OORLOG IN IRAK
Blair profiteert van snelle afloop oorlog
Tegenstanders van oorlog betogen nu tegen bezetting
Al-Saadi kent de wapengeheimen van Irak
Gevonden krijgsgevangenen
overgevlogen naar Koeweit
Amerikanen veroveren
thuisbasis van Saddam
Moskou steunde tot het
laatst toe Saddam Hussein
maandag 14 april 2oo3
lebben
broer Saddam
jgton - Amerikaanse mi-
hebben een halfbroer
Iraakse president Sad-
iissein in handen. Het is
Ibrahim al-Tikriti, die
in de buurt van de Sy-
grens is opgepakt. Met
ededeling bevestigde
ïerikaanse regerings
naris de geruchten die
ie deden over de aan-
g van Saddams half
nat ban is een van de 52
ran het regime die zijn
imen in het door de
anen vervaardigde
iel met de afbeeldingen
ldam en zijn meestge-
vertrouwelingen. Hij is
iroer van Saddam uit
•ede huwelijk van diens
lebben profiel
Saddam
De Amerikaanse
achten in Irak beschik-
er dè dna-profielen van
a Hussein en andere
kken van het gevallen
bewind om hun identi-
lie van hun resten te
vaststellen. De Ameri-
commandant generaal
Franks heeft dat zon-
!gd.
iotheek in
id gestoken
- De Iraakse Nationale
leek is gisteren door
raars beroofd en in
;estoken. Dit heeft een
»ever van het Franse
reau AFP ter plaatse ge
leerd. De bibliotheek be-
lan buitengewoon kost-
icumenten. Het in 1961
vde, nu in brand gesto
sis van de Wijsheid
evens onderdak aan het
^Nationaal Archief.
menei maant
ue sji'iten
n - De Iraanse geestelijke
lyatollah Ali Khamenei
e Iraakse sji'iten gisteren
nd de wanorde in hun
beëindigen en de leer
islam te volgen om de
liteit na de val van het
I van Saddam Hussein te
ian. Khamenei noemde
Ireigen van mensen en
ren van hun bezit 'een
onde, vooral onder de
i omstandigheden'.
•eits team
oliebrand
koeweit-stad/ap - De zeven
Amerikanen die gisteren na drie
weken krijgsgevangenschap
door Iraakse militairen werden
overgedragen aan Amerikaanse
mariniers, zijn overgevlogen
naar Koeweit. Daar zijn ze me
disch onderzocht. De verplichte
debriefing volgt nog.
De zeven verkeren in goede ge
zondheid, al hebben twee van
hen kogelwonden. De Amerika
nen verklaarden in krijgsgevan
genschap ruw te zijn behandeld,
maar wel medische zorg te heb
ben gehad. Toen de mariniers
hen aantroffen, hadden de ze
ven versleten pyjama's aan.
Onder de zeven bevinden rich
vijf soldaten van een onder-
houdsdivisie die op 23 maart bij
Nasirya door Irak krijgsgevan
gen werden gemaakt nadat ze
een verkeerde afslag hadden ge
nomen. Een van hen is de 30-ja-
rige Shoshana Johnson, de enige
vrouw van het gezelschap. De
overige twee krijgsgevangenen
vormden de bemanning van een
Apache-gevechtshelikopter die
op 24 maart werd neergescho
ten.
Hoe de soldaten precies in Ame
rikaanse handen terecht rijn ge
komen, is onduidelijk. Volgens
woordvoerders van de mariniers
droegen Iraakse soldaten de ze
ven op eigen initiatief over aan
de Amerikanen, in de buurt van
Samarra langs de weg van Bag
dad naar Tikrit. Maar volgens de
majoor die verantwoordelijk
was voor het overvliegen van de
voormalige krijgsgevangenen
naar een door Amerikanen be
heerst vliegveld bij Bagdad, had
den de mariniers de zeven Ame
rikanen gevonden toen ze in
Samarra huizen doorzochten.
De al eerder uit Iraakse krijgsge
vangenschap bevrijde Ameri
kaanse soldate Jessica Lynch is
terug in de Verenigde Staten. Na
te zijn behandeld in een Ameri
kaans legerhospitaal in Duits
land landde de zwaar gewonde
19-jarige zaterdag in gezelschap
van enkele tientallen andere ge
wonde soldaten op een lucht
machtbasis vlakbij Washington,
waar ze in een militaire kliniek
werd opgenomen.
Familieleden die eerder naar
Duitsland waren afgereisd, be
geleidden Lynch op haar reis in
een ambulancevliegtuig van de
Amerikaanse luchtmacht.
Volgens hen heeft de soldate
pijn en gaat ze een langdurige
periode van revalidatie tege
moet, maar zal ze het zeker red
den.
Twee Amerikaanse krijgsgevangenen, slechts gekleed in pyjama, worden naar een vliegtuig gebracht. Foto: AP/Wally Santana
door Louis Burgers
londen - De oorlog in Irak zal nog wel even du
ren, maar voor Tony Blair kon het verloop van
het conflict tot nu toe niet beter zijn. De Britse
premier heeft hoog spel gespeeld. Door de snel
le nederlaag van het Iraakse regime is zijn posi
tie voorlopig onaantastbaar. Partij en volk lijken
te aanvaarden dat de oorlog een afgesloten
hoofdstuk is en dat het leven verder gaat.
De aangekondigde terugtrekking van het vlieg-
dekschip Ark Royal en enkele squadrons
straaljagers en de geleidelijke terugkeer van or
de en rust in Basra en - in mindere mate -
Bagdad vergroten Blair's geloofwaardigheid.
Nog maar weinig Labour parlementariërs blij
ken bereid zich openlijk uit te spreken tegen
diens optreden. De nieuwe Labourvoorzitter
Ian McCartney denkt dat pogingen van afde
lingen om parlementaire voorstemmers te
wippen, gedoemd zijn te mislukken.
Terwijl de eerste gevallen Britse militairen in
middels rijn begraven, lijkt het gevoel toe te
nemen dat de oorlog uiteindelijk toch recht
vaardig was, zoals Blair vanaf het begin heeft
volgehouden. Daar doen de plunderingen en
het geweld waarmee het einde van het regime
van Saddam Hussein werd gevierd, weinig aan
af.
Met president George Bush zal hij nu aan vre
de voor Irak moeten werken. Nog belangrijker
is dat hij, als uitgesproken voorstander van
Europese samenwerking, de relaties met kan
selier Gerhard Schroder en president Jacques
Chirac binnen de EU zal moeten herstellen.
Hij moet Frankrijk en Duitsland tegemoet ko
men, en dat kan hem problemen in eigen land
bezorgen.
De relatie met de EU, en met narrte met de
'angsthazen' (Frankrijk, Duitsland), dreigt de
verdeeldheid in Groot-Brittannië over Europa
alleen maar te verdiepen. Tegenstanders van
de EU zien in het succes van de coalitie tegen
Irak de bevestiging dat Londen zich nauwer
dient te verbinden met de VS.
De nauwe economische betrekkingen met Eu
ropa doen daar niets aan af, vooral niet nu het
aan deze kant van het Kanaal net iets beter
gaat dan op het continent. Voor regelmatige
bezoekers lijkt het er daarnaast op alsof het
Verenigd Koninkrijk, vooral mentaal, elke keer
wat verder van Europa is afgedreven.
Over een aansluiting bij de euro durven op dit
moment zelfs de meest geharnaste voorstan
ders niets te zeggen. Naar verluidt zou ook het
ministerie van financiën adviseren om af te
zien van het beloofde referendum. In ieder ge
val besliste het kabinet dat minister van finan
ciën Gordon Brown over dit heikele punt
moest zwijgen in rijn recente begroting.
Met een enkel wederzijds bezoek of telefoon
gesprek van een half uur kunnen de ver
scheurde relaties nauwelijks worden verbe
terd. Zolang Blair het fundamenteel oneens
blijft met Chirac en Schöder over de rol van de
VS in de komende jaren en over de relatie tus
sen Europa en Washington, kan de breuk niet
echt worden gelijmd.
Blair heeft, nadrukkelijker dan Bush dat deed,
zich uitgesproken voor betrokkenheid van de
VN bij de wederopbouw van Irak. Daar kan
een opening liggen. Niet voor niets kreeg Blair
afgelopen weekeinde nog een telefoontje van
Chirac, waarin deze aandrong op betrokken
heid van de VN bij de benoeming van een tij
delijke bestuurder in Bagdad.
Het geloof in eigen kunnen en de rechtvaar
digheid van een oorlog tegen Saddam Hussein
hebben Blair een statuur in eigen land ver
schaft die te vergelijken is met die van rijn
voorganger Margaret Thatcher na de herove
ring van de Falklands. Het leverde haar, tegen
alle verwachtingen in, een verkiezingsoverwin
ning op.
Blair is nog een aantal jaren verwijderd van de
volgende verkiezingen. Hij mag hopen dat de
Britse economie in de tussentijd niet sterk ver
slechtert. Sinds de nederlaag van George Bush
sr.vader van de huidige president, tegen Bill
Clinton in 1991, weten we dat de kiezer snel
vergeet en liefst stemt op basis van de inhoud
van rijn portemonnee.
it - Koeweitse brand
den hebben gisteren de
oliebrand in het Iraakse
ieila-veld geblust, net ten
in van de grens met Koe-
en Amerikaanse leger
eerder zei dat de coali-
pen nu alle duizend
n in de olievelden van
ak onder controle heb-
et Koeweitse team was in
etrokken bij het blussen
ikken van ruim 730 bran-
oliebronnen in Koeweit,
en aangestoken door
trekkende Iraakse bezet-
nje wijst zeven
omaten uit
- Spanje heeft gisteren
Iraakse diplomaten tot
aae non gratae' bestem-
i gelast binnen drie et-
het land te verlaten. Vol-
en woordvoerder van het
erie van buitenlandse za-
Spanje volgens diploma-
onventies niet verplicht
sluit toe te lichten. De
ikgelastigde, Abdela-
fcsein, is niet uitgewezen
imbassade hoeft even-
-sluiten, aldus de Spaan-
irdvoerder.
sl in Jemen
r diplomaat
De regering van Jemen
[isteren besloten politiek
verlenen aan de ambas-
van Irak bij de Arabische
lohsen Khalil. Khalil, die
92 tot 1997 ambassadeur
en is geweest, had een
k om asiel ingediend na
ame van Bagdad op 9
Shalil, die rijn huidige
uitoefende in de Egypti-
oofdstad Caïro, wordt
i een etmaal in de Jeme-
hoofdstad Sanaa ver-
londen-parijs-berlijn/
anp-dpa-rtr - Tienduizenden
vredesactivisten rijn zaterdag de
straat opgegaan in een aantal
Europese hoofdsteden, maar
ook in de Verenigde Staten, In
dia en Bangladesh waren beto
gingen. In de meeste plaatsen
was het thema niet langer de
oorlog tegen Irak, maar de be
zetting van dat land door de
Verenigde Staten en hun bond
genoten.
In Nederland bleef het slechts
beperkt tot een paar honderd
demonstranten in Amsterdam
en Rotterdam en een handjevol
mensen in Heerlen. In Rotter
dam was de sfeer bij de demon
stratie, die vertrok van het
Schouwburgplein, af en toe
grimmig. In de Maasstad waren
maar een paar honderd mensen
opgekomen. Onder hen bevon
den zich aanhangers van de
Arabisch Europese Liga (AEL)
en de stichting Al Aqsa. De le
den van de AEL vroegen zich af
wie het volgende slachtoffer
wordt van de Amerikaanse 'oor
logszucht'. „Waar stopt de
agressie van de VS?" De leuzen
in Rotterdam waren politiek ge
tint. „Naar de hel met Israël."
Op het Amsterdamse Museum
plein was zaterdag een demon
stratieve kranslegging. Voor een
symbolische omsingeling van
het Amerikaanse consulaat wa
ren te weinig mensen op de
been gekomen. Het werd voor
de ruim honderd demonstran
ten dus een wandelingetje om
het consulaat.
Slechts 20.000 mensen kwamen opdagen op de oorlogsdemonstratie in Londen. Foto: AP/Sean Dempsey
Wiebe de Lange van het organi
serende Amsterdams Platform
voor de Vrede verbaasde zich
niet over de geringe opkomst.
„Het ging hier niet om een lan
delijke demonstratie, zoals een
paar weken geleden toen tien
duizenden mensen hier op het
Museumplein demonstreer
den." Volgens hem was de kort
durende actie ook zeker geen
mosterd na de maaltijd. „Wat
we horen over de chaos in Bag
dad is verschrikkelijk. Het lijkt
erop dat de Amerikanen een be
zettende macht worden."
In andere steden in de wereld
was het aantal betogers minder
dan de organisatoren hadden
verwacht en ook minder dan tij
dens de demonstraties in de af
gelopen weken.
„Het is goed dat Saddam weg is,
maar wij mogen niet vergeten
dat deze oorlog illegaal is en dat
die wordt gevoerd zonder toe
stemming van de Verenigde Na
ties. Het is een zeer gevaarlijk
precedent van preventief aan
vallen", zei de Pakistaanse poli
ticus en voormalig internatio
naal cricketer Imran Khan zater
dag in een toespraak tot demon
stranten in Hyde Park in Lon
den. Hij zei dat geen enkel land
'rechter, jury en beul' mag rijn.
Volgens de organisatoren waren
in Londen 100.000 mensen de
straat opgegaan, maar de politie
hield het op 20.000. In Parijs tel
de de politie 11.000 betogers en
in Berlijn 15.000. In de Italiaanse
hoofdstad Rome telden de orga
nisatoren honderdduizenden
deelnemers, maar de politie
kwam niet verder dan 50.000.
Ook in de Spaanse stad Barcelo
na liepen de schattingen uiteen:
de politie telde 25.000 deelne
mers en de organisatoren onge
veer 200.000. In de hoofdstad
Madrid waren volgens de orga
nisatoren 300.000 Spanjaarden
op de been, maar volgens de
politie 5000.
In de Bengalese hoofdstad Dha
ka en in de Indiase havenstad
Calcutta lag het aantal demon
stranten ook op enkele tiendui
zenden. In Dhaka zagen de
deelnemers hoe poppen ver
brand werden die de Ameri
kaanse president Bush en de
Britse premier Blair voorstelden.
In Calcutta (India) vormden
15.000 personen een menselijke
ketting rond de Amerikaanse en
de Britse ambassade.
In de Amerikaanse hoofdstad
Washington betoogden onge
veer 10.000 Amerikanen tegen
de oorlog en ook tegen de ver
meende pro-Bush-berichtge-
ving van Fox News, The Was
hington Post en The New York
Times.
Het kwam tot opstootjes tussen
de massaal aanwezige politie en
de betogers. Een klein aantal de
monstranten werd gearresteerd.
In de Canadese steden Montreal
en Toronto gingen ook duizen
den de mensen de straat op.
bagdad-tikrit/anp-afp - Ameri
kaanse legereenheden hebben
vanochtend het centrum van Ti
krit, de geboorteplaats van Sad
dam Hussein in handen gekre
gen. Volgens journalisten ter
plaatse is de situatie er kalm.
Iraakse soldaten en een groot
deel van de inwoners rijn de
stad ontvlucht. In buitenwijken
zou nog worden geschoten, mo
gelijk door inwoners die zich
muiters van het lijf proberen te
houden.
Als de val van Tikrit wordt be
vestigd, komt na 26 dagen oor
log een definitief einde aan het
bewind van Saddam Hussein.
Tikrit was de laatste grote Iraak
se stad die nog niet in handen
van de Amerikanen was.
De jacht op Saddam Hussein en
rijn getrouwen gaat echter door.
Van de ex-dictator ontbreekt
voor zover bekend nog ieder
spoor. Ook richten de Amerika
nen hun pijlen steeds meer op
Syrië. Het buurland van Irak zou
leden van het regime opvangen
en volgens de Amerikanen che
mische wapens hebben.
Maandagochtend stonden ver
schillende Amerikaanse tanks in
het centrum van Tikrit. Volgens
een Amerikaanse sergeant ont
moetten rijn eenheden geen te
genstand toen ze de stad bij het
ochtendgloren binnenreden.
Een woordvoerder van het Ame
rikaanse centrale commando er
kent dat Amerikaanse militairen
in Tikrit staan en dat ze 'geringe
tegenstand' hebben ondervon
den. Hij weigert te zeggen dat de
stad is gevallen of helemaal on
der controle van de Amerikanen
staat.
Bij hun opmars naar Tikrit stuit
ten de Amerikanen gisteren nog
op onverwacht hevig verzet
Volgens lokale leiders dachten
de inwoners van de stad dat rij
werden aangevallen door de
Koerden. „Wij hebben geen pro
blemen met de Amerikanen."
De plaatselijke krijgsheren pro
beerden nog te onderhandelen
over de overgave van de stad,
maar die besprekingen rijn vol
gens Arabische media mislukt.
In de hoofdstad Bagdad probe
ren de Amerikanen ondertussen
met behulp van Iraakse politie
mannen de rust te herstellen.
Gezamenlijke patrouilles moe
ten een einde maken aan de da
genlange anarchie en chaos.
Zaterdag meldden zich een
groot aantal sollicitanten. Die
worden uitgebreid onderzocht
omdat de Amerikanen geen le
den van de voormalige geheime
dienst of elite-eenheden accep
teren.
door Patrick Selbach
Rijswijk - Met de onverwachte
overgave zaterdag van Amir
Hamudi Hasan al-Saadi hebben
de Amerikanen plotseling een
sleutelfiguur van het omstreden
Iraakse wapenprogramma in
handen. De 'wetenschappelijk
adviseur' van president Saddam
Hussein hield zich volgens in
lichtingendiensten vele jaren
bezig met onder meer de ont
wikkeling van Iraakse biologi
sche en chemische wapens.
Al-Saadi, die de militaire rang
van generaal heeft, maakte za
terdag in een vraaggesprek met
de Duitse zender ZDF alvast
duidelijk dat rijn land geen
massavernietigingswapens meer
heeft. Voor de Amerikaans-Brit
se aanval op rijn land was dan
ook geen enkele grond, aldus de
in Groot-Brittannië opgeleide
chemicus. Hij heeft bovendien
ook geen idee waar rijn baas
Saddam Hussein is.
Al-Saadi, getrouwd met een
Duitse vrouw en woonachtig in
Bagdad, heeft de afgelopen
twintig jaar een belangrijke rol
gespeeld in het omstreden
Iraakse wapenprogramma. De
voormalige minister van militai
re industrialisatie was onder
meer direct betrokken bij het
ontwikkeling van wapens tijdens
de oorlog met Iran in de jaren
tachtig. Ook bij de modernise
ring van de Iraakse scud-raket-
ten speelde hij een rol, zo stellen
defensiedeskundigen.
Na de Golfoorlog van 1991 heeft
al-Saadi volgens de VS gezorgd
voor een hervatting van de wa
penontwikkeling. Onder ande
ren tegen de Amerikaanse zen
der ABC zei al-Saadi eerder dat
juist na die oorlog is besloten tot
ontmanteling van het program
ma. Begin dit jaar ontkende al-
Saadi overigens dat het regime
verantwoordelijk was voor een
gifgasaanval op Iraakse Koerden
in 1988, een van de dieptepun
ten van Iraks recente geschiede
nis. „De Koerden rijn nooit ver
gast door onze regering", zei hij
in januari tegen ABC.
De presidentieel adviseur is
door de VS geplaatst op een za
terdag verspreide lijst van de 52
meest gezochte leden van het
Iraakse regime. Al-Saadi vindt
zichzelf overigens niet behoren
tot de 'Iraakse top'. „Ik ben een
technisch persoon, een techno
craat en niet iemand die in de
politieke hiërarchie staat", aldus
de Irakees in januari.
Naar eigen zeggen hebben zo
wel Amerikaanse als Britse func
tionarissen gepoogd hem voor
de jongste oorlog te laten over
lopen. Al-Saadi heeft dat nooit
overwogen. „Ik heb een familie,
een uitgebreide familie, alle al-
Saadis, een hele stam. Daar wil
ik rijn als Irak wordt aangeval
len."
Al-Saadi stond voor de jongste
oorlog geregeld in contact met
buitenlandse functionarissen als
contactpersoon voor de VN-wa-
peninspecteurs en als de facto
woordvoerder van Saddams re
gime. Hij verdedigde steeds de
door Irak gewenste aanwezig
heid van een staatsvertegen-
woordiger bij gesprekken tussen
de VN en Iraakse wetenschap
pers.
Hij trok ook fel van leer tegen
beschuldigingen van de VS over
vermeende banden tussen Irak
en het terreurnetwerk al-Qaeda.
De Amerikaanse bewijsvoering
tegen Irak werd door al-Saadi
afgewimpeld. De Irakees repte
van 'gefabriceerde leugens' die
alleen dienden om de VS een
'vals motief te geven rijn ge
boorteland aan te vallen.
De presentatie van de Ameri
kaanse minister Powell in de
Veiligheidsraad, bedoeld om het
gevaar van Irak aan te tonen,
deed al-Saadi af als een 'show
vol waanzinnige veronderstel
lingen'.
Met alleen een sporttasje in rijn
hand verliet Al-Saadi zaterdag
zijn huis in de Iraakse hoofd
stad. Hij schakelde een Duitse
tv-ploeg in om alles te filmen en
Al-Saadi was een van de mensen
die op het kaartspel stond dat de
Amerikanen gemaakt hadden
voor het opsporen van hoogge
plaatste Irakezen. Foto: AP
rijn 'veiligheid te garanderen'.
Intussen is al-Saadi in Ameri
kaanse detentie geplaatst. „Jullie
zullen nog wel zien dat ik altijd
de waarheid heb gesproken",
zei hij kort voordat hij in een,
Amerikaans legervoertuig werd
afgevoerd.
londen/gpd - Tot het laatste toe
steunde Moskou het bewind in
Bagdad. Zo zouden nog in sep
tember vorig jaar agenten van
de Iraakse geheime dienst, de
Moekabarat, een opleiding heb
ben gevolgd in Moskou. Britse
journalisten in Irak vonden in
het hoofdkwartier van de
Moekabarat in Bagdad versla
gen en foto's van de opleiding
van agenten aan het Speciale
Trainingscentrum in Moskou.
Ook zou de Russische regering
voorafgaand aan de oorlog op
grote schaal geheime informatie
hebben doorgespeeld aan Sad
dam Hussein.
Volgens het verslag in het Britse
zondagsblad The Observer blijkt
dat het Iraakse bewind dossiers
en computers met gegevens
over massavernietigingswapens
wist te verbergen. De verslagge
ver vond in het hoofdkwartier
van de Moekabarat notities
waarin veiligheidsagenten op
dracht kregen de dossiers en de
apparaten mee naar huis te ne
men. Dat gebeurde kort voordat
de VN-inspecteurs in Bagdad te
rugkeerden. Ook zou de agenten
rijn opgedragen de inspecteurs
vriendelijk te benaderen en
goed op hun woorden te letten.
Het verslag laat in het midden of
de inspecteurs de betrokken
dossiers en computers alsnog
wisten te traceren. Het toont wel
aan dat het Iraakat bewind er
alles aan gelegen was de inspec
teurs een rad voor ogen te draai
en. Er werd voorts nadrukkelijk
voor gewaarschuwd dat de in
specteurs op een onverwacht
moment binnen konden vallen.
The Sunday Telegraph meldt dat
Saddam Hussein onder meer
door de Russen vergaarde gege
vens kreeg over telefoonge
sprekken die de Britse premier
Tony Blair voerde met rijn Itali
aanse collega Silvio Berlusconi.
Moskou hield de Iraakse leider
voorts op de hoogte van Russi
sche wapenverkopen.
Vorige maand zeiden de VS dat
met Russische hulp stoorzen
ders rijn gebruikt die geleide
bommen van hun baan moes
ten brengen. De Russen ontken
den.
