KUNST CULTUUR
'Lucas van Leyden' helpt Lakenhal ambities te verwezenlijken
Les kunstenares over stedelijk landschap
Mireille en Mathieu pesten het publiek
iustavo Toker één
et zijn instrument
Jigin
Stedelijk museum wil vroege Rembrandt aan zijn collectie toevoegen
Documentaire
over Brood
in de maak
Meat Loaf in Amsterdam
Oratoriumkoor jammer
genoeg iets té groots
Eastwood en
Von Trier
naar Cannes
donderdag 24 april 2003
NP/Toussaint Kluiters
lerende
4dam - Koningin Noor
Tdanië, weduwe van de in
xleden koning Hoes-
;ft gisteren in Amster-
boek 'Een leven in
van vrede' gesig-
lierin heeft zij haar me-
geschreven. De op-
:n van het boek stelt de
ter beschikking aan
Koning Hoessein.
itjer vanuit
niets op twee
- De nieuwe 'Baan-
week vanuit het
de tweede plaats be
de Bestseller 60. In 'De
moord in reclame'.
59 in de reeks, krijgt
xcheur 'met ceeoo-
een dame aan zijn bu
niet weet wie het suc-
reclamebureau van
moet runnen nu hij is
l Binnen de kortste
irden er drie moorden
door Jan Rijsdam
leiden - Stedelijk Museum De Lakenhal heeft een nieuwe
stichting opgericht om het museum te helpen zijn ambities
te verwezenlijken. Het Lucas van Leyden Mecenaat is de
naam van de stichting die als belangrijkste doelstellingen
heeft het museum tot steun te zijn bij de toekomstige uit
breiding en de financiering daarvan, het mogelijk maken van
bijzondere aankopen (bijvoorbeeld een vroeg werk van Rem
brandt) en het stimuleren van samenwerking met de Univer
siteit Leiden.
De nieuwe stichting komt voort uit de Vereniging van Be
langstellenden in de Lakenhal en richt zich met name op
particulieren, bedrijven en fondsen die hun bijzondere
band met Leiden zichtbaar willen maken. Het Lucas van
Leyden Mecenaat is genoemd naar de schilder Lucas van
Leyden (ca 1494-1533), volgens De Lakenhal de eerste
Leidse avantgardist. Mede door zijn toedoen werd de Re
naissance in de kunst van de Noordelijke Nederlanden ge
ïntroduceerd en verbreid. Dit is onder meer te zien in Het
Laatste Oordeel, het beroemdste en meest prestigieuze
werk van Lucas van Leyden, en een van de topstukken van
het stedelijk museum.
Voor de nieuwe stichting zegt De Lakenhal vooruitstreven
de mensen nodig te hebben om de drie hoofddoelstellin
gen van de nieuwe stichting te kunnen bereiken: het on
dersteunen van de nieuwe huisvesting en de financiering
daarvan middels specifieke projecten; het mogelijk maken
van bijzondere aankopen die normaal gesproken voor het
museum onbereikbaar zijn, zoals een vroeg werk van Rem
brandt (in verband met de manifestatie Rembrandt 2006,
wanneer het 400 jaar geleden is dat Rembrandt in Leiden
werd geboren); en het stimuleren van samenwerking met
de Universiteit Leiden, specifiek gericht op de Faculteit der
Kunsten, de museale collecties en het instellen van een bij
zondere leerstoel Cultuur en Natuurwetenschap.
Voorzitter van de nieuwe stichting Lucas van Leyden Me
cenaat wordt mr. Joan de Wijkerslooth de Weerdesteijn.
Inmiddels hebben in het bestuur en de adviesraad al ande
re prominenten zitting genomen, allen met een warm hart
voor Leiden, het museum en de universiteit, aldus De La
kenhal.
Ter gelegenheid van de oprichting van het Lucas van Ley
den Mecenaat wordt op 23 mei een bijeenkomst gehouden
waarbij prof. dr. Jaap J. Boon spreekt over de inmiddels on
misbare relatie tussen cultuur en natuurwetenschap onder
de titel: 'Geavanceerd microscopisch moleculair onderzoek
van schilderijen'.
In een toelichting over het belang hiervan wijst het muse
um er op dat „de chemische processen, die pigmenten en
bindmiddel in het schilderij met elkaar verbinden, in een
flink aantal gevallen niet goed verlopen. Hierdoor ontstaan
allerlei onregelmatigheden aan het verfoppervlak die de
kwaliteit en het voortbestaan van de schilderijen bedrei
gen. Wetenschappers op het gebied van de atoom- en mo-
lecuulfysica zullen samen met museumrestauratoren, en
met behulp van geavanceerde microscopische en molecu
laire technieken, een kijkje nemen onder het oppervlak van
de meesterwerken om een verklaring te vinden voor de on
gewenste ontwikkelingen."
«Ier wint
fnde Rome
jam - De prestigieuze
HRome Beeldhouwen
jaar naar de Britse kun-
JRyan Gander. Hij krijgt
Ipuro. De tweede prijs
ar de Nederlander Erik
L die 10.000 euro ont-
be Prix de Rome is de
'pn grootste aanmoedi-
jijs voor jonge kunste-
e4i architecten (tot 35
^Nederland.
kunstbeurs
lederland
Komend weekein-
voor de derde keer de
'KUNST-in-AHOY'
in. Op deze beurs,
honderden Nederland
enaars exposeren, ge-
jaar ook zo'n 100 kun-
uit het buitenland acte
ice. Alle disciplines
ljegenwoordigd, zoals
den, fotografie, beeld-
ia, keramiek, vormge-
ktiraden e.d. Dit jaar krijgt
ols kunst speciale aan-
n)e beurs is vrijdag ge-
edan 17.00 tot 22.00 uur.
hag en zondag van 10.00
ui) uur.
den haag/anp - Debuterend re
gisseur Ardy Beesemer werkt
aan een documentaire over
Herman Brood. De documen
taire bestaat vooral uit beelden
die tussen oktober 1998 en mei
2000 zijn gemaakt tijdens een
theatertournee van Brood, Bart
Chabot en Jules Deelder.
De film luistert naar de naam
'BCD', de initialen van de ach
ternamen van de drie, en beleeft
in september zijn première op
het Nederlandse Filmfestival. Of
de film daarna in de bioscopen
te zien zal zijn, is nog niet be
kend. „Ardy is de hele tournee
met ons mee geweest", zegt
Chabot. „Wij vertrouwden hem
alle drie volkomen. Mensen die
ons een beetje kennen, zullen
begrijpen wat ze kunnen ver
wachten."
Herman Brood stierf op 11 juli
2001 op 54-jarige leeftijd door
van het dak van het Hilton Hotel
te springen. Er zijn ook plannen
om een speelfilm te maken over
het leven van Brood. Over die
film met de titel 'Kijken kreng!',
weet Chabot niets. Ook Xandra
Brood, de vrouw en erfgenaam
van Herman, weet niets van het
project. Zij heeft een advocaat
opdracht gegeven uit te zoeken
of er stappen tegen het project
kunnen worden ondernomen.
Amsterdam - Meat Loaf trad gisteravond op in een uitverkochte Heineken Music Hall in Amsterdam. Zwaargewicht Meat Loaf is bezig met een
wereldtournee onder de titel 'Couldn't Have Said It Better1. Het gelijknamige album kwam afgelopen week uit. Foto: ANP/Evert Elzinga
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: 'Arm' door Mireille en
Mathieu. Gezien: 23/4, LAKtheater,
Leiden.
Mireille en Mathieu, dat klinkt
naar absolute meligheid. Maar
zo absoluut maak je het zelden
mee. Mireille en Mathieu (Kath
leen Wijnen en Erik Bassier) be
ginnen 'Arm' vanuit twee kra
men die niet misstaan op de Ko
ninginnedag-markt. Zij zit in
een oud schoolbankje mee te
swingen op de plaatjes die hij
aan de andere kant van het po
dium staat te draaien. En uit die
troep diepen ze telkens een
nieuw dingetje op waarmee
poppenkast gemaakt kan wor
den.
Het is vooral oud kinderspeel
goed dat zich leent tot theater,
maar ook heel gewone daagse
voorwerpen krijgen een com
pleet nieuw leven door de fanta
sie van Mireille en Mathieu. Die
oude zooi staat al garant voor
hilariteit, maar het is vooral de
opgeblazen stoute-kinderen-
fantasie, soms tot ver voorbij het
wreedaardige, die 'Arm' tot een
gedenkwaardige voorstelling
maakt.
Ze zijn hondsbrutaal. Hun spel
lijkt heel vaak puur spelen, niet
bedoeld voor publiek, gericht op
hun eigen lol. Geen boodschap,
geen verhaal, alleen maar maffe
invallen en gekke wendingen.
Dan zijn ze op hun best. Zoals
met de sokken, die het in hun
koffer niet meer uithouden om
dat er eentje zo verschrikkelijk
stinkt, of het verstoppertje met
de beer, die tegen een boom op
een schilderij tot tien telt, of de
twee konijnen, die een narrige
kabouter pesten met belletje
trekken. Die beesten zijn zo ver
schrikkelijk leuk, dat je wilde dat
ze op je verjaardag kwamen.
Maar met het bezielen van pop
pen kunnen ze ook een veel
grimmiger kant uitgaan, zoals
met de strijd tussen de seksen,
uitgevochten door Barbie en
Ken, en de twee baby-poppen
die in de box elkaar hardhandig
en zeer geloofwaardig afinaken.
Het enige dat een beetje tegen
valt, zijn hun verhaaltjes met
een pointe. De dame met het
weerspannige hondje duurt te
lang, het gevecht tegen de tijd is
te bedacht, ook al danst Bassier
nog zo elegant met een klok op
zijn hoofd.
Mireille en Mathieu excelleren
in het uitdagen en pesten van
het publiek, met gedurfde her
halingen van sketchjes of een
volkomen heldere, nieuwe kijk
op oude zaken. De kracht om
iets anders te zien, en anderen
mee te laten kijken door hun
ogen: een etnisch monster-mas
ker dat zijn tanden poetst en
zijn haren kamt.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Oratoriumkoor Alphen aan den Rijn o.l.v. Martin van der Brugge,
m.m.v. Claudia Patacca, sopraan, Bas Ramselaar, bas/bariton en het
Randstedelijk Begeleidingsorkest. Gehoord: 23/4, Bonifaciuskerk, Alphen
aan den Rijn.
'Psalm 42' van Felix Mendelssohn-Bartholdy is voor een
volledige uitvoering van een oratoriumkoor bepaald een
harmonische opmaat naar 'Ein Deutsches Requiem' van Jo
hannes Brahms, gezien in de tijd. Immers, Mendelssohn
was 24 jaar toen Brahms geboren werd. Drie jaar later, tij
dens zijn huwelijksreis, componeerde Mendelssohn deze
psalm die hij opdroeg aan zijn vrouw Cécile. De muziek
weerspiegelt zijn gelukkige, ongecompliceerde en fantasie
rijke persoonlijkheid. Diepe indruk laat dit werk echter niet
na. Het was een mooi melodieus begin met een krachtige
warme introductie van het Randstedelijk orkest, in een vrij
langzaam tempo. De opbouw van dynamiek had weinig
subtiels; er waren fraaie unisono mannenpartijen; het licht
fugatisch slot verraste, helaas met sopranen die bepaald niet
haarzuiver de hoogste noten benaderden. Een opmaat die
nieuwsgierig maakte naar Brahms Requiem.
Brahms presenteerde zich met deze dodenmis voor het
eerst als 'een van de groten der aarde', geïnspireerd en aan
gezet door de dood van zijn vriend Robert Schumann en de
dood van zijn moeder in 1865. Protestant als hij was, op
teerde hij voor teksten uit de Lutherse bijbel. Dit requiem,
hóe 'klassiek' Brahms nog componeerde, is een toonbeeld
van bezielde teksten die dramatisch en zeer 'romantisch'
zijn getoonzet. Je dient dan ook in de uitvoeringspraktijk er
voor te waken dat tempo, dynamiek, helderheid en timing
zich nergens te buiten gaan. Dat elke sfeer zo subtiel en
doordacht mogelijk getroffen wordt. En daar schortte het
gisteravond nog wel eens aan. Nu is het ook moeilijk om in
zo'n hoge kerkruimte transparant en verstaanbaar te blij
ven. De grote koorpartijen waren daardoor nogal eens 'glije-
rig', wat verholpen had kunnen worden door op diverse
plaatsen meer staccato te zingen, iets meer te scanderen.
Samen met het orkest dat regelmatig te fortissimo speelde
werd het 'Gesammtkunstwerk' nog al eens te bombastisch.
Toch waren er ook momenten van grote schoonheid, zoals
in deel III wanneer het koor als een waarachtige bede 'Herr,
lehre doch mich' inzet, en ook in deel VI als er gewetensvol,
prachtig homogeen 'Denn wir haben hier keine bleibende
Statt' gezongen wordt. Hier profileren de alten zich opval
lend klankvol en zuiver.
De sopraanstem van Claudia Patacca heeft een spectaculair
volume en is van hoog tot laag flamboyant kleurrijk. Toch is
haar zangstijl alleen gericht op bel-canto zingen en heeft zij
nauwelijks oog voor de wezenlijke inhoud van haar tekst.
Dat heeft de bariton Bas Ramselaar veel meer, maar voor
hem is het moeilijker om in alle registers voluit klankvol en
haarzuiver te blijven.
Onder leiding van hun nieuwe dirigent Martin v. d. Brugge
heeft het Oratoriumkoor Alphen aan den Rijn bepaald iets
groots verricht, jammer genoeg iets té groots.
muziek recensie
Maarten Baanders
Toker Y la Milonga, Part two'
Gustavo Toker en Nicholas
'sierg. Gehoord: 23/4, De Waag,
igl Leiden.
ient ziet er zo een
een bandoneon. Het
x dan een trekbalg
hout aan weerszij-
kleine hoeveelheid
Ook de bespeler, Gus-
straalt niets dan
uit. Hij pakt zijn instru-
het foedraal, zet wat
de muziekstandaard,
voet op de stoel en be
llen. Een tango van Pi-
zichzelf gekeerd is hij
muziek bezig. De rijk
klankkleur en tempe-
ie hij uit deze concen-
opbloeien is zeer ver-
,1 dromerige melodie, in-
klank en soms een
derzoekend, zwenkt hij
lerd naar een resolute,
p felheid. Heldere tonen
nen in bijtende dis-
om de muziek even
len zachte, naalddunne
j te laten sterven. Van
emde 'Adios Nonino'
;er een onstuimige in-
hartstochtelijk in de
ïn vol pathos
l in een meer bespie-
Isfeer. Je volgt het alle-
Èmloos.
Met zijn begeleider, de Argen
tijnse pianist Nicholas Guersch-
berg, vormt Toker een wel zeer
gelukkige combinatie. Het Moei
ende spel van Guerschberg is
prachtig in evenwicht met de
wat extravertere bandoneon en
waar het ritme op z'n span
nendst wordt, hebben de beide
musici precies dezelfde scherp
te. Het is overigens beschamend
dat deze briljante pianist het in
De Waag met zo'n beroerde pia
no moet doen.
Toker en Guerschberg spelen
tango's en milonga's en betre
den eveneens het meer folklo
ristische pad met een malambo,
een genre dat net als de milonga
door gaucho's op de pampa's is
ontwikkeld. Ook in de malambo
legt het duo weer een maximum
aan raffinement, met een over
vloed aan kabbelende nootjes
en vlammende uithalen. Prach
tig is het als de bandoneon zich
terugtrekt in korte klankveegjes
om plaats te maken voor een
felle pianopassage.
Toker is één met zijn instru
ment. Het is jammer dat hij niet
altijd goed verstaanbaar is als hij
erover vertelt: hoe onlogisch de
bandoneon in elkaar zit, hoe het
instrument dankzij een zeeman
uit Duitsland in Argentinië te
rechtkwam en hoe een kerk een
keer een bandoneon kocht om
dat een orgel te duur was. Het
zijn aardige intermezzo's, maar
waar het om gaat is Tokers spel,
dat in zijn eigen composities al
maar spannender, virtuozer en
vuriger wordt.
parijs/ap - Twintig films uit der
tien landen dingen volgende
maand op het filmfestival in
Cannes mee naar de Gouden
Palm. Dat maakte festivaldirec
teur Gilles Jacob gisterenbe-
kend.
Clint Eastwood, Lars von Trier
en Peter Greenaway zijn enkele
van de bekendste namen op de
lijst. Onder de vijf Franse films is
'Swimming pool' van Frangois
Ozon, die faam verwierf met on
der meer 'Huit femmes' en
'Sous le sable'.
Von Trier, die in 2000 een Gou
den Palm kreeg voor 'Dancer in
the dark', presenteert in Cannes
zijn nieuwe film 'Dogville', met
onder anderen Nicole Kidman.
Van Eastwood gaat 'Mystic Ri
ver' met Sean Penaten Tim Rob-
bins in première.
Het festival in Cannes opent op
14 mei met 'Fanfan la tulipe'
van de Fransman Gérard Kr awe-
zyk De Gouden Palm wordt uit
gereikt op de laatste dag van het
festival, 25 mei. Voorzitter van
de jury is de Franse regisseur
Patrice Chéreau, maker van on
der meer de geruchtmakende
film 'Intimacy'.
Voor het tweede jaar op rij heeft
de Nederlandse cineaste Esther
Rots zich met een korte film ge
plaatst voor de competitie van
het festival in Cannes. Na vorig
jaar te hebben deelgenomen
met 'Speel Met Mij', zal de 30-
jarige, uit Groenlo afkomstige
cineaste nu met 'Ik Ontspruit'
een gooi doen naar de Gouden
,Palm voor de beste korte film.
Leerlingen islamitische basisschool maken maquette met molen en moskee
door Marjolein Hendriks
leiden - Een schets van een ver
zonnen stad met onder meer een
molen en een moskee ligt op de
grond in de Tuinzaal van het Cen
trum Beeldende Kunst (CBK). Uit
eindelijk moet er een maquette
van worden gemaakt. De Leidse
schilder Flore de Koning (26) gaf
gisterochtend een workshop aan
groep acht van de islamitische
basisschool Er-Riselèh aan de
Stadhouderslaan in Leidert.
De jonge kunstenares koppelde
het educatieve project aan haar
tentoonstelling 'What really
needs to be seen' op verzoek
van het CBK. Ze was aangenaam
verrast dat de kinderen de ge
dachte achter haar schilderijen
zagen. „Mijn werk is kleurrijk
Toch vergeleken ze het met de
oorlog in Irak, omdat er geen
mensen op te zien zijn." Ook de
rommeligheid in haar schilderij
en viel hen op. „Kinderen zeg
gen wat ze vinden. Dat vind ik
leuk"
Twee keer bezocht ze de kleine
klas met acht leerlingen om dui
delijk te maken wat de bedoe
ling was. Ook troffen ze geza
menlijk al enkele voorbereidin
gen, zoals het maken van de
schets en het in elkaar knutselen
van huisjes. Ze verdeelde de klas
in groepjes als infrastructuur en
sport. „Het valt me op dat bij
een kleine groep na een tijdje al
les door elkaar loopt. Ook hou
den ze zich niet helemaal aan
hun Schets."
1
moeten nog vier huisjes in el
kaar knutselen. „Dat halen ze zo
in. Ze zijn heel handig", zegt
hun lerares trots. Inderdaad zijn
luttele minuten later niet alleen
de huisjes maar ook een com
plete weg af.
De kinderen overleggen steeds
met elkaar wat er moet gebeu
ren. De bergen moeten bruin,
net als de weg. Dan is de verf
op. Het mengen blijkt nog niet
zo makkelijk te zijn. „Hé, het is
een andere kleur bruin gewor
den. Ik vond de vorige mooier",
klinkt het teleurgesteld.
„Vaak worden uitstapjes naar
musea geregeld, maar het is veel
leuker voor hen om zelf actief
bezig te zijn", meent de juf. Op
de vraag of ze het knutsel- en
schilderwerk leuk vinden, ant
woorden de leerlingen dan ook
volmondig 'ja', maar ze willen er
niet ht*n beroep van maken. Ze
worden liever dokter of juf.
Flore zag vroeger een carrière
als architect voor zichzelf weg
gelegd. Die ambitie is terug te
vinden in de stedelijke land
schappen die ze de afgelopen
jaren maakte. „Ik maak foto's
van steden. Die combineer ik in
een schilderij. Toch ben ik niet
zoals een architect bezig met het
ontwerpen of schilderen van
nieuwe huizen. Ik vind de sfeer
in miy? werk belangrijker."
Leerlingen
van de isla
mitische ba
sisschool Er-
Riselèh ma
ken een ma
quette onder
toeziend oog
van kunste
nares Flore
de Koning
Foto: Hielco
Kuipers
Na het grove werk gaan ze van
daag details toevoegen. Bijna di
rect na binnenkomst beginnen
de kinderen geconcentreerd te
schilderen. Flore de Koning kijkt
toe. Af en toe geeft ze aanwijzin
gen. „In het begin heb ik ze
meer gestuurd. Ik heb ze leren
kijken aan de hand van mijn
schilderijen. Die waren het uit
gangspunt. Nu wil ik dat ze het
zelf mooi maken." Twee jon
gens tlie een les hebben gemist,
