REGIO 'De moderniteit is hier nog niet doorgeslagei 3Je moet uitkijken datje «^vierhonderd ouderen niet betuttelt' Buitenlanders moeten voor democratie zorgen Arie geweest Boek over Voorstraat en Lindenplein in Noordwijk-Binnen vrijdag 11 APR! NAVRAAG Thuiszorginstelling Groot Rijnland ontwikkelde een 'consultatiebu reau voor ouderen' en dat blijkt een groot succes. De gezondheid en het welzijn van leerd en dat bracht een scala aan gebreken aan het licht. Ouderen zijn enthousiast over het initiatief van Groot Rijnland. De Leidse huisarts JUST EEKHOF, verbonden aan de afdeling huisartsgeneeskunde van het LUMC, plaatst echter kritische kantteke ningen bij het idee van een 'con sultatiebureau voor ouderen'. Eekhof promoveerde in 1999 op preventief gezondheidsonderzoek bij 75-plussers. Wat is precies uw bezwaar? ,,Op zich is het een heel goed initiatief, maar je moet doen wat je belooft. En het is niet zo dat je de gezondheid van de meeste ouderen kunt verbeteren. Het is lo gisch dat als je veel ouderen uitnodigt om aan een gezondheidson derzoek mee te doen, je ook veel mankementen opspoort. Mensen die niet goed horen, incontinent zijn. Maar je hebt voor die oude ren meestal niet veel in de aanbieding dat gezondheidswinst ople vert. Wie niet goed hoort, zal het moeten doen met een gehoorap paraat." Het advies om een gehoorapparaat te gebruiken is toch een goe de zaak? .Als iemand een gehoortoestel wil dragen wel, ja. Maar ik merkte tijdens mijn eigen onderzoek dat veel ouderen, na het constateren van een nieuwe aandoening, dat ze ervoor kozen om er niets aan te doen. Of ze hadden geen geld voor een nieuwe bril, of ze zeiden: 'nu even niet, want mijn partner is net overleden'. Ouderen zijn natuurlijk een heel andere patiëntengroep dan zuigelingen, waar je ook consultatiebureaus voor hebt. Baby's kunnen hun klachten niet onder woorden brengen, ouderen wel en die hebben boven dien al een heel leven achter de rug en zijn gewend om zelf keuzes te maken. Daar moet je respect voor hebben. Je moet ook uitkijken dat je ouderen niet te veel gaat betuttelen." Wat verstaat u onder 'gezondheidswinst'? „Dat je mensen beter kunt maken. Dat mensen die slecht horen, beter kunnen gaan horen. Dat mensen die incontinent zijn minder incontinent worden. En dat kan Groot Rijnland waarschijnlijk niet vaststellen. Uit verschillende onderzoeken, waaronder het mijne, blijkt dat het effect uitermate gering is." Hoe verklaart u de enthousiaste reacties van de ouderen zelf? „Dat komt waarschijnlijk door de aandacht die je voor hun pro bleem hebt. Die aandacht heeft meer effect dan de gezondheids winst die je kunt boeken. Je kunt sommige ouderen adviezen ge ven, ze krijgen ëen steuntje in de rug." tekst: Ema Straatsma foto: Ton Kastermans UIT DE ARCHIEVEN ANNO 1953, Zaterdag 11 April NOORDWIJK - Er is na de stormramp van 1 Februari in Noordwijk hard aangepakt om de schade aan de Koningin Wilhelmina Boule vard en de afgangen naar het strand voor Pasen te herstellen - en het is gelukt. Het 6,5 meter brede tegeltrottoir aan de zeezijde is weer geheel hersteld en voor het verkeer vrijgegeven, het smalspoor, waar over de ontelbare kubieke meters zand vanaf het duin ten Noorden van de vuurtoren naar de afgeslagen duinreepgedeelten werden ver voerd, is weer verwijderd. Het uitzicht over het strand vanaf de Boule vard is opvallend verbeterd. Doordat de grote geschutsbunker bij de vuurtoren is opgeblazen, kan men vanaf het trottoir de nieuwe water toren van Zandvoort zien. Alle bunkers ten Zuiden van het zwembad zijn opgeblazen en het vrijgekomen puin is afgevoerd. Met alle macht wordt gewerkt aan de wederopbouw van het Oranjebad. Algemeen hoopt men dat ook de grote bunker ten Zuiden van het Palaceplein, dat het uitzicht over het strand in de richting Katwijk ernstig belem mert, nog voor het a.s. seizoen zal worden verwijderd. ANNO 1978, dinsdag 11 april OEGSTGEEST - Koningin Juliana heeft vanochtend het nieuwe kin derpsychiatrisch centrum 'Curium' en de prof. Leo Kannerschool (voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen) aan de Endegeesterstraat- weg geopend. Het centrum is niet alleen vrij uitzonderlijk in opbouw - losse wooneenheden voor de kinderen - maar ook voor de wijze van behandelen en het intensieve contact met de ouders. Foto: archief Leidsch Dagblad Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer 57055 tn.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507,2003 PA Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO tLd.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd. COLOFON Leidsch Dagblad Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold W.MJ. Bouterse (adjunct) E-mail: directie@damiate.hdc.nl Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct) E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl HOOFDKANTOOR Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356 Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden. Redactie fax 071-5 356 415 Advertentie fax 071-5 323 508 Familieberichten fax 023-5 '5° 567 ADVERTENTIES 071-5 356 300 Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868 ABONNEESERVICE 071-5128 030 E-mail: abonneeservice@hdc.nl ABONNEMENTEN Bij vooruitbetaling (acceptgiro) p/m €19,60 (alleen aut ine) p/kw €55,00 p/j €210,60 Abonnees die ons een machtiging verstrekken tot het automatisch afschrijven van het abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting per betalir 3. VERZENDING PER POST Voor abonnementen die per post (binnenland) worden verzonden geldt een toeslag van €0,50 aan portokosten per verschijndag. GEEN KRANT ONTVANGEN? Voor nabezorging: 071-5128 030 ma t/m vr-. 18-19.30 uur, za: 10-13 uur AUTEURSRECHTEN Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV c.q. de betreffende auteur HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003 De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting Beeldrecht te Amstelveen. HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de verwerking van gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens worden gebruikt om gerichte informatie over voordeelaanbiedingen te geven, zowel door onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling 'fzersservice, postbus 507,2003 PA Haarlejn. OORLOGSDAGBOEK Azad Sarkisian is 31 jaar. Hij is geboren in Zakho in het noor den van Irak. In 1991 vluchtte hij naar Syrië. Omdat hij daar werd gedwongen om als spion te werken in Irak ging hij er op nieuw vandoor. Sinds 1997 woont hij in Noordwijk. Daar is hij een van de 28 uitgeproce deerde vluchtelingen. „Ik ben blij dat de oorlog zo snel is afgelopen. Of bijna af gelopen, moet ik zeggen, want nog niet alle steden zijn be vrijd. Maar ook al zijn de geal lieerden de winnaars, toch vind ik het nog steeds niet goed dat de Amerikanen en de Britten Irak zijn binnengeval len. Oorlog was niet de juiste oplossing. De tactiek die werd toegepast om wapencontroles uit te voeren en wapens te vernietigen had moeten wor den voortgezet. Dan had het misschien nog een jaar ge duurd, maar dan was Saddam ook zodanig verzwakt geraakt dat het afgelopen met hem was geweest. Ik heb wel steeds gezegd dat als de geallieerden zouden aanvallen, de oorlog kort moest duren. Dat is gelukkig het geval. Daarmee is tenmin ste nog veel leed voorkomen. Hoewel. Er zijn nu ook dui zenden slachtoffers gevallen. Onschuldige Iraakse burgers, die er ook niets aan konden doen dat dertig jaar geleden een dictator de macht greep. De Amerikanen praten niet over al die gewone mensen die om het leven zijn geko men. De Verenigde Staten hebben het alleen over de mooie overwinning, het ver drijven van Saddam en de zwakke tegenstand. Die heeft mij ook verrast. Volgens mij komt dat, omdat verschrikke lijk veel bombardementen zijn uitgevoerd, waartegen Irak met gewone wapens niets kon beginnen. Saddam had ook niet de steun van het volk waarop hij had gehoopt. Sad dam had alleen een kans ge had als hij over massavernieti gingswapens had beschikt, zo als Bush en Blair vermoedden. Maar als Saddam die had ge had, had hij die wel ingezet. Geen misverstand. Ondanks alle ellende en de afschuwelij ke beelden die ik op televisie zie, ben ik ook blij dat Saddam nu verslagen is. Van het ver volg hangt het af of deze oor log dat allemaal waard is ge weest. Komt er een goede, ste vige democratie dan is het antwoord ja. Dan zal de pijn van de oorlog voor de mensen geleidelijk aan minder wor den. Voorlopig zullen buiten landers voor die democratie moeten zorgen. Op dit mo ment kun je niet de Irakezen een regering laten vormen. Dan krijg je een burgeroorlog. De verdeeldheid is immers veel te groot. Je krijgt dan sji'i- ten tegen Koerden, Koerden tegen sunnieten en sunnieten tegen sji'iten. Voorlopig is het dan ook al leen maar goed dat er buiten landers blijven om het land dat helemaal opnieuw moet beginnen te besturen. Het mooiste is dat de Verenigde Naties de leiding overnemen, maar de Amerikanen zullen de macht nooit helemaal uit han den geven. De Verenigde Sta ten hebben er immers alle be lang bij om in Irak te blijven. Ze kunnen van daaruit meer druk uitoefenen op Syrië en Iran. Maar wie het straks ook voor het zeggen hebben, het gaat er om dat de nieuwe lei ders de Irakezen leren wat de mocratie is en geleidelijk de macht overdragen. Democra tie kan je immers niet opleg gen. Zeker niet in een land dat nog nooit democratie heeft gekend." Azad Sarikisan noordwijk - Wandelend door de vijf- tiende-eeuwse Noordwijkse Voor straat komt Herman Schelvis veel ou de bekenden tegen. Onder hen touw slagers, chirurgijnen, de zadelmaker en de Boechorsten. Oftewel de Hee- ren van Noordwijk en Noordwijker- hout. Zij genieten op deze zonovergo ten voorjaarsdag op straat en in de herbergen van de rust. Net als schout Adriaen Floriszoon. De klapperman, die alarm moet slaan als er onraad is, kan zich vandaag wijden aan zijn an dere taak - waarvoor hij even geknipt is. Die van barbier. De 72-jarige Schelvis lijkt iedereen persoonlijk te kennen. Zij kennen hém echter niet. Je ziet al die histori sche figuren, die zijn samengebracht in het boek Van karrenspoor tot klinkerweg, Vier eeuwen Voorstraat en Lindenplein' dan ook denken: wat doet die moderne mens hier in onze tijd? Het antwoord is simpel: „Ik vind het heerlijk om uit te zoe ken hoe het vroeger is geweest. Daarom ben ik op een gegeven mo ment m'n eigen familie gaan natrek ken. Dat waren schelpenbaggeraars en dagloners. En mogelijk vissers. Ik ben teruggegaan tot 1684. Ik liep toen een beetje vast en eerlijk gezegd interesseerde die stamboom me ook niet zo. Ik wilde wel spitten in het verleden, maar op een andere ma nier. Voor de Blauwdotter, het blad van het museum Oud Noordwijk, schreef ik regelmatig verhaaltjes en het leek me wel leuk om de geschie denis van De Lindenhof op het Lin denplein te achterhalen. Dat pakte me meteen. Voor mij is het een soort ontdekkingstocht geworden." Die reis terug in de tijd voerde Schel vis in 1995 onder meer naar het Rijksarchief in Den Haag, waar hij de nu 77-jarige Floor't Hooft tegen kwam, die op dat moment nog met wist dat hij zo'n groot aandeel aan het boek zou leveren, 't Hooft maak te deel uit van de redactie van Kern punten, het blad van de vereniging De Oude Dorpskern in Noordwijk- Binnen. „Ik zocht stof voor Kern punten. Jarenlang heb ik op Noord- wijk-Zee gewoond. Sinds 1990 woon ik in de Voorstraat. Ik had tijd over en wilde wel eens weten in wat voor straat ik nou precies woonde en hoe oud die panden nou eigenlijk wa ren." Heel oud dus. De vroegst bekende bewoning dateert uit 1448. Voor straat 48, de hofstede van Adriaen Floriszoon. De schout dus, die van LEIDS DIALECT Snoepwinkeltjes zijn pure nostalgie. Als je eraan denkt, ruik je als het ware weer de zoete geur van kaneelstokken, gevulde koeken en kauwgombal- len. Frans van Velsen her innert zich een aantal van die paradijsjes. „Eerst Matze. Dat was in mijn (ik geef toe: wat latere) dagen bepaald geen snoepwinkel meer, maar een buurtsuper. Toen ik achttien was, woonde ik in de Wielmakerssteeg (mijn eerste eigen honk) en kocht ik vaak bij Mat ze. In die tijd zaten er nog papieren wikkels om de conservenblikken gelijmd en die gingen er wel eens af. Daarmee daalde de waarde van zo'n blik enorm. Ze hadden bij Matze een grote korf met van die blikken zonder wikkel. Voor weinig geld kocht ik dan (arm als ik toen was) een blik Ik zag thuis wel wat er in zat. Dat was elke keer weer een grote verrassing. Zo bestond mijn diner soms uit appelmoes, soms uit witte bonen in tomaten saus of uit een kilo boon tjes..." Biziot op de Hoge Woerd is mij geheel onbekend. Ik ken wel een Biesiot, Schuintegenover mijn ge boortehuis, op de hoek van de Haarlemmerstraat en de Mare, tegenover de Koeliekerk, waar mijn va der collectant was (par don: lid van het collec tantencollege). Die winkel - die er nog heel lang heeft gezeten - heette in mijn kindertijd: 'Het cho coladehuis' maar mijn moeder noemde 'm altijd naar de oude, oorspron kelijke naam 'Biesiot' en daar lagen de brokken borsthoning in de etalage. Ik herinner mij nu overi gens ook zeeschuim, een harde witte substantie in grote brokken, die ik als kind smerig vond en dus niet kocht. Er waren in de oude wij ken van die heerlijke snoepwinkeltjes (die de Duitsers zo mooi Tante Emma Laden zouden noemen). Veterdrop, cel- lofaanstaafjes met sal miak (dun voor een cent en dik voor een stuiver; alles kostte in die tijd trouwens een cent of een stuiver), zoethout en zo meer en altijd was er een kauwgomballenautomaat aan de gevel. Ik was ook koopkrachtig genoeg, want mijn vader (winke lier) had de eigenaardige gewoonte zijn muntgeld in de rechterbuitenzak van z'n colberts te doen en daarvan hing er altijd wel ergens een op een kapstok, dus (ik kan 't makkelijk toegeven: het is buitengewoon verjaard en mijn ouders hielden mij altijd veel te klein). Maar het verklaart waar om ik die winkeltjes zo goed ken. Ze zaten na tuurlijk in de directe om geving van een lagere school. De eerste die ik bezocht was in de Caeci- liastraat. Iets verderop had je in de Lange Lijs- bethsteeg (van Caecilia- straat naar Oude Vest) zo'n winkeltje, waar ik vaste klant was. Later ging ik aan het Ra penburg naar school (recht tegenover het aca demiegebouw: Domini- cus Savioschool). Toen was er een snoepwinkel tje in de Kaiserstraat. De eigenaar had een zoon die niet helemaal bien was. Daar gingen we ex pres een andere lekkernij kopen: blaadjes ouwel (die waren er in het wit en in de pastelkleuren ro ze, geel en groen). Er was een heel bijzondere reden voor: de jongeman mocht zijn vader helpen in de winkel. Als er ouwel werd verkocht telde de jongen de blaadjes zorgvuldig af van een stapeltje en dat deed hij door steeds aan z'n (toch al niet erg scho ne) duim te likken, zodat ieder blaadje goed 'mee ging'. Later, buiten, beke ken wij dan de blaadjes en onder grote hilariteit beoordeelden wij als fo rensisch experts wie het exemplaar met de mooi ste vingerafdruk had. Uiteindelijk werden de vieze, vochtige duimaf drukken eruit gescheurd voor de blaadjes werden genuttigd. Vervolgens lie pen we heft Rapenburg af en staken onderweg alle gaslantaarns aan. Volgens George Gussen- hoven was Biesiot geen snoepwinkeltje. Ze ver kochten er onder meer veel soorten koffie, fijne koek, banket, chocolade, 'dessert- en suikerwer ken', honingtafelkoek en gemberkluiten. De hoofd vestiging was inderdaad aan de Haarlemmer straat, maar de firma Bie siot had op haar hoogte punt nog 17 andere vesti gingen, waarvan een op het hoekje van de Water- steeg en de Hoogewoerd: boven de deur is nog het monogram HMB te zien. „Wat snoepwinkeltjes be treft was Arie aan de Lan ge Lijsbethsteeg (zijstraat van de Caeciliasteeg) een drukbezocht winkeltje in de jaren 1935-1942. De belangrijkste artikelen voor de schooljeugd - in die buurt waren veel scholen - kosten meestal 0,5 cent tot 2 cent. Door de drukte in de winkel kwamen veel jong( laat op school. Bij vraag van de meesl 'waarom ben je zo was steevast het ar woord 'Arie gewees neer'Arie geweest, need, 'Arie geweest, neef Geliefd was vooral miakpoeder. Het Ti met dit heerlijke g( legde je in de opbe ruimte onder het b blad van de bank e een natte vinger na elke keer een beetjf Voor de meester w meestal niet te ziei snoepte." Reacties en tips voc rubriek kunt u still naar de redactie va krant, Postbus 54,1 AB Leiden, onder v ding van de rubrie naam 'Leids dialed mailen naar de aul kan ook: heester- mans@inl.nl Hans Heestermans Dat 't Hooft zich op het centn Noordwijk-Binnen heeft gesto niet zo verwonderlijk. Hij woo mers in de Voorstraat. Compu huis van Herman Schelvis sta. ter in Noordwijkerhout. „Ik be Noordwijk geboren, hier woor pas dertig jaar", zegt hij enigs2 verontschuldigend. „Maar ik v me nog altijd Noordwijker. In Noordwijkerhout ben ik pas ei maal in het archief geweest. Ir Noordwijk ben ik kind aan hui Daarom weet ik er ook zoveel Zeker van de Voorstraat. Het i altijd een romantische straat, 1 rust uitstraalt." En, zo vult 't I aan, met 'grote sociale saamh heid'. „Als ik een brief op de b doe, doe ik daar altijd vrij lang Met zoveel mensen als ik dan sprek raak." Herman Schelvis heeft die ges ken ook, maar dan in gedacht de oorspronkelijke bewoners, tijd dat er een zandweg liep vj Haarlem naar Den Haag dwaï Noordwijk-Binnen. Het karrei dus. De tijd ook van het Heilig Geesthuis voor de armen, tem van de statige woningen van d „Ik zou dat Noordwijk van toe graag eens willen zien." Floor Hooft pr hem uit droom te pen: „He ook de ti ziekte, vc van choli Met de h was het 1 bel geste Riolering ren er nil kon de p wijze v<fi ken vani raam lee en op sti Dat schri Schelvis „Ik hoef te wonei zou ik na niet mee landarbeider of boerenknecht Misschien touwslager, maar ii geval geen vooraanstaand ieni Nee, ik wil er gewoon even eei nemen." De presentatie van het boek Vi renspoor tot klinkerweg vier 6 Voorstraat en Lindenplein te ft wijk' heeft vrijdagavond om ai plaats in de Grote ofSintJeroe aan de Voorstraat. Jan Preenen De Voorstraat in Noordwijk-Binnen. Over de mooiste straat van de badplaats is een boek versche nen: 'Van karrenspoor tot klinkerweg, Vier eeuwen Voorstraat en Lindenplein'. Foto: Dick Hogewoning 1443 tot 1460 zijn ambt uitoefende. Schelvis is hem intussen al vaak te gengekomen. Desondanks is de ach ternaam van de hoogwaardigheids bekleder nog altijd niet bekend. „Ik heb een flauw vermoeden dat het een Van der Does was, maar hon derd procent zekerheid heb ik nooit kunnen krijgen, hoeveel literatuur ik er ook over heb gelezen", stelt hij somber vast. Alsof het aanvoelt als een nederlaag. Zover wil hij echter niet gaan. „Beslist niet Het is een hobby van me. Ik ben geen weten schapper." Tegenover het ontbreken van die ene achternaam staan duizenden andere feiten uit lang vervlogen ja ren die wel zijn blootgelegd. Zoals over Voorstraat 19, het oudste, nog bestaande pandje, gebouwd in 1452. Het heeft dienst gedaan als rent meesterswoning van het landgoed Offem, als herberg, wagenmakerij, café en garage. In 1977 is het pand gekocht door de landelijke stichting Hendrik de Keyser, die het heeft ge restaureerd. „Heel aardig" vindt hij het ook dat hij er achter is gekomen dat schrijfster/dichteres Henriëtte Roland Holst niet in De Lindenhof is geboren, zoals de ANWB op een in formatiebordje op de gevel wil doen geloven, maar op Voorstraat 41. „Zij heeft wel in De Lindenhof gewoond. Dat zou eigenlijk veranderd moeten worden." Schelvis en 't Hooft bouwden hun kennismaking in het Rijksarchief (in middels omgedoopt in Nationaal Ar chief) uit tot een gezamenlijke ex cursie, die langs 3600 akten voerde en tot in details alle gegevens ople verde van elk van de ruim 160 pan den aan de Voorstraat en het Lin denplein. 't Hooft: „Schelvis heeft een cursus oud-Nederlands gevolgd. Hij kon daardoor negentig procent van die akten lezen." Op zijn beurt gunt Schelvis 't Hooft alle eer voor het totstandkomen van het boek: „Floor was de doordouwer, die me steeds voorhield dat we alle gege vens moesten bundelen. Dan zou den ze niet verloren gaan en zouden anderen er ook iets aan hebben. Uit eindelijk heb ik daarin toegestemd. Wim Hekkens heeft alles in de com- Voorstraat 19. Het oudste nog be staande pandje, gebouwd in 1452. Publiciteitsfoto puter gezet en we hebben er een schrijversgil de bij gehaald om van alle dro ge akten een ver haal te maken." Zodra hem even wat is ontglipt, duikt Herman Schelvis in zijn computer, zijn verbinding met het verleden. „Voorstraat 67? Ogenblikje. Ja, hier heb ik het Bak kerij van Wanninkhof. Een pand uit 1612. Daar heeft altijd een bakkerij gezeten. In het begin Jeroen Corne- fiszoon van der Does." Van 't Hooft grijpt die gelegenheid aan om erop te wijzen dat de gemeente steeds meer negotie uit de Voorstraat weg haalt. „Dat gaat ten koste van de le vendigheid." Schelvis: „En dat is jammer. We hebben het wel over het meest behouden gedeelte van Noordwijk-Binnen waar de moder niteit nog niet is doorgeslagen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 10