OORLOG IN IRAK
VS nemen
Mosul in
Amerikanen onderschatten situatie Noord-Irak KoCrdcil CI1
sjoemelaar
Amerika's zetbaas Chalabi financiële
Hulpverleners staan te
trappelen aan de grens
Nieuwe diplomatieke rel
tussen België en Amerika
i Hur' steunt
ten van VS
ïlïs - De Amerikaanse
Iharlton Heston, beter
als gladiator Ben Hur
k ilijknamige film uit
eft de Amerikaanse
f in Irak een hart onder
gestoken. In een tele-
ten hij en zijn vrouw
eren weten dat er 'geen
taak is dan het verde-
b in de vrijheid'. Heston
1 rder geen goed woord
ir collega-acteurs, die
der tegen de oorlog
i. Heston is voorzitter
rapenlobby NRA en een
1 Republikein.
et noodhulp
]|U naar Irak
- De Europese Unie
kendgemaakt dat een
pakket met noodhulp ter
y ran 79 miljoen euro
e[ om naar Irak te ver-
^zodra de begrotingsau-
*jan de EU daar toe-
ig voor geeft. Eerder
de EU voor 21 miljoen
i voedsel, medicijnen,
e ter en onderdak om de
0I lurgers te helpen.
sche leider
èjoord in Najaf
en hoge sji'itische
:e is gisteren in de Ali-
m n de Iraakse heilige
if door omstanders ge-
del Majib al-Khoei, be-
maand teruggekeerd
jj gschap, probeerde een
in verzoening te ma-
el met een aan Saddam
estelijke naar de mos-
an. Dat viel niet in goe-
maakt film
'Jessica Lynch
.es - De dramatische
gvan de Amerikaanse
n mgene Jessica Lynch
I filmd. Volgens media
J rood wil de Ameri-
rnder NBC een film
de redding van de
hf 19-jarige soldaat. Een
[■jijvan NBC noemt de
x 2een soort Mission
:n e, 'maar dan echt',
in
tl Umm Oasr
voor hulp
kr
iejDe Britse marine heeft
see zeehaven van Umm
ti^g verklaard. Morgen
d eerste schip met
eren af in de Zuid-
iven. Dit vaartuig uit
'de Arabische Emira-
Qert 700 ton voedsel,
t wordt spoedig ge-
e ir twee Australische
eipie zo'n 28.000 ton tar-
bord hebben. De ha-
la de inname door de
_n de eerste dagen van
nauwelijks bereik-
hulpverleners omdat
;met mijnen.
ig kost
levens
on - In de oorlog te-
Eijn tot nu toe 105
(nse militairen om het
)men. Van hen sneu-
93. Twaalf militairen
kten of waren het
yrvan 'bevriend vuur',
Pentagon. Uit het
'erzicht blijkt verder
itairen als vermist
Amerikanen
krijgsgevangen geregi-
Jv
id beslag op
iaddam
[/on - De Verenigde
le i opnieuw tegoeden
m )or gekomen van Sad-
ijkiein. Het Amerikaanse
van financiën zegt
3$ is gelegd op 1,2 mil-
;tr zo meldt The Wall
atpial. Volgens een
r0 rder van het departe-
tr het geld mooi wor-
eItükt voor de wederop-
iojlrak. Eerder bevroor
el aanse regering Iraak-
d keningen in de VS,
1,74 miljard dollar.
lere landen zijn hon-
dollars be-
nf
kaans-Britse
r in Irak
at Richting Vrijheid', zo
•0I levisiezender die de
en en de Britten giste-
t hebben opgezet. De
ij i akt gebruik van de
mi s van de voormalige
3jj risie en is dus makke-
^angen door de Irake-
r(j nerikaanse president
ei e Britse premier Blair
a het station al ge-
r het Iraakse volk.
eng van Irak en de
atjvan uw land zullen
ij m u toebehoren. U
|et om als vrije men-
n", zei Bush. Blair
eI :e dat de Amerikanen
als vrienden en be-
jn gekomen en geen
r in Irak blijven dan
Zoveel mogelijk proberen de inwoners van Bagdad het dagelijks leven te hervatten: op straat bidt een groepje terwijl het lichaam van een dode man wordt bedekt (links), een Amerikaanse soldaat maant een meisje niet over de drukke weg te lopen
(midden) en een groep mannen speelt nog even met het hoofd van het omver getrokken standbeeld van Saddam Hussein. Foto: Reuters
door onze correspondent
Hetty van Rooij
brussel - België krijgt de reke
ning gepresenteerd voor zijn an
ti-Amerikaanse houding. De
Amerikaanse ambassadeur
Brauer zinspeelt openlijk op de
mogelijkheid dat Brussel het
hoofdkwartier van de NAVO kan
kwijtraken, als rechtstreeks ge
volg van het hardnekkige Belgi
sche verzet tegen de oorlog in
Irak.. „Als er in de toekomst
wordt gepraat over de nieuwe
NAVO-zetel komt de Belgische
houding zeker ter sprake", zegt
Brauer in een interview met de
Financieel-Economische Tijd.
Het dreigement om het NAVO-
hoofdkwartier te verplaatsen is
niet vrijblijvend. Over enkele ja
ren start de bouw van een
nieuw hoofdkwartier en de
plannen daarvoor zijn klaar. Zo
lang de schop niet in de grond
gaat, kan het besluit worden te
ruggedraaid en kan de NAVO
naar een ander land vertrekken,
suggereert Brauer. Washington
is ook boos omdat België wei
gert om Iraakse diplomaten uit
te wijzen en om de Iraakse am
bassade te verzegelen.
Samen met Frankrijk en Duits
land blokkeerde België in febru
ari dagenlang een NAVO-besluit
over hulp aan Turkije, waardoor
het bondgenootschap in een
diepe crisis raakte. Uiteindelijk
bleef België als enige dwarslig
ger over.
Het interview met de ambassa
deur en het Amerikaanse ver
zoek tot verzegeling van de am
bassade, zijn bij de Belgische
minister buitenlandse zaken Mi
chel volstrekt verkeerd gevallen.
Michel ergert zich aan de arro
gante toon die de Amerikanen
aanslaan.
Zo staat in het verzoek om ver
zegeling van de ambassade de
zin 'België moet aantonen dat
het niet vasthoudt aan het regi
me van het verleden'. „Die ter
men zijn misplaatst", aldus de
woordvoerder van Michel.
Rijswijk/anp - Nu het einde vari
de oorlog in Irak nabij lijkt,
wachten de hulporganisaties
met smart op toestemming om
het land in te gaan. Ze hebben
nu nog weinig te doen, omdat er
nauwelijks vluchtelingen zijn. In
het land zelf is nog onduidelijk
hoeveel hulp de Irakezen pre
cies nodig hebben. Het gevaar
van een overdaad aan hulpver
leners dreigt.
De VN en het Rode Kruis zijn de
grootste organisaties die in Irakj
bijstand verlenen. De VN doen
dat bijvoorbeeld via het Wereld
voedselprogramma (WFP) en
Unicef, dat zich speciaal op kin
deren richt. Via het WFP wordt
voor 1,3 miljard euro aan voed
sel aangevoerd. Unicef probeert
konvooien met trucks vanuit
Turkije en Koeweit Irak binnen
te krijgen. De negentigste truck
passeerdU gisteren de Iraakse
grens bij Koeweit, maar volgens
woordvoerder Maarte# Bijl van
Unicef moet de echte hulpverle
ning nog op gang komen. „Ie
dereen staat te trappelen om
toegang te krijgen. Eerst moet
wel de veiligheid van de mensen
gegarandeerd zijn." Unicef
maakt zich zorgen over de kwa
liteit van de distributie van
hulpgoederen. „Je bent er niet
door dozen naar het publiek te
gooien, wat we van militairen
op televisie zagen. Dan sneeu
wen de zwakkeren onder", zegt
Bijl. Een greep uit de hulp: Art
sen zonder Grenzen heeft dertig
medewerkers in de landen rond
Irak klaarstaan.
In Syrië is materiaal voor 20.000
vluchtelingen, in Iran voor
80.000 en in Jordanië voor
10.000. Jn Koeweit ligt 25 ton
aan watèrvoorzieningen, voed-
sqiien medicijnen klaar. \J
door Fidan Eklz
kirkuk - Terwijl de beelden van juichen
de Irakezen in Bagdad de wereld over
gaan, houden hun landgenoten in het
noorden de adem in. Bij de Turkmenen
in Noord-Irak heerst geen opluchting,
maar angst en verontwaardiging nu de
grote noordelijke oliestad Kirkuk is geval
len. De Koerden en de Turkmenen leven
al jaren op gespannen voet met elkaar.
Beide etnische groepen azen net als Tur
kije, dat de belangen van de Turkmenen
beschermt, op het olierijke Kirkuk. Als de
Koerdische strijders Kirkuk niet snel ver
laten, mengt Turkije zich in de strijd en is
het eind van deze oorlog nog lang niet in
zicht.
Ankara heeft bij herhaling gedreigd Turk
se troepen naar Noord-Irak te sturen als
Koerdische strijders de noordelijke Iraak
se steden Mosul en Kirkuk innemen. De
VS verzekerden Turkije echter niet te zul
len toestaan dat de Koerden Kirkuk in
handen zouden krijgen. Nu is de Turken
weer beloofd dat Amerikaanse militaire
versterkingen de Koerden snel uit de stad
zullen verwijderen. Ankara is bereid nog
even het geduld te bewaren, maar heeft
intussen de Turkse troepen wel in staat
van paraatheid gebracht.
„De Amerikanen denken alles onder
controle te hebben, maar zijn in de verste
verte niet voorbereid op wat ze straks te
wachten staat", zegt Nail özmen die
sinds jaren de etnische groepen in
Noord-Irak bestudeert. „Ik ken Iraaks
Koerdistan goed en kan wel raden hoe
dit afloopt." Volgens özmen is het zo
goed als zeker dat een Turkse invasie snel
volgt. En de Amerikanen staan machte
loos in de strijd die daarop volgt, volgens
özmen. „Ze geven Turkije de garantie
dat de Koerdische strijders Kirkuk snel
verlaten. Dat wil ik wel eens zien. De
meeste peshmerga's woonden daar al in
de nu verlaten huizen. Zij laten zich niet
uit Kirkuk zetten. De Amerikanen kun
nen niet bewijzen wie daar thuis hoort
en wie niet."
Turkije is zich, anders dan de VS, goed
bewust van het gevaar dat op de loer ligt.
Dat is het altijd geweest. Niet voor niets
bevinden zich in Noord-Irak momenteel
al duizenden Turkse militairen. Boven
dien hebben de Koerdische leiders Ma-
sud Barzani en Jalal Talabani al in een
vroeg stadium duidelijk gemaakt maar
één ding voor ogen te hebben: Irak als fe
derale staat met behoud van de eigen
identiteit van de Koerden zonder inmen
ging van de Amerikanen. De Koerdische
leiders bespraken eerder ook een grond
wet die bepaalt dat het olierijke Kirkuk de
hoofdplaats van Iraaks Koerdistan wordt.
Ankara laat zich voorlopig koest houden
door de Amerikanen, maar de Turken
weten dondersgoed dat de Koerden een
onafhankelijke staat willen uitroepen",
zegt de Noord-Irak-kenner özmen. „Zo
dra dat gebeurt, lappen ze de eisen van
de Amerikanen aan hun laars. Hetzelfde
geldt voor de peshmerga's. Iedereen ge
bruikt elkaar totdat ze hebben wat ze wil
len. De VS beseffen niet wat het uitroe
pen van een zelfstandige staat betekent
voor Turkije en de Turkmenen in Noord-
Irak"
Iraaks Koerdistan kenmerkt zich door
een bloedige broedertwist tussen de
Koerdische fracties. Zo waren de PUK
(Patriottische Unie van Koerdistan) van
Talabani en KDP (Koerdische Democra
tische Partij) van Barzani in het verleden
regelmatig in een oorlog verwikkeld met
elkaar. Ook de Koerdische PKK, voorheen
actief in Oost-Turkije, was vaak van de
partij.
De inname van de stad Kirkuk door de
peshmerga's maakt veel angst los bij de
Turkmenen. Als de twee groepen slaags
raken, biedt de PKK de peshmerga's on
getwijfeld de helpende hand. Het lot van
de Turkmenen ligt in de handen van het
Turks leger. Ankara vreest dat een oorlog
in Noord-Irak overwaait naar Oost-Tur
kije waar jarenlang een strijd woedde
tussen de Turkse militairen en de Koerdi
sche PKK-strijders. De burgeroorlog kost
te naar schatting 30.000 levens, özmen:
„Die strijd heeft ook de Turkse economie
om zeep geholpen en nog steeds leven
mensen in Zuidoost-Turkije onder slech
te omstandigheden. De arrestatie van
PKK-leider öcalan gaf ze even hoop en
nu begint de ellende opnieuw. De Ameri
kanen weten niet wat ze teweeg hebben
gebracht door samen te werken met de
peshmerga's. En ze zijn niet opgewassen
tegen de gevolgen. Ze onderschatten de
oorlog in Noord-Irak. Die heeft niets te
maken met de oorlog die zij nu voeren."
den haag/gpd - Amerikaanse
troepen en Koerdische strijders
zijn vanmorgen Mosul, de groot
ste stad in Noord-Irak, binnenge
trokken. Iraakse troepen boden
geen noemenswaardig verzet. De
inwoners van de stad reageerden
enthousiast.
Volgens een militaire leider van
de Koerden is de stad nog niet
gevallen maar zijn de Irakezen
bereid zich over te geven in ruil
voor amnestie. De Amerikaanse
minister van defensie Donald
Rumsfeld meldde dat zijn troe
pen samen met de Koerden zijn
begonnen met het inzamelen
van wapens van de Irakezen.
Koerdische leiders hebben in
middels beloofd hun strijders
terug te trekken uit de tweede
belangrijke oliestad in het noor
den, Kirkuk. De verovering van
die stad door de Koerden giste
ren, leidde tot fel protest van
Turkije dat bang is dat in het
olierijke Noord-Irak een onaf
hankelijk Koerdistan wordt uit
geroepen. CNN meldde dat dui
zenden Iraakse militairen in het
noorden van Irak hun wapens
en uniform hebben afgelegd en
te voet op weg zijn gegaan naar
het zuiden.
De Amerikanen hebben van
morgen vroeg zes precisiebom
men laten vallen op het huis van
een halfbroer van Saddam Hus
sein, Barzan Ibrahim Hasan al-
Tikriti. Hij woont in Ramadi, 100
kilometer ten westen van de
hoofdstad Bagdad. Al-Tikriti
staat aan het hoofd van een
clandestiene groep bedrijven en
fondsen die de bezittingen van
Saddam beheert en miljarden
van zijn dollars naar het buiten
land zou hebben gesluisd. In het
grensgebied met Syrië wordt
nog zwaar gevochten. Ook zijn
Amerikaanse gevechtsvliegtui
gen en bommenwerpers actief.
Niet uitgesloten wordt dat Sad
dam Hussein en andere leiders
proberen naar het buurland te
ontkomen.
In de hoofdstad Bagdad is de
orde nog ver te zoeken. Bij een
zelfmoordaanslag gisteravond
werd in ieder geval een Ameri
kaanse marinier gedood en lie
pen minstens 20 militairen ver
wondingen op. De Verenigde
Naties verwijten de Amerikanen
en Britten niets te doen aan de
grootschalige chaos en plunde
ringen. Vanochtend nog open
den winkeliers in het centrum
van Bagdad het vuur op plunde
raars cüe hun winkels probeer
den leeg te halen. Volgens ver
slaggevers nemen de anarchie
en de chaos in de Iraakse hoofd
stad steeds omvangrijker vor
men aan.
Het jacht Al Mansur van Saddam Hussein in de haven van Basra. Het schip is door de coalitietroepen gebombardeerd. Foto: Reuters/Terry Richards
dat de Amerikanen in petto hebben voor
het nieuwe Irak" Maar ook voor veel Ira
kezen is Chalabi een omstreden figuur.
Ahmad Chalabi werd in 1945 geboren in
Irak, hij studeerde in de Verenigde Sta
ten, doceerde later in Libanon, was ban
kier in Jordanië en kwam uiteindelijk in
Londen terecht. Daar werd hij een be
langrijke figuur binnen de lokale Iraakse
oppositie. Chalabi is inmiddels ook Brits
staatsburger. Beginjaren negentig kreeg
hij een leidende rol in het INC, een met
financiële steun van de Verenigde Staten
opgerichte oppositiegroep waarin zowel
Koerden als sji'iten en soennieten ver
enigd waren. De eensgezinde opstelling
hield overigens niet lang stand, want het
INC viel al snel uiteen in diverse splinter
groepjes. Beginjaren negentig na de eer
ste Golfoorlog deed Chalabi tevergeefs
een poging een opstand van de Koerden
in Noord-Irak tot een succes te maken.
De goede relatie van Chalabi met de
Amerikanen beperkt zich overigens tot
het Pentagon. Het ministerie van buiten
landse zaken en de inlichtingendienst
CIA moeten niets van hem hebben. Dat
geldt ook voor Iraakse ballingen, die bo
vengenoemde financiële misstappen
aanhalen als het beste bewijs voor Chala-
bi's ongeschiktheid als leider in een
'nieuw' Irak. Ook landen in de regio, zo
als Turkije en Jordanië wantrouwen Cha
labi. NO
"w,H U
door onze correspondent
Bob Kroon
genève - Dat het haviken-koppel Rums
feld-Cheney weinig benul heeft van de
politieke constellatie in Irak, blijkt uit de
benoeming van de gesjeesde Iraakse za
kenman Ahmad Chalabi als boegbeeld
van het 'post-Saddam' tijdperk.
Het Pentagon heeft Chalabi, een leidende
rol toebedacht in het nieuwe interim-be
stuur in Bagdad. De 58-jarige is hoofd
van het door Washington gefinancierde
oppositiecollectief het Iraaks Nationaal
Congres (INC) en een Iraakse banneling
die sinds 1958 niet meer in Irak is ge
weest. Chalabi heeft zijn eerste vofkstoe-
spraak in het bevrijde Nasiriya al achter
de rug. Hij waagde het daar zelfs kritiek
te hebben op zijn vrienden, de Amerika
nen, die hij verweet veel te traag te zijn
met het herstellen van de orde en het uit
delen van hulp.
De Amerikaanse minister van defensie
Donald Rumsfeld ziet Chalabi, die ook
dik bevriend is met vice-president Dick
Cheney, als een 'garantie voor de demo
cratie' in de door Saddam besmette
Iraakse samenleving. 'Rummy' heeft zijn
wil bij president Bush weten door te
drukken, ondanks fel verzet van Colin
Powells ministerie van buitenlandse za
ken. Daar wordt Ahmad Chalabi volgens
een Amerikaanse diplomaat als een 'ge
renommeerde charlatan' beschouwd.
De financiële wereld van Genève is het
daarmee roerend eens. Met zijn twee
broers, Hazem en Jawad, was Ahmad
Chalabi begin negentiger jaren verwik
keld in het frauduleuze bankroet van de
Socofi bank in Genève. Socofi Vermo
gensbeheer werd in 1984 opgericht als fi
nancieel bolwerk van de Chalabi-clan en
leende in vijfjaar zonder enige garanties
een bedrag van 50 miljoen dollar aan de
Chalabi's voor allerlei schimmige zaken-
constructies in Beiroet en Jordanië.
In 1992 werd Ahmad Chalabi door een
militaire rechtbank in Amman bij verstek
tot 22 jaar gevangenisstraf veroordeeld
voor zijn gesjoemel met de aan Socofi
verbonden plaatselijke Petra Bank. Vol
gens de gezaghebbende Geneefse krant
Le Temps maakte de Geneefse justitie in
1990 een zaak aanhangig tegen Socofi-di-
recteur Paul Mouawad, wegens wanbe
heer en valsheid in geschrifte. Mouawad,
door de Chalabi's aangestelde als direc
teur, is inmiddels overleden. Hij verklaar
de destijds tegenover de Zwitserse justitie
in opdracht van de gebroeders Chalabi te
hebben gehandeld.
Op hun beurt schoven de Chalabi's al
hun problemen in de schoenen van
'agenten van Saddam Hussein'. In sep
tember 2000 werden Hazem en Jawad
Chalabi in Genève voor malversaties tot
:c zes maanden voorwaardelijk veroor-
Ahmad Chalabi. Foto: AP/Murad Sezer
deeld. Ahmad Chalabi wist in Zwitser
land de dans te ontspringen, maar er
loopt hier nog steeds een civiele proce
dure van gedupeerde Socofi-cliënten. Die
willen aan Ahmad Chalabi alsnog de re
kening presenteren, als hij in Bagdad in
het zadel komt.
Commentaar van Le Temps: „Het is voor
de doorsnee Irakees niet te hopen dat
Socofi model zal staan voor het beleid
