Bush belooft
vergelding na
aanslag Riyad
Anjeractie
BUITENLAND
'Navelstreng' met Amerika is doel Saudische terreur
'Massagraven met zo'n
15.000 lijken in Irak'
Duitsers: Zwakke plek
SARS-virus gevonden
Oorlog in Noord-Ierland nog smeriger dan gedacht
Congolezen in de kou
Cultuur kan niet zonder
ilenbelt vast
t Gaxastrook
Schrijfster en beoogd
Kamerlid Anja Meulen-
jen van de zeker zes Ne
pers die sinds maandag
lazastrook vastzitten. De
vas op bezoek bij een
ar gesteund Palestijns
paptenproject. Ze
jsteren van het Israëli-
er de grens met Israël
r, en miste haar vlucht
isterdam. De Nederlan-
het slachtoffer van de
afsluiting van de Gaza-
üe voor het eerst ook
or buitenlanders.
rdenaar ex
lerk cel in
- Een Zuid-Afrikaanse
16 ank heeft gisteren een
rfr fer veroordeeld voor de
op de ex-vrouw van de
aa ilige Zuid-Afrikaanse
,nt (nt De Klerk. De toen 64-
,te iarike werd in december
ei iet messteken om het le-
rb iracht. De rechters heb-
ggeen strafmaat be-
0| imaakt. De 22-jarige man
nj in het appartementen-
ex waar de vrouw een te
en rokken leven leidde. Fre-
u )e Klerk, de laatste blan-
i p iident van Zuid-Afrika,
bf de in 1998 van Marike,
«kend was geworden
n. een relatie had.
ental aanslag
tsjenië nu 55
u - Het dodental van de
ordaanslag in het noor-
in de Russische deelrepu-
ijetsjenië is opgelopen
In totaal liggen 86 men-
bet ziekenhuis. De mees-
mzijn burgers, onder
l, jien vrouwen en tien
sn. Het totale aantal ge-
n beliep 197. De aanslag
landag was gericht tegen
erheidsgebouw in het
lamenskoje. De daders
en vrachtauto met onge-
1S n ton explosieven voor
id ontploffen.
rse soldaten
3 beschoten
:J Twee Noorse militairen
internationale vredes-
ISAF in Afghanistan zijn
p even ten noorden van
ifdstad Kabul gewond ge-
Den ze werden beschoten
een patrouille. Een mili-
ivergebracht naar het
andse mobiele veldhos-
op de luchthaven van Ka-
m iar hij is geopereerd. Vol-
?,v: et Afghaanse leger is kort
incident een verdachte
31 iteerd. Het gaat om een
inse soldaat, die Taliban-
nger zou zijn. ISAF staat
leiding van Duitsland en
land, en telt 600 Neder-
Ti militairen.
ifhAga Khan
t, overleden
1- Prins Sadruddin Aga
yi s maandag na een lang-
luu iziekte op 70-jarige leef-
1™ het Amerikaanse Boston
[ar den. Hij was van 1965 tot
eD loge Commissaris voor
NVjl chtelingen bij de VN, de
ie momenteel wordt ver-
oor de Nederlandse oud-
iRuud Lubbers. De in
j. eboren prins was de
Ie zoon van Mohammed
el Iga Khan III, de geestelijk
van de kleine Ismaeli
ng binnen de sji'itische
Hij had een lange carri-
oa onen de VN, en besteedde
g aast veel energie aan het
or
S se terrorist
dronk mogelijk
üïm - De Israëlische poli
er derzoekt of het lichaam
en man dat is aangespoeld
strand bij Tel Aviv het
overschot is van Omar
larif, die vermoedelijk
april in de Israëlische
(je aats een zelfmoordaan-
ip, ad willen plegen. De 27-
hi [Sharif wilde zich opbla-
'aar sloeg op de vlucht
e explosieven niet tot
IIB3 offing kwamen. De 21-ja-
pel sif Hanif slaagde er wel in
™p te blazen. De aanslag
drie mensen het leven.
ppJSharif als Hanif woonden
1 v Dt-Brittannië en hadden
;enl se nationaliteit.
nem trekt zich
t lelijk terug
dar
aires - De Argentijnse
ntskandidaat Carlos
|n heeft twijfel gezaaid
ijn deelname aan de be-
pde tweede ronde van de
y fingen, zondag. Volgens
jra peilingen moet Menem
mei rekening houden met
^letterende nederlaag
rijn directe tegenstander
tKirchner. De geruchten-
Q dat Menem de hand-
m o de ring zou gooien,
T °P gang toen de kandi-
li phet allerlaatste moment
tkiezingsbijeenkomst af-
1 Vandaag maakt Menem
—rdwat hij doet.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De Amerikaanse
president Bush heeft gezworen
dat de verantwoordelijken voor
de aanslagen in de Saudische
hoofdstad Riyad worden gevon
den en gestraft. Volgens Saudi-
Arabië zijn 29 mensen omgeko
men, inclusief de negen terroris
ten die autobommen tot ontplof
fing brachten in de woningcom
plexen voor westerlingen.
Zowel Amerika als Saudi-Arabië
verdenkt terreurbeweging al-
Qaeda van het bloedige geweld,
waarbij ook nog eens bijna
tweehonderd gewonden vielen.
Onder de doden zijn zeven
Amerikanen, zeven Saudi's,
twee Jordaniërs, twee Filipijnen,
een Libanees en een Zwitser.
Onder de gewonden zijn drie
Nederlanders. Zij zouden er niet
echter ernstig aan toe zijn.
Volgens de Saudische autoritei
ten drongen zelfmoord-terroris
ten in de nacht van maandag op
dinsdag met geweld drie om
muurde en bewaakte woonwij
ken in het oosten van Riyad bin
nen. Daar brachten ze in een
gecoördineerde actie een aantal
autobommen tot ontploffing.
De schade is enorm. Er was ook
een explosie bij een Ameri-
kaans-Saudisch bedrijf, maar
daar vielen geen slachtoffers.
Op een bijeenkomst in Indiana
polis noemde Bush de daders
'meedogenloze' moordenaars,
gedreven door haat'. „Het her
innert ons eraan dat de oorlog
tegen terrorisme voortgaat", zei
hij. Ook andere wereldleiders
lieten zich geschokt uit. Kroon
prins Abdullah van Saudi-Arabië
veroordeelde de aanslagen in
een tv-toespraak. Hij noemde de
daders 'bloeddorstige crimine
len zonder enige islamitische en
menselijke waarden'.
De Amerikaanse minister Powell
(buitenlandse zaken), die giste
ren voor een al gepland bezoek
aankwam in Riyad en één van
de getroffen locaties bezocht, zei
de 'vingerafdrukken' van al-
Qaeda te herkennen. De VS
hebben een team van de FBI
naar Saudi-Arabië gestuurd om
onderzoek te doen naar de aan
slagen. Het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken
had op 1 mei gewaarschuwd
voor aanslagen op Amerikaanse
doelen in Saudi-Arabië. In het
land was veel verzet tegen de in
vasie in Irak.
De Saudi's maakten na een gro
te wapenvondst jacht op 19 mi
litante islamieten, en er waren
signalen dat er op gezag van Os
ama bin Laden terreuracties
werden beraamd tegen Ameri
kanen, Britten en leden van de
Saudische koninklijke familie. Er
wonen ongeveer 35.000 Ameri
kanen en tienduizenden andere
westerlingen in Saudi-Arabië,
onder wie zo'n 500 Nederlan
ders.
bagdad/anp-afp - In en rond de
Iraakse stad Hilla zijn de afgelo
pen week zeker vier massagra
ven gevonden met de overblijf
selen van in totaal ongeveer
15.000 mensen. Dat beweert het
Iraaks Nationaal Congres (INC),
de door de VS gesteunde Ameri
kaanse voormalige oppositie
groep in Irak. De Amerikaanse
strijdkrachten hebben het be
richt van het INC niet bevestigd.
Volgens Entifadh Qanbar van
het INC zijn de gevonden resten
van Irakezen die gedurende het
bewind van Saddam Hussein
om het leven zijn gebracht. In
de regio zijn eerder al lichamen
gevonden van slachtoffers van
het bloedig neerslaan van een
sji'itische opstand door Saddam
na de Golfoorlog van 1991.
Volgens BBC-verslaggeefster
Barbara Plett zijn er tot dusver al
3000 stoffelijke overschotten ge
vonden. Op de BBC-website be
vestigde ze gisteren dat het tota
le aantal tot 15.000 kan oplopen.
De stank op de vindplaats zou
ondraaglijk zijn.
Mensenrechtengroepen ver
moeden dat er nog circa 200.000
gedode personen begraven lig
gen op verschillende plaatsen in
het land. Het gaat soms om hele
families die zijn vermoord. Op
veel lichamen die al zijn gevon
den, zijn identiteitskaarten aan
getroffen. Op de vindplaatsen
wachten talrijke Irakezen of hun
vermiste geliefde (n) in een van
de graven ligt.
Internationale hulporganisaties
hebben de geallieerde troepen
in Irak gevraagd de gevonden
massagraven beter van de bui
tenwereld af te sluiten. Doordat
velen de vindplaatsen betreden,
kan bewijsmateriaal verloren
gaan. Dat kan zijn weerslag heb
ben op eventuele rechtszaken
tegen degenen die verantwoor
delijk waren voor misdaden te
gen de Iraakse bevolking.
washington-lübeck-taipei/rtr-dpa
- Onderzoekers van de universi
teit in het Duitse Lübeck heb
ben een zwakke plek gevonden
in het SARS-virus. Een aange
paste versie van een experimen
teel medicijn tegen gewone ver
koudheid zou binnen enkele
maanden kunnen worden inge
zet tegen de besmettelijke long
ziekte.
Het zwakke punt van het coro
navirus is het zogeheten protea
se, schrijven de Duitsers in het
Amerikaanse tijdschrift Science.
Dat zorgt er voor dat het virus
zich voortplant. Als er geen
voortplanting plaatsvindt, is er
ook geen ziekte. „Als je dat deel
met succes weet te raken, heb je
de achilleshiel te pakken", aldus
onderzoeksleider Hilgenfeld.
De Duitsers deden onderzoek
naar twee virussen die verwant
zijn aan het SARS-virus, één dat
een gewone verkoudheid ver
oorzaakt en een virus dat var
kens diarree bezorgt. Het pro
tease van die twee virussen lijkt
erg op dat van SARS, aldus Hil
genfeld.
Hij heeft een medicijn ontwik
keld dat protease kan verlam
men, maar dat is te giftig om het
bij mensen te gebruiken. Het
Amerikaanse bedrijf Pfizer test
echter een soortgelijk medicijn
tegen het rhino virus, dat even
eens verkoudheid veroorzaakt.
De twee medicijnen zouden
kunnen worden gecombineerd
om samen SARS te bestrijden.
Taiwan heeft vandaag gemeld
dat opnieuw zes mensen zijn
overleden aan SARS. Er zijn 31
nieuwe besmettingsgevallen ge
constateerd. Daarmee komt het
totaal aantal SARS-doden in Tai
wan op 31, en zijn 238 mensen
geïnfecteerd met het coronavi
rus.
(advertentie)
religieuze als politieke overtuigingen in
het land. De wahabieten - de in Saudi-
Arabië overheersende strenge moslimst
roming - hebben bedenkingen tegen
banden met niet-islamitische landen,
terwijl ook de afhankelijkheid van de VS
en de Amerikaanse relatie met Israël voor
vele gewone Saudi's stenen des aanstoots
zijn.
Na 11 september is tot Washington door
gedrongen dat Saudi-Arabië niet langer
zijn oude militair-strategische rol kan
vervullen. Kroonprins Abdullah, door de
ziekte van koning Fahd de feitelijke
machthebber, kon en wilde niet te ver af
wijken van het publieke sentiment in zijn
land, en onthield zijn medewerking aan
de Amerikaanse invasie in Irak. Ook in de
VS groeide het ongenoegen over Saudi-
Arabië, niet alleen vanwege de betrok
kenheid bij terrorisme, maar ook vanwe
ge het gebrek aan vrijheden in de Saudi
sche maatschappij.
Na de overwinning in Irak kwam vorige
maand de aankondiging van het Penta
gon dat het zijn 5.000 militairen uit Sau
di-Arabië zou weghalen. Dat betekent
echter niet dat de strategische alliantie
wordt beëindigd. De belangen van Saudi-
Arabië en de VS - olie, veiligheid in de re
gio - gaan nog steeds gelijk op. Maar de
kans bestaat dat de wig tussen Washing
ton en Riyad nog dieper wordt geslagen.
De aanslagen van maandag maken het
klimaat er in elk geval niet beter op. Som
migen in de Amerikaanse regering me
nen dat Saudi-Arabië de bakermat van is
lamitische terreur is. Gause weerspreekt
dat, en wijst erop dat al-Qaeda volgelin
gen heeft van Afrika tot Azië. „Hun idee
is dat moslimregeringen het rechte pad
van de islam niet volgen. Daarom kun
nen zij worden gezien als afvalligen, en
met geweld worden bestreden."
Voor de Saudische koninklijke familie ko
men de aanslagen op een pijnlijk mo
ment. Verwacht werd dat de onvrede
over de Amerikaanse aanwezigheid zou
verminderen door het nakende vertrek
van de militairen. Maar de aanslagen
hebben duidelijk gemaakt dat de militan
ten daar niet tevreden mee zijn. Ze stre
ven naar verdrijving van alle westerse in
vloeden én het Huis van Saud.
door James McGonigal
den haag - De regering-Blak is ernstig in
verlegenheid gebracht door de onthul
ling dat een topman van het Ierse Repu
blikeinse leger (IRA) een agent van een
Britse militaire geheime dienst was. En
dat hij door de jaren betrokken was bij
minstens 40 moorden op burgers en po
litiemensen.
„De smerige oorlog in Noord-Ierland
blijkt nog smeriger te zijn dan we al
dachten", verzucht BBC-joumalist John
Ware, een cynische waarnemer van het
conflict. Zelfs Ware, al jaren onderzoeker
van de onfrisse praktijken waaraan alle
betrokkenen in Noord-Ierland zich
schuldig maken, is geschokt door het
schandaal rond 'Stakeknife'.
Dat is de codenaam van Freddy Scappa-
ticci ('Scap'), topman van de IRA. Hij was
tot afgelopen weekeinde vertrouweling
van Sinn Féin-leider Gerry Adams en
chef van de interne veiligheidsdienst.
Stakeknife blijkt ook al 25 jaar agent van
een obscure geheime dienst van het Brit
se leger, de Force Research Unit (FRU).
Scap, zoon van een Italiaanse immigrant,
ontving van de Britten 125.000 euro per
jaar. Zijn tegenprestatie: alles en iedereen
verraden, en zijn eigen dubbelleven des
noods verzekeren door mogelijke verklik
kers uit de weg te (laten) ruimen. Dat
Scap als meedogenloos ondervrager,
martelaar en beul tientallen mensen van
het leven heeft beroofd, betwijfelt nie
mand. De IRA heeft nooit verheeld dat
deze prominente inwoner van Belfast
een sleutelrol speelde in het functioneren
van de organisatie.
De Britse regering heeft met een jaren
lange juridische actie tegen media die de
identiteit van 'kroonjuweel' Stakeknife
dreigden te onthullen eveneens aangege
ven wat het belang van de man was. Af
gelopen weekeinde bleek de stop niet
langer op de fles te houden. Enkele Ierse
en Engelse kranten schreven over Scaps
rol, identiteit en adres. De betrokkene
zelfheeft via zijn advocaat ontkend een
spion te zijn. Hij zegt niet onder Britse
bescherming te zijn ondergedoken, maar
op de vlucht te zijn.
Eén ding is zeker: Freddy Scappaticci
weet wat zijn voormalige IRA-kompanen
voor hem in petto hebben. Hij trakteerde
collega's immers zelf op 'de behande
ling': vastgebonden en geblinddoekt op
een keukenstoel, in een boerenschuur of
een geluiddichte kelder. Gemarteld met
aanstekers onder de neusvleugels, bran
dende sigaretten op de huid en str oom
draden op testikels en penis. Teken een
bekentenis en verwacht vervolgens een
kogel in het achterhoofd.
Door sommige kranten is geschreven dat
Scap een schat aan inlichtingen over ge
welddadige activiteiten van de IRA aan
de Britse autoriteiten heeft verstrekt. Die
claim is dubieus.
Die informatie heeft blijkbaar niet kun
nen voorkomen dat de IRA doelen in de
de centra van Londen en Manchester op
blies, het halve kabinet-Thatcher bijna
over de kling joeg in een hotel in Brigh
ton, en talloze wandaden beging in ande
re delen van het Verenigd Koninkrijk. Bo
vendien kon de informatie slechts wor
den verkregen door het doden van zeker
40 mensen.
Welke inlichtingen rechtvaardigen zo'n
offer? Mogelijk heeft Scaps dubbelleven
erger kunnen voorkomen, maar even zo
mogelijk had degelijk inlichtingenwerk
door een onbevooroordeeld politiekorps
en een objectief leger hetzelfde effect ge
had. En de IRA is zich al sinds 1920 be
wust van het gevaar van verraad. Als ac
ties gepland worden, gaan de zogenaam
de active service units (eenheden van drie
tot vier mensen) in volstrekte isolatie. De
IRA-top wordt bewust in het ongewisse
gelaten. Zou Scap die traditie hebben
kunnen doorbreken?
De FRU kwam eerder in opspraak omdat
die de protestantse para-militairen van
de Ulster Defence Association hielp bij
moordaanslagen door adressen van ka
tholieke tegenstanders te leveren. Waar
nemers achten het onmogelijk dat buiten
de FRU niemand op de hoogte was van
het optreden van Scap. Zijn rapporten
belandden volgens insiders op het bu
reau van de achtereenvolgende Britse
premiers Margaret Thatcher, John Major
en Tony Blair.
Dat de Britten in de strijd in Noord-Ier
land af en toe wanhopig zijn geweest, is
begrijpelijk. Het is onbegrijpelijk dat een
democratie zich jarenlang niet alleen
heeft gedragen als passieve toeschouwer,
maar ook actief betrokken was bij de
moord op onschuldige burgers. De vraag
in Londen is nu: bereikt de politieke fall
out premier Blair, of stopt het eerder?
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De terreuraanslagen op
woningcomplexen voor westerlingen in de
Saudische hoofdstad Riyad zetten de inge
wikkelde relatie tussen de VS en Saudi-
Arabië opnieuw in de schijnwerpers. De VS
hebben al aangekondigd hun militaire
aanwezigheid in het koninkrijk sterk terug
te brengen, maar de terroristen mikken er
klaarblijkelijk op de 'navelstreng' met
Amerika volledig door te snijden.
Sinds duidelijk werd dat vijftien van de
negentien kapers van 11 september Sau
di's waren, heeft Amerika zich afgevraagd
waarom? Waarom heeft juist Saudi-Ara
bië, het land dat al zoveel jaren een poli
tieke bondgenoot van Washington is, Os
ama bin Laden en diens al-Qaeda voort
gebracht?
Het antwoord moet volgens Midden-
Oosten deskundige Fouad Ajami, hoogle
raar aan de John Hopkins Universiteit,
gezocht worden bij de Egyptische geeste
lijke sjeik Omar Abdel Rahman, die in
een Amerikaanse cel zit voor zijn betrok
kenheid bij de aanslag 'op het WTC in
1993. Rahman gaf het voorbeeld dat Bin
Laden - een Saudi uit gegoede familie -
volgde.
De twee boden militante islamieten zicht
op omverwerping van de eigen dictatori
ale regimes, en maakten daarbij gebruik
van anti-Amerikaanse sentimenten. „Ze
zijn er van overtuigd dat de regimes in
Saudi-Arabië en Egypte zullen vallen, als
ze de Verenigde Staten er toe kunnen
brengen deze bondgenoten te laten val
len", stelt Ajami in een artikel in Foreign
Affairs over anti-Amerikanisme in het
Midden-Oosten.
De relatie tussen de VS en Saudi-Arabië
is er een van noodzaak. Het is een af
spraak tussen de regerende elites, die
niet is geworteld in een gemeenschappe
lijke politieke of sociale cultuur. Voor
Amerika is het van groot belang invloed
te hebben op de grootse olieproducent
ter wereld, terwijl de olierijke autocratie
is aangewezen op de VS voor zijn militai-
De Saudische kroonprins Abdullah (tweede van links) bracht gisteren met leden van
zijn regering een bezoek aan een van de getroffen wooncomplexen. Foto: AP
re bescherming.
In de Golfoorlog van 1991 was Saudi-Ara
bië een belangrijke bondgenoot bij de
verdrijving van Saddam Hoessein uit
Koeweit, en dat leidde tot de stationering
van duizenden Amerikaanse soldaten
troepen op Saudisch grondgebied. Bin
Laden greep de 'ontheiligende' Ameri
kaanse militaire aanwezigheid op heilige
islamitische grond aan om het heersende
Huis van Saud aan te klagen, en op te
roepen tot omverwerping van de monar
chie.
Volgens Gregory Gause, hoogleraar poli
ticologie aan de Universiteit van Ver
mont, speelde hij daarmee in op zowel
IISS: al-Oaeda blijft grootste bedreiging
Al-Qaeda is nog altijd de grootste be
dreiging voor de veiligheid in de we
reld. Dat schrijft het gezaghebbende
Britse onderzoeksinstituut IISS in zijn
jaarlijkse rapport. Het terreurnetwerk
is 'verraderlijker en net zo gevaarlijk'
als vóór 11 september 2001, aldus het
IISS. Tien van de dertig leiders en
2000 aanhangers zijn omgekomen of
zitten vast, maar 'het restant van de
leiding en meer dan 18,000 potentiële
terroristen lopen nog rond, terwijl de
recrutering doorgaat'. Volgens het
ÜSS heeft al-Qaeda feitelijk alleen
huizen nodig om bommen te kunnen
maken en wapens te kunnen opslaan.
Verder stellen laptops, internet,
meerdere paspoorten en wereldwijd
vervoer al-Qaeda in staat te functio
neren.
drodro - Congolese vrouwen huiveren in de hooggelegen
plaats Drodro, waar ze heen zijn gevlucht voor het aan
houdende geweld in het noord-oosten van het land, rond
de stad Bunia. De streek lijdt al maanden onder geweld
van de strijders van de twee dominerende groepen, de
Hema en de Lendu. Talrijke onbewapende burgers, onder
wie veel kinderen, zijn afgeslacht. Hema-strijders herover
den Bunia maandag grotendeels op hun Lendu-rivalen.
Het hoofd van vredesoperaties bij de VN, Jean-Marie Gue-
henno, heeft al gewaarschuwd dat de VN er snel moeten
optreden om een groot bloedbad te voorkomen. Frankrijk
is bereid op verzoek van de VN troepen te sturen. De Vei
ligheidsraad van de VN bekijkt wat er gedaan kan worden
om het geweld te stoppen.
Foto: AP/Sayyid Azim
Prins Bernhard
Vv, Cultuurfonds
Drek
stort op giro 5050 of geef aan de collectant
Wilt u meer weten? Bel 020 - 520 61 30,
mail hp@cultuurfonds.nl of kijk op www.cultuurfonds.nl
Prins Bernhard Cultuurfonds geeft cultuur de kans
