Vernieuwd Boijmans na zeven jaar open
KUNST CULTUUR
Aangrijpende zwanenzang Peter Oundjian
Neil Young: anderhalf uur
spiksplinternieuw repertoire
Nieuw seizoen Meerse in teken cabaret
R7
Collectie van
Gutmann
onder hamer
'De dochters van King Kong' te breedvoerig
vrijdag 9 mei 2003
uters
beth II
t Da Vinci's
- Koningin Elizabeth II
rentig werken van Leo-
a Vinei uit haar eigen
tentoon. De expositie
lag begonnen op
ham Palace. De ten-
ling 'The Divine and
esque' omvat werken
en of nooit voor publiek
ijn. Volgens het paleis
tukken bij die tot Da
neest invloedrijke werk
1. Het gaat veelal om
van het menselijk li-
Een van de hoogtepun-
rder een voorstudie
!t Laatste Avondmaal'.
1 geen last
cessie
De musea in Am-
hebben geen last van
imische neergang en
in Irak. Het bezoek
ia in de hoofdstad
voorjaar met 32 pro-
irspelt de Amsterdam
ïoard. Volgens de VW
;r meer Nederlandse
ensen naar Amster-
die brengen vaak een
lan een museum. Jaar-
t de hoofdstad 3,3 mil
joensten, waarvan het
e deel uit Nederland
jpper is het Van Gogh
dat vorig jaar 1,6 mil-
xiekers trok. De hotels
:dam hebben wel last
isis rond Irak en de
iche stagnatie.
rconcerten
te Hout
De Stichting Muziek
lout begint komende
met haar jaarlijkse serie
Dncerten. Als eerste
Dndag om 14.00 uur het
orkest Werkmans Wils-
p. Vanaf die datum is er
weken lang elke zon-
dag een gratis toeganke-
:ert. De optredens zijn
lekpaviljoen naast
luis in de Leidse Hout.
lams orkest
- Het bestuur van
lams Philharmonisch
'hO) heeft de hulp
ime manager Michel
lijl ingeroepen. Daar-
directie van dit en-
onder curatele gesteld,
jositie van chef-diri-
eri Gergjev is in het ge-
lar verluidt is er bij het
>rake van een aanzien-
igetoverschrijding.
ast bestaan er spannin-
sen directie en orkest.
derijen terug
eigenaar
c - Twee doeken, van
de Keyser en Nicolaas
ie in de oorlog onder
ïan Adolf Hitler werden
t, moeten terug naar de
ime van de oorspronke-
enaar. Dat adviseert de
iecömmissie aan het
rie van Cultuur. De wer
den in 1941 en 1942 aan
erkocht voor zijn nooit
n museum in Linz. Ze
r in de Nederlandse na-
cunstcollectie beland,
oper, van Oostenrijkse
behoorde niet tot een
le bevolkingsgroep,
erd toch gedwongen tot
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: 'Beethoven Bijzonder' door
Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Peter
Oundjian, m.m.v. Tjeerd Top, viool.
Gehoord: 8/5, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Komend seizoen zal Nieuw Sin
fonietta Amsterdam internatio
naal onder de naam 'Amster
dam Sinfonietta' door het leven
gaan. Want nieuw zijn ze na 15
jaar briljant optreden allang niet
meer. Bovendien wil dit orkest
zich nóg meer gaan profileren
als strijkorkest. Maar gister-
amsterdam/gpd - Christie's Am
sterdam exposeert de komende
dagen ruim zeventig schilderijen
en kunstvoorwerpen uit de col
lectie van de door de nazi's ver
moorde joodse bankier Fritz
Gutmann. De Nederlandse re
gering besloot vorig jaar tot te
ruggave van de ruim 230 objec
ten die na de Tweede Wereld
oorlog in rijksbezit kwamen om
dat Gutmann zijn kunst en an
tiek vrijwillig aan de nazi's zou
hebben verkocht. De opbrengst
van het deel dat zijn dochter Lili
en haar neven Nick en Simon
laten veilen wordt voor Amster
dam geschat op 450.000 euro.
Drie zeldzame stukken eeuwen
oud zilver uit de collectie zijn
ook in Amsterdam te zien, maar
komen pas in juni bij Christie's
Londen onder de hamer omdat
daar een hogere opbrengst
wordt verwacht. Gerekend
wordt op een resultaat van bijna
1,5 miljoen euro.
De commissie-Polak adviseerde
de regering vorig jaar tot terug
gave van een grote collectie oor
logskunst die namens de Staat
der Nederlanden werd beheerd
door de Stichting Nederlandsch
Kunstbezit (SNK) nadat was
vastgesteld dat het regeringsbe
leid ten aanzien van door de na
zi's geroofde kunstschatten na
de Tweede Wereldoorlog 'for
malistisch, bureaucratisch, har
teloos en kil' was geweest.
De kijkdagen bij Christie's (Cor-
nelis Schuytstraat 57, Amster
dam) duren tot en met aan
staande dinsdag (10.00 tot 17.00
uur, dinsdag tot 13.00 uur). De
veiling begint dinsdag 13 mei
om 16.00 uur.
avond schioven nog aardig wat
blazers aan (hobo, hoorn, fagot,
fluit). Zij spelen mee in het Kon-
zertstück in C voor viool en or
kest dat Van Beethoven schreef
toen hij 17 was, min of meer als
voorbereiding op zijn Vioolcon
cert in D.' De solist heeft in dit
'Stück' diuidelijk minder inbreng
dan in Beethovens 'echte' Viool
concert. Tjeerd Top speelt zeer
analytisch, rustig, zonder enig
vertoon, vaak met een verfijnde
klankkle:ijr. Maar zijn optreden
is bepaald niet persoonlijk, ex
pressief of bevlogen. Wat wel
opvalt, is het fraaie afronden
van de frase, die vervolgens
warm en gul door het orkest
wordt geabsorbeerd.
De 'Grosse Fuge' in Bes en het
'bijzondere' Strijkkwartet in cis
schreef Beethoven aan het eind
van zijn leven. Hij was toen al
volledig doof; niettemin heeft hij
het 'horen' zingen in hart en
nieren. Dit aangrijpende werk,
aanvankelijk bedoeld als laatste
deel van een strijkkwartet werd
in zijn tijd niet geaccepteerd,
wellicht vanwege de snijdende
dissonanten, zijn extreme emo
ties, zijn behekste noten.
Eigenlijk bestaat dit zeer com
plexe stuk uit drie lange fuga's,
waarvan de eerste zelfs twee
thema's bezit. In korte donkere
zinnen wordt de sfeer gezet. De
felle scherpte van de violen con
trasteert enorm met de warme,
welhaast toedekkende klank van
de grote strijkers. Met een enor
me intensiteit en gedrevenheid
wordt er gemusiceerd. De klank
en kleurschakeringen zijn legio
en wisselen elkaar in rap tempo
af. Grote tederheid gevangen in
een fijnmazig netwerk van lijn
tjes ontroert in de tweede fuga
om haar etherische zuiverheid.
Woede en dramatiek doemt
weer op in de derde fuga, waar
in de violen heilig gieren terwijl
de donkere celli en contrabas
een heel eigen introvert lied zin
gen.
Spanning en ontspanning wis
selen elkaar af als vonkende
electriciteitsdraden. Prachtig
sensueel zijn de kleine solisti
sche passages eerst van de grote
strijkers, gevolgd door
bloedwarme alten waarop de
violen zich eigenzinnig mengen
in het koor. De doodstille stilte
die de violen oproepen in korte
sidderende nevelige streken is
onbeschrijfelijk. En na onmach
tige uitbarstingen vervalt het or
kest natuurlijkweg weer in totale
berusting alsof de woorden 'het
is volbracht, in Uw handen be
veel ik mijn geest' hoorbaar
worden. Maar deze oude despe
rate Beethoven zou Beethoven
niet zijn zonder herrijzenis uit
de as; in majeur en drie vlam
mend expressieve slotakkoor
den.
Voor Peter Oundjian is dit aan
grijpende concert zijn zwanen
zang; officieel gaat Sinfonietta
Amsterdam door met als diri
gent haar aanvoerder Candida
Thompson. Oundjian heeft in
dit laatste optreden met Sinfo
nietta zijn 'bijzondere' ziel ge
toond.
Met de hand op een glasplaat kunnen bezoekers informatie oproepen op de digitale expositie in Boij
mans. Foto: GPD
De nieuwe vleugel van Boijmans waarin veel hedendaagse kunst te zien is. Foto: ANP/Ed Oudenaarden
rotterdam/anp - De verbouwing van
het Rotterdamse museum Boijmans van
Beuningen duurde zeven jaar, kende tal
van problemen en kostte ruim 17 miljoen
euro. De vernieuwde cultuurtempel, die
morgen officieel zijn deuren opent, heeft
het publiek wel veel meer te bieden.
Blikvanger is de fraaie nieuwe vleugel
van glas van het Belgische architecten
bureau Paul Robbrecht en Hilde Daem
Architecten, waarin veel hedendaagse
kunst te zien is.
Boijmans beschikt anno 2003 ook over
een beeldentuin, een nieuwe entree,
een bibliotheek en een digitaal depot
waarin de bijna 120.000 kunstwerken
van het museum zijn op te sporen. Di
recteur Chris Dercon, die per 1 juni
vertrekt en nog geen opvolger heeft, is
trots op het nieuwe Boijmans. „Maar
een museum is nooit af."
Boijmans is het uithangbordje van het
Rotterdamse museumpark. Dat visite
kaartje zou in 2001 al klaar moeten zijn,
maar door allerlei tegenslag staan er nu
nóg grote kranen rond het gebouw. De
aannemer stuitte bij de bouw onver
wachts op kademuren, funderingen
van pompgemalen en een gaspijp en
moest na veel gesteggel met de ge
meente uiteindelijk vertrekken. „Het
waren zeven zware jaren", vat de direc
teur samen.
Nu de verbouwing klaar is en burge
meester Opstelten morgen de poorten
opent heeft Boijmans wel veel extra's.
De nieuwbouw, een kolos met panelen
van kathedraalglas, biedt 5000 vierkan
te meter ruimte. Door het glas zijn de
objecten ook van buiten goed te zien.
In de nieuwe vleugel is vooral modem
werk uitgestald, variërend van schilde
rijen van Dali tot een kunstwerk be
staande uit handvaten van Renaultjes
4.
Vanaf morgen is ook de tentoonstelling
'het ontstaan der dingen' te zien, waar
in industrieel vormgegeven producten
centraal staan. Bezoekers treffen er on
der meer keukenmachines, de perfecte
fluitketel en een opvouwbare scooter.
Vóór het nieuwe gedeelte staat promi
nent het beeld Sylvette van Pablo Pi
casso. De sculptuur is eind april ver
huisd van het Centraal Station, waar
het nauwelijks opviel.
De nieuwe glazen vleugel vormt een
mooi contrast met het bakstenen ge
bouw van architect Van de Steur uit
1935 en de zalen van Bodon uit 1972.
Die ruimtes zijn van binnen ook gron
dig gerenoveerd. De kunst binnen Boij
mans is door alle verbouwingen vooral
toegankelijker geworden. Wie eerst een
beetje door de collectie wil 'surfen' kan
in het digitale depot terecht.
Directeur Dercon, die een museum in
München gaat leiden, is tevreden over
het resultaat. Hij heeft Boijmans willen
'openbreken'. „Voordat ik kwam was
het museum geslotener. Nu zijn wij een
nieuw museum, letterlijk en figuurlijk."
Dercon maakt zich wel zorgen over de
toekomst van de kunst onder Leefbaar
Rotterdam. „Je ziet na een jaar Leef
baar-politiek in Rotterdam een begin
van culturele kaalslag, maar vooral ook
van wantrouwen. Er is in de afgelopen
decennia veel opgebouwd op cultureel
gebied in Rotterdam. Dat heeft veel
energie gekost, die je niet moet ver
kwanselen. Ik zie die energie weglek
ken."
Muzikaal bewandelt Neil Young geen nieuwe wegen: het gaat om de teksten in zijn bekc;nde jankende stijl, begeleid door gitaar en mond-,
harmonica. Foto: Lex van Rossen
muziek recensie
Peter Bruyn
Concert: Neil Young. Gezien: 8/5,
Heineken Music Hall, Amsterdam.
Bij de entree kreeg iedere bezoe
ker gisteravond een briefje met
de mededeling dat Neil Young
had bepaald dat er voor en tij
dens het concert en in de pauze
géén alcohol zou worden ge
schonken. Ook geen bier. Niet
ondenkbaar dat deze actie weer
zo'n typische grap van de recla-
meschuwe rockdinosaurus was
om de opzichtig door Heineken
gesponsorde Music Hall een hak
te zetten. Met een ironische
grijns lurkte hij zelf tijdens zijn
concert trouwens wél aan een
pijpje bier. Maar nog opmerke
lijker dan de bierboycot was dat
de Amerikaan zijn fans vóór de
pauze maar liefst anderhalf uur
spiksplinternieuw repertoire
voorschotelde.
Het solo-optreden van Young
leek vooraf de geschiedenis in te
gaan als 'het concert van het
dure kaartje'. Want er is de afge
lopen maanden in kranten, bla
den en op websites heel wat af-
geklaagd en -gedebatteerd over
de drieënzeventig tot negentig
euro die moest worden neerge
teld voor de man die altijd als de
vleesgeworden integriteit van de
rock gold. De man die zich
kwaad maakte over de vercom
mercialisering van de muziek.
'Ain't singin' for Pepsi; ain't sin-
gin' for Coke' hield hij vijftien
jaar geleden Michael Jackson en
Tina Turner voor, die zichzelf
als zingende reclamezuilen ver
kochten.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen
dat de commerciële krachten
rond de popindustrie anno 2003
zo sterk zijn geworden, dat ze
zelfs voor een man als Young
niet meer te bevechten zijn.
Daarbij komt dat de veteraan
z'n publiek waar geeft voor hun
geld. Zowel kwantitatief - hij
speelt bijna drie uur! - als kwali
tatief. Hoeveel artiesten van zijn
status durven het aan om een
concert te openen met honderd
minuten - tien lange songs -
nieuw repertoire?
Young flikte dat kunstje al eens
eerder, zo rond 1975, toen hij
zijn fans verbijsterde door een
optreden lang alleen maar re
pertoire van het op dat moment
nog niet verschenen album 'To
night's the Night' te spelen. Dit
maal betreft het de integrale
plaat 'Greendale', die ergens in
het najaar samen met een DVD
in de winkels moet liggen. Een
songcyclus over een familie in
en klein stadje aan de westkust
van de Verenigde Staten. Zoals
Lou Reed zijn 'Great American
Novel' schreef met de groot
steedse kroniek 'New York' uit
1988, zo belicht Young op
'Greendale' alle excentrieke uit
wassen op het Amerikaanse
platteland. Drugs, geweld, me-
diagekte, nostalgie naar een an
dere rustiger tijd, paranoia, een
Vietnamveteraan, een milieube
wust hippiemeisje, de duivel,
kortom alle decors voor een he
dendaags verhaal.
Muzikaal bewandelt de 57-jarige
Young geen nieuwe wegen; het
gaat hier vooral om de teksten
die in zijn bekende jankende
stijl, begeleid door gitaar en
mondharmonica verteld wor
den. Teksten die in de uitver
kochte Music Hall woord voor
woord goed verstaanbaar zijn.
En minstens de helft van de
nieuwe liedjes is goed.
Na de pauze volgt dan nog een
wat plichtmatige serie 'greatest
hits' zonder werkelijke verras
singen. 'Expecting to Fly' aan de
vleugel, het mooie 'Pocahontas',
De harmoniumversie van 'Like a
Hurricane' zoals die ook op het
MTV-unplugged album te horen
theater recensie
Susanne Lammers
ng: De dochters van King Kong
sia Walser door het Nationale
egie: Antoine Uitdehaag. Spel:
le ten Bruggecate, Lou Landré,
Louise Stheins, Allard van der
ier e.a. Gezien: 8/5, Leidse
uwburg. Nog te zien: 10/5,
eater Zoetermeer; 16 en 17/5,
lijke Schouwburg, Den Haag.
antje in de hel noemen
maar de drie montere
[sters in een verzor-
ïuis proberen er tegen
'en op iets moois van te
In 'De dochters van
►ng* wil Theresia Walser
hoe mensen als dr.
n Lucy de B. tot hun da
den komen, de uitzichtloze el
lende van de wachtkamer voor
het mortuarium.
Berta, Carla en Meggie, de drie
in hun eigen leven niet echt
goed bediende verpleegsters, le
ven zich lekker uit op hun pa
tiënten. Niet door ze te sarren of
te kort te doen, maar door ze op
een grootse manier te laten ster
ven. Voor hun laatste reis laten
ze hun slachtoffers groter dan
zichzelf worden: filmsterren,
dienovereenkomstig aangekleed
en opgetut Hun flakkerende
kaarsvlammetje mag nog één
keer stralen en dan ook goed.
Het is bedoeld als een lichtvoe
tig stuk, waarin de in aanleg
goede bedoelingen doordrenkt
zijn van grimmige humor en
een alles overgierende frustratie
en waarin de gekte overheerst.
Dat lukt maar ten dele. Het
ideetje van 'De dochters van
King Kong' is te lang en te
breedvoerig uitgesponnen om
werkelijk een klap in je nek te
zijn en na de half mislukte
moord op mevrouw Doorman,
vermomd als Mae West, ver
dwaalt het stuk in een slot dat er
met de haren bij gesleept lijkt.
Dat je het desondanks graag uit
wilt zitten, komt door de ac
teurs. Zij maken van het stuk
wat ervan te maken is: een ver
zameling momenten van supe
rieur acteerwerk, een staalkaart
van schitterende typetjes. Niet
meer, maar genoeg om van te
genieten. Catherine ten Brugge
cate, Antoinette Jelgersma en
Marie-Louise Stheins spelen de
zusters intens en hevig geschift,
kordaat en zwoel en hartver
scheurend treurig tegelijk.
Tegenover hen staan de oudjes,
met gemiddeld vijftig jaar to
neelervaring, die van hun perso
nages werkelijk pareltjes maken.
Elizabeth Hoijtink en Manon Al-
ving vertederen als de twee ou
de dametjes, die wel hun geheu
gen maai" niet hun streken heb
ben verloren, Allard van der
Scheer als de man die als een
versleten plaat steeds in dezelf
de teksten bli jft steken, maar
toch zijn uiterlijke waardigheid
behoudt, en vooral Lou Landré,
die van vieze oude man uit
groeit tot een waarlijk tragische
figuur, die we igert zijn ouder
dom te accepteren. Zij tillen 'De
Dochters van King Kong' uit bo
ven het niveau van een alleen
door zijn uitda gende onderwerp
opvallend stuk toneel.
door Martin Hendriksma
hoofddorp- Met de komst van Freek,
Youp, Seth, Paul van Vliet, Hans Liberg en
vijf keer Acda De Munnik staat de pro
grammering van De Meerse meer dan ooit
in het teken van cabaret. Gistermiddag
presenteerde directeur Jan Gras van de
Hoofddorpse schouwburg de nieuwe sei
zoensbrochure, die begin volgende week
huis aan huis in Haarlemmermeer wordt
verspreid.
De Meerse boekte in 2002 een recordaan
tal van 115.000 bezoekers, maar sloot het
boekjaar niettemin af met een verlies van
circa een ton euro. Vervanging van lang
durig zieken en tegenvallers in de cate
ring, die de schouwburg in 2001 in eigen
hand nam, zijn de voornaamste oorzaken.
Gras greep de presentatie aan om nog
maals zijn ongenoegen over de trage be
sluitvorming in zijn gemeente te uiten.
„Een paar tennisbanen in het centrum
houden de uitbreiding van dit pand te
gen." De Meerse wil uitbreiden met een
vlakke-vloerzaal en ook Het Oude Raad
huis een facelift geven.
De Meerse ontvangt de komende drie sei
zoenen een extra subsidie van 22.000 euro
per jaar om dans en toneel beter onder de
aandacht van het publiek te brengen. Dat
geld is afkomstig uit het nieuw, landelijke
Fonds voor Programmering Podiumkun
sten en Marketing.
Naast veel cabaret, komen volgend sei
zoen onder meer Wibi Soerjadi, Christina
Branco, Frank Boeijen en The Golden Ear
ring naar Hoofddorp. Het toneel brengt
grote namen als Anne Wil-Blankers en
musicalster Angela Schijf (in Glazen speel
goeden Willem Nijholt en Trudy Labij in
De vrouw die haar man opvrat. Hoewel
De Meerse met 181 geplande voorstellin
gen vrijwel geheel is volgeboekt, heeft
Gras opnieuw enkele groepen repeteer-
en montagedagen gegund. Onder meer
Plien Bianca, Nuhr en De Mexicaanse
Hond (met de nieuwe productie van Alex
van Warmerdam) maken hiervan gebruik.
Zij spelen allen ook enkele try-outs in de
Hoofddorpse schouwburg.
De tentoonstellingen in Galerie De Meerse
krijgen voortaan een vaste looptijd van
een maand. Elke nieuwe expositie wordt
geopend met een concert in het genre we
reldmuziek, waar mogelijk thematisch
verbonden aan de tentoongestelde kunst.
De loting voor de abonnementsplaatsen
gaat op 21 mei van start. De verkoop van
losse kaarten begint op 23 augustus.
«I
