Haas zoekt contact met havik
GESPREK VAN DE DAG
^sporingen
3dedelingen
Hoe politie en criminelen soms 'praten' via gecodeerde krantenadvertenties
t
7
X
ia
Beste Arie, sorry er was een
misverstand, natuurlijk willen
wij komen. Wil je mij overdag
bellen. Vriendelijke groet Her
man. Kenmerk: 307408.
Twee tuitjes
WOENSDAG 21 MEI 2OO3
DAGELIJKS LEVEN
r K«y\-r vvenpe.UA ock
MN -ZJ\l Hu60 we- WEL HELEAVAaU UUjk. V/NPEAJ
MENSELIJK
INGE DIEPMAN is in verwachting. Dat is de reden dat de 39-jarige presentatri
ce van het discussieprogramma B&W de afgelopen tijd verstek heeft moeten la
ten gaan. De Vara liet eerder weten dat de presentatrice afwezig was wegens
ziekte. De oorzaak daarvan blijkt redelijk onschuldig, aldus een Vara-woordvoer-
der. Diepman had last van maagklachten. „Normaal zijn die met medicijnen
prima te behandelen, maar die mag ze nu juist vanwege de ZWANGERSCHAP
niet nemen." Clairy Polak en Felix Meurders hebben de presentatie van haar
overgenomen. De presentatrice maakt volgens de Vara in elk geval in september
weer haar opwachting, bij aanvang van het nieuwe seizoen B&W. Pas later in
het najaar gaat ze met zwangerschapsverlof. Diepman heeft met haar vriendin al
een dochter. Twee jaar geleden verloor ze haar zoontje kort na zijn geboorte.
DAVID BECKHAM heeft het weer
voor elkaar: alle camera's van de
Britse boulevardbladen zijn gericht
op zijn nieuwe KAPSEL. Deze keer
zijn het strak ingebonden vlechtjes
met kralen geworden. Eerder wist de
aanvaller van Manchester United de
aandacht onder meer te trekken met
een vrijwel gladgeschoren schedel,
opgetiste pieken en een soort ha
nenkam. En ook al wordt er door
kappers op gewezen dat het langdu
rig strak inbinden van het haar kan
leiden tot vroegtijdige kaalheid, veel
Britse jongens volgen hun idool
blind. Dat heeft al tot een conflict
geleid. Een 14-jarige werd van
school gestuurd omdat de directie
geen jongens met kralen in het haar
in de klas wil. Zijn vader overweegt
een aanklacht wegens discrimina
tie. Meisjes mogen immers wél
vlechten met kralen dragen.
Foto: EPA
OPRAH WINFREY gaat toch maar
niet met pensioen. De Amerikaanse
talkshowpresentatrice heeft haar
contract bij televisieproducent King
World Productions met twee jaar
VERLENGD tot 2008, zo maakte
het bedrijf maandag bekend.
Na haar vorige contractverlenging
kondigde Winfrey (49) aan dat ze na
het seizoen 2005-'06 zou stoppen
met haar wereldwijd uitgezonden
talkshow. Bovendien besloot ze toen
het oorspronkelijke aantal van 145
uitzendingen per jaar te reduceren
tot honderd in 2004 en 75 in 2005.
Omdat de kijkcijfers de afgelopen
tijd aantrekken en de serie steeds
meer jonge kijkers trekt, heeft Win
frey besloten toch door te gaan. De
komende vijf jaar maakte ze 130
uitzendingen per jaar, meldde King
World. Hoeveel geld ze er mee ver
dient is niet bekendgemaakt.
Foto: GPD
De 41-jarige Brit Pen Hadow is als eerste mens ALLEEN en zonder moderne
hulpmiddelen naar de NOORDPOOL gelopen. In tegenstelling tot andere avon
turiers maakte hij geen gebruik van tussentijdse voedselvoorziening en bijzon
dere hulpmiddelen. Het was Hadows derde poging. Na een tocht van 764 kilo
meter vanaf Ward Hunt Island aan de Canadese zijde van de Noordpool bereikte
hij maandag zijn doel. Hij deed er lopend en kruipend 64 dagen over, een dag
minder dan het doel dat hij zich had gesteld. Tijdens zijn barre tocht moest Ha
dow, op de foto bij het begin van zijn reis, het zien vol te houden bij temperatu
ren tot min 45 graden. Toch kreeg hij ook te maken met grote stukken open wa
ter, omdat het ijs was gesmolten. Het moeilijkste moment was op 30 april, toen
Hadow door dun ijs zakte en tot zijn oksels in het ijskoude water zonk. Daarbij
verloor hij een ski en liep hij bevriezingswonden op. Foto: AP
Heel af en toe staan ze tussen de gewone
kleine advertenties in de krant: gecodeerde
berichten waarmee criminelen en politie met
elkaar communiceren. Onlangs werd de me
thode weer toegepast door de afpersers van
het Ahold-concern. Het is voor criminelen een
relatief veilige manier om contact te onder
houden met de politie. Vooral tijdens ontvoe
ringen en afpersingen wordt deze methode
gebruikt.
'Het weiland is groen voor de haas'. Deze
advertentietekst stond in 1983 tussen de
overige annonces in De Telegraaf. Voor vrij
wel iedereen was het een onbegrijpelijk be
richt, maar de ontvoerders van wijlen Fred
dy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer
wisten op dat moment dat de familie bereid
was het gevraagde losgeld te betalen.
Wil van der Staaij (53) tikte in november
1983 deze Speurder, zoals de kleine adver
tenties in het ochtendblad heten. „Dat ge
beurde heel stiekem, als de anderen pauze
hadden of naar huis waren. Ik moest na
tuurlijk mijn mond houden, en soms was
dat best moeilijk, want mijn collega's vroe
gen zich steeds af hoe ze daar toch terecht
waren gekomen. Ik was bij mijn toenmalige
chef Joost Wertwijn geroepen en hij vertelde
me ervan. Ik moest plechtig beloven het met
niemand te bespreken en dat heb ik - zolang
de ontvoering duurde - ook gedaan. Het
ging tenslotte om mensenlevens."
In totaal heeft ze zo'n vijf van die gecodeer
de berichten ingetikt. De teksten van de po
litie kwamen via haar chef op haar bureau.
Hoe de berichten van de ontvoerders bij de
krant binnenkwamen, weet ze nog steeds
niet precies. „Ze zouden via een bijkantoor
zijn aangemeld. Er was wel steeds contant
voor betaald." Heineken en Doderer wer
den na de 'haas-advertentie' bevrijd. Ze
hadden toen 22 dagen vastgezeten in een
loods in het Westelijk Ha
vengebied in Amsterdam.
Ze werden geruild voor
35 miljoen.
De ontvoerders hadden
doelbewust gekozen
voor de advertentie-me
thode, weet misdaad
verslaggever Peter R. de
Vries, die zich intensief
met deze zaak heeft
bemoeid. „De ontvoer
ders hadden de politie
laten weten dat er op
deze manier gecom
municeerd zou wor
den, en niet anders.
Ze hadden Ab Doderer
een bandje laten inspre
ken waarop de code
woorden werden gege
ven. Omdat boeven
ook vaak grappenma
kers zijn, hadden ze
gezegd dat er steeds ja
gerstermen zouden wor
den gebruikt. Ze hadden
voor zichzelf adelaar en havik
bedacht, en de politie moest zich
bekend maken via haas en muis. Och, dat
soort spelletjes hoort er een beetje bij."
Al eerder had de tekst 'Silhouet, wie is
HAAS, als weiland groen is, mijn haasleven
is bekend, kontakten onderhield ik altijd' in
de krant gestaan. Het gebruik van dergelijke
advertenties heeft de ontvoerders uiteinde
lijk overigens niet uit de handen van de wet
kunnen houden. Alle drie werden ze korter
of langer na de bevrijding van de slachtof
fers aangehouden, maar een deel van het
losgeld is nog altijd zoek.
In de historie van de Nederlandse misdaad
is de haas-advertentie waarschijnlijk de eer
ste gecodeerde tekst tussen politie en crimi
nelen. Volgens De Vries heeft de methode
zowel voor-als nadelen, maar is ze toch rela-
tief veilig. „De politie kan je telefoon niet
traceren, en dat is in de opsporingsmetho
diek vaak een heel precair onderdeel." De
nadelen zitten volgens de misdaadverslag
gever in de presentatie aan de krant „Je
moet je tekst wel doorbellen. Of nog gevaar
lijker, een mannetje of vrouwtje naar een of
ander bijkantoor toesturen. En dan moet er
nog betaald worden, ook daar kan iets fout
mee gaan. Het is en blijft een riskante on
derneming, net als telefoneren of brieven
sturen."
In 1987 maakte Ferdi E., de ontvoerder en
moordenaar van Gerrit Jan Heijn, ook ge
bruik van de code-advertentie. Hij bepaalde
dat er middels 'Johan' en 'Maria' contact
zou worden onderho
Toen 'Maria' vro
het met 'Joha
liet de ontvi
direct van I
horen. Hi
de een bi
sleutels v
Heijns ai
een bandp
diens stei
De tweed
vertentie I
„Johan, ik
kende je s
de trein.
moeten p
Maria". D
voerder re
de met zijn
eis: 4 miljoe
den en diama
Dat was op kon
mijn niet uitvoert
de volgende morge
plaatsten de familie 1
de politie de advertentie
zo kunnen we niet praten, je vi
is uitgesloten'. Een dag later verhoog
di E. in een boze brief het losgeld. Na
maand zonder contact vroeg de fami
af of Heijn nog wel in leven was.
De volgende advertentie 'Hoe heette
zwarte kruier op Aruba?' moest daar
woord op geven, want alleen Heijn k
op reageren omdat hij kort voor zijn
ring tijdens zijn zilveren huwelijksfee
Aruba was geweest. Ferdi E. stuurde
woord de pink van Heijn op. De Aho
man was echter al de eerste dag van
ontvoering vermoord. Ferdi E. werd i
delijk in april 1988 opgepakt nadat bi
van het losgeld in Amsterdam-Noord
opgedoken.
Het gebruik van gecodeerde advertei
vrij bijzonder, omdat hij alleen bij afj
en ontvoeringen w
gebruikt De politk
er altijd op in. De\
Als politie sta je ii
soort gevallen met
tegen de muur. Mi
naarmate je langer
tensiever commun
is er meer kans dal
ontvoerders of afp
een fout maken."
Een paar weken te
werd opnieuw geb
maakt van gecodet
krantenadvertentM
de afpersers van h
Ahold-concern. Ze
gonnen op 3 april i
eis van een losgeld
enkele miljoenen
In april schoten ze
Drenthe en Overijl
willekeurige huizei
AH-filialen. De pol
het duo pas op 4 n
houden nadat via i
vertentie op 2 mei
was gezocht met d
ders.
Aan de vraag 'Best
sorry er was een m
stand, natuurlijk w
t wij komen. Wil je a
Y overdag bellen. Vri
lijke groet Herman
ze gehoor. Het tele
V sche contact dat h
volgde, deed de ve
ten vermoedelijk d
om, omdat de poli|l
foontjes eenvoudig
lokaliseren. De vei
lijke daders zijn im
gearresteerd en wa
op hun proces.
De Vries verwacht
methode in de toe
niet vaak meer zal
toegepast „Crimii
weten maar al te g
geavanceerd de op
ringstechnieken va
politie zijn. Ik denl
dat ze meer via int
berichten gaan we
kunt dan nog anoi
werken, en iedere
neel is altijd op zot
de voor hem veilig
thode."
Irene Nieuwenhuijt
Illustratie: Wim Stevenhagen
Niet alle technische verbetering is vooruitgang. Dat
constateerde ik deze zondag en niet voor het eerst. We
hadden met ons achten onze literaire leesclub. Dat ge
beurt eens per twee maanden en de plaats van samen
komst rouleert. Eigenlijk zijn we een club van tien,
maar twee waren er verhinderd: Frankrijk, een confe
rentie, druk, druk, druk. Ditmaal was goede vriendin
Marijke de gastvrouw. Zij woont prachtig aan de Ou
de Gracht in Utrecht. Helaas ontkomt ook de Domstad
niet aan de cityloop. Dat is een gesel waarbij een stad
een dag lang ondersteboven gaat, daarbij menig ver-
keersinfarct oploopt en waarbij ondertussen door
gaans slecht getrainde mannen en vrouwen naar een
hartvergroting en bijbehorend herinneringskruis solli
citeren. In Utrecht hadden ze de singels aangewezen
als locatie voor zulk onverantwoordelijk gedrag. Voor
iemand die voorzichtig was met lijf en leden en de au
to had genomen was de historische Oude Gracht schier
onbereikbaar. Niet aflatende vasthoudendheid was het
devies, maar Marijke en de technische vooruitgang die
haar omringde, waren wél de beloning. Zij had recen
telijk haar huis drastisch gerenoveerd. Daarbij had in
het bijzonder de keukenmaffia toegeslagen. Die had
alsof het de nieuwe polders betrof een echt kookeiland
drooggelegd. Bij het raam hing nieuwe verlichting,
spreke/id tivee witte handdoeken, tot je de stekker in
het stopcontact stak. In de keuken waren ranke zwarte
kasten bevestigd - kwistig toegerust met uitdagende
meetapparatuur - die reikten tot historische hanebal-
ken. Mocht de quiche of appeltaart nog ooit misluk
ken, dan zou dat niet liggen aan de gulle aanwezig
heid van die wijzers, controlelampjes en -panelen.
Veruit meest opvallend en begerenswaardig was een
koffiezetapparaat, helemaal weggewerkt in één van
die kasten, een icoon van de culinaire idealen van de
vroege 21ste eeuw. Men kon er terecht voor espresso,
cappuccino en zelfs voor 'gewone' koffie. Twee iele tuit
jes staken uit strenge verticale lijnen. Voor elk kopje
één. Dat zou niet opschieten. Zij die vertrouwen haas
ten niet, zoals de Bijbel leert. Maar wij van de leesclub
hadden allemaal haast, ofschoon een enkeling toch re
delijk bijbelvast is. Marijke had voor heerlijke taart ge
zorgd, aanlokkelijk op de keukentafel uitgestald. Dus
wat gebeurde? Wij vielen schielijk op de taarten aan.
Het sophisticated koffieapparaat beende het niet bij,
zoals een kreupele marathonloper die de feiten niet
onder ogen wil zien. Het gezamenlijk koffiedrinken als
sociaal gebeuren bleek van meet af ondermijnd.
Wachten en ieder op zijn beurt. Koffiezetapparaten
zijn bedoeld voor mensen op zichzelf, dan wel slechts
opzijn tiveeën of geneigd tot zelfkwelling. Volgende
keer vertrouwt de club derhalve weer gewoon op de
ouderwetse koffiepot en zal Marijke de melk kloppen
in een navenante steelplan. Weg die nieuwlichterij, le
ve de traditie. Meisjes uit de betere kringen ten tijde
van koningin Victoria die gingen trouwen, kregen
van hun moeders het advies: 'Lieve kind, ga achter
over liggen en denk aan Engeland'. Dat hadden die
moeders in hun tijd zelf ook gedaan en de groot
moeders niet anders. Koningin Victoria bestierde
niet voor niets langdurig een wereldrijk. Daarom
werd traditie in Engeland zo heilig en kunnen wij
hier best met meer respect met oude koffiepotten
omgaan. Daarom verheug ik me zo op
Lodewijk de Waal van de FNV. Hoor
hem dood en verdoemenis uitspreken
over een kabinet dat er nog niet is, maar vol
gens de traditie van Lodewijk en diens
voorgangers nog ongeboren al sociaal
diep in het moeras is weggezonken. De
jongedames uit de high society gingen op
hun rug dachten aan Engeland en de
den hun plicht. De vakbondsmannen
doen de hunne. Op traditie en koffie ou
derwets moeteen natie zuinig zijn. Wie
wil er nog een kop?
