Brits leger hielp bij moord
op Noord-Ierse katholieken
BUITENLAND
Bush wil niet in dezelfde val trappen als zijn vader
Van Saddam word je rijk, van Bin Laden steenrijk
t
Commissie doet
aanbevelingen na
ramp Columbia
'Illegale wapens alleen te
vinden met hulp Iraki's'
Halfbroer Saddam opgepakt
Voetballen in Irak
k-
ferenda in
jechië en Polen
Iiaag - De Tsjechen kun-
ich op 13 en 14 juni in een
ndum uitspreken over de
ding van hun land tot de
e Polen doen dat een
eerder op dezelfde ma-
De parlementen in beide
n hebben dat gisteren be-
De Tsjechen en de Polen
m slechts één vraag voor-
1 In Polen wordt de bur-
ivraagd of hij akkoord gaat
{toetreding van de Pool-
lubliek tot de Europese
In Tsjechië wordt de
gesteld of de burger er-
nstemt dat het land lid
van de EU. Daar kan al-
net ja of nee op geant-
worden.
sagraf in
uk gevonden
t - Amerikaanse militai-
jbben naar schatting
Anonieme graven gevon-
ide Noord-Iraakse stad
i Het is nog onduidelijk
zijn begraven. Een Koer-
Iraakse soldaat die in
n de buurt van het mas-
was gestationeerd zegt
destijds vaak 's nachts li
ken werden gebracht. Vol-
hnwoners van Kirkuk be-
bde graven lichamen van
u soldaten die omkwa-
nde Golfoorlog van 1991.
m Hussein heeft in het
en van Irak tienduizen-
jerdische mannen laten
ijnen om de Koerden uit
erijke gebied te verdrij-
lensenrechtenorganisa-
ggen dat de mannen wer-
itvoerd en vermoord.
iaam vrouw
chonden
en In een mortuarium in
lindens ziekenhuis is een
m van een islamitische
bedekt met plakken ba-
lat maakte de politie gis-
bekend. Er is een belo-
an 5.000 pond (7.223 eu-
geloofd voor informatie
elijkschennis, die in ja-
heeft plaatsgevonden.
5 een uitzonderlijk grotes-
d die de familie zowel als
t gemeenschap woedend
gemaakt", zei hoofdin-
ur Tony Hester. Moslims
i vanwege hun geloof
arkensvlees eten of aan-
omdat dat als onrein
beschouwd.
var blijft
Izitten in cel
iumpur - De voormalige
remier van Maleisië, An-
rahim, blijft nog zeker
ii in de gevangenis. Een
ank bevestigde vandaag
er beroep de eerdere ver
ting tot negen jaar cel we-
ermeende homoseksuali-
e politicus kan bij goed
[op zijn vroegst in april
rijkomen. De 56-jarige
zat al vier jaar in de cel
5 corruptie. Die straf liep
icekaf.
r bereidde
eden voor
w De Britse premier To-
irwas vorige maand be
te treden toen bleek dat
len zijn eigen Labour-
grote weerstand bestond
een oorlog in Irak. Blair
inblijven doordat hij een
Ie stemming in het parie
won. „Uiteindelijk is het
restie waarvoor je het
erschap op het spel zet",
lir in een vandaag gepu-
rd interview in de Britse
The Sun.
iane vindt
den wapen
in De douane op de Lon-
luchthaven Heathrow
beslag gelegd op een paar
met wapens die waar-
llijk op de Iraakse zwarte
zijn gekocht. In de pak-
izat onder meer een met
beslagen geweer dat de
m Hussein vermoedelijk
u had gedaan aan een van
•trouwen, meldde het
boulevardblad The Daily
rvandaag. Het geweer
lentiek aan een wapen dat
•pen week in een paleis
•ddams zoon Uday werd
den.
ementsiid
land vermoord
w Het Russische parie
lid Sergej Joesjenkov is
in in Moskou vermoord,
der van de partij Liberaal
(dwerd neergeschoten
•ij bij zijn flat uit een auto
Hij kreeg drie kogels in
(gen overleed kort daarna
n verwondingen, aldus
'lie. Collega-parlements-
spraken onmiddellijk van
ïlitiek gemotiveerde
L Joesjenkov (52) had net
tondigd dat zijn partij
eedoen aan de parie
verkiezingen in decem-
•esjenkov was een fel cri-
president Poetin.
door Louis Burgers
londen - De hoofdcommissaris
van de Metropolitain politie, sir
John Stevens, heeft overtuigend
bewijs gevonden dat agenten
van de Special Branch van de po
litie en militairen van het Britse
leger betrokken zijn geweest bij
de moord op Noord-Ierse katho
lieken. Na een onderzoek van vier
jaar openbaarde Stevens zijn rap
port waarin hij aantoont dat poli
tie en militairen tot in de hogere
rangen samenwerkten met Ulster
paramilitaire groepen bij moord
op katholieken en het achterhou
den van bewijsmateriaal. Stevens
constateert ook dat overheidsin
stanties hem bij zijn onderzoek
hebben tegengewerkt.
Stevens, de hoogste politiecom
missaris van Groot-Brittannië,
toont aan dat politie en leger
betrokken waren bij de illegale
protestante Noord-Ierse groepe
ring die verantwoordelijk was
voor de moord op de katholieke
advocaat Pat Finucane en van
de protestante student Brian
Adam Lambert.
Uit zijn rapport blijkt dat infor
manten van de Special Branch
betrokken waren bij de twee
moorden. Het optreden van de
agenten kostte een aantal on-
schuldigen het leven.
De betrokkenheid varieerde van
het niet bijhouden van dossiers,
het achterhouden van bewijs
materiaal tot de directe betrok
kenheid van agenten bij de
moorden. Stevens constateert
dat beide moorden voorkomen
hadden kunnen worden. Katho
lieke groeperingen aan beide zij
den van de Ierse grens hebben
al opgeroepen tot een interna
tionaal onderzoek.
Finucane was een gerespecteerd
advocaat, die enkele belangrijke
IRA-leden heeft verdedigd. Hij
werd in februari 1989 in zijn wo
ning doodgeschoten. De dader
was een moordenaar van de
protestante Ulster Defence As
sociation (UDA), maar volgens
katholieke groeperingen had hij
de moord nooit alleen kunnen
uitvoeren. Ook bij de moord op
Lambert, een protestante stu
dent die in 1987 werd doodge
schoten, zijn volgens Stevens
Britse agenten betrokken. Lam
bert werd vermoord omdat de
moordenaars dachten dat hij
katholiek was.
Het grootste deel van het rap
port (3000 pagina's) is niet
openbaar gemaakt omdat het
bewijsmateriaal bevat tegen
mensen die nog vervolgd moe
ten worden. Volgens katholieke
en mensenrechtenorganisaties
en Amnesty International wil de
overheid de gegevens echter ge
heim wil houden.
Eén van de beschuldigde mili
tairen is Gordon Kerr, tot voor
kort militair attaché in Peking.
Daarvoor was hij directeur van
een speciale afdeling van het
Britse leger die zich bezig houdt
met undercover operaties bij
paramilitaire groeperingen.
Het onderzoek is het derde van
Stevens naar misdragingen van
Britse overheidsdiensten in
Noord-Ierland. Zijn conclusies
zijn de meest vergaande tot nu
toe, omdat Stevens precies aan
geeft waar de overheid hem
heeft tegengewerkt. „Vanaf de
allereerste dag werd ik bewust
tegengewerkt door afdelingen
van het leger, de geheime dienst
en de Ulster politie. Er zijn po
gingen gedaan om mij van mijn
koers af te brengen. We hadden
geen veertien jaar nodig moeten
hebben om het punt te bereiken
waar we nu zijn." Stevens bena
drukte dat hij voor elke opmer
king in het rapport bewijsmate
riaal aanvoert.
De betrokkenheid van de politie
ging zo ver dat de politie van
Noord Ierland de toenmalige
minister van binnenlandse za
ken, Douglas Hogg, verkeerd in
formeerde voor een debat in het
parlement. Hogg liet weten dat
sommige advocaten de kant van
de IRA hadden gekozen. Enkele
weken later werd Finucane ver
moord.
Het gehele rapport is in middels
overhandigd aan de gepensio
neerde Canadese rechter, Peter
Corry, die nagaat of er een
openbaar onderzoek moet ko
men. De linkse SDLP eist, net
als de minister voor Noord-Ier
land, een justitieel onderzoek.
De Ierse protestante Democrati
sche Unionisten verwierpen bij
monde van Ian Paisley jr. Ste
vens' conclusies. Nabestaanden
van een van de slachtoffers zei
den de bevindingen van Stevens
bijzonder schokkend te vinden.
Geraldine Finucane en haar zoon John voeren al jaren actie om de
waarheid van de moord op echtgenoot en vader Pat Finucane boven
tafel te krijgen. Foto: AP/Chris Bacon
washington/rtr - De commis
sie die de ramp met het Ameri
kaanse ruimteveer Columbia
onderzoekt, heeft gisteren haar
eerste aanbevelingen gepresen
teerd. De ruimtevaartorganisatie
NASA zou de ruimteveren tij
dens hun buitenaardse tocht
nauwkeuriger moeten fotografe
ren en de cruciale hitteschilden
veel beter moeten inspecteren.
De huidige controles van de hit-
tewerende tegels na terugkeer
op aarde zijn 'niet adequaat', al
dus de onderzoekers. In het ver
volg moeten de tegels voor aan
vang van elke vlucht nauwkeu
rig worden geïnspecteerd. Ook
moeten satellieten de ruimte-
vluchten in het vervolg stan
daard fotograferen. Nu gebeurt
dat slechts op incidentele basis.
De onderzoekscommissie kan
nog steeds geen precieze reden
aanwijzen voor de ramp met de
Columbia op 1 februari. Voor
alsnog richt het onderzoek zich
vooral op de theorie dat losge
raakt isolatiemateriaal bij de
start tegen de linkervleugel is
gebotst en daar de hittewerende
tegels heeft beschadigd. Dat zou
het NASA-ruimteschip toen het
in de dampkring terugkeerde,
fataal zijn geworden. Bij de
ramp kwamen de zeven beman
ningsleden om het leven.
NASA kan pas in de herfst weer
andere ruimteveren lanceren.
washington/ap - De Ameri
kaanse strijdkrachten in Irak
zullen waarschijnlijk alleen ver
boden chemische en biologi
sche wapens vinden als Irake
zen hen er naartoe leiden. Dat
heeft de Amerikaanse minister
van defensie Donald Rumsfeld
gisteren gezegd.
„Ik denk zelf niet dat we iets zul
len vinden", zei Rumsfeld op
een bijeenkomst van Pentagon-
medewerkers. „Wat er derde ik
zal gebeuren is dat we mensen
ontdekken die ons vertellen
waar we moeten zoeken. Het is
geen schatzoeken waarbij je
rondrent om overal te kijken in
de hoop dat je iets vindt."
Amerikaanse militairen hebben
al verdachte chemicaliën en la
boratoria gevonden op verschil
lende plaatsen, maar tests van
het materiaal toonden geen ver
boden stoffen aan. De vernieti
ging van massavernietigingswa
pens was een van de belangrijk
ste redenen die president
George Bush gaf om de oorlog
in Irak te beginnen.
De afgelopen dagen zijn ver
scheidene Amerikaanse teams
die naar de verboden wapens
gaan zoeken aangekomen in
Irak.
Naast de zoektocht naar verbo
den wapens gaan er ook agen
ten van de FBI proberen de ge
plunderde cultuurschatten uit
het archeologisch museum van
de Iraakse hoofdstad Bagdad te
rug te vinden. Dat heeft FBI-di-
recteur Robert Mueller gisteren
in Washington bekendgemaakt.
De rechercheurs moeten de
plunderaars opsporen en gaan
de bevolking waarschuwingen
de kostbare voorwerpen niet te
verhandelen.
De Verenigde Staten zijn alom
bekritiseerd omdat Amerikaanse
militairen de plundering van de
archeologische schatten niet
hebben voorkomen. Het Natio
nale (oudheidkundige) Museum
van Bagdad werd vorige week
door losgeslagen inwoners van
de Iraakse hoofdstad leegge
roofd.
Het gebouw huisvestte een aan
zienlijke collectie Mesopotami
sche kunstvoorwerpen.
bagdad-washington/anp - Op
nieuw is een halfbroer van Sad
dam Hussein, Barzan al-Tikriti,
in handen gevallen van de Ame
rikaans-Britse coalitie. Hij werd
gisterochtend vroeg aangehou
den. Hoe en waar is niet be
kendgemaakt, om de speurtocht
naar meer kopstukken van het
grotendeels spoorloze Iraakse
regime niet te bemoeilijken.
Zondag arresteerden de Ameri
kanen Watban al-Tikriti, een
halfbroer die geen belangrijke
functie meer leek te vervullen.
Barzan al-Tikriti geldt wel als
een ingewijde en naaste mede
werker van Saddam Hussein.
Barzan Ibrahim al-Tikriti staat
bij mensenrechtenorganisaties
te boek als 'een van de meest
enthousiaste sadisten' uit de
kring rond Saddam. Een gere
serveerde man met een driftig
karakter en een ijzige stem.
Volgens de Britse organisatie In
dict was Barzan begin jaren
tachtig als hoofd van de inlich
tingendienst verantwoordelijk
voor massamoorden en marte
lingen en heeft hij persoonlijk
meegedaan aan een aantal gru
weldaden. In 1983 zou hij heb
ben deelgenomen aan de arres
tatie van en de moord op dui
zenden mannen van de Barza-
ni-stam, die als 'verdwenen' te
boek staan. Eveneens in dat jaar
zou hij twee dorpen hebben la
ten verwoesten, waarna hij be
woners liet vermoorden of de
porteren. Barzan, die in 1951 in
Tikrit is geboren uit het tweede
huwelijk van Saddams moeder
Subha, studeerde politieke we
tenschappen en rechten aan de
al-Mustansiriyah-universiteit in
Bagdad. Zijn familieband verze
kerde hem van een hoge positie
binnen het Iraakse regime toen
Saddam aan de macht kwam.
Maar net als zijn zondag opge
pakte broer Watban raakte hij
uiteindelijk vervreemd van de
president. Begin maart kreeg hij
huisarrest omdat hij het niet
eens was met de wens van Sad
dam om diens jongste zoon,
Qusay, te benoemen als opvol
ger. Ook met Saddams oudste
zoon Uday, die 'lang geleden'
een blauwe maandag zijn
schoonzoon was door zijn kort
stondige huwelijk met Barzans
dochter Saja, heeft Barzan geen
goede relatie.
eindhoven/gpd - Tweehonderd
duizend dollar loven de Ver
enigde Staten uit voor de gou
den tip waarmee Saddam Hus
sein opgespoord kan worden.
Een fors bedrag, maar niks ver
geleken met de beloning op het
hoofd van Osama bin Laden:
een bedrag tot 25 miljoen dollar.
De Verenigde Staten loven nor
maliter maximaal vijf miljoen
dollar uit voor informatie over
terroristen of aanslagen. In ok
tober 2001 is dat bedrag ver
hoogd, speciaal voor Bin Laden
en andere belangrijke leiders
binnen al-Qaeda.
Hoe hoog het bedrag is, wordt
per persoon en per geval be
paald, weet D. Leurdijk, VN-des-
kundige bij het instituut voor in
ternationale betrekkingen Clin-
gendael. „Dat het bedrag voor
Bin Laden zo hoog is, heeft er
natuurlijk mee te maken dat de
aanslagen op 11 september 2001
de Amerikanen diep in het hart
geraakt hebben. Bin Laden geldt
daar als belichaming van het
kwaad in de wereld."
Natuurlijk zien de Amerikanen
de Iraakse leider Hussein net zo
graag verdwijnen, maar zijn im
pact op Amerika zelf is 'van een
hele andere orde', zegt Leurdijk.
„Bovendien denk ik dat men
stilletjes verwacht dat er de ko
mende tijd vanzelf informatie
beschikbaar komt over Hussein.
Men pakt momenteel allerlei
mensen op in Irak en hoopt uit
hen informatie uit los te krij
gen."
Een beloning uitloven voor een
gezochte persoon is van alle tij
den. In 1580 beloofde Filips II
bijvoorbeeld 25.000 goudstuk
ken aan degene die Willem van
Oranje dood of levend zou uitle
veren.
In de loop der tijden hebben
veel meer kopstukken een prijs
horen noemen. De Bosnische
leiders Karadzic en Mladic, ge
zocht wegens genocide en oor
logsmisdaden, zijn allebei goed
voor vijf miljoen dollar, te beta
len door de Verenigde Staten.
De Iraanse schrijver Salman
Rushdie heeft niet alleen het
doodvonnis tegen zich horen ei
sen door wijlen ayatollah
Khomeiny, maar is volgens een
Iraanse stichting ook 2,5 miljoen
dollar waard wegens zijn 'gods
lasterlijke' boek De Duivelsver
zen. De prijs op het hoofd van
de Libische leider Khaddafi is
weer opgeheven toen hij bereid
bleek de twee verdachten in de
Lockerbie-zaak uit te leveren.
In de zoektocht naar terroristen
hebben de VS de afgelopen ze
ven jaar al 9,75 miljoen dollar
uitbetaald aan 24 personen die
nuttige tips hadden. De arresta
tie van Ramzi Yousef, die is ver
oordeeld voor het bombarde
ment op het World Trade Cen
ter in 1993, is deels te danken
aan zo'n tip.
Nederland heeft internationaal
weinig beloningen uitstaan.
„Hoogstens voor misdadigers
zoals drugs- of vrouwenhande
laren", zegt Leurdijk. Geld voor
tips wordt vooral uitgeloofd in
eigen land en bedraagt gemid
deld 20.000 euro.
Volgens het openbaar ministerie
komt in achttien procent van de
gevallen een nuttige tip binnen.
Sinds 1963 is er 489 keer een be
loning uitgeloofd in 82 zaken.
Kosten: bijna 550.000 euro.
al madeena - Britse militairen spelen een ontspannend spelletje voetbal met de Iraakse inwoners van al Madeena. De Britten hebben de stad onder controle. Foto: EPA/Chris Ison
door John Wanders
Washington - Het was geen toeval dat George W. Bush de
ze week de aandacht van de media in zijn land even ver
plaatste naar de binnenlandse agenda. In de Rozentuin
van het Witte Huis sprak de president een verzameling
Amerikaanse ondernemers toe uit het midden- en kleinbe
drijf, vaak aangeduid als de motor van de economie. Zijn
centrale boodschap aan hen en het Amerikaanse volk was
dat hij scherp oog heeft voor hun financiële noden en ver
langens. Vandaar zijn oproep aan het Congres om de inge
dutte economie een oppepper te geven in de vorm van een
riant pakket belastingverlagingen.
Deze Republikeinse president is vast voornemens niet in
dezelfde val te trappen als zijn vader. George Bush sr.,
Amerika's 41ste president, ging in de aanloop naar de pre
sidentsverkiezingen van 1992 al te zeer uit van de veron
derstelling dat zijn succesvol verlopen oorlog tegen Irak
('Desert Storm') voldoende garantie bood op een tweede
termijn in het Witte Huis.
Pa Bush, die na afloop van die oorlog inderdaad een hoge
populariteit genoot, onderschatte schromelijk het belang
dat de kiezers toekennen aan de inhoud van hun porte
monnee. De Democratische outsider Bill Clinton versloeg
hem in 1992 met een slimme campagne die volledig draai
de rond de slagzin 'Het gaat om de economie, sufferd'.
Bush jr., die dat echec van nabij meemaakte, heeft scher
per dan zijn vader in de gaten dat je het ijzer in alle geval
len moet smeden wanneer het heet is. Deze Bush gaat niet
achteroverleunend genieten van zijn succes in Irak, hij
maakt het meteen te gelde. De president zal naar verwach
ting binnenkort in een speech tot het Congres formeel de
overwinning verklaren in de oorlog tegen Saddam Hussein.
Dat zal hem een langdurige, staande ovatie opleveren. In
dezelfde speech zal Bush in één adem door bij het Congres
aandringen op acceptatie van zijn pakket voorstellen ge
richt op stimulering van de economie.
Ter vergelijking: pa Bush kwam pas zes maanden na zijn
overwinning in Irak met een plan voor de broodnodige sti
mulering van Amerika's haperende economie. Die stond er
in 1991-1992 beroerder voor dan nu. De recessie was die
per, met een negatieve groei van 2 procent. De groeicijfers
die de VS vandaag laten zien liggen ruimschoots in de plus.
En de prognoses voor de nabije toekomst (2003: 2,2 pro
cent, 2004: 3,3 procent) zijn beduidend gunstiger dan die
in de eurozone (2003: 1,0 procent, 2004: 2,1 procent) en
Japan (2003: 0,7 procent, 2004: 0,8 procent).
Niettemin is de laagconjunctuur ook vandaag in talloze
Amerikaanse huishoudens pijnlijk voelbaar. De economie
zal dan ook zeker een centraal thema zijn bij de presi
dentsverkiezingen van volgend jaar. Vandaar ook dat Bush
de kiezers zo snel mogelijk wil paaien met belastingverla
gingen, maatregelen die de productie, consumptie en
werkgelegenheid in de VS een zetje in de goede richting
beogen te geven.
Het Witte Huis had vpor dit doel aanvankelijk een bedrag
van 726 miljard dollar voor ogen, uit te smeren over een
periode van tien jaar, maar dat streefgetal bleek politiek
onhaalbaar. Deze week verlaagde Bush zijn bod naar 'ten
minste 550 miljard dollar'. De verwachting is dat het uit
eindelijk te sluiten compromis daar nog eens 200 miljard
dollar onder zal zitten.
Campagne voeren in een laagconjunctuur is altijd risicovol
voor een zittende president die streeft naar herverkiezing.
De politieke strategen van het Witte Huis zien er daarom
scherp op toe dat de verkiezingen van 2004 behalve over de
conditie van de economie zullen gaan over de 'wereldwijde
oorlog tegen het terrorisme'. De recente waarschuwingen
van Bush en zijn ministers Colin Powell en Donald Rums
feld aan het adres van Syrië moeten ook in dat licht wor
den bezien.
Sinds 11 september 2001 staat het buitenlands beleid van
de VS een stuk dichter bij de Amerikaanse huiskamers.
Ging de Golfoorlog van pa Bush nog om de bevrijding van
het ver weg gelegen oliestaatje Koeweit, de jongste oorlog
ging in de ogen van miljoenen Amerikanen om hun eigen
vrijheid en die van hun kinderen en kleinkinderen.
Een krachtdadig ogende president die bewezen heeft dat
hij politieke risico's durft te nemen en de aandacht van zijn
volk voor de oorlog tegen het terrorisme ook in 2004 weet
vast te houden is na de recente militaire successen in Af
ghanistan en Irak op voorhand moeilijk te kloppen. Dat
geldt eens temeer als de Amerikaanse economie volgend
jaar beter gaat presteren, wat op grond van de huidige
prognoses aannemelijk is.
Hoe politiek verdeeld het Amerikaanse volk ook is, elke De
mocratische uitdager zal in dat geval een zware kluif heb
ben aan George W. Bush.
