'Appel zorgde voor veel misverstanden'
Gloed: lijden omwille
van de waarheid
KUNST CULTUUR
Gouden Kalveren voortaan in achttien categorieën
Sprankelend conc
Musica ad Rhenu
Frans de Ruiter eerste hoogleraar Faculteit der Kunsten
Stilzitten
R.E.S.P.E.(
is onmoge
donderdag 17 APRIL 20
den haag/gpd - Het Nederlands
Film Festival voert het aantal
jaarlijks uit te reiken Gouden Kal
veren op tot achttien stuks. Ook
de Kalveren die tot dusver om de
vijfjaar werden toegekend in
'technische' disciplines zullen
voortaan elk jaar worden uitge
reikt.
In het verleden werd het Gou
den Kalf voor de Vakprijs jaar
lijks afwisselend uitgereikt voor
montage, camera, geluid, mu
ziek of production design. De
winnaar kwam tot stand door
een enquête die werd gehouden
onder Nederlandse filmprofes
sionals. Vanaf de komende edi
tie van het Nederlands Film Fes
tival (24 september tot en met 3
oktober) zullen deze onder
scheidingen worden toegekend
door dezelfde jury die ook de
andere Gouden Kalveren te ver
delen heeft.
Het festival gaat intussen door
met het bij toerbeurt geven van
extra aandacht aan een van deze
vijf meer specialistische discipli
nes. Dit jaar is montage aan de
beurt.
De Grote Prijs van de Neder
landse Film, het Gouden Kalf,
wordt door de jury nu in zestien
categorieën uitgereikt: Beste
Lange Speelfilm, Beste Regie,
Beste Acteur, Beste Actrice, Bes
te Korte Film, Beste Lange Do
cumentaire, Beste Korte Docu
mentaire, Beste Lange TV-dra-
maproductie, Beste Korte TV-
dramaproductie, Beste Scena
rio, Beste Montage, Beste Came
ra, Beste Geluid, Beste Muziek,
Beste Production Design en de
Speciale Juryprijs.
Daarnaast vergeeft het festival-
Foto: AP Photo/Mark J. Terrill
Toni Braxton in
New Yorkse Aïda
new vork - Toni Braxton gaat
vier maanden lang de Broad
way-cast van de musical 'Aïda'
versterken. De popster, bekend
van hits als Breathe Again',
'Un-Break My Heart' en 'He
Wasn't Man Enough', figureer
de al eerder in de musicalversie
van Disney-kaskraker 'Beauty
and the Beast'Zij speelde toen
Belle.
'Van Doesburg' in
Kroller-Miiller
otter 10 - Het Kröller-Müller
Museum in Otterlo heeft een
schilderij van de oprichter van
de beweging De Stijl, Theo van
Doesburg, gekocht. Het gaat
om het doek Contra-compositie
X. Het schilderij, dat bijna
600.000 euro kost, is gekocht
met financiële steun van de
overheid, de SponsorBingo Lo
terij en de Vereniging Rem
brandt.
Cultuurprijs
Voorschoten
voorschoten - De gemeente
Voorschoten vraagt de Voor
schotenaren kandidaten aan te
dragen voor de Cultuurprijs.
Sinds 1995 reikt men deze prijs
elke twee jaar uit aan mensen,
verenigingen of organisaties die
zich op een breed cultureel ge
bied verdienstelijk hebben ge
maakt en die het culturele leven
in Voorschoten een impuls
hebben gegeven.
Wolkers prijst
museumkaart aan
Amstelveen - Jan Wolkers heeft
gisteren in het Cobra-museum
in Amstelveen de nieuwe Muse
umkaart in ontvangst geno
men. Hij heeft de kaart versierd.
De pas geeft gratis toegang tot
ruim vierhonderd musea. De
houders krijgen tevens een ma
gazine met aanbiedingen. De
nieuwe, goedkopere 'Museum
kaart' moet in 2007 verspreid
zijn over 300.000 houders. Dat
is het streven van de Neder
landse Museumvereniging
(NMV). De huidige Museum-
jaarkaart telt 120.000 gebrui
kers. De NMV ziet meer kansen
voor de nieuwe kaart omdat die
aanmerkelijk goedkoper is
dankzij sponsoring. De prijs
daalt van 35 euro voor volwas
senen naar 25 euro. Jongeren
tot en met 24 jaar betalen nu
nog 15 euro, maar dat wordt
12,50 euro. De Museumkaart is
vanaf 17 april verkrijgbaar.
door Rody van der Pols
leiden - Stel: je hebt een wiskun
deknobbel en bent een virtuoos
op de viool. Tot voor kort stond je
dan na de middelbare school
voor de cruciale keuze: universi
teit of conservatorium, weten
schap of praktijk. Juist met het
oog op dit soort 'dubbeltalenten'
is twee jaar geleden de Faculteit
der Kunsten in het leven geroe
pen, een samenwerkingsverband
tussen de Universiteit Leiden en
de Haagse Hogeschool vafi Beel
dende Kunsten, Muziek en Dans.
Met Frans de Ruiter heeft deze
faculteit zijn eerste hoogleraar
gekregen.
Uitgesleten traptreden slingeren
zich richting de nok van het
Leidse Academiegebouw. Pal
onder het dak van dit stokoude
pand is de nieuwste faculteit
van de Leidse universiteit ge
huisvest. Een ontvangstruimte,
een secretariaat en een verga
derruimte: veel meer stelt het
voorlopig niet voor. Is ook niet
nodig, want vooralsnog fungeert
de faculteit vooral als een soort
'bemiddelingsbureau', dat do
centen en studenten aan elkaar
koppelt, legt De Ruiter uit. „Pas
in 2005 beginnen we met onze
eigen bacheloropleiding."
Met de oprichting van deze fa
culteit in december 2001 zijn
wetenschap en kunst - traditio
neel strikt gescheiden in het Ne
derlandse onderwijssysteem -
elkaar een stapje dichter gena
derd. Door het samenwerkings
verband tussen universiteit en
hogeschool openen zich allerlei
nieuwe mogelijkheden voor stu
denten van beide instellingen.
Een student kunstgeschiedenis
wordt in de gelegenheid gesteld
om het penseel eens ter hand te
nemen en omgekeerd kan een
sopraan zich verdiepen in, bij
voorbeeld, de Duitse romantiek
van de negentiende eeuw. Daar
naast is het voor 'dubbeltalen
ten' een stuk eenvoudiger ge
worden om zowel een weten
schappelijke als een kunstoplei
ding tot een goed einde te bren
gen.
Over gebrek aan belangstelling
heeft de nieuwe faculteit niet te
klagen, stelt de kersverse hoog-
Frans de Ruiter: „In de kunst wordt, net zo goed als in de wetenschap, volop geëxperimenteerd." Foto: Henk Bouwman
leraar, tevens directeur van het
Koninklijk Conservatorium en
voorzitter van het college van
bestuur van de hogeschool.
„Momenteel zijn er zo'n drie
honderd studenten die over en
weer lessen volgen in Leiden en
Den Haag." Niet alleen betekent
dit dat de studenten 'keuzevak
ken' kunnen uitzoeken, ook is er
de mogelijkheid om aan com
plete major-minorprogramma's
deel te nemen. In normaal Ne
derlands betekent dit dat de
hoofdstudie (de 'major') gecom
bineerd wordt met een pakket
van vakken die een ander vakge
bied (de 'minor') beslaan.
Een voorbeeld van zo'n combi
natie is archeologie als 'major'
met een 'minor' in beeldregi
stratie. „Een hele praktische
combinatie, waarbij de archeo
loog leert zo om zijn vondsten
aan het publiek te presenteren",
aldus De Ruiter. „Denk daarbij
aan film en video. De student
krijgt niet alleen theoretische
kaders aangereikt, maar ook
praktische vaardigheden." Of
wat te denken van de combina
tie wiskunde-muziek, met keu
zevakken als '(electro)akoestiek',
'musical signal processing', 'sig
naal- en systeemtheorie' en 'al
goritmische compositie'.
Momenteel zijn er negen com
pleet uitgewerkte combinaties,
maar in de praktijk is het aantal
mogelijkheden schier oneindig.
Het merendeel van deze 'les
pakketten' is samengesteld uit
vakken die al in Leiden of Den
Haag gegeven werden. Maar
daarnaast heeft de vakgroep ook
een aantal nieuwe programma's
in het leven geroepen, vertelt De
Ruiter. De minor 'kunst za
ken' bijvoorbeeld, verzorgd door
docenten van de universiteit en
het Centrum voor Bedrijfswe
tenschappen. Hier leren aanko
mende kunstenaars alles over
netwerken, investeren, marke
ting, project management, het
voeren van een financiële admi
nistratie en al die andere zaken
zo noodzakelijk om een plekje
in de wereld van het kunstbe
drijf te veroveren.
En dat is, volgens De Ruiter, nog
maar het begin. „In het volgen
de seizoen gaan we het vak 'Mu
ziekgeschiedenis' geven, waar
voor we nu al 160 inschrijvingen
hebben. Ook denken we mo
menteel hard na over een pro
gramma getiteld 'Cultuurpoli
tiek in Europees verband'. Wat
gaat er goed en wat gaat er fout
met het Brusselse cultuhrbeleid.
Erg interessante materie."
Met de komst van de hoogleraar
behoort ook promoveren in de
kunsten tot de mogelijkheid. De
Ruiter benadrukt dat zo'n pro
motie wel meer inhoudt dan al
leen het uitvoeren van bijvoor
beeld een vioolconcert, zoals
dat in het buitenland vaak het
geval is. „Zo iemand moet op
zijn minst over een brede en
diepgaande kennis van een oeu
vre beschikken. Hij moet kun
nen aangeven welke methodes
hij heeft gebruikt om een artis
tiek probleem op te lossen.
Want in dat opricht heeft Karei
Appel met zijn uitspraak dat hij
'maar wat aanrommelt' veel
misverstanden de wereld in ge
holpen. In de kunst wordt, net
zo goed als in de wetenschap,
ook volop geëxperimenteerd en
onderzocht."
bestuur, indien zij daan
leiding riet, het Goud
voor de Cultuurprijs
persoon of instantie die
bijzondere wijze verdi
heeft gemaakt voor de
landse filmcultuur. Ten
er het Gouden Kalf voo
blieksprijs, dat wordt u
aan de speelfilm met de
waardering van de fe
zoekers.
muziek recensii
Maarten Baandei
Voorstelling: 'R.E.S.P.E.CT. 2'.|
16/4 Stadsgehoorzaal, Lt
Bij het eerste nummer is
al duidelijk dat de sto
zaal uit hadden gemoe
ach out, I'll be there'
groep en de Tamla-
sfeer van de jaren zest
bezit van de zaal. De vi
ressen en twee zangen
helemaal de stem vo
muziek: rauw, vitaal, fel
sueel. De gfitterkostut
uitbundige licht en di
armgebaren zorgen voa
stroomlijnde show, pret
past bij het genre van
riekfabriek die Tamla
was.
In deze chique en zwii
ting volgen de numme
soepel op. Maar ondai
gladheid creëren de gro
een persoonlijke sfeer,
bliek kan niet stil blijv
en het blijft niet bij kl
de handen. Tussen de
wordt stevig gedanst.
Een show als deze doet
fen wat een rijkdom ai
in de Motown- en Soul
maakt rijn. Nummers
Four Tops, Marvin G
and Turner, Aretha
en The Supremes hoev
te beginnen of je merkt
een thuisgevoel door
gaat. Er worden nogal
leys gezongen. Deels is
omdat je van minuut to
verrast wordt met iet
meteen herkent, maar
andere kant mis je tocl
die nummers niet heli
horen rijn.
De hartstochtelijke
komt bij de drie vn
sterren van het pro
Jennifer Phillips, M
Jongh en Brenda Edw
reet uit de aderen. Ook
nen, Robert Walker 1
Ward, fascineren met I
rijdige stemmen. Goe<
wel songs waarin je iets
nummers van James
hadden iets mogen m
van de gekte waarmee t
ger zich op het podiu
festeerde. Het slotnuni
be there', heel anders j
dan Michael Jackson I
is het zachte, tedere
van een opwindende au
Eric Schneider in toneelbewerking Sandor Marai's beststeller
door Willem Hoogendoorn
leiden - Het kon bijna niet uit
blijven: van Sandor Marai's
beststeller 'Gloed' is een toneel
bewerking gemaakt In een
nacht maakt een oude generaal,
die bezoek krijgt van rijn grote
jeugdmakker, de balans op van
rijn leven. Acteur Eric Schneider
brengt de generaal tot leven in
een lange monoloog. Op 29
april staat het stuk in de Leidse
Schouwburg.
Een echte jager, zo verzekerde
een jagende vriend Eric Schnei
der, voelt alles als hij op jacht is.
Het zal hem dus beslist niet ont
gaan als iemand achter rijn rug
rijn geweer schoudert en op
hem mikt. Intuïtief weet hij het
en riet hij de schutter en tegelij
kertijd, in het vizier van het ge
weer, zichzelf.
Het is kennis die Schneider (69)
van pas kwam voor rijn rol in
'Gloed', een toneelstuk op basis
van het succesvolle boek uit
1942 van de Hongaar Sandor
Mérai (1900-1989). Schneider
speelt daarin de rol van een ou
de generaal die na veertig jaar
eenzaamheid bezoek krijgt van
een jeugdvriend - dezelfde die
ooit het geweer op hem richtte,
maar niet de trekker overhaalde.
Hij had een vermeende overspe
lige relatie met de vrouw van de
generaal en besloot zich na het
akkefietje voorgoed terug te
trekken.
Waarom schoot hij niet? „Dat is
de vraag die de generaal, Hen-
rik, zich 41 jaar lang stelt", ver
telt Eric Schneider. „Hij heeft
zich teruggetrokken in een vleu
gel van rijn landhuis en piekert
en tobt. Had rijn beste vriend
echt rijn geweer op hem ge-
(advertentie)
Heineken Music Hall
WOENSDAG 23 APRIL 2003
AMSTERDAM ALoVEFn
'COULDN'T HAVE SAID IT BETTER' THE LAST WORLD TOUR
THeat Loaf
Kaartverkoop door Ticket Service via de grotere postkantoren, WVs en GWK's,
0900-300.1250 0,45 p.m.), www.ticketservice.nl en de bekende voorverkoopadressen.
Entree: 44 (excl. servicekosten). Aanvang: 20.00 uur.
richt? Had hij het niet verdiend
gedood te worden? En waarom
komt Konrad na al die jaren op
eens weer boven water?"
Tragisch, hoor, vindt Schneider.
„De vraag is of de generaal het
eigenlijk allemaal wel wil weten.
Wij mensen rijn verschrikkelijke
waarheidszoekers, juist omdat
we zo kunnen lijden onder wat
we weten. Daarom rijn we tege
lijk bang voor de waarheid, in
het geval van de generaal na
tuurlijk omdat het een verraad
zou betekenen aan hun vriend
schap. Dat is ook het echte the
ma van dit stuk: vriendschap.
'Gloed' is het mooiste boek dat
ik ken over dat onderwerp."
Volgens Schneider is het name
lijk omwille van de vriendschap
dat Konrad op z'n oude dag nog
een keer rijn oude vriend wil
zien. „Hij komt uit zichzelf. Uit
vriendschap, ondanks wat er
vroeger is gebeurd. Dat gebaar
volstaat, hij hoeft helemaal niks
terug te zeggen, hij hoeft dat
niet uit te leggen. In zekere zin
maakt het hem tot de hoofdrol
speler. De generaal wordt in het
stuk eigenlijk steeds kleiner. Je
gaat steeds meer compassie met
hem krijgen."
In de bewerking die Ger Thijs
maakte van het boek, is het ver
haal van die ene nacht een grote
monoloog voor de generaal ge
worden die aan zijn vriend Kon
rad (Dries Smits) uitlegt wat hij
zich al die jaren heeft bedacht
en wat er van rijn inmiddels
overleden vrouw is geworden.
Het is een pittige rol - het stuk
duurt bijna zeven kwartier - die
wel wat weg heeft van de grote
monoloog die Schneider twee
seizoenen geleden speelde bij
De Appel in Thomas Bemhards
'Minetti'.
„Ger Thijs heeft een prachtige
bewerking gemaakt van het
boek", vindt Schneider. „Op
grond daarvan heb ik de rol ge
accepteerd, want ik kende het
boek toen nog niet. Ik weet nu
hoe moeilijk het is om die hele
achtergrond, het Oostenrijk van
voor de oorlog, die hele wereld
van toen, terug te brengen in
zo'n bewerking. Overigens is het
voor het stuk niet belangrijk om
het boek gelezen te hebben. Wat
wij horen van het publiek is dat
negentig procent het boek hele
maal niet heeft gemist. Zelfs heb
ik nog niet gehoord dat 'het
boek toch beter is'. Het is een
beetje toverij in een oud kasteel,
zonder sentimentaliteit en bui
tengemeen aangrijpend en ont
roerend."
De derde, kleine, rol in het stuk
is voor actrice Heieen Pimentel
(86) die na lange tijd een rentree
op het toneel maakt. Voor
Schneider betekent het een
weerzien. „Ik heb haar toen ik
jong was nog net zien spelen en
haar zelfs nog eens geregisseerd.
In haar tijd was ze een grote
ster, in 1952 was ze actrice van
het jaar. Ze speelt de rol van de
oude voedster en doet dat won
derschoon. Ze is in het stuk de
enige die bij de generaal geble
ven is, die alles heeft overleefd.
Ze vertegenwoordigt de wereld,
het leven, de warmte, ze heeft
Hendrik toen hij klein was het
leven gered. Aan het eind blijft
ze met hem achter, in alle rust.
Want zo gaat het. Een mens
leert langzaam het leven te be
grijpen en dan gaat'ie dood."
'Gloed' naar de roman van
Sandor Mar ai, dinsdag 29 april
in de Leidse Schouwburg.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Musica ad Rhenum o.l.v. Jed
Wentz, traverso. Gehoord: 16/4, de
Waag, Leiden.
Jed Wentz is een gezellige vertel
ler en een bevlogen musicus. Hij
bespeelt de oude houten traver
so, want zo zei hij onlangs voor
de radio, zo'n moderne dwars
fluit is me te glad, te makkelijk.
Ik wil worstelen met het instru
ment en dat lukt me veel beter
met zo'n 'dwarse' traverso. Ook
in de muziek zoekt hij het grilli
ge, weerbarstige, niet het minst
het virtuoze.
Met de fagottist Yukiko Muraka
mi en de klavecinist Michael
Borgstede vormt hij een trio dat
zich heeft toegelegd op 18e-
eeuwse Italiaanse muziek, met
een snufje Handel. Locatelli, on
der andere violist/uitgever, emi
greerde net als de Amerikaan
Jed Wentz naar Amsterdam. Zijn
Sonata in C is minder lekker ge
schreven voor de traverso dan
Giovanni Platti's Sonate in G,
die veel meer vanuit het instru
ment zelf gecomponeerd is. Van
de basso continuo (fagot en cla-
vecimbel) komt de fagot in deze
sonate meer tot z'n recht In het
andante van Locatelli was de
toch donkere klankkleur maar
nauwelijks te horen.
In Platti's Sonata in G is de over
gang van de barok naar de Em-
pfindsamkeit die wat later aan
het Mannheimer hof floreert, al
duidelijk hoorbaar in het sfeer
volle en lieflijke non tanto ada
gio, waarin de fagot
doordringende tu
voert. Licht en wendba
Wentz in de Siciliana,
transparant in de uitge
versieringen, virtuoos
in het allegro, betove
zend snel, nog steeds
tig in twee variaties op
ta. Niettemin neemt hij
subtiele fraseringen.
Nardini's Sonate in G i
verterend, aangenaam
drie delen. Het largo ki
ning door een delical
vóórdat de golvende
z'n intrede doet. Comp
laatste snelle allegro, n
pige kleine echo's en
houdend preluderen
slotnoot. Wentz spee
nend en kleurrijk.
De clavecimbel is een 1
apart. Michael Borgste
gedreven, zeer muzikal
nist' die zijn stem 00
continuo heel persoo
horen met geraffineert
ten. Bovendien maakt I
gantische toon, soms zi
overheersend. Twee
speelt Borgstede voor
bel solo, waarvan Han
Guerra' (ariabewerkinj
brillant spektakelstuk
maakt.
Geminiani's 'Scottish f
wijsjes waarin de 'goi
vooral wordt tentoi
door gecompliceerd!
ringskunst. Met die k
in elegante klaag
vriendelijke volksdeui
dit trio een sprankelenl
in de Waag af.
