'Eens komt de dag dat je wordt gebeten'
MEDIA
rerschil tussen droom en daad
'Ik hóór thuis in Israel'
3Balen dat Henk Westbroek weg moet3
Fans willen
Kl-Sahaf als
ommentator
fan de BBC
demol en
eworks grote
ns op soap
Jake Willers' liefde voor mestkevers, bloedzuigers en spinnen
hdc 648
zaterdag 12 april 2003
^ersum/mediaredactie -
is al een paar dagen stil
d de Iraakse minister van
jrmatie Mohammed Sa-
Al-Sahaf. Tot groot ver-
it van zijn fans. Die zijn
i actie gestart om de BBC
lewegen hem als com-
ntator in dienst te nemen,
iaeed Al-Sahaf het ooit tot
[imentator zal schoppen,
laar zeer de vraag. Voorlo-
is het zelfs onduidelijk of
minister van Informatie
wel in leven is. Vast staat
hij wel over talent he
ilet. De man heeft zich zo-
in de Arabische als Wes-
wereld razend populair
laakt door de Amerikaan-
in Britse troepen uit te
elden voor alles wat min-
fraai is. Ook hield hij stug
dat het Iraakse regime
twinning op overwinning
Icte terwijl op de achter-
ad de in Bagdad opruk-
de Amerikaanse troepen
oren waren.
de website petitiononli-
:om hadden zich gisteren
ïonderd mensen gemeld
in Saeed Al-Sahaf een
de BBC-commentator
Handige zakenlieden
ben inmiddels een T-shirt
taakt met de beeltenis van
iahaf en de tekst 'We are
ontrol'. Voor vijftien Brit-
londen (zo'n 25 euro) is
T-shirt te bestellen. Via
itball365.com hebben al
;r dan 2.500 mensen het
nood aangeschaft.
isum/anp - Tv-producen-
Indemol en Eyeworks ma
de meeste kans om een
ve weekeindeserie voor de
iepen op Nederland 2
0, TROS, BNN) te maken,
in met IdtV zijn zij de enige
jcenten die nog in de race
jm de lucratieve opdracht
»n te halen. Dat bleek giste-
iit een beslissing van de
epen.
■ndemol zijn twee concep-
jeselecteerd en van Eye-
5 en IdtV allebei één. In to-
neemt de omroepleiding
deeën nader onder de loep.
at Endemol (John de Mol)
iyeworks (Reinout Oerle-
hebben afgesproken sa-
te werken - mocht een van
ie opdracht binnenhalen -
in zij nu de meeste kans op
ipdracht. De klus is de
ste sinds de afgelopen vijf
In de afgelopen maanden
den zich veertien tv-produ-
m bij de omroepen. Rond
pei volgt het definitieve be-
In oktober moeten de op-
ïs beginnen, waarna de se-
inaf januari 2004 op de buis
n moet zijn.
RADIOGEZICHT
Heiligste stukje grond, De Tempelberg, centraal in film Lindwer
door Monique Brandt
amsterdam - Hij is weer even te
rug. Willy Lindwer (1946) reist
vrijwel voortdurend heen en
weer tussen zijn woonplaatsen:
het stille Amstelveen en hectisch
Jeruzalem, waar hij op steen
worp afstand van de oude stad
een appartement bezit. Nu
scharrelt hij rond in het met
boeken volgestouwde kantoor
onder zijn riante woning aan de
Amstel, waar ook zakenpartner-
/joumalist Bernard Hammel-
burg aan het werk is.
Over een week of twee vliegt hij
wederom naar Jeruzalem, de
stad die de hoofdrol speelt in
zijn tweedelige serie De Tempel
berg is van mij, die de komende
twee maandagavonden bij de
NCRV te zien is. In de films gaat
Lindwer uitgebreid in op het
diepgewortelde, eeuwenoude
conflict rond misschien wel het
heiligste stukje grond op aarde:
de Tempelberg. Voor moslims is
het de derde heilige plaats na
Mekka en Medina, voor christe
nen is het de plaats waar Jezus
vaak kwam bidden en joden be
schouwen de heuvel als het hei
lige der heilige: de plek waar de
Tempel heeft gestaan.
Nu is de heuvel vooral een slag
veld waar al heel wat bloed is
vergoten en het symbool van de
diepe kloof tussen de verschil
lende culturen. Het geweld rond
het brandpunt waar in 2000 de
tweede intifadah uitbrak, is
voorlopig niet ten einde, zo luidt
de trieste conclusie na het zien
van de films.
Persoonlijk
De film is de laatste toevoeging
aan het rijke oeuvre van Lind
wer, dat inmiddels tientallen
films en documentaires omvat.
Films over onderduikers, over
joodse oorlogspleegkinderen,
over de Joodse raad, een met
een Emmy bekroonde film over
het leven van Anne Frank en
haar familie in Auschwitz, over
'zijn' Israël, maar ook realityse-
ries zoals die over het reilen en
zeilen in de rechtbank. In ieder
geval onderwerpen waarbij de
zwarte kant van de mensheid in
meer of mindere mate aan het
licht komt.
Voor de cineast was De Tempel
berg vooral een logische samen
smelting van zijn werkwijze en
zijn activiteiten in Israël. „Ik
maak al jaren films die te maken
hebben met mijn eigen joodse
identiteit, dingen die mij per
soonlijk raken: joodse en chris
telijke religie, de holocaust, de
oorlog. Wat Israël betreft: ik
kom er al sinds de jaren zestig.
In 1995 maakte ik een driedelige
film over Jeruzalem ten tijde van
de moord op Rabin. Ik woonde
toen al in Jeruzalem, en kwam
er achter dat die Tempelberg
een essentieel element is in de
stad. Zonder Tempelberg zou er
geen Jeruzalem zijn."
Op dat moment werd het idee
geboren later nog eens nader in
te gaan op de problematiek
rond de Tempelberg. Het om
streden bezoek in september
2000 van de toenmalige opposi
tieleider Sharon aan de heilige
plek en het daardoor opnieuw
opgelaaide geweld, zorgde er
voor dat Lindwer kort daarna
startte met de uitwerking.
Jeruzalem beschouwt Lindwer
als zijn 'thuis'. „Ik heb hier geen
wortels. Ik ben in Amsterdam
geboren, maar dat is het dan.
Mijn ouders zijn voor de oorlog
uit Polen gevlucht en in Amster
dam terecht gekomen. Na de
oorlog waren mijn ouders gefo
cust op Israël. Ik voel me er erg
op mijn gemak en vind het er
heerlijk. Mijn liefde voor het
land, het heilige land, stijgt ver
boven de politieke situatie uit. Ik
zit er niet vanwege Sharon of
Arafat, ik hóór thuis in Israël."
In dat land werkt Lindwer al
weer aan nieuwe projecten. Zo
is hij bezig met een film over Jit-
zhak Rabin, niet als staatsman
of strateeg, maar als amateurfil
mer. Rabin was een verwoed
filmer. Ik heb de beschikking
over zijn 8 mm-archief, een
schatkamer aan materiaal dat
een beeld geeft van de jaren zes
tig door zijn ogen."
Mythe
Verder komt er een tweedelige
serie over de vraag waarom er
vanuit Nederland tijdens de
oorlog zoveel joden zijn gede
porteerd. „Lang heerste de my
the dat Nederland zo goed was
geweest voor de joden. Nu ko
men we er achter dat het wel
meeviel met die 'hulp' die joden
werd geboden. Een aantal be
langrijke vragen is gewoon nooit
beantwoord: hoe zit het met de
roof van joods geld en bezittin
gen, waarom zijn de terugbeta
lingen nooit fatsoenlijk geregeld,
hoe kan het dat de overlevenden
uit de concentratiekampen zo'n
derland is minder maakbaar dan we graag denken
bosch - Het geloof in de
baarheid van de samenle-
is na Fortuyn helemaal te-
De VPRO liet zich inspire-
loor dit- typisch Nederland-
igrip. Onder de titel Maak-
[Nederland zendt Tegen-
Vanaf morgen een vierluik
Ie eerste twee afleveringen
en er meteen goed in: het
iiment met de opvang van
terjarige asielzoekers
's) in campus Vught.
przoek van de Tweede Ka-
wordt in Vught gekeken
een menselijk, maar hard
ïeleid uitpakt gericht op de
Menselijk, omdat de jon-
ngens en meisjes tot hun
iende verjaardag in Neder-
ÏÏiogen blijven en ook nog
opleiding krijgen. Hard,
it ze daarna echt terug
en naar het land van her-
it. De kinderen wonen in-
in een kamp. In het geval
(ught liever aangeduid met
'oord campus.
unentaire-maakster Sarah
kreeg, als enige journalist,
ms binnen de hekken van
'ampus een antwoord te
ïn op de vraag of deze
van de Tweede Kamer ook
elijkheid is geworden. We-
ng volgde ze alle verwikke-
n. vanaf het moment dat
vorig jaar de onvrede onder
na's opborrelde - en het af-
I begint - tot de dramati-
finale waarin de eerste
ng campusbewoners mas-
ïn voorgoed het kamp ver-
tweedelige documentaire
geen compleet beeld en
plfs wat onevenwichtig. De
keer en scholing van de
bekers, twee wezenlijke
Scène uit het vierluik Maakbaar Nederland.Foto: VPRO
elementen van het campusmo
del, worden amper belicht. Toch
is het beeldverslag nauwelijks
minder dan een juweeltje. Er
ontrolt zich een beeldverhaal
dat van begin tot het einde
boeit. Zonder vragen of inter
views, slechts begeleid door een
beknopte gesproken introductie
en een enkele toelichtende zin.
Niets is zo indringend en gena
deloos als de kale werkelijkheid.
Met dank aan de gebeurtenis
sen. Die waren spannend ge
noeg.
Het verhaal toont de botsing
tussen twee werelden. We zien
de ama's, die een boodschap
hebben gekregen die ze niet ho
ren willen - je moet terug - en in
een keurslijf worden gedrukt
van allerlei absurde regeltjes dat
hen tegenstaat. We zien hun la
cherig ongeloof om de vernede
rende en absurde trekken van
een bedacht systeem. Hoe ze de
kont tegen de krib gooien en
feilloos de zwaktes en tegenstrij
digheden blootleggen van een
star regime en zijn onwennige
uitvoerders. Ze wurmen een
voet tussen de deur en drukken
door.
Het levert pijnlijke en hilarische
scènes op. Zo wordt een vreug
devolle promotie van ama's op
touw gezet - meer vrijheidrood
shirt - maar haken de feestvar
kens bokkig af. Later wordt een
clubje dat zich aan het oproer
onttrekt opzichtig beloond met
snacks: een bak frikadellen, ook
voor de moslims, die als sigaren
worden 'opgestoken'.
Meer nog dan over de ama's
gaat de documentaire over de
uitvoerders van wat in Den
Haag is bedacht: de leiding van
de campus, de coaches, hun co
ördinatoren en de voogdij-in
stelling Nidos, die formeel het
gezag voert over de ama's. Over
hun krampachtige geworstel
met regels en methodiek (een
dag slecht scoren: 7 eurocent
boete), hun gestuntel in de
communicatie met de ama's,
hun machteloosheid en soms
totale paniek.
De beelden worden ontluiste-
In de serie Insects of Heil wil Jake Wilier juist de schoonheid en het nut van insecten laten zien. Zoals van
Sheila, zijn Chileense vogelspin. Foto: National Geographic Channel
door Monique Brandt
hilversum - Mestkevers, kakker
lakken, schorpioenen, bloedzui
gers, muskieten, duizendpoten,
krabben, vogeletende spinnen:
voor de Brit Jake Willers kan een
beest niet geleedpotig genoeg
zijn. Waar een ander een hevige
passie voelt opvlammen bij een
spelletje voetbal, een schilderij
van Jackson Pollock of het aan
schouwen van een Belle de Lond-
res theeroos, voelt Willers zich
zelf opbloeien bij het zien van al
lerhande kruipend of vliegend
gedierte.
Als presentator van Insects from
Hell, vanaf vanavond wekelijks
te zien bij National Geographic
Channel, laat hij kijkers op aan
stekelijke wijze meedelen in de
passie die hij als jongetje al
koesterde. „Terwijl ik met wor
men en mieren in de modder
speelde, trapten de andere kin
deren ze dood", aldus Willers, in
het dagelijks leven directeur van
het Shepreth Wildlife Park, even
buiten Cambridge en erkend
deskundige op het gebied van
insecten.
Het park werd in de jaren ze
ventig opgezet door zijn vader.
Aanvankelijk was het een die
renopvang, en waren er geiten,
schapen en andere boerderijdie
ren te vinden. Nadat het werd
opengesteld voor publiek werd
het aanbod drastisch uitgebreid.
Nu herbergt het natuurpark
tweeduizend dierensoorten, va
riërend van Bengaalse tijgers,
poema's, lynxen, grijze wolven
tot wasbeertjes, vogels, slangen,
reptielen en natuurlijk insecten.
„In feite ben ik opgegroeid tus
sen de dieren", aldus Willers,
die niet bij zijn vader woonde,
maar wel regelmatig in Shepreth
te vinden was. „Ik woonde bij
mijn moeder en zij was al even
dol op dieren. Het huis was be
volkt door slangen, schorpioe
nen, tarantula's, gekko's. Op
mijn vijfde had ik een spin als
huisdier, toen ik elf jaar was had
ik een keizerschorpioen. Mijn
lievelingdier was Tina, een hert
dat een ongeluk met ene auto
had overleefd en daardoor twee
gebroken poten had opgelopen.
Het ene kind heeft een hond, ik
had Tina."
Zijn dierenliefde ging overigens
niet helemaal over rozen. Op
zijn vijfde werd hij in zijn knie
gebeten door een leeuwenjong
in het circus die onder de ban
ken ronddoolde, op zijn dertien
de werd hij aangevallen door
een honingbeer. Tijdens tv-op-
namen werd hij in zijn wang ge
beten door een boa constrictor
die als een levende sjaal om zijn
nek hing, tot hij in paniek raakte
toen een cameraman iets te
dichtbij probeerde te komen.
Een jachtspin beet hem in zijn
voet en nog onlangs, tijdens de
opnamen, werd hij aangevallen
door een spin met voor een spin
reusachtige kaken.
„Tja, zulke dingen gebeuren als
je met dieren werkt", zegt Wil
lers nonchalant. „Eens komt de
dag dat je wordt gebeten, daar
valt niet aan te ontkomen. In
feite valt het nog mee, als je be
denkt met hoeveel gevaarlijke
dieren ik dagelijks te maken
heb. Ik hou altijd maar in mijn
achterhoofd dat de dieren er
niets aan kunnen doen, het is
zeg maar niet persoonlijk. Er
wordt soms gesold met dieren
en dat is hun enige vorm van
verdediging."
Schoonheid
In de serie Insects from hell zien
we Wilier rondreizen door Euro
pa en het Krugerpark in Zuid-
Afrika, waar hij op zoek gaat
naar allerlei vreemde, bizarre,
bijzondere insecten. „De pro-
grammatitel bekt lekker, maar in
feite wil ik juist de schoonheid
en het nut van insecten laten
zien. Insecten zijn vreselijk be
langrijk voor het hele eco-sys-
teem. Zonder insecten waren
we nergens. Daarbij zijn ze vaak
ook nog eens verbluffend mooi,
met prachtige kleuren, ingeni
euze schilden en prachtige vor
men. De meeste mensen lopen
met een grote boog om een kak
kerlak of mestkever heen, ook al
door al die films en series waar
in insecten als dodelijke mon
sters worden neergezet. Als je ze
van dichtbij bekijkt zie je juist
hoe prachtig ze zijn. Ik hoop dat
ik mensen zo van hun angst
voor insecten kan afhelpen'.'
Niet alle scènes helpen daar aan
mee. Zo zien we Willers afdalen
in een grot vol gevaarlijke viool-
spinnen. Zij dragen een gif met
zich mee dat menselijk weefsel
aantast. Eén beet veroorzaakt
vreselijke wonden. Op een an
der moment zien we hoe de
spinnendeskundige door een
onhandige manoeuvre een spin
kwijtraakt die hem vervolgens
tracht te bijten. „Dat was een
enorme tegenvaller. Twee we
ken waren we op zoek naar dat
dier, tot we er eindelijk één von
den. En toen ontsnapte hij ook
nog. Dat is het probleem met in
de natuur filmen. Zit je urenlang
in een moeras in Louisiana om
eén bepaald soort muskieten te
filmen, houdt de camera er mee
op. Kapot. Of de camera werkt
en dan zijn er problemen met
het geluid, nét op het moment
dat je op een zeldzame kakker
lak stuit. Die blijft natuurlijk niet
op je wachten. Maar dat maakt
h^t ook weer erg spannend, je
zult het zien."
Insects from Hell, vanavond om
19.00 uur via National Geo
graphic Channel.
kille ontvangst kregen? Hoe kon
het allemaal gebeuren? Die vra
gen laten me niet los. Het is alle
maal natuurlijk ook tamelijk re
cent. Wat is nu vijftig, zestig
jaar? Er zijn nog steeds heel veel
mensen in leven die slachtoffer
waren."
Zelf stelde hij zich die vragen al
in de jaren zestig, als student
van de Amsterdamse filmacade
mie. Lindwer, opgegroeid in een
traditioneel joods huishouden
dat scherp was getekend door
de oorlog, debuteerde nog tij
dens zijn studie met een - nooit
vertoonde - film over de rol van
de Nederlandse politie in bezet
tingstijd. Het ging om een ge
dramatiseerd deel - met hoofd
rollen voor Rutger Hauer en
Maxim Hamel - en een docu
mentaire.
„Ik ga altijd uit van mezelf met
filmen. Mijn ouders die onder
gedoken zaten, mijn familie die
verraden is en weggevoerd en
nooit meer teruggekomen. Mijn
vader is zijn hele familie in de
oorlog verloren, mijn moeder
ook. Ik ben er mee opgegroeid,
met oorlog, het ligt heel dichtbij.
Het houdt me enorm bezig. Die
oorlog gaat eigenlijk nooit over.
Ik heb gelukkig mijn films om
me in te uiten."
De Tempelberg is van mij,
maandag 14 en 21 april in
NCRVs Dokument, 23.00 uur op
Nederland 1.
Naam: Hadassah de Boer
Leeftijd: 32
Radioprogramma: TROS Muziekcafé
Zender: Radio 2
Altijd al bij de radio willen werken?
Ik had nooit zo'n beeld van wat ik wilde. Ik
heb Frans en Culturele studies gedaan. Met
Frans heb ik nooit wat gedaan. Mijn Frans is
gênant voor iemand die het gestudeerd
heeft. Het leek me wel leuk om op een cul
tuurredactie te werken. Zo ben ik voor mijn
stage bij AT5 terechtgekomen. Daar ben ik
ook tv-programma's gaan presenteren.
Hoe ben je bij de radio terechtgekomen?
De TROS belde me vorige zomer op of ik
Muziekcafé wilde presenteren. Ik heb met
een ja gezegd maar moest wel eerst nog
even bevallen. Ik was toen hoogzwanger.
Waarom ze mij wilden weet ik eigenlijk niet.
Ik denk dat ze me kenden van AT5 of van
RTL 4 waar ik 8 afleveringen van een talk
show heb gedaan met Sylvana Simons.
Radio-cv?
TROS Muziekcafé is mijn enige programma
op de radio tot nu toe.
Wat herinner je van je allereerste uitzending?
Dat het ontzettend moeilijk was om de goe
de toon te vinden. Dat viel me vies tegen. En
ik wist niet hoe je een plaat moest aankon
digen. Ik had geen enkele radio-ervaring. Ik
had van tevoren maar één keer geoefend
met jingles enzo.
Wat is leuk aan radiomaken?
De directheid is leuk. Net als live-tv. Radio is
ontspannender om te maken dan tv waar je
ook nog eens op drie camera's moet letten.
Radio is luchtiger en vrijer dan tv. Laatst
belde iemand op het laatste moment af om
dat zijn vrouw aan het bevallen was. Dat los
je op de radio dan makkelijk op door een
extra plaat te draaien.
Hadassah de Boer. Foto: TROS
Is radiomaken moeilijk?
Ja, het komt helemaal op je stem aan. Als je
op televisie je zin niet afmaakt, kun je met
gebaren nog wat. Op de radio moet je heel
goed formuleren. Ik ben nog wel eens wat
warrig. En ik merk nu ik radio maak dat ik
bepaalde stopwoordjes heb. Nee, ik zeg niet
welke. Dan gaat iedereen daar op letten. Het
gaat al beter. Ik werk er aan.
Wat voor presentator ben je?
Ik ben in eerste instantie journalist en inter
viewer. Ik ben geen entertainer. Als ik mijn
collega Daniël Dekker in zijn programma
hoor zeggen dat de TROS-vlag weer lekker
staat te wapperen dan klinkt dat heel nor
maal. Dat past bij hem. Maar als ik aan het
begin van mijn programma zeg dat er weer
lekker veel mensen in de studio zitten, dan
voelt dat al heel gek aan.
Heb je een ritueel tijdens het presenteren?
Nee daar waak ik voor. Straks kan ik niet
meer goed presenteren als dat of dat er niet
is. Ik heb wel een gewoonte en dat is dat ik
altijd zit te schrijven als een band aan het
spelen is.
Word je wel eens herkend aan je stem?
Als ik word herkend is het door mijn tv-pro-
gramma's.
Luister je zelf veel naar de radio?
Ja, altijd en overal. In de keuken, in de auto.
Als ik thuis kom gaat meteen de radio aan.
Ik sta er mee op, maar ga er niet mee naar
bed. 's Avonds gaat de buis aan. Dat moet ik
ook allemaal bijhouden. Ik luister naar Ra
diol, 2 of 3. Commerciële zerrorers volg ik
niet. Dat heeft niets met de zenders te ma
ken maar met het feit dat ik er geen tijd voor
heb.
Favoriete programma?
Ik vind veel programma's leuk. De TROS
Nieuwsshow, Radio 1 Journaal, Spijkers met
Koppen en Henk Westbroek op 3FM. Ik
vind het echt balen dat hij weg moet. Hij
weet veel van muziek. Nu moeten het in
eens allemaal cabaretiers zijn.
Met welke muziek zou je stiltes opvullen?
David Bowie en Red Hot Chilli Peppers.
Voor welk programma zou de je overstap
naar tv maken?
Ik presenteer nu al tv-programma's bij AT5
en BVN-tv. Een mediaprogramma als De
Gids zou ik wel willen doen.
Susanne van Velzen
Willy Lindwer: „Ik heb hier geen wortels. Ik ben in Amsterdam geboren, maar dat is het dan." Foto: GPD
rend wanneer head of campus
Jan van de Wijst verdwaasd tot
de ontdekking komt dat de an
archie is uitgebroken. Of wan
neer zijn opvolger Charles Wies-
sner wanhopig de geest in de
fles probeert terug te duwen,
maar letterlijk zijn hand over
speelt en zelfs coaches tegen
zich in het harnas jaagt.
Een antwoord op de hamvraag -
is maakbaarheid een illusie? -
geeft het beeldverslag over
Vught niet. De kijker mag het
zelf zeggen. Hardliners en sof
ties zullen ieder argumenten
vinden om hun gelijk te onder
strepen. Het experiment duurt
nog voort. De regels zijn inmid
dels versoepeld, de bewoners
vervangen, de rust ietwat terug
gekeerd. Een derde aflevering
zou daarom misschien wel het
antwoord kunnen geven.
Stephan Jongerius
Maakbaar Nederland, vier zon
dagen bij VPRO's Tegenlicht, Ne
derland 3, 21.05 uur.
i
