
een ziekenhuis", meent hij.
Chan was na bezoeken aan een
aantal grote ziekenhuizen niet
erg hoopvol. „Het is voor het
medisch personeel heel belang
rijk dat het bij het uit- en aan
trekken van beschermende kle
ding de juiste procedures volgt.
Maar bij heel veel verpleegkun
digen was dat niet b?t geval."
