REGIO
De nobele indiaan heeft nooit bestaai
Leiden moet compacter worden
'De Singelloop hoort bij
Leiden als 3 Oktober'
Voor de VS zijn we wel degelijk een volwaardig bondgenoot
Niets lijkt op Leiden
HOC 970
ZATERDAG 12 APRIL 200;
NAVRAAG
De Singelloop is niet meer weg te denken uit Leiden. Duizenden
hardlopers uit Leiden en omstreken zetten op een vrijdagavond in
april hun beste been-
tje voor. JAN DUIVES-
TEIJN (6i), oud-direc
teur van de Dienst
Sport en Recreatie
van de gemeente Leiden, was één van de Singellopers van het eerste
uur.
Wat is uw oudste herinnering aan de Singelloop?
„Het was lang geleden. Als ik me niet vergis liep ik mee tijdens de
tweede Singelloop. Ik was toen gemeenteraadslid en we hadden
afgesproken om met de hele raadscommissie deel te nemen. Ieder
liep voor zich, maar ik bleef in de buurt van wethouder Dick Tes-
selaar. Wij liepen als het ware van kroeg naar kroeg. Bij café Aniba
dronken wij een spaatje en praatten we met wat bekenden. Na af
loop had ik kuiten als beton, want ik had me niet voorbereid op
hardlopen op een harde ondergrond.
Maar ik kon dat toen nog wel hebben,
want ik was een jaar of 35."
Welke Singelloop heeft de meeste indruk
op u gemaakt?
„Dat was die keer dat Wim Slijkhuis het
startschot loste. Slijkhuis, ooit nummer 3
op de Olympische Spelen, was een idool
van mij. Ik vond het prachtig dat hij er
een keer bij was. Andere herinneren zich
nog dat Theo Koomen als commentator
aanwezig was bij de Singelloop. Ik vond
dat niet zo opzienbarend, want Koomen
kwam destijds wel vaker in Leiden."
Wat trekt u nu nog naar de Singelloop?
„Ik heb een paar keer meegedaan, maar
loop nu niet meer mee. Wel kijk ik regel
matig, al is dat wat minder geworden
sinds ik geen directeur van Sport en Re
creatie meer ben. Maar de Singelloop
moet blijven. Het evenement hoort net zo bij Leiden als 3 Oktober
en de Lakenfeesten. Het is toch prachtig dat pa en kind naast el
kaar hardlopen en hele schoolklassen meedoen. Hier proef je iets
van die typisch Leidse solidariteit. En zeven kilometer is een lekker
stukkie voor iemand met een normale conditie."
Hebben 'snelle jongens' wat te zoeken bij de Singelloop?
„Natuurlijk hoort de wedstrijdgroep er ook bij. Goede atleten lo
pen de recreatielopers absoluut niet in de weg. En al die recreatie-
lopers, prachtig toch. Dat past bij Leiden of beter nog: dat past bij
Nederland."
OORLOGSDAGBOEK
Theo van Kauuwen (48) uit Lei
derdorp is luitenant-kolonel
van de Genie. Hij begeleidt re
organisaties van eenheden van
de Koninklijke Landmacht.
„Week vier van de oorlog be
gint voor mij met een voor
lichtingsbijeenkomst voor alle
medewerkers van de Land
machtstaf. De boodschap is
dat de financiële situatie van
Defensie dermate penibel is,
dat de vorige week aangekon
digde reductie van functies in
Den Haag daadwerkelijk zes
honderd zogeheten 'warme li
chamen' moet opleveren. De
sfeer daarna laat zich raden.
Na afloop enkele kranten be
keken. Het artikel dat gezin
nen van uitgezonden Ameri
kaanse soldaten niet kunnen
rondkomen van het loon van
1000 dollar per maand en zij
daarom zijn aangewezen op
voedselhulp, zet mij aan het
denken. Dit kan toch niet
waar zijn? Nagenoeg zo'n zelf
de bedrag kregen onze dienst
plichtige soldaten in 1982 net
to extra boven op hun wedde
bij de uitzending van Dutch-
bat naar Libanon en daar was
het loodgehalte van de lucht
aanzienlijk minder dan in
Irak. De foto van de gesneu
velde soldaat die postuum het
Amerikaanse staatsburger
schap ontving en de daarbij
behorende berichtgeving ver
sterken het beeld dat de (fi
nanciële) vlucht naar het
Amerikaanse leger menig sol-
datengezin achteraf opbreekt.
De val van Bagdad leidt tot
spectaculaire krantenkoppen.
Vanuit militair oogpunt is de
oorlog gewonnen, zo meent
een Britse legerwoordvoerder.
De Amerikanen daarentegen
zijn terughoudender. Zij zijn
het met de Britten eens dat de
bezetting van Basra en Bag
dad een behoorlijke opsteker
is, maar zij menen te weten
dat Saddams regime nog
steeds kan beschikken over
militaire capaciteiten en dat
de weg naar de glorieuze
eindoverwinning nog lang is.
Zijn de Britten en de Amerika
nen het niet met elkaar eens
om Saddam te misleiden of
zijn de Amerikanen argwa
nender? Ik hou het op het
laatste. Hoewel, aan mislei
ding hebben de Amerikanen
naar het schijnt al een aantal
keren in deze oorlog gedaan.
Zo is bijvoorbeeld niet duide
lijk hoeveel troepen zij daad
werkelijk in Irak hebben. Dit
leidt zelfs tot speculaties over
de inzet van spookeenheden
waaraan geen verslaggevers
zijn toegevoegd die een be
langrijke rol hebben gespeeld
bij de inname van Bagdad.
Mijn keuze voor argwaan is
gebaseerd op een televisiebe-
richt van een Amerikaanse le
gerwoordvoerder dat Sassam
nog steeds iets in zijn mou
wen verborgen houdt. Is de
Republikeinse Garde daad
werkelijk verslagen? Worden
nog massavernietigingswa
pens gevonden /ingezet? De
slag om Saddams geboorte
stad Tikrit zal het bewijzen.
Een ding is vrijdagochtend wel
duidelijk geworden. De Ame
rikanen beschouwen Neder
land wel degelijk als volwaar
dig bondgenoot. De alleen
maar politieke steun, moet
wat hen betreft worden uitge
breid. Zeshonderd Nederland
se mariniers worden gevraagd
om het democratiseringspro
ces van Irak te ondersteunen.
Wie zal dat betalen?"
Theo van Kauuwen
Boek van Leidenaar Jeremy Bangs geeft oorspronkelijke Amerikanen land terug
Waar was u gisteravond?
„Het spijt mij, maar ik kon er een keertje niet bijzijn. Ik had wel
weer een uitnodiging gehad. Dat moet ik de organisatie van de
Leidse Politie Sport Vereniging en het Leidsch Dagblad nageven:
ze zijn mij nog niet vergeten."
tekst: Tim Brouwer de Koning
foto: Mark Lamers
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1978, woensdag 12 april
LEIDEN/DEN HAAG/ZOETER WOU DE - Het ministerie van economi
sche zaken heeft de kredietverlening aan de Grofsmederij van één
miljoen gulden opgeschort, omdat de eisen die de vakbeweging nu
stelt, niet bekend waren toen de gesprekken over de kredietverlening
werden gehouden. Dit heeft minister Van Aardenne van economische
zaken in de Tweede Kamer gezegd in antwoord op vragen van een
aantal kamerleden. Volgens de bewindsman wordt de kredietverle
ning ingetrokken wanneer de situatie in het bedrijf niet meer over
eenstemt met de gegevens en zal het probleem op zeer korte termijn
moeten worden opgelost, aangezien het anders wel eens zou kunnen
leiden tot een surséance van betaling en daarna een faillissement.
De bezetters hebben de raad van commissarissen een zwartboek
overhandigd. Het is een opsomming van ervaringen die mensen met
directeur Schut hebben opgedaan. In het zwartboek zijn geen feiten
opgenomen die niet door minstens twee personen onafhankelijk van
elkaar zijn aangedragen. Het boekje besluit met een uitspraak van ie
mand uit het middenkader. 'Schut is een ei: te vol van zichzelf om
iets anders te kunnen bevatten'.
ANNO 1978, woensdag 12 april
REGIO - Het is bijna niet te geloven. Volop sneeuw in april. Deze kin
deren schijnen er niet warm of koud van te worden. Het besneeuwde
wegdek speelde vanmorgen wel vier automobilisten op de Rijndijk in
Hazerswoude danig parten. Ze raakten betrokken bij een kettingbot
sing. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 tn.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507,2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
OPINIE
Leidsch Dagblad
Directie: B.M Essenberg. C.P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate hdcnl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82. Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 ISO 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19.60 (alleen aut ine)
p/kw €55.00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging. 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem
Leiden was ooit compact,
maar heeft zich in de groeipe
riode van de afgelopen hon
derd jaar gevormd tot een
amorfe stad. Een stad met on
duidelijke randen, vooral aan
de oost- en westzijde. De ko
mende decennia moet Leiden
zich weer presenteren aan de
regio, gebruikmakend van het
kruispunt van wegen en land
schapstypen.
Leiden is het schoolvoorbeeld
van een Nederlandse stad, met
een grote zeventiende-eeuwse
kem die relatief gaaf is geble
ven. Deze prachtige bolwerk-
stad moet behouden blijven.
Na de zeventiende eeuw is
Leiden echter in slaap gedom
meld, want in de twee eeuwen
ema is er niets bijgebouwd. Je
ziet dat de spoorlijnen, die
rond 1850 kwamen, direct aan
de zeventiende-eeuwse stad
raken. De twintigste-eeuwse
stadsuitbreidingen zijn er ver
volgens omheen gebouwd.
De agglomeratie Leiden ziet er
nu uit als een grillige vlek, met
vooral aan de oost- en westzij
de een onduidelijke stadsrand.
Slechts de Vliet vormt een dui
delijke grens tussen stad en
land. Verder is die duidelijke
grens er nergens.
Door Leiden vast te klinken
aan diverse snelwegen en dui
delijke stadsranden te creëren
moet de stad in de loop van de
21ste eeuw weer een heldere
vorm krijgen. Het plassenland-
schap blijft de noordelijke
stadsgrens. De binnenduin-
rand wordt de westelijke
grens. Voorschoten dient als
zuidelijke grens en de oostelij
ke grens is aan het Groene
Hart en moet een nieuwe ste
denbouwkundige structuur
krijgen.
Het openbaar vervoer dient
een aantal extra schakels te
krijgen die de verbinding tus
sen regio en (binnen) stad ver
sterken. Keuzes voor de aanleg
van de Rijn Gouwe Lijn en het
doortrekken van de Nil (ver
binding tussen A4 en A44)
spelen daarbij een belangrijke
rol.
Daarnaast is het verstandig
om de omgeving van de twee
NS-stations, Leiden Centraal
en Leiden Lammenschans, te
herstructureren. Ook de bouw
van twee transferia, bij de A4
en bij de A44, moeten de ver
binding tussen regio en (bin
nenstad versterken. De auto
ontsluiting is daarbij van be
lang. Het verkeer dat nu nog
via de Churchillaan en de Wil
lem de Zwijgerlaan een ver
binding maakt tussen de A4 en
de A44, wordt door de aanleg
van de NI 1 buiten de stad om
geleid. Zo zijn stadsroutes
puur te benutten voor verkeer
dat zijn bestemming daadwer
kelijk in de stad heeft.
Om Leiden goed te ontsluiten,
moet de stad een tweede ver-
keersring krijgen, tussen de
centrumring en de snelwegen
in. De tweede ring vormt de
schakel tussen beide verkeers-
niveaus. De infrastructuur
voor deze tweede ring bestaat
voor een deel al. Nieuwe ver
bindingen moeten er komen
tussen de Willem de Zwijger
laan en de Churchillaan/Eu-
ropaweg en een verbinding
tussen de A4 en de Lammen-
schansweg. De huidige afslag
naar de Europaweg kan dan
op termijn te vervallen.
De aanleg van nieuwe land
goederen aan de westzijde van
de stad kan het woon- en leef-
Onder de titel 'Niets lijkt op Lei
den' houdt de Leidse Hoed drie
discussiebijeenkomsten over
de stad. Op 17 maart stond vei
ligheid centraal en op 31 maart
ging het over de Leidse politiek.
Maandag 14 april gaat de laat
ste bijeenkomst over 'het ge
zicht van Leiden'. Stadsbouw
meester Donald Lambert (foto)
is een van de leden van een fo
rum en geeft in bijgaande opi
nie zijn visie op de ruimtelijke
ontwikkeling van Leiden.
Andere forumleden zijn Jan
Willem Bruins, die verantwoor
delijk is het schilderen van alle
muurgedichten in Leiden, en
architect Fons Verheyen (onder
meer bekend van het gebouw
van museum Naturalis). Zij ko
men vanaf 20.00 uur in de Bur
gerzaal van het stadhuis vertel
len over hun drijfveren en per
spectieven om zich met het ge
zicht van de stad bezig te hou
den. Gespreksleider is oud-bur
gemeester Cees Goekoop.
De Leidse Hoed is een organi
satie die in Leiden discussies op
gang wil brengen over cultuur,
samenleving, levensbeschou
wing en religie. In deze organi
satie werken onder meer de
kerken en het Humanistisch
Verbond samen.
klimaat van Leiden verbfl
Samen met de bestaande
landgoederen vormen ze
schakering van groene ni
tussen de binnenduinran
het plassengebied ten nol
den van de stad. Andere
groengebieden die tot onl
keling kunnen komen zijl
voorbeeld het volkstuinej
complex Ons Buiten en h
gebied rond de Amphora|
Aan de oostzijde van de s|
kan een keten van groen j
reis ontstaan langs het VII
naai, tussen de VÏietlandfl
de noordelijke plassen. Q
nesteyn en Roomburg zul
hiervan deel uitmaken. D
groene dooradering is val
zenlijk belang voor nieuw
woon- en werkmilieus, d
deels bestaan uit stadsuii
dingen, maar vooral ook
staan uit herstructurerin
verdichting van bestaani
ken. Zo zal Leiden gebru
kunnen maken van bests
infrastructuur en strategi
ligging. Het zal een stevij
compacte stad worden, 1
een heldere presentatie 1
buiten en een goede 'dcx
bloeding' naar binnen.
Donald Lambert,
stadsbouwmeester in Leid
zieltjeswinnend een weg baanden
door de Nieuwe Wereld. Het tegen
deel is waar, zegt Bangs. De Pilgrims
hadden redelijk goede banden met de
indianen, en de oorspronkelijke be
woners waren maar al te gretig om
Europese gereedschappen, dieren en
goud te kopen.
„De indianen waren geen idealisti
sche natuurmensen. Ze zagen sim
pelweg dat zo'n Europese hark van
ijzer sterker en beter was dan een van
hertengewei." Wat de indianen nekte
was het feit dat ze alleen land hadden
om de Europeanen mee te betalen.
Eerst leek het niet zo'n vaart te lopen,
want land was er genoeg. Maar na
een jaar of dertig handel drijven be
gonnen ze te begrijpen dat het land
opraakte. Ze zagen het verkochte
land veranderen, want de nieuwko
mers begonnen hekken en muren op
te richten. „Zelf bouwden ze die
nooit. Ze hadden hoge platformen,
waarop een kindje zat dat stenen
gooide naar roofdieren. Op die ma
nier hadden ze geen muren nodig."
Als ze het land verkochten, spraken
de indianen in sommige gevallen af
dat ze er toch konden blijven jagen
en vissen. In Bangs' boek over de
landrechten van de indianen ontdek
te hij dat sommige van die al lang
vergeten afspraken nog steeds geldig
zijn. „Er was een gebied waar de in
dianen het recht behielden om tenten
neer te zetten op het verkochte ter
rein. Hoogstwaarschijnlijk zul
len die indianen hun
grond op basis van dit
boek weer in gebruik
nemen."
Er staan geen
woonhuizen op het
bewuste stuk
grond in Ply
mouth, Massa
chusetts. Alleen in -
het midden staat
een groot gevan-
gemsgebouw.
„Dat wordt
vervolg van voorpagina
dus onderhandelen, maar daar li
moei ik me niet mee." Om aansj
te maken op de grond is het niet
noeg om indiaan te zijn: alleen d
recte afstammelingen van de eei
bezitters uit 1664 hebben rechte
land. Het is nu zaak alle stamled
elkaar te zoeken. Driehonderd zi
nu al bekend. „Iedereen uit die f
lies dacht dat hun familie de laai
was uit de stam van Massachuse
indianen. Maar we hebben ontd
dat het er een heleboel zijn. Nul
ben ze zich verenigd. De overha
kende ze niet als stam, omdat ze
konden aantonen dat ze onafgel
ken land in bezit hebben gehad,
mijn boek kan dat nu wel."
Volgens Bangs is de kans groot d
indianen een casino willen begii
op het terrein. „Veel indianen w
daar rijk mee worden. Als blijkt
het hun eigen land is, valt het na
lijk buiten de Amerikaanse wetgi
In Connecticut heb je een heel g
casino op basis van dat gegeven
dit geval gaat het om privé-eiger
in de vorm van een trustee. Dat 1
kent dat het land binnen het ree
van de staat Massachusetts valt.
een reservaat, maar geen casino
dus."
Jeremy Bangs „De
indianen waren
geen idealistische
natuurmensen.
Ze zagen simpel
weg dat zo'n Eu
ropese hark van
ijzer sterker en
beter was dan
een van herten
gewei."
Foto: Hielco
Kuipers
Dat is het gangbare beeld dat wester
lingen hebben van de oorspronkelijke
bewoners van Amerika. Een beeld dat
in de prullenbak kan, wat Jeremy
Bangs betreft. De Leidenaar is bekend
van zijn American Pilgrim Museum
en zijn inspanningen voor alles
wat in Leiden nog herin
nert aan deze roem
ruchte Leidse Ame-
rikagangers.
Bangs wil het
graag voor hen
opnemen,
want ook
van de Pil
grims be
staat het
beeld dat
ze zich ro
vend,
plunde
rend
en
Silvan Schoonhoven
A'\
De indianen waren een nobel, wijs volk
waar iedereen gelijk was en dat in zui
vere harmonie leefde met moeder na
tuur. Totdat de Europeaanse ontdek
kingsreizigers hun schepen afmeer
den aan de Amerikaanse kust en
rücksichtslos de Indiaanse be
schaving begonnen te plunde
ren. De oorspronkelijke be
woners werden mededo
genloos verdreven uit hun
oerbossen, in de pan gehakt
in veldslagen en bovendien
uitgedund door Europese
ziekten. Vandaag de dag
moeten de laatsten van hen
vanuit hun reservaten in
machteloos verdriet toezien
hoe westerlingen de aarde ver
der uitbuiten en kapotmaken.
N-.
