Het kan, maar
moet het ook?
TRAVODA/CASE
GESPREK VAN DE DAG
'Vermiste toeristen zijn zeker geen avonturiers'
Sc
Plan voor gelaatstransplantatie
in Medisch Centrum Utrecht
K:< -.r BiMmlllmiMHs ANSI BIB Ittf li
De voordelen en nadelen
'Face Off'
Huisarrest
MAANDAG 19 MEI 2003
DAGELIJKS LEVEN
OUVA/E Zfi, t<
MENSELIJK
PAUS JOHANNES PAULUS II heeft gisteren zijn 83ste verjaardag gevierd met
een speciale mis waarin hij vier mensen heilig verklaarde. De dienst in de Sint
Pieter werd bijgewoond door de president van Polen, het geboorteland van Jo
hannes Paulus II. De kerkvader maakte op zijn verjaardag een montere indruk,
hoewel hij aan de ziekte van Parkinson leidt. Zaterdag erkende het Vaticaan
voor het eerst dat de paus de aandoening heeft. Kardinaal Giovanni Battista Re,
het hoofd van de Congrega-
JERRY HALL, model en ex van Rol
ling Stones-zanger Mick Jagger, laat
de tv-kijker een kijkje nemen in haar
privé-leven. Hall maakt een tv-serie
voor de BBC waarin ze heen en weer
reist tussen Londen, Bombay en Los
Angeles. Ze wil tonen hoe superster
ren leven. Ook zal de kijker een blik
kunnen werpen achter de coulissen
van Halls eigen leven. Volgens de
BBC zal Halls 'supergezonde manier
van leven' een belangrijk onderdeel
van de serie vormen. Foto.- Reuters
tie van Bisschoppen, zei in
een Italiaanse krant dat de
paus met zijn ziekte kan om
gaan door veel te bidden.
Gisteren stonden op het
plein voor de Sint Pieter dui
zenden gelovigen, velen
zwaaiend met de geel-witte
vlag van Vaticaanstad. De
paus vroeg zijn volgelingen
voor hem te bidden opdat hij
'getrouw de missie kan vol
brengen die de Heer mij
heeft toevertrouwd'.
Foto: AP
Dat POLITICI liegen, is eigenlijk de
schuld van de kritische burger. Hoe
meer politici het vuur aan de sche
nen wordt gelegd, hoe meer ze hun
toevlucht tot LEUGENS zullen ne
men. Echt aan te rekenen is het hen
niet: ze kunnen eenvoudig niet an
ders. Dat is tenminste de conclusie
van de Britse politicoloog Glen Ne-
wey. Hij boog zich over de manier
waarop ministers, presidenten en
volksvertegenwoordigers de werke
lijkheid naar hun hand weten te zet
ten of grofweg geweld aandoen. Dat
leerde hejn dat politiek het best te
vergelijken is met een spelletje po
ker. ,,De pokerspeler verwacht dat je
hem om de tuin probeert te leiden,
dat hoort nu eenmaal bij het spelle
tje." Het streven naar een open de
mocratie, waarin bewindspersonen
steeds meer vragen voor hun kiezen
krijgen over zaken die ze gewend
waren onder het tapijt te vegen,
'heeft alleen maar tot gevolg dat po
litici hun toevlucht nemen tot ont
wijkende antwoorden, een onjuiste
voorstelling van zaken en leugens'.
Een mechanisme dat je maar beter
onder ogen kunt zien, meent Newey.
Piercings? Tattoos? Achterhaald. Voor wie echt op wil vallen is er een nieuwe
trend: TONGUE-SPLITTING. Laat je tong insnijden en ga voortaan letterlijk met
een gespleten tong door het leven. ,,Toen ik het voor het eerst zag vond ik ton-
gue-splitting meteen het mooiste dat ik ooit had gezien", zegt de 19-jarige Ja
mes Keen uit Amerika. Een half jaar geleden besloot hij het te laten doen. Een
chirurg weigerde de operatie uit te voeren, waarna hij de klus bij een plaatselij
ke piercingzaak liet uitvoeren. Dat gebeurde met een verhitte scalpel en zonder
verdoving. Keen slist nu een beetje, maar de meeste mensen zien niet dat hij
twee tongen heeft. Tenzij hij laat zien hoe hij beide delen van zijn tong apart
kan bewegen. Het zoent een stuk beter, vindt Keen. De politiek moet weinig van
de nieuwe trend hebben. Diverse Amerikaanse staten werken aan wetten om het
te verbieden.
Het is een geliefde zaterdagactiviteit: met de auto door de WASSTRAAT. Voor
hondenbezitters komt daar iets bij. Sindskort kunnen zij bij een autowaserij in
Aalsmeer ook hun trouwe viervoeter aan een wasbeurt onderwerpen. Voor de
'doggy-wash' gaat de HOND in een box waar een verstelbaar platform het beest
op de juiste hoogte
zet. De hondenbe
zitter bedient de
doggy-wash zelf,
maar dat is eenvou
dig. Voor 4 euro is
de hond in zes mi
nuten schoon. De
hond komt niet al
leen schoon, maar
ook droog uit de
wasmachine. De
doggy-wash bete
kent het einde van
badkuipen vol hon
denhaar. De machi
ne reinigt zichzelf,
desinfecterend wel
te verstaan, zodat een hond niet met de viezigheid van zijn voorganger wordt ge
confronteerd. De doggy-wash is ook geschikt voor het wassen van andere huis
dieren, meldt een folder van het bedrijf. Foto: ANP
Het Nunspeetse paar Mieke Schrij
ver (55) en Jan Snel (56) dat in Na
mibië vermist raakte, is zeker geen
avontuurlijk stel dat het risico op
zoekt. Dat zegt Irma Schrijver, de
zus van Mieke.
De twee verdwaalden twee weken
geleden tijdens een trektocht door
het Afrikaanse land. Toen ze afge
lopen vrijdag werden teruggevon
den, bleek lan Snel overleden.
Mieke Schrijver is met uitdrogings
verschijnselen in een ziekenhuis
opgenomen.
Zus Irma omschrijft Mieke en Jan
als mensen die op zich wel hou
den van aparte vakanties, maar ze
ker niet op zoek gaan naar geva
ren: „Integendeel. Ze bereiden
htm reizen altijd heel zorgvuldig
voor. Bovendien is Namibië hele
maal niet zo n ruig land. Er trek
ken veel toeristen rond. Mensen
die net als Mieke en Jan met een
gehuurde auto van hotel naar ho
tel reizen. Ze hebben ontzettende
pech gehad dat ze ergens een ver
keerde afslag hebben genomen en
toen verdwaalden."
Het stel reed daarop rond, totdat
him brandstof opraakte. Uiteinde
lijk raakte ook de watervoorraad
uitgeput.
Op 1 mei hadden Mieke en Jan
voor een paar dagen een hotel ge
boekt in het Ethosa natuurpark.
Toen ze niet kwamen opdagen,
sloeg de hoteleigenaar echter geen
alarm. Ze werden daardoor dagen
lang niet gemist.
Vorige week eindigde de vakantie
van Mieke en Jan en zouden ze
hun huurauto moeten inleveren.
Toen dat niet gebeurde, meldde de
verhuurder daarvan zich wel bij de
politie. Die startte een zoekactie en
gaf ook veel publiciteit aan de ver
missing.
Twee Duitse toeristen die lan en
Mieke onderweg hadden ontmoet,
reageerden daarop. Zij meldden
zich bij de politie en konden aan
geven waar zij hen het laatst had
den gezien. Voor Mieke was dat de
redding. Het gebied waarin de po
litie aanvankelijk moest zoeken
was 7000 vierkante kilometer
groot. Dankzij de aanwijzingen
van de Duitsers konden de politie
mensen gericht zoeken. Het Nun
speetse paar werd daarop snc eï
vonden. Voor Jan kwam de h^e
laat. Mieke werd met ernstig
drogingsverschijnselen opgei
men in een ziekenhuis in Nai
Irma Schrijver sprak haar zus e
terdagavond kort. „Ze kon no
niet zoveel vertellen. Ze is
door alles wat ze heeft dooi
En natuurlijk is ze zeer aangrf j
"an. I
gen door de dood van Jan.
Het valt nog niet te voorspel!
wanneer Mieke voldoende is
gesterkt om het ziekenhuis te
laten."
NICOLAS
<199 mn 'M4WBIM WKHiUi» «IIIEMriHH
^MVIIMMHB SUMMER "IHWiM -
f f'A rjr-irfirt^i Srfwn
Het UMC ontwikkelt
een nieuwe medi
sche techniek voor
gelaatstransplanta
tie. De film 'Face
Off speculeerde in
de jaren '90 ook op
deze technologie.
Foto's: GPD/PR
Ernstig verminkte mensen kunnen binnenkort
een gezicht van een overleden donor krijgen.
Het Universitair Medisch Centrum (UMC)
Utrecht ontwikkelt daarvoor een nieuwe medi
sche techniek voor gelaatstransplantaties en
kan daarmee een wereldwijde primeur krijgen.
De vraag is alleen of je het ook moet willen,
zegt Moshe Kon, hoogleraar plastische chi
rurgie, die het onderzoek leidt. „Help je de
patiënt met zo n ingreep wel? Want iemand
met een verminkt gezicht is doorgaans ge
zond. Om te voorkomen dat het vreemde
weefsel wordt afgestoten, moet zo'n persoon
levenslang middelen slikken die de kans op
kwaadaardige gezwellen en een verkort leven
aanzienlijk vergroten."
Bij gelaatstransplantatie wordt een donorge
zicht, of delen daarvan, overgebracht op een
persoon die ernstig verminkt is, bijvoorbeeld
door brand, een ongeluk of kanker. Aanvan
kelijk werd gedacht dat de ontvanger dan op
de donor gaat lijken, maar uit transplantaties
op dode personen blijkt dat de kans daarop
klein is. De schedel en de botstructuur van
het gezicht bepalen voornamelijk de vorm
van het gelaat. Wanneer alleen de huid
wordt getransplanteerd, is de donor weinig
herkenbaar. Worden ook spierweefsel en
bot, bijvoorbeeld neus en oren, meegetrans-
planteerd, dan wordt de gelijkenis met de
donor aanmerkelijk groter.
De Utrechtse chirurgen werken voor het on
derzoek nauw samen met een groep weten
schappers in het Amerikaanse Louisvi
waar in 1999 voor het eerst ter wereld d|
jarige Matthew Scott een donorhand la
Wereldwijd zijn inmiddels twintig geslai
handtransplantaties uitgevoerd. Volgen||J
is de eerste gezichttransplantatie, techi
gezien, morgen al mogelijk. „Daarom ii I
de hoogste tijd dat er eens goed over de
voor- en nadelen en ook de ethische pi 1
men van zo'n gelaatstransplantatie woiee
nagedacht. Want voor iemand met een a:
defect is transplantatie de enige reddin
heeft geen keus. Maar een gezond pen 'b
wel."
De plastisch chirurgen willen alle risico
gelaatstransplantatie in beeld brengen
de psychosociale gevolgen. Kan iemani
bijvoorbeeld aan om met het gezicht \- 8
ander te leven? Die inventarisatie is voo e
belangrijk omdat terugdraaien grote pi 1
men oplevert. Dan zijn weer vele moeil
operaties nodig. Ook uiterst zwaar voor,e
patiënt, want de hoop op een toonbaar
zicht is dan voor altijd vervlogen. |1
Plastisch chirurg Kon: „Het gaat er niet
dat je iets nieuws doet of de eerste prol
te zijn. Het draait uitsluitend om de vra
je met zo'n ingreep het leven van zwaai K
minkte mensen aantrekkelijker en waa
voller maakt."
Een donorgezicht kan in delen op eeni 1
minkt persoon worden getransplanteer *c
„Maar kun je het aan om met een gezic n
van een ander te leven?", aldus Kon.
Helma van den Berg
- Gelaatstransplantatie verlost ver
minkte mensen van psychosociale en
problemen: een nieuw gezicht, een
nieuw leven.
- Reconstructie van het gezicht met ei
gen huid kost vele operaties en biedt
zelden mooi resultaat Een donorge
zicht vergt één ingreep die verminking
direct ongedaan maakt
- De tol is hoog. Na transplantatie
moeten mensen levenslang middelen
slikken om afstoting te voorkomen.
Die middelen zijn giftig, vrijwel altijd
ontstaat kanker. Vaak ook suikerziekte.
Het leven wordt bekort.
- Verminkte mensen hebben voor een
toonbaar gezicht een korter leven
over. Ze willen er vier tot vijfjaar voor
inleveren. Zelfs in het fictieve geval
dat de helft van de transplantaties zou
mislukken, kiest negen van de tien
voor de ingreep. Bij geen enkele ande
re transplantatie nemen mensen zo'n
groot risico voor lief.
- Er bestaat een kleine kans op afsto
ting. Dan zijn vele operaties nodig en
is alle hoop op een gewoon gezicht
definitief vervlogen. De patiënt heeft
het dan nog zwaarder dan voor de
transplantatie.
- Hoe is het leven met een gezicht van
een ander? Mensen met een donor
hand moeten wennen aan de hand die
anderen hebben gestreeld, onbekend
werk hebben gedaan. Met transplan
tatie krijg je een gezicht dat door an
deren is gekust. Dat uniek was voor
een ander mens. Dat misschien ook
door anderen wordt herkend.
- Een gelaat moet worden weggeno
men van een donor die hersendood is.
De donor heeft dus geen gezicht meer
als hij wordt opgebaard. Nabestaan
den kunnen hem niet meer herken
nen. Dat maakt afscheid nemen een
stuk moeilijker en het kan potentiële
donoren afschrikken.
- Transplantatie is kostbaar. Vooral om
de levenslange nazorg en behandelin
gen en het grote risico op ernstige
ziekten. In Amerika willen de verzeke
raars de kosten niet betalen. Het is
nog onduidelijk hoe ze in Nederland
daarover denken.
De mogelijkheid complete gezichten te transplanteren in
reerde regisseur John Woo in 1997 tot de film 'Face Off, e
mengeling van actie en science fiction. Daarin speelt Nico
Cage een kwaadaardige misdadiger die ergens in Los Ang u
een tikkende megabom heeft geplaatst. Omdat Cage in c t
is geraakt, wordt het voor FBI-agent John Travolta lastige el
te vinden waar de bom precies ligt Travolta besluit daaro r.
identiteit van Cage aan te nemen om zo diens enge broei
geheim te kunnen ontfutselen. In de volgende scène liggi j;
beide acteurs naast elkaar op de operatietafel en zien wij n
tail hoe met behulp van een laserstraaltje het ene gezich: 1;
wordt losgesneden, op de andere schedel wordt vastgeze ig
vice versa. Waarna Travolta verder als Cage door de film iii
en andersom. i
Spectaculaire beelden, die onmiddellijk opkomen wannee 0:
een gezichtstransplantatie wordt gesproken. Ze maken vi 1
duidelijk waartoe de afdeling 'special effects' in staat is, ri >1
met de medische werkelijkheid hebben ze niks te maken
Voor het eerst moet ik in mijn eigen huis een smoes be
denken om halverwege de avond van mijn werkkamer
af te dalen naar de woonkamer. 'Ik moet plassen',
klinkt knullig. En bovendien, er is boven ook een toilet.
Een droge keel dan? Die werkt altijd, bij kinderen over
de hele wereld. Ik open de deur naar het trapgat en
word overspoeld door de geluiden van een dvd (Harry
Potter en de Geheime Kamer) en het gegiechel en geklets
van 11 -jarige meiden. Bij het afdalen druk ik mezelf
onwillekeurig tegen de muur, om me onzichtbaar te
maken. (Harry Potter heeft daar een mantel voor.)
Om ervoor te zorgen dat langgestraften zich aan hun
huisarrest houden, is de elektronische enkelband uitge
vonden. Voor ouders van opgroeiende dochters zijn er
veel efficiëntere en goedkopere methoden om ervoor te
zorgen dat je je een gevangene in je eigen huis voelt. Je
hoeft daarvoor alleen maar een verjaardagspartijtje met
tien giechelende meiden te organiseren.
De jaren daarvoor waren we nog gewoon een middagje
naar de dierentuin geweest of hadden we een schoon
zusje een cursus jazzgymnastiek laten geven. Gelardeerd
met veel limonade en snoep, en afgerond met een bui
tenmodel schaal friet had je zo een prima partijtje. Ie
dereen om uiterlijk zeven uur weer de deur uit, waar
door je de avond gewoon weer voor jezelf had. Maar
met ingang van dit jaar zijn middagpartijtjes opeens
helemaal 'uit'.
Zoals met elke trend moet er altijd iemand de eerste
zijn. Er zijn geen handboeken voor, maar zelf was ik er
stilletjes vanuit gegaan dat je vanaf de middelbare
school aan de avondfeestjes vastzit. Maar zodra één 11 -
jarige vriendin van mijn dochter haar verjaardagspar
tijtje aan het eind van de middag laat beginnen en laat
voortduren tot de late avond, is het hek van de dam.
Voor iemand die er zijn gezicht niet mag laten zien,
vind ik dat ik nog een behoorlijk aandeel heb in de
voorbereidingen van de feestelijkheden. Ik mag op de
computer de uitnodigingen maken, mag het karretje
van de supermarkt afladen met 2-literflessen frisdrank
en obsceen grote familiezakken chips, en mag optreden
als chauffeur van wagen 2, die de meiden als eerste on
derdeel van het partijtje naar de pannenkoekenboerde
rij brengt. Maar daarna moet ik wegwezen. Dit is een
meidenfeestje. Mijn zoon heeft daar minder moeite mee
dan ik. Meiden en jongens leven op zijn leeftijd nog in
twee aparte werelden. Meiden, daar wil je niet eens bij
horen!
Paul van Vliet zong het jaren geleden over meisjes van
dertien, maar tegenwoordig (alles gaat veel sneller dan
vroeger) leven meiden van elf ook al in twee werelden.
Zo horen er nog niet bij, maar willen er al wel bijhoren.
Omdat ik zelf niet mee naar binnen mocht, moest ik la
ter van mijn vrouw horen dat de eerste meiden al op
zichtig aan het flirten waren met jongens van wat tafel
tjes verderop. Maar toen de serveerster veronderstelde
dat er voorafgaande aan de pannenkoeken zeker geen
kleurplaten meer op tafel hoefden te komen, werd ze
door de meiden teruggefloten.
Tijdens de pannenkoeken verbouw ik de woonkamer
door de salontafel en stoelen weg te schuiven, om er met
kussens een jaren zeventig zithoek annex ligbioscoop
van te maken. Dan geven mijn zoon en ik ons over aan
ons huisarrest op de bovenverdieping. We klooien wat
op de computer, we darten, spelen een potje voetbalspel
en kijken tv. Maar we zijn vooral bezig om er niet bij te
horen.
Zijn smoes om naar beneden te gaan is door vlak voor
het slapen te gaan te vragen of hij alle meiden nog even
een kus mag geven. Dat lijkt mij geen goed idee.
Maar niemand houdt mij tegen als ik een uurtje
later zelf uit mijn gevangenis naar omlaag
sluip, om zogenaamd mijn dorst maar meer
mijn nieuwsgierigheid te lessen. Voor de tv
ligt een mikado van benen, armen en
buiken, naast en half over elkaar. Han
den reiken loom naar zakken chips,
lippen nippen aan glazen cassis. Twee
meiden draaien vlechtjes in het haar
van de meiden die voor hen liggen.
Tien paar ogen kijken naar me op, als
ik van mijn bovenwereld deze onder
wereld binnendring.
„Even wat te drinken halen", zeg ik
verontschuldigend, terwijl ik met veel te
hoge snelheid de bocht naar de keuken
neem. Achter mijn rug hoor ik, met de
zelfde afgemeten stem die ik onder dit
soort omstandigheden bewaar voor mijn
6-jarige zoom „Dat is dan wel meteen
de laatste keer geweest. En nu weer
naar boven."
Zegt het Handvest van de Verenigde
Naties nog wat, over het vernederen
van gevangenen in hun eigen huis
door 11-jarige meiden met de slappe
lach?
Kijk ook op: www.dickvanderplas.nl
