'Exhibitionisten en ijdeltuiten
houden dit werk niet vol'
REGIO
'Wij streven altijd naar
een schoon en veilig bad'
Leidenaar Bart Boudewijnse al bijna 35 jaar professioneel kunstenaarsmodel
Begaai
NAVRAAG
De veiligheid in zwembaden en sporthallen laat te wensen over. Di
verse instan-
ties, zoals de
Nederlandse
Vereniging
van Zwem
badmedewerkers, uiten hun zorg. Rampenplannen zijn nauwelijks
bekend en lang niet alle zwembaden zijn in het bezit van het keur
merk Veilig en Schoon. Navraag bij LYNA CUPERUS, beheerder van
openluchtzwembad Aarweide in Ter Aar.
Hoe goed zit uw
rampenplan in elkaar?
„Sinds het zwembad een
nieuwe stichting heeft, is
er een speciale werk
groep die zich bezig
houdt met de veiligheid.
Wij kennen de strenge ei
sen die aan zwembaden
worden gesteld, maar
hebben nog niet alles in
zes weken kunnen rege
len."
Hoe veel van uw medewerkers kennen het rampenplan?
„Er is hier altijd iemand aanwezig die weet waar de vluchtwegen
en de verzamelplaatsen zijn als er iets ergs gebeurt. Wij werken
met een klein, hecht team en zijn goed op elkaar ingespeeld. In ge
val van nood hebben wij niet eens woorden nodig om te commu
niceren."
Oefent u wel eens een rampenplan?
„Wij oefenen vooral wat we moeten doen met drenkelingen en
met mensen die onwel worden in het zwembad. Voor andere ram
penoefeningen, zoals met brand, zouden wij het best iets geza
menlijk met de brandweer kunnen afspreken."
Wanneer krijgt Aarweide het Keurmerk Veilig Schoon?
„Vorig jaar heeft de gemeente Ter Aar het bad uitgebreid laten
toetsen, op wel 1.500 punten. Wij voldeden niet aan alle eisen,
waarvan sommige op mij wat dwaas overkomen. Zo had ik mijn
diploma waaruit blijkt dat ik bevoegd ben om hier te staan, thuis
laten liggen. Andere minpunten, zoals lelijke voegen in het zwem
bad, zijn moeilijker meteen weg te werken. Of we het keurmerk nu
krijgen of niet, wij streven naar een schoon en veilig zwembad."
Hoe is het met de glijbanen in Aarweide?
„Eén daarvan voldeed niet aan de eisen en die is dus verwijderd.
Aan een andere glijbaan is een tree toegevoegd. De mensen kun
nen dus hier weer uit de voeten. Vanmorgen zijn ze bezig met les-
zwemmen en vanmiddag wordt het hopelijk weer lekker druk."
tekst: Tim Brouwer de Koning
foto: Wim Dijkman
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Zaterdag 16 Mei
TELEVISIE - De televisie-uitzending van de Engelse kroningsceremo
nie is in tweeërlei opzicht van historische betekenis. Het zal n.l. de
eerste maal zijn dat de plechtigheid in de Westminster Abbey zal
worden vastgelegd door de tv-camera's en ook de eerste maal, dat het
tv-beeld gelijktijdig zal worden overgebracht, namelijk naar Frank
rijk, België, Nederland en Duitsland.
Dit grootse experiment zal waarschijnlijk het begin vormen van een
geregelde Europse tv-uitwisseling. Het bijzondere van dit experiment
is voorts, dat de Fransen de beelden van commentaar zullen voorzien
door hun eigen tv-reporters in Londen. In Nederland en West-Duits-
land zullen de tv-stations het beeld, nadat het ontvangen is, zélf van
toelichting voorzien. De Nederlandse tv-verslaggevers zullen een
week in Londen vertoeven en zich grondig op de hoogte stellen van
hetgeen er gaat gebeuren, zodat ze beslagen ten ijs komen als zij op
de grote dag hun commentaar invoegen.
Camera's in de Abdij zelf maken het mogelijk voor het publiek om de
dienst van nabij te volgen. Close-ups van de koningin zullen echter
achterwege blijven. De kroningsscène zal men zien zoals degenen in
de kerk die zien, n.l. van enige afstand.
ANNO 1978, dinsdag 16 mei
LEIDEN - Maar liefst 1604 fietsers deden afgelopen zaterdag mee aan
de door de VW georganiseerde (landelijke) fietsdag. Voorafgaande
aan de start van de fietstocht gaven de majoretten-pelotons 'Pauli
ne' en The Golden Green Stars' een show ten beste.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Met zijn lange, atletische lichaam en
'klassieke kop' doet hij onwillekeurig
aan een Romeins standbeeld denken.
Allesbehalve een handicap voor ie
mand die al bijna 35 jaar zijn brood
verdient met het naakt poseren voor
schilders, tekenaars en beeldhouwers.
Leidenaar Bart Boudewijnse is daar
mee een van de weinige professionele
kunstenaarsmodellen in het land. En
een bevlogen model ook. „Want een
exhibitionist, ijdeltuit of iemand met
een minderwaardigheidscomplex
houdt dit werk nog geen twee jaar
vol."
„Ik ben nog eenzijdig kunstminded",
verklaart Boudewijnse (50), gezeten
in de woonkamer van zijn flatwoning
in de Hoge Mors. Geen treffender be
wijs dan de posters en ansichtkaarten
die iedere vierkante centimeter vrije
muur bedekken. Monet, Van Gogh,
Picasso, Rembrandt, Vermeer. Alle
grote meesters zijn in dit kleurrijke
mozaïek vertegenwoordigd. Kranten
op de ruiten moeten verkleuring door
het zonlicht tegen te gaan. „Ik vind
het prachtig, al die kunst, maar som
mige mensen worden er helemaal
gek van."
Zo bont als de muren ogen, zo Spar
taans is de inrichting van zijn flat.
Een bankstel in de woonkamer, een
paar kasten met kunst- en filosofie
boeken in de kamer daarnaast. Want
dat is zijn andere passie: het lezen
van de grote denkers. En filosofie en
model staan hebben meer met elkaar
te maken dan je op het eerste gezicht
zou denken. „Kijk, als je je handen in
je zij zet, moet je ervoor zorgen dat
de afstand tussen je ellebogen twee
keer zo groot is als de afstand tussen
je beide voeten. Dat soort regeltjes
kun al in teksten van Griekse denkers
vinden. Zo'n houding houd je niet al
leen langer vol, hij is ook mooier."
Het is slechts een van de vele fijne
kneepjes van het vak. Want, bena
drukt Boudewijnse, model staan is
veel meer dan ergens gaan zitten of
liggen en wachten tot de kunstenaar
zijn werk heeft gedaan. „Tweeëneen
half uur staan is echt niet niks. Dat
vereist een speciale techniek. Als
mensen staan, bij de bushalte bij
voorbeeld, staan ze zo, op hun bot
ten. Dat houd je vijf minuten, tien
minuten vol, maar niet langer. Daar
om moet je op je spieren staan. Zo,
een beetje door je knieën. Verend,
zodat je spieren spannen en ont
spannen tegelijkertijd. Je moet een
soort evenwichtspunt bereiken. Bo
vendien moet je een beetje naar vo
ren leunen. Daar gaat veel meer acti
viteit vanuit, zo'n houding is veel in
teressanter om te tekenen of te
beeldhouwen."
„Ook je blik is belangrijk. Het mooi
ste is als je niet rechtuit kijkt, maar
ietsje omlaag. Je moet wel erg oppas
sen dat je niet 'versteent'. Je bent als
model echt niet aan het mediteren of
zo, dat is allemaal flauwekul. Je moet
zorgen datje aanwezig bent, extra
vert. Dus als je kijkt, dan is het mooi
als je een beetje het publiek in kijkt.
Het makkelijkst is om een donkere
plek te kiezen, die niet beweegt Want
een lichte plek houd je niet vol. Om
te zorgen dat je blik niet versteent,
draai je heel subtiel met je ogen. Je
verplaatst je blik als het ware de hele
tijd binnen een klein driehoekje."
„Je moet ook tijd leren inschatten. Ik
weet precies: nu sta ik een halfuur,
nu drie kwartier, nu een uur, enzo
voort. Beginnende modellen hebben
daar vaak veel moeite mee. En dan
lijkt het wel een eeuwigheid. Als
mensen dan plotseling langs je lo
pen, bestaat de kans dat je omvalt,
dat je mee gaat zeilen."
Het zijn dit soort 'trucjes' die de ja
renlange praktijkervaring van Boude
wijnse verraden. Sinds hij op zijn zes
tiende voor het eerst model stond,
heeft hij vrijwel niets anders
meer gedaan. „Ik had toen
een krantenwijk in Nijme
gen, waar ik ben opge-
groeid. Op een gegeven
moment tikte er ie-
mand op de ruit. Dat
was Hammes, een
bekende beeldhou-
wer. Binnenkomen
V1* en model staan,
zei hij. Naakt ja.
Ik vond dat niet
raar. Je zou
kunnen
JL zeggen:
alles
TV viel op
5» dat
mo
ment op zijn plek. Hij had een prach
tig atelier. Kasten vol beelden in
brons, gips, klei. Ik had meteen het
idee: jouw wereld is mijn wereld.
„Mijn ouders wisten het niet, nee. Je
moet je ouders alleen dat vertellen
wat ze willen horen. Ik heb de ver
schillende werelden waarin ik leef al
tijd gescheiden gehouden. Nu weet
mijn moeder - mijn vader is overle
den - het nog steeds niet. Ze weet al
leen dat ik vroeger wat volleybaltrai
ning gaf. Ze vraagt er ook niet naar.
Zolang alles zijn gangetje gaat, is
er toch
om daar
te vra-
daar
drink
hol, ik
tot
's nachts in de discotheek gehangen,
ik ben een rustige jongen. Dat wekt
toch vertrouwen."
Op het Perzisch tapijt liggen een stel
halters.Als man moet je wel een
beetje atletisch figuur hebben voor
dit vak. Je moet spieren en botten
zien. Dat is voor kunstenaars veel in
teressanter. Daarom snoep ik ook
nooit. Als je dik wordt, is het afgelo
pen. Dat ziet er toch al heel snel vad
sig uit. Het toont niet meer. Bij een
vrouw ligt dat trouwens anders. Die
kan nog 'actief dik zijn. Dan denk je:
daar komt iets binnen."
Het is wellicht een van de redenen
waarom er zo weinig
mannelijke model
len zijn. -
Kunstenaarsmodel Bart Boudewijnse: Je moet wel erg oppassen datje niet versteent." Foto: Dick Hogewoning
„Slechts één op de tien mod
een man, schat ik. De rest z
wen. Vrouwen geven zich n
ker bloot, denk ik. Maar dat
beetje psychologie van de ki
grond. Zelf heb ik er nooit n
mee gehad om naakt te staa
minste, zolang er geen eroti
komt kijken. Maar dat vind
een sauna of op het strandt
Als ik model sta. ben ik er oi
maal niet mee bezig dat ikd
sta. Ik ben bezig met een ho
„Je moet dit werk in ieder gi
doen omdat je een exhibitio
een ijdeltuit bent. Of omdat
minderwaardigheidscomple
het zo fijn vindt om complii
krijgen. Dat is misschien
jaar leuk, maar langer houd
dan niet vol. Het is toch ha* l
moet uren maken, je moeti
door weer en wind."
„Bovendien: je moet eens zi
allemaal meesleep. Mijn eig l
mijn eigen handdoeken, mi
kameijas, mijn eigen slippei 1
eigen kacheltje, mijn eigen 1
snoer. Want vaak doet de ka
niet op die academies. Of al 1
doet, is het verlengsnoer kw
grond is vuil, er liggen puna
enorme olieverfvlekken. Ofl
een lakentje waarop alle O 1
hun huwelijksnacht al hebb i
gebracht. Of het tocht. Daai
ik ook altijd tape mee. Daar a
je een tochtend ruitje dicht] I
En met een handdoek kunj
onder een deur dichten.q
„Het allermooiste aan dit w e
ik dat je in een creatieve sfe
ontstaat iets, er springt iets
iets op zijn plek. Dat is eeni
ongelofelijk mooi. En daarl e
ik heb nooit stress in mijn v
nu op een academie mode! >1
bij een kunstenaar in zijn at ai
zijn altijd geïnteresseerde n
waar je mee te maken hebt
altijd een prettige werksfeer
omringd door mensen met
„Je maakt vaak hele leuke d
mee. Op sommige academi I
die jonge mensen, wordt af
flink gekeet. Daar moet je 0
leuk op inspelen. Dan hebj q
beeld je hand voor je borst,
vinden ze die hand veel tel
te tekenen. Die moffel je da
beetje weg. Soms vouwt iet
een vliegtuigje van een n
ning, die dan door de zaali
gooid. Of er wordt met krijt
smeten. Bij het beeldhouw
de klei altijd nat gehouden
met een plantenspuit. Dan
natuurlijk ook een plas wat
heen. Maar dat hoort erbij.'
„Gelukkig ben ik nooit veri
Nooit ziek ook. Je komt zov
pen mensen binnen, dat je
muun wordt voor ieder vin
is een groot voordeel in dit
sen durven met mij ook eel S
van te voren een afspraak tl
Ik kom altijd, wat er ook a
is. En als je die naam eeni
bouwd hebt, zit je goed. N
is dat ook het allerbelangr,
komt. Dan hoefje niet eeni
goed model te zijn. Want
mand niet komt opdagen, i
zo'n docent een ramp. Zon
geen les."
Rody van der Pols
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Un.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO <LtL(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de oalie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
LEIDS DIALECT
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, G.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiatehdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden,
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 5*>7
ADVERTENTIES
071-5 356300
Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0.50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging- 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en'databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk-!aten-weteo_
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
U kent de woorden eega en
gade. Het zijn de wat deftige
en bijna verouderde woorden
voor 'echtgenote' of 'echtge
noot'. Je hoort ze bijna niet
meer en dat is jammer: op de
eerste plaats klinken ze wellui
dend en bovendien is de ety
mologie heel interessant. Gade
betekent eigenlijk 'gelijke'. En
eega bestaat uit de woorden ee
'huwelijk' (denk maar aan het
Duitse Ehë) en ga(de). Als je
trouwt, zo suggereren die
woorden, dan verbind je je
met iemand die je gelijke is.
En dat is een uiterst democra
tisch principe waar helaas
vaak de hand mee gelicht
wordt.
Waarom vertel ik dit? Welnu,
in het Leids komt een woord
voor dat wel erg sterk aan die
eega en gade doen denken, na
melijk begaai en dat betekent,
in de verbinding een grrote be
gaai, 'veel omslag', 'veel druk
te', 'veel beslommeringen'.
Hoe is nou die eega in ver
band te brengen met die druk
te en beslommeringen?
Kwaaddenkenden onder ons
zien die relatie onmiddellijk,
maar die gedachte is onjuist.
In het algemeen Nederlands
komt het woord begaaiep
voor. Als een klein kind zich
begaait dan heeft het in zijn
broek gedaan en als een vol
wassene zich begaait dan heeft
hij zich tegoed gedaan aan
spijs en drank. Zo op het eer
ste gezicht lijken dat twee vol
strekt tegengestelde betekenis
sen die geen enkel verband
met elkaar hebben. En toch
hebben ze dat wel. Het komt
in de taal vrij vaak voor dat
een woord zowel een negatie
ve als een positieve betekenis
heeft. En die negatieve en die
positieve zijn allebei te verkla
ren uit een neutrale. Het werk
woord begaden (en dat is de
grondvorm van begaaien: de d
is een i geworden, net zoals in
dooie uit dode en graszooien
uit graszoden) betekent eigen
lijk 'het gelijke bij elkaar bren
gen', en vervolgens 'in orde
brengen' en 'van het nodige
voorzien' 'verzorgen'. Dat is de
neutrale betekenis. Als je nu
zeer goed voor jezelf zorgt en
dus veel en lekker eet en
drinkt, dan is dat de positieve
betekenis. Verzorg je je slecht
en bevuil je je, dan is dat de
negatieve. Overigens hoeft dat
bevuilen niet per se hetzelfde
te zijn als 'het in je broek
doen'. Althans, vroeger niet.
Vondel zegt van een mishan
delde gevangene:
"Dat achtbaer gelaet Werd
jammerlijck van bloed be-
sprenckert, en begaet". En dat
betekent: het edele gezicht
werd zo met bloed bespren
keld en besmeurd dat het door
je ziel heen sneed.
Ook het Leidse begaai is nu te
verkaren. Wie grote en vele be
slommeringen heeft, die heeft
niet goed voor zichzelf ge
zorgd. Het negatieve aspect,
dus. In sommige Brabantse
dialecten bestaat het woord
begaai, dat ook wel als pegaai
wordt uitgesproken, in de be
tekenis 'iemand die er nogal
op los leeft, een losbandig fi
guur. De relatie met begaaien
in de zin van 'zich van het no
dige voorzien' is duidelijk. Een
losbol voorziet zich van alles
wat hij maar wil. Hij kent geen
beperkingen of remmingen.
Hij leeft en feest en vrijt in
overdaad. Dat is het positieve
aspect. Althans dat denkt die
losbol.
Zwanger. Voor zaken die een
grote rol in ons leven spelen,
kennen we vaak heel veel
woorden. Zo bestaan voor
'zwanger zijn' onder andere de
wat deftige verbindingen een
kind onder het hart dragen, in
gezegende staat verkeren en in
blijde verwachting zijn. De
meer volkse varianten zijn dui
delijk minder fraai: een blind
ganger hebben, blind opgezet
zijn, een blinde passagier heb
ben, op dik gaan, een buik met
benen hebben en het ver
schrikkelijk vulgaire met jong
geschopt zijn. Een paar weken
geleden schreef ik dat in Lei
den van een zwangere vrouw
gezegd werd zij heb kip. Ver
schillende lezers kende de uit
drukking in een andere vorm
zij zit met kip. En die uitdruk
king komt ook in andere plaat
sen voor.
Ik weet niet precies hoe ik die
verbinding moet verklaren.
Natuurlijk, kip en ei hebben
wel iets te maken met het ont
staan van nieuw lei
dat verklaart voor r
alles. Er is een and(
lijkheid. Kippen is
klanknabootsing
kenis 'pikken'. Als j(
kuikens zullen mot
dan betekent dat da
gen de eierschaal ga
pikken en dat ze uit
men. Is dat misschif
binding tussen de
schap en met kip zil
iets in de buik dat
uitkomt?
Ik weet het niet!
Hans Heestermans
Met veel dank aan 1
Lepper, Gijs Nederlq
Willemse (geboren ii
daan).
Reacties en tips voor
briek kunt u sturen i
dactie van deze krat
54, 2300 AB Leiden,
melding van de rub
'Leids dialect'. E-ma
de auteur kan ook: ij
mans@inl.nl