KUNST CULTUUR
Winkels kijken en kunst keuren
Dolly Grip is klaar voor de studio
Matthaus van Bachkoor sober, traditioneel en prachtig
1)1 kïUR
R
Drie uur wandelen langs etalages in Leidse binnenstad
'Weg en wee
als visueel
hoorspel
'Matthaus'
the remix:
lachwekkend
zaterdag ig april 2003
m
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Matthaus Passion door
Bachkoor Holland o.l.v. Charles de Wolff,
m.m.v. Caroline Stam. sopraan.
Katharina Peetz, alt/mezzosopraan.
Peter Bartels, tenor (evangelist). Maarten
Koningsberger, bariton (Christuspartij).
Alexei Grigorev, tenor. Wolf Matthias
Friedrich, bas/bariton, Residentie Orkest.
concertmeesters Jaring Walta en lliya
Warenberg, Aart Bergwerff, orgel en het
Haags Matrozenkoor, instudering Arie
Hoek. Gehoord: 18/4, Pieterskerk. Leiden.
We hebben dit jaar zowat alles
gehad op het gebied van 'uit
voeringspraktijk Matthaus Pas
sion'. Uitvoeringen met po-
diumvullende oratoriumvereni
gingen, levensgrote dubbelor-
kesten; kamerkoren met barok-
orkest inclusief darmsnaren, ho
ge stokken en aangepaste stok-
voering, Matthaussen met louter
en alleen jongenskoor dat zich
verdeelt over tweemaal vier
stemsoorten. Dan Ton Koop
man die opteert voor tweemaal
acht stemmen; en het enfant
terrible Paul McReesh die weer
denkt dat Koopman er niets van
weet. Omdat Johann Sebastian
zélf ooit geschreven heeft dat hij
16 zangers moest hebben voor
een 8-stemmig motet, in twee
kerken; dat zou dan het bewijs
zijn dat Bach z'n Matthaus al
leen met acht solisten zou wil
len uitvoeren. Maar we weten
ook dat Bach worstelde met een
eeuwig tekort aan mooie ge
schoolde stemmen; dan ben je
al gauw tevreden met acht goe
de zangers.
Hoe het ook zij. gisteren was het
weer dé dag bij uitstek om het
lijdensverhaal van Jezus muzi
kaal te memoreren. De chef de
bureau van Bachkoor Holland.
Mark Rijnsburger, kon het bij
aanvang niet beter venvoorden:
'Ik wens U een GOEDE vrijdag'.
Bachkoor Holland onder leiding
van Charles de Wolff koos voor
een middelgroot koor, met een
ruime dubbele orkestbezetting,
allen leden van het Residentie
Orkest. Waarin de eerste en
tweede concertmeester Jaring
Walta en lliya Warenberg de
warm homogene klankkleur be
paalden en de hoboïste Pauline
Oostenrijk excelleerde, met na
me in de aria 'Aus Liebe will
mein Heiland sterben'.
De hele Matthaus droeg een
glans van oud goud, als van een
prachtig traditioneel geciseleerd
juweel dat door de eeuwen heen
zijn waarde behoudt, wellicht
vermeerdert. Maar waarin geen
plaats was voor vernieuwingen,
dan hoogstens het feit dat ook
De Wolff steeds meer tijd neemt
voor contemplatie en versobe
ring, zoals bij enkele koralen. En
wat juist opviel in openings- en
slotkoor was de stralende, licht
en warm vibrerende klankkleur
van het 'Bach'-koor. Het klinkt
ten diepste vreugdevol, en ver
langend naar iets dat boven
onszelf uitstijgt.
Het toppunt van integriteit en
schoonheid is elk jaar weer de
bevlogen diepglanzende stem
van Maarten Koningsberger in
de Christuspartij. Die diepgang
en welhaast heilige klank in de
woorden (tot Judas) 'Mein
Freund warum bist du kom
men' gaan je door merg en
been.
Voor de derde keer hoorde ik dit
jaar de tenor Alexei Grigorev, die
zich in toenemende mate inleef
de in het lijdensverhaal; in
plaats van een heldenrol in een
opera te vertolken waar het aan
vankelijk meer op leek. Voor 't
eerst zong hij aangrijpend mooi
in het recitatief 'Mein Jesus
schweigt zu falschen Zeugen
stille', zónder overdreven pa
thos. Het duet met de bariton
Wolf Matthias Friedrich in 'Es
taugt nicht dass wir sie in den
Gotteskasten legen' had iets op
merkelijk eensgezinds: één van
kleur, één van hartstocht. De
mezzosopraan Katharina Peetz
heeft een onvoorstelbaar groot
volume en een doordringende
helle klankkleur die gaandeweg
verzachtte door haar diepe inle-
vingvermogen. Het 'Blute nur'
liep op de zilveren, vederlichte
stem van Caroline Stam langs
rozen, helaas onafwendbaar
met scherpe doornen.
De meest schrijnende tegenstel
ling van deze Matthaus-uitvoe-
ring ontstond in de turba Weis
sage Christe, wer ist's der dich
schlug' en het ontzagwekkend
gezongen koraal 'Wer hat dich
so geschlagen'. Een wisselwer
king in ieders hart tussen duis
ternis en ochtendgloren.
door Theo de With
leiden - Een dagdeel moet een
wandelaar er wel voor uittrek
ken. Je doet al gauw drie uur
over de etalages van 88 winkels
die de rode draad vormen van de
wandeling 'Kunst in de Wijk'.
Aan de hand van een gids en een
routekaart word je kriskras door
allerlei straatjes en steegjes ge
stuurd. Winkels kijken, kunst
keuren.
Soms heeft het veel weg van een
speurtocht. Dat ene schilderij
past dan zo goed tussen de
koopwaar achter de winkelruit
dat het gewoonweg niet opvalt
Neem bijvoorbeeld dat schattige
schilderij van Wïeteke van Dort
Het vrolijke berentafereel past
perfect in de etalage van speel
goedwinkel Liló aan de Nieuw-
straat. Je zou er achteloos aan
voorbij lopen omdat het net zo
goed reclamemateriaal kan zijn.
De Haagse kunstenares, vooral
bekend van haar alter ego Tante
Lien, wedt echter op meerdere
paarden. Haar werk is op nog
twee andere adressen te zien.
'Kunst in de Wijk' ontstond twee
jaar geleden om het 25-jarig ju
bileum van de Pieters- en Aca-
demiewijk luister bij te zetten.
Wegens bewezen succes wordt
het evenement nu herhaald in
een nog grotere opzet. Tot en
met 3 mei kan de route worden
gelopen. Op diverse plekken in
de stad is het gidsje gratis ver
krijgbaar.
De kunsttour begint bij de Hor
tus Botanicus. Via het Rapen
burg wordt de wandelaar naar
de Breestraat geleid. Hier zijn
veel deelnemers aan 'Kunst in
de Wijk' te vinden. Winkels als
Lundia en Van Uffelen Mode
beperken zich tot één schilderij
tje.
Soms is er in de etalage zelfs he
lemaal niets te zien. Bij In-
nolicht en Heeren van Bree
dwaalt de blik tevergeefs langs
de uitgestalde koopwaar.
Boekhandel Van Stockum pakt
daarentegen groots uit. De hele
etalage is ingeruimd voor Yvon
ne Né. Zij is naast kunstenares
ook dichteres en daarom bij de
boekhandel op haar plaats. Er
hangen drie grote doeken in de
etalage. Op de achterzijde staan
gedichten over Naturalis, blijkt
als de winkel wordt betreden.
Binnen liggen ook tekeningen
en dichtbundels te kijk. „Ja, we
krijgen vrij veel reacties", zegt
verkoopster Erica van Ooster
hout. „Je kunt er bijna niet om
heen. We hebben ook een enor
me etalage. Het valt niet altijd
mee om die met alleen boeken
te vullen. Met die grote doeken
konden we eindelijk de hoogte
in."
Van Stockum wisselt tussentijds
zelfs nog van kunst. De Leidse
kunstenaressen Flore de Koning
en Feng komen later deze
maand aan bod. Hi-fi centrum
Overgaauw, aan de overzijde
van de Breestraat, doet evenmin
kinderachtig. Tussen de dvd-
spelers en videorecorders staat
een aantal forse schilderijen van
Margareth Meulmeester uit Lis-
se. Ze zijn krachtig van kleur.
„Een mooi schilderij geeft kip-
pevel", wordt de deelname ge
motiveerd. „Net als een goede
stereo-installatie met de juiste
luidsprekers. Beeld en geluid
kunnen dezelfde emotie veroor
zaken."
Na de Breestraat wordt de wan
delaar via Botermarkt en Nieu
we Rijn naar de omgeving van
de Burcht gestuurd. De Burg-
steeg is het juweeltje van de
route. Tussen de gevels is hoog
in de lucht de tekst Love is in the
air aangebracht door kunste
naar Jan Kleingeld. Vorige zo
mer maakte hij met witte letters
de strofe So let love grow in de
Hortus. Een leuk idee om elk
jaar op een andere plek in Lei
den een liefdeskreet te slaken.
Kleingelds bijdrage ontgaat de
Boven de Burgsteeg heeft kunstenaar Jan Kleingeld in het kader van 'Kunst in de Wijk' de kreet 'Love is in the air' aangebracht.
Foto: Hielco Kuipers
meeste passanten echter. Zij tu
ren in de etalages en zelden om
hoog. De applicatie van Mariëlle
den Engelsman op de ruit van
Fiorella valt evenmin direct op.
Je kijkt er dwars doorheen naar
de uitgestalde zomermode. Aan
de overkant van de steeg ge
beurt dat niet. In de overvolle
platenzaak van Pieter van Ulden
valt een groot beeld van kunste
naar Jacques Turk onmiddellijk
op. Tussen de lp's staat een
sculptuur van twee kinderen.
Het lijkt oud maar dat is bedrog,
want ze zijn getooid met moder
ne attributen.
Drie panden verder zit galerie
Kunst en Koffie. Wie kickt op
bekende namen, kan hier te
recht. Er hangen schilderijtjes
van actrice Sylvia de Leur. Heel
iets anders zien we verderop in
juwelierszaak Borg Daphne.
Tussen de kostbare sieraden
staan de ranzige tekeningen van
Eric Schreurs, bekend van de
strip Joop Klepzeiker. De tegen
stelling is groot. Toch leuk dat
een juwelier er niet bij voorbaat
vanuit gaat dat zijn clièntele
aanstoot neemt aan de weinige
frisse taferelen die Schreurs aan
het papier toevertrouwt.
Zo zijn er meer leuke verrassin
gen. Tussen de lappen vleqs van
slagerij Van der Vooren hangen
portretten van Robin Akkerman.
In kapsalon Sjenkels Sjenkels
wordt een ode aan Herman
Brood gebracht. Maskers van
leerlingen van het Vlietlanden
College fleuren de etalage van
boekhandel De Kier op. Een
buste van keramiek heeft een
plek gevonden tussen de bh's
van Pretty Girl. Op het laatste
adres, schoenmakerij Zierikzee,
staan een rode en een gouden
pad tussen het opgelapte
schoeisel. Ze zijn een voorbode
van de kunstroute 'Reisgenoten'
die komende zomer in het
Groene Hart kan worden gelo
pen of gefietst. 'Kunst in de
Wijk' is een mooie warming-up.
'Kunst in de Wijk\ t/m 3 mei,
gratis gids bij Hortus, VW, ga
leries en deelnemers.
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
Voorstelling: "Weg en weer' door
Leporello en HETPALEIS. Tekst: Ödon
Horvath. Regie-. Dirk Opstaele. Spe
Andrea Bardos. Lieve Claes, Chariot
Deschamps e.a. Gezien: 18/4, Leidj
Schouwburg, Leiden.
'Weg en weer' van Ensera
Leporello en HETPALEIS I
het meest op een visueel ho
spel. Je hebt aan twee oren
ogen gewoonweg te kort.
amper een uur tijd storten
twee Vlaamse gezelschapp
een waterval aan teksten, l
ren, echo's en associaties 0
het publiek uit.
De bizarre komedie 'Weg
weer' is een bewerking van '1
und her' (1930) van de Hi
gaarse toneelschrijver 0<
van Horvdth. Leporello
HETPALEIS toverden dit s
om tot een muzikale voors
ling. De muzikale rode draai
het stuk 'Aan de waterkant
een fuga van componist M
delson. In dit meerstemn
stuk lijken de geluiden vooit
bracht uit een muzikale w
derdoos van Pandora. Sc
klinken de vocalen als een
briek vol bonzende en sissei
machines, soms meer klass
en ingetogen.
Weg en weer' is opgebouwd
verschillende sketches rondi
stuk niemandsland: een I
die twee vijandige landen 1
elkaar verbindt. Hoofdperso
ge is de apotheker Havileck,
boren in het ene land, maar
gegroeid in het andere
Zijn onduidelijke status leidt
reet tot juridisch geharrev
Douaniers sturen hem van
kastje naar de muur, omdat
niet over de juiste papieren
schikt. Havileck leeft daar
het rusteloze leven van 1
noodgedwongen zwerver.
Dat levert een stuk vol dy
miek op. Die beweging
misschien oorspronkelijk
sterker, omdat 'Hin und her1
een ronddraaiende schijf w
gespeeld. De opgejaagde H
leek moest daardoor voort
rend blijven bewegen. IV
hoewel de spelers in 'Weg
weer' alleen van links
rechts gaaaupp het podium
het effect er niet minder om.
Ook de gebeurtenissen ver
gen de jachtigheid. Er zijn
de brug geheime onderhall
lingen tussen presiden
drugssmokkel door twee ju
die de douaniers verleiden
misleiden, een radeloze
moordenaar en wanhopiger
liefdheden tussen de twee 01
zijden.
Als toeschouwer is weinig
om te beoordelen wat er vo
bij raast. 'Weg en weer' is d<
om niet in één woord moo
lelijk. Het fascineert en irriti
bij vlagen, maar het ontn
ook. Bovendien is het oni
werp - asiel aanvragen en
migreren - nog altijd acti
(advertenties)
ictueea
Leidse muzikant Eelco Romein winnaar Grote Prijs van Zuid-Holland
door Rody van der Pols
leiden - Drie wensen heeft de
Leidse muzikant Eelco Romein.
Nummer één: een keer op een
popfestival spelen. Nummer
twee: een mooie plaat afleveren.
En nummer drie: ooit op het Low
lands Festival staan. Met een op
treden op het Bevrijdingsfestival
in Rotterdam is wens nummer
één gerealiseerd. Platenlabel Ex
celsior zal waarschijnlijk helpen
bij het realiseren van nummer
twee. En als die plaat aanslaat, is
Lowlands nog slechts een kwestie
van tijd.
Dichterbij en een stuk concreter
is dus het optreden van de Lei-
denaar op het Bevrijdingsfesti
val in Rotterdam op 5 mei. Het
is een van de beloningen die
Romein in de wacht heeft ge
sleept met het winnen van de
Grote Prijs van Zuid-Holland in
de categorie singer/songwriter.
De jury prees de zanger en gita
rist vanwege zijn 'mooie, eerlijke
liedjes' en zijn 'overtuigende
presentatie'. „Dat laatste vond ik
wel grappig, want meestal stelt
mijn presentatie niet zoveel
voor. Maar dit keer hoorde ik
van verscheidene mensen dat ik
zelfverzekerd overkwam."
Hoewel Romein als solo-artiest
een prijs heeft gewonnen, bete
kent dat geenszins dat zijn an
dere muzikale activiteiten op
een lager pitje komen te staan.
Want de Leidenaar is toch in de
eerste plaats frontman van de
band Dolly Grip. „Dat 'front-
Eelco Romein: Ik schrijf de nummers en ik zing ze. Dan word je al snel het 'gezicht' van de band."
Foto: Hielco Kuipers
man' klinkt altijd een beetje ake
lig, vind ik. Maar in de praktijk
komt het er wel op neer. Ik
schrijf de nummers en ik zing
ze. Dan word je toch al snel als
het 'gezicht' van de band ge
zien."
In de drie jaar dat Dolly Grip be
staat, is al het nodige gebeurd.
Niet alleen kreeg de eerste demo
goede recensies en drong hij
zelfs tot lokale radiostations
door, de band belandde ook, na
slechts een jaartje in de oefen
ruimte te hebben 'aangerot-
zooid', in de finale van de Am
sterdamse Popprijs. „Dat was
wel ontzettend maf. We hadden
nog nooit op een podium ge
staan, mochten we nu meteen
in de Melkweg en de Paradiso
optreden. Helaas liep de finale
door onervarenheid en zenu
wen helemaal in de soep."
Desondanks was Dolly Grip op
lokaal niveau 'gelanceerd'. Het
gerenommeerde Excelsior-label
bleek interesse te hebben voor
de puntige popliedjes van Ro
mein. Frans Hagenaars, de pro
ducer die eerder met Bettie Ser
veert, Johan en Caesar werkte,
zou de plaat opnemen. „Ik
dacht toen: wauw, nu zal het al
lemaal wel heel snel gaan."
Maar dat viel tegen. „We moes
ten eerst nog flink wat podium-
ervaring opdoen en onze bas
sist, die niet strak genoeg speel
de, vervangen."
Inmiddels is die podiumerva
ring opgedaan - onder meer
door in het voorprogramma van
Johan en Caesar te spelen - en
heeft Dolly Grip een nieuwe
bassist. „Ik heb er alle begrip
voor dat ze bij Excelsior zo kri
tisch zijn", zegt Romein. „Hage
naars wil muziek opnemen waar
hij volledig achter staat." En wat
Romein betreft gaat dat binnen
kort daadwerkelijk gebeuren.
„Dolly Grip is er klaar voor. We
kunnen de studio in."
De liedjes die straks op plaat
moeten staan, zijn stuk voor
stuk melodieus, pakkend en
puntig. 'Met een kop en een
staart', zoals dat heet. „Ietwat
melancholisch, maar bijna altijd
hoopvol", zegt Romein, die Nick
Drake en The Pixies tot zijn be
langrijkste invloeden rekent.
Met teksten die opzettelijk vaag
en enigszins absurdistisch zijn.
„Het is misschien een beetje laf,
maar ik vind het nu eenmaal
heel moeilijk om direct te zijn."
Vaag en absurdistisch is ook de
bandnaam, Dolly Grip, wel
enigszins. „Een vinding van on
ze drummer", vertelt Romein.
„Dolly Grip is een begrip uit de
filmwereld. Het verwijst naar de
persoon die de camera bedient
die op de rails staat. Een beetje
rare naam. hè. Een beetje nich
terig. We hebben wel eens over
wogen om onze bandnaam te
veranderen. Maar zoals dat gaat
met namen: je raakt er toch aan
gehecht. Inmiddels wil niemand
er meer vanaf."
Eelco Romein is 5 mei te zien
op het Bevrijdingsfestival in
Rotterdam. Aanstaande dins
dag speelt hij in Jazzcafé The
Duke, Oude Singel 2 in Leiden.
BATAVIA STAD
outlet shopping
Topmerken met 30% tot 70% korting
Herman Brood.
Foto: Hans van Weel
Film over leven
Herman Brood
'hilversum - Productiemaat
schappij Junior Advertising gaat
- een film maken over het leven
~~van Herman Brood. De titel
wordt 'Kijken Kreng'. Acteur-
zanger Ernst Löw speelt de
hoofdrol. „De titel heeft te ma-
ken met Broods drang bekeken
te worden, terwijl hij eigenlijk
zo'n verlegen man was", zegt
Löw. „Maar het is ook een ver-
wijzing naar het opschrift 'Eten
Kreng' op de broodtrommel die
Brood heeft ontworpen."
muziek recensie
Mark van Bergen
Concert: Matthaus Passion - The Remix.
Gezien: 17/4. Melkweg, Amsterdam.
R
ff Het begin is nog braaf. Een sere
ne koorpartij uit het begin van
Bachs 'Matthaus Passion' klinkt
op uit de boxen van het Amster
damse poppodium Melkweg.
CMaar dan. Een diep pompende
A hartslag. De driekwartsmaat van
nhet origineel wordt plotseling
3 een dansbare vierkwarts.
3 'Schuld!', buldert een elektro-
pnisch vervormd koor nu, terwijl
1 op een reusachtig scherm bom
bardementen en andere oor
logstaferelen worden geprojec-
1 teerd.
Vooral die hartslag zit natuurlijk
vol symboliek. Het heiligste der
heiligste muziekwerken leeft
nog volop, maar het bloed mag
best eens ververst. De chirurgen:
een team van tien vooraan
staande Nederlandse dj/produ
cers en vj's, onder artistieke lei
ding van Joost van Bellen (mu
ziek) en Gerald van der Knaap
(beeld). In lange witte dokters-
Ijassen - badge met 'I Love Bach'
op de borst - staan ze achter een
„bataljon van apparatuur, waar
'^vandaan ze de ene na de andere
'sample en projectie de zaal in
vuren.
Ze gaan ver, érg ver als je de
'Matthaus' er naast legt. Dat
zien ook enkele grijze Bachfana-
ten ('zijn hier geen zitplaatsen?')
die het toch maar aangedurfd
hebben om naar deze eigentijd
se bewerking te komen. Natuur
lijk is er geen spaan heel gelaten
van het meesterwerk - hoe kan
het ook anders als je Jezus' lij
densverhaal vertelt via video
clips en zelfs sms'jes. Om de zo
veel tijd komen ze met de be
kende Nokia-pieptoon binnen
op het scherm: bij het verraad
("XXX, Judas') en bij de verloo
chening ('Ik ken die gast GVD
niet!'), bijvoorbeeld.
Het zijn slechts enkele van de
vele foefjes die deze 'remix"
haast lachwekkend maken.
Maar dat kan toch niet de be
doeling zijn geweest, daarvoor
sijpelt er soms teveel maat
schappelijke pretentie door de
mengtafels heen. De op zich
best indringende finale rond de
kruisiging (mooi begeleid door
duistere techno van dj Laidback
Luke) is immers één groot visu
eel bombardement van mense
lijk leed uit de recente geschie
denis.
Het Lijden gaat door, willen de
makers maar zeggen. Maar ook;
wat doen wij eraan? Ze geven
een voorschotje op het ant
woord door na de reeks gruwe
len een collage van zachte, o zo
onschuldige reclamespots te to
nen. Een mooi dilemma natuur
lijk, maar zonder dramatiek
l~komt ze niet over. Daarvoor
4 moeten we toch bij de maestro
zelf zijn. De winst van de remix?
O Een nieuwe deur naar hem is
w geopend.
(advertentie)
Lezing
René Diekstra
"Als leven pijn doet"
reserveren gewenst
Entree 2
..uw complete boekhandel
c Woensdag 23 april,
M 20.00 uur
Breestraat 161. Leiden
071 -5120885
