Hoge extra kosten voor musea en theate
Joe Jackson: 'Muziek zit in m'n dna'
KUNST CULTUUR
Podiumkunsten meer in t
'Zit er geen ladder in mijn kous?'
Miljoenen euro's subsidie gaan op aan wettelijke maatregelen
Degelijke liedjessm*
met een
ontwapenende toqE
IS
'Grease' en 'West Side S
in Nederlandse theaters
Logistiek kunststukje van Imperi
woensdag 21 MEI 20< s
II
ih
Cannes eert
Federico Fellini
cannes - De Italiaanse actrice
Claudia Cardinale was gisteren
een van de speciale gasten tij
dens de vertoning van '8 1/2' in
Cannes, het meesterwerk van
Federico Fellini. Tien jaar na
zijn dood wordt op het Franse
filmfestival een hommage ge
bracht aan de Italiaanse regis
seur. Voor Cardinale was '81/2'
destijds de grote doorbraak.
Foto: Reuters
Overzicht Botero
in Den Haag
den haag - De Colombiaanse
kunstenaar Fernando Botero
toont deze zomer zijn schilde
rijen, tekeningen en bronzen
beelden in het Gemeentemuse
um Den Haag. Botero is een
van de bekendste kunstenaars
van Zuid-Amerika en maakt
zeer herkenbare schilderijen,
pastels en sculpturen. Zijn
werk, veelal goed gevulde figu
ren, is al meer dan 25 jaar niet
in een grote Nederlandse ten-
toonstelling te zien geweest. De
overzichtstentoonstelling in
Den Haag is niet alleen een re
trospectief; ook recent werk is
opgenomen.
Justin Timberlake
in Celredome
arnhem - De Amerikaanse pop
ster Justin Timberlake (22) geeft
vrijdag 28 november een een
malig concert in het Arnhemse
Gelredome. Wanneer de kaart
verkoop begint is nog niet be
kend. Timberlake begon zijn
muzikale carrière als jongste lid
van de jongensgroep 'N Sync.
Eerder dit jaar verscheen zijn
eerste solo-cd 'Justified'. Die le-
verde al twee top 10-hits op:
'Like I love you' en 'Cry me a ri
ver'. Het nummer 'Rock your
body' belaagt op dit moment
de internationale hitlijsten.
Songfestival in
Holland Casino
scheveningen - Holland Casino
in Scheveningen houdt mor
genavond een oer-Hollandse
muziekavond waarop bekende
Songfestivalhits de revue passe
ren. Vanaf 20.00 uur zingen
icrr Franklin Maxine, Dutch Di
va's en Marlayne hun eigen en
andere songfestivalliedjes. Ge
rard Joling doet de presentatie.
De entree is gratis. Op donder
dag 29 mei staat Esther Hart op
het podium van Holland Casi
no die Nederland dit jaar op het
Songfestival vertegenwoordigt.
door Jan Kuys
den haag/gpd - Overheidsregels,
stijgende pensioenpremies,
strengere rookvoorschriften en
andere maatregelen jagen de Ne
derlandse kunstsector op hoge
kosten. Daar stopt de branche
jaarlijks tientallen miljoenen eu
ro's in, die dus niet meer gebruikt
kunnen worden voor voorstellin
gen en uitvoeringen.
Berekeningen van onderzoeks
bureau Cap Gemini Ernst
Young laten zien dat de door de
sector niet te beïnvloeden kos
tenstijgingen tussen 2001 en
2008 oplopen tot een bedrag
van 330 miljoen euro. Dit staat
in het rapport 'Het bost aan' dat
vanmiddag is aangeboden aan
voorzitter Winnie Sorgdrager
van de Raad voor Cultuur.
Op verzoek van de werkgevers
in de cultuursector heeft het on
derzoeksbureau onderzocht met
welke onbeïnvloedbare kosten
stijgingen de kunstinstellingen
door de jaren heen te maken
krijgen. Dat zijn er nogal wat. Zo
krijgen alle branches (opera,
theater, dans, poppodia enz.)
een compensatie voor de stij
ging van loonkosten. Dat geldt
alleen voor zogeheten loonge
voelige uitgaven. Geen compen
satie wordt gegeven voor door
inflatie gestegen kosten van an
dere uitgaven. Dat scheelt op
jaarbasis voor alle branches al
gauw 15 miljoen euro per jaar.
Ofwel 60 miljoen euro voor de
periode 2001-2004, waarin het
lopende kunstenplan van kracht
is. Vooral voor rijksgesubsidieer-
de musea pakt dit nadelig uit.
Cap Gemini somt een hele rits
andere zaken op, die leiden tot
autonome kostenstijgingen in
de kunstensector. Stijgende
pensioenpremies vergen in de
periode 2003-2008 minimaal 57
miljoen euro. Ook andere socia
le regelingen worden duurder
en zullen dus een aanslag doen
op het budget van kunstinstel
lingen. Wat er volgens het on
derzoeksbureau bij sommige
branches echt inhakt zijn de
nieuwe regels voor het verbete
ren van arbeidsomstandigheden
(Arbo). Daardoor moeten bij
voorbeeld de trekkenwanden in
schouwburgen worden vervan
gen door mechanische appara
tuur. Kosten gemiddeld per the
ater: 2 miljoen euro.
Ook zijn veel extra kosten ge
moeid met veiligheidsrapporta
ges en -voorzieningen. Orkesten
en poppodia moeten nieuwe ty
pen gehoorbeschermers aan
schaffen, terwijl de kosten voor
verbouwingen van poppodia
om te kunnen voldoen aan de
geluidsnormen gigantisch zijn.
Een nieuwe Arbeidstijdenwet
heeft grote consequenties voor
met name de podiumkunsten.
Grotere toneelgezelschappen
zijn gedwongen meer personeel
aan te stellen om hetzelfde werk
te kunnen doen, nu technici
niet langer overdag en dezelfde
avond mogen werken. En dan is
er nog het probleem van de
rookvrije ruimten. Het is nog
onduidelijk of de nieuwe Ta
bakswet wordt ingevoerd, maar
Legendarische Joe Jackson Band toert door Nederland
als podia verplicf do]
rookvrije ruimten
leidt dat tot hoge
Nieuwe brandveili
hebben de instellii
eens op hoge kosten
De onderzoekers betJiNi
het aanvragen van si Jac
dergelijke kosten gee Ut
wordt gehouden. Me p-
dat veel podia en i en
hun culturele taal
dwongen verwaarlozi
sidie gaat immers op d
re, wettelijk verplicht ed
m
h<
door Martin Croenewold
Amsterdam - De verbluffende
debuutelpee 'Look Sharp!' (1979)
werd een klassieker, evenals de
daarvan afkomstige hitsingle 'Is
She Really Going Out With Him?'.
Toch is Joe Jackson terugkijkend
nauwelijks tevreden over zijn
muzikale prestaties van toen. „Ik
was 24 en wist nog niets van
componeren." De Britse popster
toert deze en volgende maand
door Nederland.
Een reünie. Alleen het woord al
vervulde de Britse muzikant Joe
Jackson (48) jarenlang met wal
ging. Dat hij voor de nieuwe cd
Volume 4' zijn 'oude' muzikale
vrienden Dave Houghton
(drums), Graham Maby (bas) en
Gary Sanford (gitaar) optrom
melde, mag dan ook een klein
wonder worden genoemd. Na
een solocarrière van bijna een
kwarteeuw is er dus nu de - tij
delijke - terugkeer van de legen
darische Joe Jackson Band.
„Iemand, ik weet niet wie, at
tendeerde me vorig jaar op het
naderende jubileum van 'Look
Sharp!'", zegt Jackson. „So what,
dacht ik eerst. Maar toen ik het
idee op me liet inwerken, zag ik
er plotseling de lol van in. Ik had
al wat liedjes klaarliggen, die
met een beetje fantasie best wa
ren in te passen in onze vroege
re werk."
„Voorwaarde was wel dat de
complete Joe Jackson Band van
weleer zou meedoen", zegt de
muzikant. „Als bijvoorbeeld de
drummer 'nee' had gezegd, was
het hele project niet doorge
gaan. Het was juist zo leuk om
elkaar weer te zien. Iedereen
maakt nog muziek, we zijn niet
te dik geworden en niemand
van ons is bezweken aan de
drugs."
De elf liedjes op de nieuwe cd
zijn stuk voor stuk beter dan die
op 'Look Sharp!' ('79), 'I'm The
Man' ('79) en 'Beat Crazy' ('80),
stelt Jackson. „Noem je 'Look
Sharp!' een klassieker? Nou,
voor mij is het dat niet. Er staan
een paar aardige nummers op,
maar het merendeel is matig. Ik
was 24 en wist nog niets van
componeren. Mensen wentelen
zich graag in nostalgie, daarom
geven ze zo hoog op van 'Look
Sharp!"'
Jackson noemt Volume 4' een
'typisch bandalbum', hoewel hij
- zoals gebruikelijk - zelf alle
muziek componeerde. „De
kracht zit 'm in de beperking;
we hebben de liedjes tot op het
bot uitgekleed. Gitaar, bas en
drum, that's it. En net als vroe
ger hebben we alles in één keer
op de band geslingerd. Als dit
een soloalbum was geweest,
dan had ik veel uitbundiger ar
rangementen gemaakt En me
veel drukker gemaakt over de
productie."
Het is natuurlijk de vraag of de
bijna-vijftigers erin slagen de
energie van de cd te vangen op
het podium. Jackson zelf vindt
van wel. „Het voelt alsof we
hooguit twee, drie jaar uit elkaar
zijn geweest, 't Is allemaal zo
fris, zo zorgeloos. Ik kon me ook
alle akkoorden en teksten nog
feilloos herinneren. Muziek zit
kennelijk in m'n DNA."
Desondanks houdt de Joe Jack
son Band er na de huidige tour
nee opnieuw mee op. Want,
zegt Jackson, een reünie is al
leen leuk door het tijdelijke en
ongedwongen karakter ervan.
„Wat ik hierna ga doen? Geen
idee. Echt niet. Componeren is
Voor mij een ongrijpbaar iets.
Soms komen er popliedjes van
drie minuten uit, soms ook iets
dat neigt naar klassieke mu
ziek."
Jackson doelt hiermee op het
bejubelde en verguisde "Will Po
wer' (1987) en het eveneens zeer
wisselend ontvangen Night
Music' (1994), waarvoor hij vier
nocturnes componeerde. Na de
themaplaat 'Heaven And Heil'
(1997) verscheen in 1999 de cd
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert Dan Bern met the International
Jewish Banking Conspiracy. Gezien: 20/5,
Q-bus, Leiden.
Dan Bern is met zijn begelei
dingsband The International Je
wish Banking Conspiracy tij
dens de toegift op zijn best. Vol
ledig akoestisch speelt de Ame
rikaan voor op het podium. Het
publiek zit zo dicht op de band
dat je de artiesten bijna kunt
aanraken. Bij 'Tiger Woods' en
het door het publiek woordelijk
meegezongen Are you going to
follow your soul' hoor je pas dat
de Amerikaan een verduveld
fraaie stem heeft. Toch heeft de
uit Iowa afkomstige singer-
songwriter er dan al een concert
van een dik uur opzitten.
Dan Bern is een man die onte
genzeggelijk staat op een podi
um. Een man ook met een aan
tal gezichten. Bij 'Chelsea Hotel'
klinkt hij met zijn hese stem en
bijtende intonatie als een jonge
Bob Dylan. Seksbom Marilyn
Monroe komt langs bij 'Marilyn'
en daar klinkt Bem weer agres
sief poppy. En dan
rock-'n-roll bij het
'Swastika'. Maar veeffl
Bem toch voor de
tempo countrynum
zonder meer lekker
eigenlijk veel te voor;
Messcherp en dode
is Bem in 'God saic }tl'
komt de cynische s n€
writer om de hoek
man vraagt God in
om hem temg te z4®(
tijd, zodat hij een a
kan herstellen. Bijvo P
Kurt Cobaïn zijn wan
den te halen of om I101
tijdig uit te schakele 'PÉ
antwoord van bove,e'
gegeven in de titel va 9
De baspartijen en he '8
horen eigenlijk bij
matige feesten-en
cuit. Toch, ondanks I
len van de bandled Ü1
de muzikanten sym!r
band zwelt, met bas'oc
op het juiste momi
heeft geregeld lekke
orgelpartijen. Dan
degelijke liedjessmilC
heerlijk agressief u
komt en met een onf:
toegift het publiek ii
zijn voeten krijgt.
Joe Jackson: „Ik doe wat ik spannend en inspirerend vind." Publiciteitsfoto
'Symphony no.l', die werd on
derscheiden met een Grammy
Award voor het beste instru
mentale album van 1999.
„Ik doe wat ik spannend en in
spirerend vind", verklaart Jack
son. „'Night Music' beschouw ik
nog steeds als een van mijn bes
te platen, maar mijn platen
maatschappij vond de verkoop
van honderdduizend exempla
ren ver beneden de maat. Ja zeg,
als ik me ook al met dat soort
onzin moet bezighouden... La
ten ze verdorie blij zijn dat ik
mooie muziek maak."
De Joe Jackson Band speelt
vanavond in Utrecht (Vreden-
burg), zaterdag 24 mei in Am
sterdam (Paradiso), 30 mei in-
Amsterdam (Pepsi Stage), 1 ju
ni in Tilburg (013) en op 2 juli
weer in Amsterdam (Pepsi Sta
ge).
amsterdam/anp - De Broad-
way-musicals 'Grease' (1972) en
West Side Story' (1957) zijn ko
mend seizoen in de originele
versie in de grotere Nederlandse
theaters te zien. Amerikaanse
gezelschappen geven ze weer
zoals de eerste regisseurs, res
pectievelijk David Gilmore en
Jerome Robbins, ze destijds op
Bg«
ar
Broadway lieten uitv kv
De première van 'Gjhe
20 augustus in Carrt
dam. De musical 1
door Nederland en i
Side Story" begint 0 oli
ber ook in Carré, st<
tijd wat langer in Dtf.
reist vervolgens ooM*
land.
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor professio
nele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad-
en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo
tograferen of op andere wijze actief zijn. Vandaag: Toneelvereni
ging Per Expres uit Alphen aan den Rijn.
'Moeder van de vereniging'
wordt ze wel eens liefkozend
genoemd. 'Huishistorica' zou
ook geen slechte benaming
zijn. Antje Hooijenga weet na
melijk alles van Per Expres. Als
het niet in haar negen multom
appen tellende 'archief met fo
to's, krantenartikelen en affi
ches te vinden is, dan kan ze er
wel uit persoonlijke ervaring
over vertellen. Zaterdag maakt
Hooijenga (63) haar opwach
ting in het stuk 'Feest', waar
mee de Alphense toneelvereni
ging haar 25-jarig jubileum
viert.
Maar liefst honderd reünisten
zijn er aangeschreven voor het
feestje. Allemaal waren ze voor
kortere of langere tijd lid van
Per Expres. Hooijenga zag ze
komen en gaan. Ze is het enige
lid dat is overgebleven uit de
begindagen. De vereniging be
stond nog maar een paar
maanden toen Hooijenga haar
eerste repetitie bezocht „Een
beetje rommelig was dat weL
De acteurs moesten erg aan el
kaar wennen", vertelt de Al
phense. „Nu ben ik meestal de
gene die nieuwkomers op hun
gemak stelt"
Dat Hooijenga vroeger een ver
legen meisje was - zoals ze zelf
zegt - is moeilijk voor te stellen.
Als een onstuitbare spraakwa
terval dist ze de ene na de an
dere anekdote op. „Dankzij het
toneelspelen heb ik veel meer
lef gekregen. Maar de spanning
vlak voor een uitvoering blijft.
Oh jee, weet ik mijn tekst wel?
Zit er geen ladder in mijn kous?
Mijn god, waar ben ik mee be
zig? Dat soort vragen stel je je
zelf dan plotseling." Zaterdag
zal daar geen uitzondering op
vormen. Dan speelt de Alphen
se in 'Feest', een stuk dat voor
malig Per Expres-lid Theo de
With speciaal voor het 25-jarig
jubileum schreef.
In dat stuk draait het allemaal
om twee zussen op leeftijd, die
samen in het huis van hun
moeder wonen. Moeder is tien
jaar eerder overleden, maar
nooit begraven. In plaats daar
van is ze in een vrieskist opge
borgen. Hooijenga: „Zelf speel
ik Ada, de ongetrouwde zus. Je
kunt rustig stellen dat zij ze een
beetje ziet vliegen. Zo voert ze
voortdurend gesprekken met
Antje Hooijenga (links) speelt de oude, vrijgezelle zus Ada, die in contact staat met haar overleden
moeder in de vrieskist. Foto: Eric Taal
haar moeder." Het 'feest' be
gint pas echt wanneer de twee
dochters van de andere zus met
hun echtgenoot op bezoek ko
men.
Het is een typisch Per Expres
stuk, zegt Hooijenga. Humoris
tisch - maar zeker niet kluchtig
- en met een serieuze onder
toon. „Als je ziet wat we door
de jaren heen gespeeld hebben:
Brecht, Shakespeare, Pinter,
Beckett. Echt de zwaardere
stukken. We nemen het toneel
spelen absoluut heel serieus."
Wat niet wegneemt dat Per Ex
pres nooit te beroerd is om bij
het een of ander assistentie te
verlenen. Zo is de wc-act op
Parkkunst in Alphen inmiddels
een begrip. „Ieder jaar verzin
nen we een ander leuk stukje
rondom de toiletten. 'Plassen
voor de vrede' bijvoorbeeld. Of
we kloppen op de deuren en
spuiten met een fris geurtje.
Het afgelopen jaar hadden we
een Idols-act, waarbij iedereen
een stukje moest zingen. De
jury beoordeelde dan naar welk
toilet ze mochten. Dat viel he
laas niet bij iedereen in goede
aarde."
Maar Per Expres heeft inmid
dels voldoende krediet opge
bouwd om zich een missertje te
kunnen veroorloven. Want ook
als het om lokale 'misstanden'
gaat, zijn ze niet te beroerd om
op te komen draven. „Ik h$b
een keer een heel weekend in
een ziekbed gelegen dat door
de stad werd gereden. Daarmee
vroegen we aandacht voor het
ontbreken van een ziekenhuis
in Alphen", vertelt Hooijenga.
„Ook hebben we een paar keer
aan televisieopnames meege
daan. De 'Rode draad' bijvoor
beeld, een serie bijbelverhalen,
waarin we hebben gefigureerd.
Dat is toch ook een beetje re
clame voor Per Expres.
'Feest', zaterdag 24 mei, Parkt
heater in Alphen aan den Rijn.
Voor reserveringen, telefoon
nummer 0172-422316.
Rody van der Pols
ruswijk/anp - Het aantal bezoe
ken aan voorstellingen van po
diumkunstenaars is in 2001 met
7 procent toegenomen tot 15,5
miljoen. Deze toenaipe was gro
ter dan in 2000. Dat blijkt uit cij
fers van het Centraal Bureau
voor Statistiek.
Het aantal voorstellingen steeg
in 2001 met bijna 4 procent tot
41.000. Het gemiddeld aantal
bezoekers per voorstelling ging
omhoog van 367 in 2000 naar
378 in 2001. Muziek trekt met
5,8 miljoen de meeste bezoe
kers, gevolgd door muziekthea
ter (opera en musical). De stij
gende belangstelling is vooral te
danken aan de klassieke muziek.
Concertzalen worden traditio
neel goed bezocht door mensen
uit de 60+ categorie.
Muziektheater (vooral musical)
is de best bezochte vorm van
podiumkunst. Klassi d
is daarna het popul >tf;
laire muziek (zowel
wereldmuziek) stain
miljoen bezoekers oj
Ruim de helft van 1
kunstenbezoek
had in Noord- en Zi
Het aantal bezoeke
Holland, Noord-B e
Friesland
meeste toe.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Mephisto' door
Toneelgroep Imperium. Regie: Wilbert
van der Post Gezien: 20/5,
Imperiumtheater, Leiden. Aldaar nog te
zien: t/m 24/5.
Regisseren lijkt een beetje op
puzzelen, zeker als het techni
sche aspect van een regie essen
tieel is. Wat Imperium in 'Me
phisto' laat zien, is dan ook op
de eerste plaats een kunststukje
in logistiek opzicht. Een veel
heid aan scènes, een veelheid
aan acteurs, een klein podium
en een gecompliceerde gelaagd
heid in het gekozen stuk - zie
daar maar eens een overzichte
lijk geheel van te maken. Het is
ingewikkeld, men neemt de tijd
(de voorstelling duurt tot kwart
voor twaalf), maar het past uit
eindelijk wel bewonderenswaar
dig goed op elkaar.
Het decor wordt grotendeels be
paald door ruim twintig banie
ren, zoals je die vaak ziet bij par
tijbijeenkomsten ten tijde van
dictatoriale systemen. Lang
zaam maar zeker laat mep in de
loop van de avond die banieren
een stukje zakken, de speel
ruimte wordt hierdoor letterlijk
maar vooral ook figuurlijk steeds
nauwer. Zonder meer een
prachtige vondst die een hoop
voorbereidend werk heeft ge
kost om de changementen tij
dens de uitvoering vlot te laten
verlopen.
De omstreden roman van Klaus
Mann waarop het stuk is geba
seerd, combineert fictie met de
historische werkelijkheid. Impe
rium richt zich voornamelijk op
die fictie, maar laat soms toch
ook iets van de authentieke
sleutelfiguren doorschemeren.
Zo kun je in één van de scènes
een familiebijeenkomst van on
der anderen Thomas Mann en
zijn zoon Klaus en dochter Erika
herkennen. Fraai gestileerd in
chic ogende, witte aankleding.
En wanneer dit gezelschap uit
het slot van 'De Kersentuin' de
clameert, krijg je op dat mo
ment een interessante verme
nigvuldiging van toneelwerke
lijkheden te zien. In zijn ge
laagdheid markeert de scène het
aanstaande einde van een tijd
perk. Hier en daar veronderstelt
Imperium dus nogal wat voor
kennis. 'Mephisto' is een veelzij
dige, afwisselende maar zeker
an
int
