pakken weer
hoge Irakees
BUITENLAND
De Duitse straten zijn niet zo onveilig voor kinderen AxxiCrikftHCIl
WHO: Malaria hard
aanpakken in Afrika
Buskaper eiste vrijlating van groep fundamentalisten
SARS maakt Bekedam beroemde Nederlandse Chinees
Strenge maatregelen
tegen SARS in Azië
Steun voor 'Mama Mandela'
zaterdag 26 april 2003
door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - Kindermoord in samenhang met
seksueel misbruik komt in Duitsland zel
den voor. Het aantal lustmoorden op kin
deren neemt sinds de jaren zeventig af.
„Een geval als dat van Tom en Sonja is
heel zeldzaam", weet dr. Werner Greve
van het Kriminologisches Forschungsinsti-
tut Nledersachsen in Hannover. „De afge
lopen 40 jaar is het aantal kindermoorden
teruggelopen."
Tom (11) en Sonja (9), afkomstig uit het
zelfde gezin in Eschweiler, werden deze
maand door twee plaatsgenoten van 28
en 33 jaar ontvoerd en gewurgd. Sonja
werd, voordat zij werd vermoord, eerst
urenlang door beide mannen seksueel
misbruikt. De zaak heeft Duitsland ge
schokt, en de vraag opgeworpen of kin
deren bij het buitenspelen nog wel alleen
gelaten kunnen worden.
Tom en Sonja waren alleen toen zij door
hun moordenaars werden opgemerkt en
meegenomen.
Hoewel de vele media-aandacht rond de
lustmoorden en vergelijkbare zaken an
ders doet vermoeden, zijn de Duitse stra
ten volgens deskundigen voor kinderen
relatief veilig.
Vijf tot tien kinderen worden jaarlijks
door vreemden seksueel misbruikt en
omgebracht. „Het aantal kinderen dat
door de eigen ouders, verwanten of be
kenden wordt gedood, ligt veel hoger",
weet dr. Steffen Lau van het Institut für
Forensische Psychiatrie van de Freie
Universitat in Berlijn. „Dat zijn er tussen
de 100 en 150 per jaar. Dan gaat het dus
om niet-seksueel getinte moorden."
Volgens Greve zijn de media deels ver
antwoordelijk voor het stijgende gevoel
van onveiligheid bij Duitse ouders.
„Moeten er per se wekenlang elke dag fo
to's in de kranten staan van die kinderen
en hun moordenaars? En bij de volgende
moord weer? Als je spreekt over vijf
moorden per jaar, dan heb je het dus
over maandenlange media-aandacht.
Geen wonder dat de mensen dan denken
dat er permanent kinderen worden om
gebracht. Maar dat beeld houdt geen en
kel verband met de werkelijkheid."
Professor dr. Peter Wetzels van de Uni
versiteit Hamburg deed onderzoek naar
de mate waarin kinderen bloot staan aan
geweld. Tweederde van de Duitsers heeft
als kind te maken gehad met 'lichte mis
handeling", zoals oorvijgen of klappen, zo
bleek.
„Ongeveer tien procent is daadwerkelijk
mishandeld. Vaak zie je dat moordenaars
zoals die van Sonja en Tom in hun jeugd
eveneens het slachtoffer zijn geweest van
mishandeling. Maar dat verklaart hun ge
drag niet Want van die tien procent ma
ken immers maar heel weinig mensen
zich schuldig aan dergelijke gruwelijkhe
den."
Of Markus Wirtz en Markus Lewendel, de
moordenaars van Sonja en Tom, seksue
le sadisten zijn, is de vraag.
Dr. Lau: „Slechts een klein deel van deze
daders beleeft ook seksuele lust aan het
kwellen en doden. Vaak zijn die moorden
niet gepland en alleen bedoeld om na het
misbruik herkenning te voorkomen. In
zekere zin is dat nog verontrustender,
omdat het dan gaat over kennelijk 'nor
male' mensen die tot zulke excessen ko
men. Dan zou ieder van ons dit bij wijze
van spreken kunnen doen."
Uit onderzoek blijkt dat spectaculaire
massamoorden, zoals die op scholen in
de Verenigde Staten en op het Gutenberg
gymnasium in Erfurt - waar een gemas
kerde ex-leerling een jaar geleden zestien
mensen doodschoot - navolging vinden.
„Datzelfde geldt voor pogroms tegen
buitenlanders", weet Lau. Maar het ge
vaar dat ook Wirtz en Lewendel zullen
worden geïmiteerd, is volgens de experts
gering.
Dr. Lau: „Een lustmoord komt toch voort
uit een hoogst persoonlijke ziektege
schiedenis van de daders. Het blijft hoe
dan ook een zeldzaam fenomeen."
pretoria - Winnie Madikizela-Mandela was ooit de heldin
van heel zwart Zuid-Afrika en van iedereen buiten dat
land die zich tegen de Apartheid verzette. Maar de ster
van de ex-vrouw van Nelson Mandela is snel gevallen.
Gisteren werd ze in Pretoria veroordeeld tot vijfjaar cel,
waarvan een voorwaardelijk, wegen diefstal en fraude.
Desondanks waren er bij het gerechtsgebouw tientallen
aanhangers op de been die 'Mama Winnie' onvoorwaar
delijk blijven steunen. De rechter veroordeelde effecten
makelaar Addy Moolman tot zeven jaar cel waarvan twee
voorwaardelijk. Moolman en Mandela hadden leningen
ter waarde van 120.000 dollar bij een bank verkregen op
naam van niet-bestaande leden van de ANC-vrouwenaf-
deling. Daarvan is Winnie Mandela voorzitter. Onder de
voorwaarden van de uitspraak zal Mandela waarschijnlijk
slechts negen maanden in een cel hoeven door te bren
gen. Ze heeft steeds ontkend dat ze van de fraude wist.
Foto: Reuters/John Hrusa
- imerikaan in
fghanistan dood
igram - Bij een confrontatie
ssen een Amerikaanse een
lid en Taliban-strijders is gis-
ren in het oosten van Afgha-
stan een Amerikaanse soldaat
ngekomen. Vijf Amerikanen
akten gewond. Aan Taliban-
jde zijn zeker drie doden ge
ilen, terwijl de rest van de on-
iveer twintig strijders naar Pa
stan is ontkomen. Het ge-
cht vond plaats in de buurt
n de plaats waar eerder deze
eek een Amerikaanse eenheid
1 et mortieren werd bestookt.
batige files aan
rens in Cyprus
'i
Ij cos ia - Meer dan 10.000
ieks-Cyprioten zijn gisteren
grens met het Turkse noor-
"I sn van het eiland overgesto-
n. De grens is sinds woens-
q g open, maar nu de Grieks-
prioten vrij hebben vanwege
e thodox Pasen vormen zich
nge files. Velen brachten de
icht door in hun auto voor
.j. n van de grensovergangen,
e alleen overdag open zijn.
r' in de andere kant vormden
e :h rijen van honderden
irks-Cyprioten. Te voet, want
in auto mag het zuiden niet
Het is voor het eerst in bijna
rtig jaar dat de Cyprioten
ar het andere deel van hun
a and kunnen.
rief uit ruimte
ost 22.000 euro
■,t jskou - Postzegelverzame-
irs en andere belangstellen-
n kunnen een brief naar
:hzelf sturen via het ruimte-
ition ISS. Dit zei een Russi-
ïe ruimtevaartfunctionaris
iteren. Wie zichzelf zo'n bij-
ndere brief wil sturen, moet
arvoor wel 22.000 euro beta-
1. De brief met een speciale
istzegel wordt met een ruim-
yeer naar het internationale
imtestation ISS gebracht,
lar de zegel wordt afstem-
ld. Daarna keert de brief
:er terug naar de aarde, aldus
- functionaris.
keisje gewond
oor bom in stift
eviso - Een 9-jarig Italiaans
ïisje is ernstig gewond ge-
ikt toen een bom ontplofte
was verstopt in een gele
irkeerstift. Het meisje vond
stift tijdens een picknick,
en ze de pen opraapte, ex-
jdeerde die. Artsen in Treviso
bben een arm moeten ampu-
en. Het is niet de eerste keer
t in de regio Veneto een ex-
isief is verborgen in een alle-
ags voorwerp. De politie legt
n verband met de geheimzin-
je figuur die bommen heeft
rstopt in een tube ketchup,
1 speelgoedpistooltje, een
lempot en een kaars. Die ver-
indden al diverse mensen.
ikistan wil af
in extremisten
amabad - De Pakistaanse
ïsident Musharraf heeft
ortvluchtige leden van al-
eda en de Taliban gewaar-
ïuwd dat zij het land moeten
laten. Anders zullen ze wor-
n gearresteerd en uitgeleverd
1 de VS. Vorige week deed
ïsharraf gelijksoortige belof-
aan de Afghaanse president
rzai. Volgens Afghanistan
bben veel voortvluchtige Ta
an en al-Qaedaleden, onder
e ook Osama bin Laden en
ïllah Omar, onderdak gevon-
n bij conservatieve stammen
Pakistan.
rotest Nederland
!gen EU-plannen
ussel - Nederland heeft sa-
in met België en Luxemburg
1 protestbrief opgesteld te-
1 het voorstel om de roule-
ide voorzitterschappen van
Europese Unie af te schaffen
te vervangen door een per-
inente voorzitter. De Bene-
-landen richten hun protest
1 Valerie Giscard d'Estaing,
arzitter van de Conventie,
1 denktank die een nieuwe
ropese grondwet voorbe-
dt. Hij is voor een voltijds-
)rzitter. Veel kleine lidstaten
1 tegen, omdat ze verlies aan
loed vrezen.
irocommissaris
hildesheim/anp-dpa-afp - De
17-jarige jongen van Libanese
afkomst die gisteren een Noord-
Duitse lijnbus kaapte, wilde met
zijn daad de vrijlating van gede
tineerde islamitische funda
mentalisten bewerkstelligen. De
kaping werd gistermiddag zon
der bloedvergieten beëindigd
door de politie.
De gewapende dader hield aan
vankelijk vijftien passagiers en
de chauffeur in gijzeling. Een
speciale eenheid van de politie
kon hem na ongeveer zeven uur
overmeesteren.
De jongen wilde de fundamen
talisten met de bus in München
oppikken, om vervolgens door
te reizen.
De dader zou ook hebben ge
pleit voor de vrijlating van de in
de VS gedetineerde Ramzi bin
al-Shibb. Deze Jemeniet heeft
volgens de Amerikanen een co-
ordinerende rol gehad bij de or
ganisatie van de aanslagen van
11 september.
Bij zijn ouders liet de Libanees
een afscheidsbrief achter, waar
in hij aankondigde naar Israël te
vertrekken om daar als 'Strijder
van God' te vechten. De jongen
kaapte daarna de bus in Bre
men, en sommeerde de chauf
feur de snelweg op te gaan. De
politie dwong de bus aan het
begin van de middag op de A7
nabij Hildesheim tot stoppen,
door met een aantal auto's een
file op de snelweg in scène te
zetten.
De politie onderhandelde ver
volgens door de geopende bus
deur met de gijzelnemer. Dat re
sulteerde in de vrijlating van
eerst vier en later nog eens twee
gegijzelden.
Eerder liet de kaper al een gegij
zelde met hartproblemen uit
stappen. Kort voordat de kaper
zich overgaf, werden ook nog
enkele passagiers vrijgelaten. In
de bus zaten uiteindelijk nog zes
mensen.
washington/anp-rtr - Het
voormalige hoofd van de Iraakse
geheime dienst, Farouk Hijazi, is
gearresteerd in Irak. Amerikaanse
militairen hielden de man don
derdag aan in de buurt van de
grens met Syrië, aldus een rege
ringswoordvoerder in Washing
ton gisteren.
Eerder deze maand zeiden
Amerikaanse functionarissen
dat Hijazi, tot voor kort ambas
sadeur in Tunesië, in Syrië zou
zitten. Hijazi staat niet op de lijst
met 55 namen van Iraakse func
tionarissen, waarnaar de VS op
zoek zijn. Volgens The Washing
ton Post heeft Hijazi in 1998 in
Afghanistan een ontmoeting ge
had met de leider van het al-
Qaedanetwerk, Osama bin La
den. Ook in 1994 zouden beiden
met elkaar gesproken hebben.
De arrestatie zal president Bush
persoonlijk verheugen. Hijazi
was medio jaren negentig direc
teur externe operaties van de
geheime dienst Mukhabarat. In
1993 speelde hij naar verluidt
een grote rol bij de mislukte po
ging ex-president George Bush
senior te doden tijdens diens
toenmalige bezoek aan Koeweit.
Dat olierijke land was twee jaar
eerder bevrijd van bezettende
Irakezen.
De CIA en de FBI houden de
Iraakse geheime dienst verant
woordelijk voor het plan Bush
uit te schakelen met een auto
bom. Amerikaanse en Koeweitse
inlichtingendiensten ontdekten
de plannen voortijdig. Verschei
dene betrokkenen werden in
lqnden/rtr - De wereld moet
nieer doen om malaria uit te
roeien in Afrika, waar elke dertig
seconden een kind aan die ziek
te sterft. Dat heeft de Wereldge
zondheidsorganisatie WHO gis
teren laten weten op Afrika Ma
laria Dag. WHO en Unicef, het
kinderfonds van de Verenigde
Naties, stellen dat het dodental
buitensporig hoog is voor een
ziekte die volledig controleer
baar is. Malaria is relatief goed
koop en makkelijk te behande
len.
„Malaria krijgt steeds meer
greep op Afrika. Door onze in
spanningen te intensiveren,
kunnen we die trend keren", zei
directeur-generaal Gro Harlem
Brundtland van de WHO. Ze
vertelde dat het Roll Back Mala
ria Initiative (RBM) sinds de in
troductie in 1998 aanzienlijke
vorderingen heeft gemaakt.
„Maar we moeten meer doen
om de verwoestende ziekte te
bestrijden", voegde de Noorse
eraan toe.
Volgens het rapport doodt ma
laria 3000 Afrikaanse kinderen
per dag, en bedreigt de ziekte 20
procent van de wereldbevolking.
Een vertegenwoordiger van de
WHO in Eritrea roemde dat land
kuala lumpur-peking-toronto-
/anp-rtr-dpa - In de strijd tegen
de longziekte SARS willen Azia
tische landen en Canada een
reisverbod voor mensen die er
van worden verdacht aan de
longziekte te lijden. Zij pleiten
ook voor controles op mensen
die met mogelijke virusdragers
in contact hebben gestaan. De
landen streven verder naar
strenge controles van vliegtuig
en scheepspassagiers.
De voorstellen werden gisteren
geopperd op een speciale verga
dering in Maleisië, waar verte
genwoordigers van China, Zuid-
Korea, Japan en tien andere Azi
atische landen bijeen kwamen.
Als enig land buiten Azië is Ca
nada vertegenwoordigd, omdat
SARS ook daar flink om zich
heen grijpt.
De betrokken landen nemen
ook eenzijdige maatregelen om
verdere verspreiding van SARS
tegen te gaan. De Chinese rege
ring droeg gisteren studenten en
werknemers die van buiten Pe
king komen op voorlopig in de
hoofdstad te blijven. De laatste
dagen waren er steeds meer be
richten over een massale vlucht
uit de stad.
In Peking is in drie dagen tijd
een ziekenhuis voor SARS-pa-
tiënten ingericht. In het gebouw
is plaats voor 350 mensen. Ver-
Koeweit gearresteerd. De VS
vuurden eind juni 1993 als ver
gelding meer dan twintig kruis
raketten af op onder meer het
hoofdkwartier van de geheime
dienst in Bagdad.
Eerder deze week werd al be
kend dat vice-premier Tariq
Aziz, jarenlang een van de be
kendste gezichten van het Iraak-
se regime, zich aan de Amerika
nen had overgegeven.
Militairen VS drukten
miljoenen achterover
Amerikaanse militairen die
vorige week honderden mil
joenen dollars aan contanten
vonden in Bagdad, hebben
zelf ongeveer 12,3 miljoen
dollar achterover gedrukt
Volgens The Washington Post
hebben de soldaten al het
geld intussen weer be
schaamd teruggegeven, na
een reprimande van hun
commandant. De zes betrok
ken Amerikanen wacht nu
een formele berisping of zelfs
de krijgsraad. Een müitair die
wist van de diefstal, seinde
zijn commandant in waar
door de diefstal aan het licht
kwam. De Amerikaanse
krijgsmacht heeft tot dusver
al liefst 780 miljoen dollar
aan contanten gevonden in
Bagdad.
voor de successen in de bestrij
ding van de zièkté, vooral onder
kinderen. Eritrea bracht het
aantal Sterfgevallen bij kinderen
onder de vijf jaar op een van de
laagste niveaüs Van Afrika. 1
„Het sterftecijfer onder kinderen
tot vijf jaar was in 2001 13,4 en
vorig jaar 7,1, zei dr. Yohannes
Ghebrat. Ook onder oudere kin
deren en volwassenen liep het
aantal doden door malaria sterk
terug. De reductie is volgens
hem extra indrukwekkend, om
dat het in meer dan 90 procent
van de malariagevallen in Eri
trea gaat om de vaak dodelijke
variant falciparum Plasmodium.
Daar komt bij dat meer dan de
helft van de 3,3 miljoen inwo
ners van Eritrea woont in mala
ria-risicogebieden, aldus de VN-
medewerker.
Hij noemde de verlaging van het
aantal sterftegevallen het resul
taat van een effectieve strategie
van de regering, die in 1999 een
campagne tegen malaria is be
gonnen. Hij tekende er wel bij
aan dat de geringe oppervlakte
van Eritrea in het voordeel van
de campagne werkt, omdat het
daardoor relatief gemakkelijk
was de campagne tegen de ziek
te in het hele land in te voeren.
der werd opnieuw een zieken
huis met SARS-patiënten van de
buitenwereld afgesloten. Het
aantal SARS-patiënten in Peking
steeg met 103 nieuwe gevallen
tot 877. Van hen stierven er 42.
Singapore (19 doden) sprak te
gen dat het mensen met een
vermoedelijke besmetting naar
een onbewoond eiland gaat stu
ren, zoals de media suggereer
den. Volgens de regering is zo'n
draconische maatregel niet no
dig, omdat SARSüang niet zo be
smettelijk is als wjvoorbeeld le
pra. Wel moeten mensen van
wie wordt vermoed dat ze zijn
besmet zich tien dagen in hun
eigen huis opsluiten. Overtre
ding wordt zwaar gestraft.
Canada houdt volgende week
een internationale conferentie
over SARS. Plaats van handeling
is Toronto, de stad waarvoor de
Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) een inmiddels door de
ANVR overgenomen negatief
reisadvies heeft uitgegeven, om
dat de epidemie daar inmiddels
18 levens heeft geëist. De aan
kondiging volgt op uitlatingen
van premier Chretien. Hij zei
maandag in Toronto te zullen
overnachten, en het kabinetsbe
raad van dinsdag naar de stad te
verplaatsen. „Toronto is een vei
lige stad", aldus de premier.
'ijgt stuntvlucht
nius - Een diner vond hij
inelijk wat afgezaagd, en dus
n de Litouwse president Ro-
das Paksas gisteren euro-
nmissaris Günter Verheugen
>r een vlucht van een kwar-
mee in zijn eigen stunt-
igtuigje. „Het was een gewel-
e ervaring", zei Verheugen,
antwoordelijk voor de uit-
iding van de EU. De 46-jari-
Paksas is een voormalig
ntvliegkampioen. Toen hij
sident werd, zei hij met vlie-
te zullen ophouden, maar
>r Verheugen maakte hij tij-
is diens bezoek aan Litou-
1 een uitzondering. Het land
list op 10 en 11 mei in een
irendum over toetreding tot
EU in 2004.
door onze correspondent
Gert-Jan Broere
Peking - Henk Bekedam is momenteel on
geveer de belangrijkste buitenlander in
China. De Nederlandse arts is vertegen
woordiger van de Wereldgezondheidsor
ganisatie (WHO) in dat land. Er gaat geen
dag voorbij of hij wordt wel ergens in de
Chinese of internationale media geciteerd
over de strijd tegen de ziekte SARS.
Het leven van Bekedam staat op dit mo
ment geheel in het teken van het 'severe
acute respiratory syndrome'. Als het ge
zicht van de WHO in China loopt hij van
vergadering naar vergadering over de
mysterieuze virusziekte. Maar ook als in
woner van Peking kan hij de ziekte niet
ontlopen. Zeker nadat de autoriteiten vo
rig weekeinde opening van zaken gaven
over het werkelijke aantal SARS-patiën
ten is de angst in de stad voelbaar.
Bekedam (44) constateert dat China kei
hard werkt om de ziekte onder controle
te krijgen. Eindelijk, nadat veel kostbare
tijd verloren is gegaan uit vrees voor poli
tiek gezichtsverlies. Er zijn dagelijks rap
porten over nieuwe gevallen, drie zieken
huizen in Peking zijn van de buitenwe
reld afgegrendeld en vierduizend men
sen die mogelijk in contact zijn geweest
met SARS-patiënten zijn in quarantaine
geplaatst. Toch is het volgens Bekedam
niet genoeg.
„Nu moet nog bekend worden waér de
infectie is, dat de mensen weten dat er
iemand onder of boven hen besmet is en
daar naar kunnen handelen", zegt Beke
dam. „Maar dat begrijpen ze nog niet. Ze
willen eerst de puzzel zelf oplossen,
voordat ze met de uitkomst naar buiten
komen. Ik probeer hen keer op keer te
overtuigen dat je moet delen wat je wél
weet. Het is veel te gevaarlijk om daar
mee te wachten."
Juist uit vrees voor onrust in een stad die
balanceert tussen angst en paniek dur
ven de autoriteiten de besmettingshaar
den niet bekend te maken. Volgens Beke
dam werkt het ook de andere kant op.
„Het is veel beter voor het publiek goed
geïnformeerd te zijn, want dan ben je op
je hoede. Ik zou me dan veiliger op straat
voelen dan nu."
Hij denkt dat China met de epidemie de
rekening krijgt gepresenteerd voor het la
ten versloffen van de gezondheidszorg.
„Er is de laatste tien, twintig jaar veel te
weinig geïnvesteerd in de zorg, omdat er
alleen maar geld in wordt gepompt, maar
niets in het laatje brengt. Dat is geloof ik
een idee dat ook in Nederland leeft. Het
gevolg is dat de preventieve zorg veel te
zwak is voor een ziekte als SARS. In rijke
steden als Guangzhou, Shanghai en Pe
king komt het wel goed. Maar wat te den
ken van de twaalf arme provincies in het
westen van China."
De combinatie van de gebrekkige ge
zondheidszorg en de lakse reactie van de
autoriteiten heeft de omvang van de epi
demie onnodig vergroot. „Het heeft de
epidemie niet veroorzaakt, maar er wel
voor gezorgd dat het veel langer zal du
ren en veel meer moeite zal kosten om
haar te beheersen", meent Bekedam. „Ik
denk dat we met de ziekte moeten leren
leven, dat de geest uit de fles is. Het
SARS-virus zal niet meer verdwijnen. We
zullen het moeten indammen en beheer
sen."
Dat is goed mogelijk. Het virus is welis
waar bij direct contact met een patiënt
zeer besmettelijk, maar het is geen griep
virus. Bekedam: „Als dat het geval was
geweest hadden we nu miljoenen be
smettingen gehad." Hij begrijpt de angst
voor het onbekende wel, maar vindt te
gelijkertijd dat er soms wel heel panieke
rig wordt gereageerd.Als ik hoor dat
Chinese loopsters geweigerd zijn voor de
marathon van Rotterdam, dan denk ik:
belachelijk Waarom zou je gezonde atle
ten weigeren? Je kunt ze laten onderzoe
ken, maar ik vind het niet terecht om ze
te verbieden te starten als ze niet ziek
zijn."
Bekedam denkt ook dat Nederland tot nu
toe geluk heeft gehad dat het nog niet is
opgezadeld met een SARS-geval. „Wat
Canada is overkomen (daar zijn inmid
dels 16 SARS-doden, red.), had in Neder
land ook kunnen gebeuren. Het is ge
woon een kwestie van geluk geweest."
Temidden van WHO-vlaggen beant
woordt Bekedam vragen in Peking.
Foto: AP/Ng Han Guan
