Het gevoel van de overwinning
OORLOG IN IRAK 2
'Plunderingen gevaar voor Iraakse kinderen'
West-Europa: Centrale rol VN in naoorlogs Irak
Ongeloof overheerst
hij huren Irak
Wacht bevrijd Irak
bijltjesdag of burgeroorlog?
Er restten nog twee missies: het vinden van massavernietigingswapens en Saddam Hussein zelf
den haag/gpd - Buiten Irak
heerste vooral onder Irakezen
die de afgelopen jaren hun
land waren ontvlucht een eu
forische stemming. „Ik ben
zielsgelukkig", reageerde een
man die al jaren in Jordanië
leeft. Pas toen ik de beelden
op verscheidene Arabische
zenders zag, geloofde ik het",
zei een andere Irakees die in
Egypte asiel had gevonden.
Anderen weigeren te geloven
dat een einde aan de dicta
tuur is gekomen. Ik geloof
het pas als zijn lijk door de
straten wordt gesleept", zei
een in Syrië wonende Iraakse
vrouw. In veel Arabische lan
den wordt de nederlaag van
Saddam Hussein door burgers
met ongeloof ontvangen. An
ti-amerikanisme viert hoogtij
in een groot deel van de Ara
bische wereld en na de einde
loos herhaalde beloftes dat de
'ongelovigen' zullen worden
vernietigd, komen de beelden
van een letterlijk van zijn sok
kel gevallen Saddam Hoessein
voor velen als een schok.
Uit Cairo meldden verschil
lende correspondenten dat
het Egyptische volk niet zo
zeer rouwt om de val van het
regime, maar omdat deze
door de Amerikanen is be
werkstelligd. En die worden
vooral als bezetters gezien
.Alleen de dieven en plunde
raars vieren feest. De Ameri
kanen hebben voor onze ogen
een Arabisch land opgeslokt",
zei een islamitische rechtsge
leerde tegenover de BBC.
Ook uit de Jordaanse hoofd
stad Amman kwamen afwij
zende reacties. „Dit opent de
deur voor Brits en Amerikaans
kolonialisme in de hele regio.
God bescherme ons voor wat
zal komen", zei een Jordaniër.
Uit Iran berichtten verschil
lende journalisten dat de
staats-tv tot diep in de avond
geen beelden van juichende
inwoners van Bagdad heeft
uitgezonden. Maar dit is niet
verwonderlijk gezien de pro-
Irakkoers die Iran officieel
sinds het uitbreken van de
strijd heeft gevolgd, zo werd
er aan toegevoegd.
Ook de Syrische staatstelevisie
zond geen beelden uit van on
der meer het neerhalen van
het standbeeld. Maar Syriërs
die naar de Arabische zender
al-Jazeera hadden gekeken,
reageerden geschokt op de
beelden van Amerikaanse
tanks en soldaten in Bagdad.
Jordanië speelt een dubbel
hartige rol in het conflict. For
meel is het tegen, maar offici
eus wordt de Amerikanen in
ruil voor veel geld niets in de
weg gelegd. Ook de Egypti
sche president Mubarak heeft
de VS opgeroepen zo snel mo
gelijk Irak te verlaten opdat
het volk een eigen bestuur
kan vormen. Saudi-Arabië
verlangt dat zo snel mogelijk
humanitaire hulpoperaties
beginnen om te voorkomen
dat het Iraakse volk te zeer zal
lijden.
Een medewerker van de Israë
lische premier Sharon zei dat
de Palestijnen zouden moeten
leren van de ondergang van
het regime-Saddam Hussein.
Hij sprak de hoop uit dat nu
het terrorisme in de regio zal
verminderen.
door onze correspondent
Cees van Zweeden
amman - Het was niet de eerste
keer dat Irak werd veroverd, en
het lijkt erop dat elke verovering
een ietsje vlekkelozer verloopt.
Toen moslimheerser al-Thaqafi
in 694 voor Christus het land
verschalkte, zei hij: „Ik zie een
hoop hoofden die ik ga afhak
ken." De kleinzoon van Djengis
Khan stak in 1258 de dijken van
de Tigris door om de bevolking
van Bagdad te verdrinken. En de
Britten gebruikten in 1920 mos
terdgas.
De Amerikanen waren bij hun
verovering de afgelopen weken
wat tactvoller. Maar het bleef
een blunder om Saddam Hus
sein eerst in de Amerikaanse
viag te draperen en hem vervol
gens met een Amerikaanse
pantserwagen omver te trekken.
De vraag is nu: blijft het hierbij,
of volgen er meer flaters?
Tienduizenden Irakezen hebben
hun herwonnen vrijheid aange
grepen om te plunderen en te
vernielen. De eerste doelwitten
waren regeringsgebouwen,
maar de plunderaars kregen
weldra de smaak te pakken en
breidden hun werkterrein uit
naar winkels en hotels. Kan
plunderen omslaan in moor
den?
De geschiedenis doet het ergste
vrezen. Bij de coup in 1958 werd
de hele koninklijke familie uit
gemoord. De oom van de ko
ning, de gehate Abdoel Ilah,
werd urenlang door de straten
van de hoofdstad gesleept.
Daarna werd hij onthoofd en
werden zijn stoffelijke resten in
de binnenstad opgehangen.
De cryptocommunist Kassem,
die de macht greep, verging het
weinig beter. Vijf jaar later werd
hij vermoord door de kliek die
later Saddam Hussein zou ba
ren i*^e nieuwe machthebbers v
zuiverden het land van commu
nisten, een proces dat tussen de
700 en 35.000 levens eiste (af
hankelijk van welke historicus
wordt geloofd).
Het is moeilijk te voorspellen
wat er de komende maanden in
Irak gaat gebeuren. Maar de
scenario's lopen uiteen van een
bijltjesdag tegen de kompanen
van Saddam Hussein tot een
burgeroorlog tussen Koerden,
sji'ieten en soennieten.
Zijn de Amerikanen daarop
voorbereid? De geschiedenis
doet vermoeden van niet. Toen
zij in 1999 Kosovo binnenrol
den, waren zij voorbereid op al
les behalve op de wraak der Al
banezen. Die was gruwelijk.
Honderden Serviërs gingen er
aan, kerken werden opgeblazen,
kloosters gevandaliseerd, en dat
alles onder de ogen van de
NAVO-troepen. Tienduizenden
sloegen op de vlucht.
Wat zij hadden moeten doen,
was de noodtoestand afkondi
gen, een avondklok instellen en
de vinger aan de trekker hou
den. Maar de Amerikanen on
derschatten de reactie van de
Albanezen volledig, omdat ze
hun eigen propaganda waren
gaan geloven. Die propaganda
zei dat de enige slechteriken in
Kosovo Serviërs waren.
Als dat Joegoslavië uiteen kon
vallen, dan kan een burgeroor
log in Irak niet worden uitgeslo
ten. Alles zal afhangen van de
bezetter. Slagen de Amerikanen
erin de geest van wetteloosheid
terug te stoppen in de fles? Kun
nen zij een bijltjesdag voorko
men? Zetten ze blauwe VN-hel-
men op?
Het triomfantelijk omvertrekken
van een beeld van Saddam Hus
sein in Bagdad, gadegeslagen
door slechts enkele honderen
Irakezen maar via televisie te
zien elke Arabische huiskamer,
belooft weinig goeds.
jJohn Dresel krijgt een kus van een Iraaks jongetje. Foto: AP/John Moore
Een Koerd in Sulaymaniyah kust het portret van Bush. Foto: AP/Kevin Frayer
Samer Mousa, een Irakees in de VS, viert zijn eigen feestje. Foto: AP/Maurice Harris
ositiegroep
et missie Irak
rj - Leden van de Iraakse
itie in Ballingschap heb
beren korte tijd de Iraak-
'fpmatieke vertegenwoor-
in Londen bezet gehou-
;eje politie verrichtte 24 ar-
jJs in het kantoor wegens
eüng. De bezetters hadden
tos de politie een glazen
;c|jgeslagen van de afdeling
jaakse belangen van de
a pse ambassade. In het
e(jr werden portretten van
p Hussein vernield.
4ewerker Rode
ejs omgekomen
ei - Een Canadese mede-
zj[van het Internationale
5 iruis is in Bagdad om het
'Jekomen. De 48-jarige
s (Arslanian reed dinsdag
g?met twee collega's in
5 jlto's door Bagdad toen
jjjer vuur kwamen. Arsla-
dollega's wisten zichzelf
3 ^heid te brengen. Op
luto's stonden grote
j |en van het Rode Kruis.
lulance onder
~r: twee doden
IJ - Twee Irakezen zijn
j en drie anderen ge-
Braakt toen Amerikaanse
I bi gisteren in het cen-
®-an Bagdad een ambulan-
er vuur namen. Volgens
gjgische arts vervoerde
ssfrtuig drie mensen die
ejgevechten gewond wa-
4aakt. Twee van hen kwa
len de Amerikaanse actie
Stom. Volgens de arts heb-
;n Amerikanen de ambu-
jewoon overhoop ge-
ich'. Een Amerikaanse offi-
^thtvaardigde de beschie-
l%r te stellen dat de am-
wje ook explosieven had
H vervoeren.
I vraag naar
dam-artikelen
w igton - Voor het leven
'SI sident Saddam Hussein
3 n in Irak niet veel meer
gegeven, op internet
verzamelaars hoge be-
voor alles wat met hem
slmaken.. Sinds het begin
oorlog waren gisteren
111 an duizend Saddam-
van T-shirts tot Iraakse
en biljetten, te koop
r£ oden op de virtuele
B laats eBay. Onder de
■>r a-hebbedingen die op
metsite worden aange-
viis ook wc-papier met
;s as portret op elk velletje.
llJenkamp voor
^{gevangenen
igton - Het Amerikaanse
rtouwt in Umm Qasr een
camp waarin 24.000
dj ivangenen kunnen wor-
1 gesloten. De coalitie-
i in Irak houden op dit
it 7300 krijgsgevangenen
e Amerikaanse legeroffi-
ntkent dat er plannen zijn
i deel van de gevangenen
ibasis Guantanamo op
sturen, waar de VS ter-
dachten vasthouden.
ezen VS boos
il-Jazeera
ac
i 1 i*n - Irakezen die in het
t i aanse Dearborn (Michi-
yval van Bagdad vierden,
i gisteravond hun onge-
>ki geuit over de berichtge-
eDor al-Jazeera. De Arabi-
e euwszender zou aan de
ie :bben gestaan van de
el regering. In deze voor-
i m Detroit, waar een van
re >tste sji'ietische gemeen-
ln >en buiten het Midden-
c i woont, werd de sfeer
PI ig toen de ongeveer 1500
g| ïrders een correspon-
1 een cameramahvanal-
i zagen. De politie moest
chermen.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Inwoners van Bagdad vie
ren feest, temidden van chaos en plunde
ring. Eindelijk is er de euforie waar de
Amerikanen op rekenden. Het gevoel van
overwinning is er, maar wanneer is de oor
log echt afgelopen?
De oorlog is pas afgelopen als president
George Bush de overwinning verklaart.
Zo simpel is het volgens het Witte Huis.
Maar zo ver is de opperbevelhebber van
de Amerikanen nog niet. Hij is 'voorzich
tig optimistisch', zegt zijn woordvoerder
Ari Fleischer, als duidelijk is geworden
dat inwoners van Bagdad niet langer vre
zen voor de macht van Saddam Hussein.
Het dictatoriale regime controleert de
hoofdstad niet meer.
Het zijn beelden waar ze in Washington
van genieten. Een paar Irakezen probe
ren een enorm standbeeld van Saddam
Hussein omver te krijgen, met een touw.
De symboolwaarde is enorm, en Ameri
kaanse mariniers schieten te hulp. Maar
ze moeten ook even zijn geschrokken op
het Pentagon en in het Witte Huis, toen
het hoofd even met een Amerikaanse
vlag werd getooid. Dit soort vertoon
wordt niet op prijs gesteld.
De euforie van de Iraakse bevolking kan
van korte duur blijken en de strijd om de
'harten en geesten' in Irak en de Arabi
sche wereld heeft nog een lange weg te
gaan. De 'sterren en strepen' worden
snel werden ingeruild voor een Iraakse
vlag.
Als het beeld van de dictator omgaat,
dansen Irakezen op de restanten. Een
paar kilometer verderop zijn Amerikaan
se mariniers op het universiteitsterrein
van Bagdad nog in een heftig vuurge
vecht gewikkeld, melden journalisten. De
bevrijding is nabij, maar nog niet tot alle
uithoeken van de hoofdstad doorgedron
gen.
Dat duurt nog een paar dagen, zegt de
commandant van de 3de Infanteriedivi
sie in Bagdad. De oorlog gaat door, zegt
ook brigadegeneraal Vincent Brooks op
de briefing van de legerleiding in Qatar.
Niet alleen de verzetshaarden in Bagdad
moeten nog worden veroverd, ook in het
noorden van Irak wordt nog stevig ge
vochten door Koerden en coalitiesolda
ten. Mosul, Kirkuk en vooral Tikrit, de ge
boorteplaats van Saddam Hussein, kun
nen nog taaie obstakels blijken. „We
moeten nog steeds de olievelden in het
noorden veilig stellen", zegt de Ameri
kaanse minister van defensie Donald
Rumsfeld.
Militairen zijn niet alleen van nature ge
neigd tot voorzichtigheid, er zijn ook nog
talloze vragen waarop geen antwoord te
geven is. Waar zijn de soldaten van Sad
dam gebleven? Hoe groot is de kans op
een georganiseerde guerrilla in bevrijd
gebied? Waar ligt de grens tussen een
land in oorlog met 'georganiseerd' verzet
en een 'bevrijd' land met lokale verzets
haarden?
Toch, nu de wurggreep van het dictatori
ale regime gebroken is, lijkt het kritieke
punt gepasseerd. „Het is een mooie dag
voor het Iraakse volk", zegt Rumsfeld, die
zelf ook bijna euforisch is, „maar het is
nog niet voorbij. Er komen nog moeilijke
dagen. De blijheid op de gezichten
van de Irakezen is adembenemend." Het
is een historische dag maar voorzichtig
heid is geboden, luidt ook het parool in
het Witte Huis.
Bush wil niet te vroeg victorie kraaien. De
president is 'heel voorzichtig, omdat hij
weet dat er nog groot gevaar kan ont
staan', zegt zijn woordvoerder. Het is nog
niet voorbij, waarschuwt ook vice-presi
dent Dick Cheney in een speech voor het
Amerikaanse genootschap van hoofdre
dacteuren. „Verzetshaarden zullen blij
ven bestaan, maar die zullen we ver
slaan." Hoe lang dat nog duurt, wil hij
niet voorspellen.
Dat kan nog een tijdje zijn. De op 7 okto
ber 2001 begonnen militaire campagne
in Afghanistan is tolt op de dag van van
daag niet officieel beëindigd. Bush heeft
althans nimmer de overwinning ver
klaard. De VS en geallieerde Afghaanse
groeperingen hadden na twee maanden
het land nagenoeg onder controle, maar
er wordt nu nog steeds door Amerikaan
se soldaten gevochten tegen leden van
het voormalige Taliban-regime en het
terroristennetwerk al-Qaeda. Dinsdag
kostte dat nog het leven aan elf onschul
dige burgers.
Het noorden van Irak moet nog deels
worden veroverd, terwijl in het zuiden de
eerste stappen naar normalisering zijn
gezet in de hoop het machtsvacuüm snel
te kunnen vullen. Een deel van het we-
deropbouwteam van generaal b.d. Jay
Gamer is in Umm Qasr gearriveerd.
Maar dat er nu al zorg is over het uitblij
ven van humanitaire hulp en herstel van
de orde, wijst er op dat de Amerikanen
nog heel wat hobbels hebben te nemen.
De militaire campagne mag dan nog niet
afgelopen zijn, de beelden van blije Ira
kezen zijn de hele wereld over gegaan en
hebben voor een gevoel van rechtvaardi
ging gezorgd in Washington. Niet alleen
over de oorlog zelf, maar ook over de uit
voering ervan. Er resten nu nog twee be
langrijke missies: het vinden van massa
vernietigingswapens - want daar was het
toch allemaal om begonnen - en van
Saddam Hussein en zijn trawanten, dood
of levend. Zónder is de overwinning niet
compleet, zeker niet in de ogen van de
buitenwereld.
berlijn/parijs/gpd - De Duitse bonds
kanselier Schroder heeft een mogelijk
aanstaand einde van de oorlog in Irak
gisteren begroet. „Elke dag zonder oorlog
is een betere dag", zei de sociaal-demo
craat gisteren in Berlijn. In de wederop
bouw van Irak moeten de Verenigde Na
ties volgens Schroder een centrale rol
spelen.
Dat Schroder een Amerikaanse overwin
ning openlijk toejuicht is opmerkelijk. Als
hoofd van een rood-groene regering
heeft hij de Amerikaans-Britse invasie in
Irak steeds fel afgewezen. Samen met de
Franse president Chirac behoort Schro
der tot nog toe tot de meest uitgesproken
tegenstanders van de oorlog.
Frankrijk blijft eveneens hameren op een
centrale rol voor de VN bij de wederop
bouw van Irak. Minister van buitenland
se'zaken De Villepin overlegde gisteren
langdurig met zijn Britse ambtgenoot
Straw die duidelijk tussen twee vuren zat.
Enerzijds is Groot- Brittannië door de
militaire operaties in Irak zelf gebonden
aan een akkoord met de VS dat uitgaat
van een beheer door de coalitie. Ander
zijds wil Londen tegemoet komen aan de
wens van Frankrijk en Duitsland om de
VN een centrale rol te laten spelen.
Duidelijk werd gisteren in ieder geval wel
dat Frankrijk de zaak niet op het spits wil
drijven. Chirac had na afloop van een
onderhoud met de Hoge Commissaris
voor de Vluchtelingen van de VN, Lub
bers, al erkend dat er een 'noodzakelijke
fase van beveiliging' moest intreden alvo
rens een begin kan worden gemaakt met
de wederopbouw van Irak.
De Britse premier Blair reageerde opge
togen op de val van Baghdad envde reactie
van de bewoners van de stad. „Vandaag
hebben we gezien dat de angst van hun
gezichten is verdwenen en d^fze zich
voor het eerst sinds twintig jaar vrij heb
ben kunnen uiten", aldus Blairs woord
voerder. In Rusland blijven militaire ex
perts volhouden dat de oorlog 'nog lang
niet voorbij' is, hoewel de Amerikaanse
opmars veel voorspoediger is voorlopen
dan werd voorspeld. Generaal b.d. Gara-
jev, de man die ooit verantwoordelijk was
voor de Russische verovering van de Af
ghaanse hoofdstad Kabul, wees er op dat
de Amerikanen 'slechts zesduizend
krijgsgevangenen' hebben genomen.
„Waar is de rest van het Iraakse leger
naar toe?" Curieus is volgens Garajev dat
Bagdad totaal niet werd verdedigd. „Er
"waren zelfs geen barricaden", aldus de
oud-generaal.
Net als veel collega's voorspelt Garajev
een 'partizanenoorlog', eerst tegen de co
alitietroepen en daarna tegen de nieuwe
Iraakse regering. De doemscenario's
kunnen niet verhullen dat de Russische
experts de militaire macht van de VS na
Afghanistan wederom hebben onder
schat.
In Rusland was er op de 'dag van de
Amerikaanse overwinning' (radiostation
Echo Moskvy) sowieso veel aandacht
voor negatieve bijzaken. De 'totale anar
chie', de 'massale plunderingen' en de
'humanitaire crisis' in Irak kregen veel
aandacht.
De Russen blijvén verder bezig met hun
eigen intriges. Zo heeft de beschieting
eerder deze week van het konvooi met
Russische diplomaten een spectaculaire
nieuwe wending gekregen. Volgens enke
le media smokkelden de diplomaten 'ge
heime archieven' van Saddam Hussein
het land uit. Dat zou de reden zijn ge
weest waarom de Amerikanen het vuur
openden. .Absolute nonsens", noemde
een woordvoerder van de militaire in
lichtingendienst SVR het verhaal.
amman-den haag/anp-rtr - De
plunderingen op grote schaal in
Bagdad vormen een acuut ge
vaar voor het voeden van de
kinderen van Bagdad. Dat ver
klaarde Unicef-directeur De
Rooy gisteren in de Jordaanse
hoofdstad Amman.
Vooral kinderen zijn voor hun
voedsel aangewezen op huma
nitaire hulp van internationale
hulporganisaties, nu het regime
van Saddam Hussein aan het
wankelen is gebracht en de or
dehandhaving is verdwenen.
Voorraden van de organisaties
zouden ten prooi kunnen vallen
aan de menigte zodat kinderen
zonder komen te zitten.
Volgens een woordvoerder van
Unicef in Nederland was een
kwart van de kinderen in Irak al
voor de oorlog ondervoed. De
afgelopen dagen zijn vanuit
Turkije ruim tachtig trucks met
waterzuiveringstabletten,
EHBO-kits en onderwijsmateri
aal Irak binnengetrokken. Ook
de komende dagen wil de VN-
kinderhulporganisatie nog kon
vooien vanuit Turkije en Koe
weit naar het noorden en zui
den van het land brengen.
Volgens de woordvoerder meld
den chauffeurs dat de situatie
met name in het zuiden van Irak
behoorlijk chaotisch is en dat er
veel wordt geplunderd. Ook
waarschuwt Unicef ouders extra
op te letten waar hun kinderen
naartoe gaan. „Ze zoeken mis-
Inwoners van Bagdad op een volgeladen truck met gestolen spullen. Foto: EPA/Ramzi Haidar
schien spannende plekken op,
waar is gevochten. Maar de kans
is groot dat er nog onontplofte
mijnen liggen of bommen die
deels niet zijn afgegaan. Ze zien
dat soms aan voor speelgoed",
aldus de zegsman.
Verder heeft de VN-organisatie
verzocht voedselpakketten in
geel papier in een andere klem-
te verpakken, omdat ze te veel
lijken op een bepaald soort bom
die in dezelfde kleur is verpakt.
„Dat is voor iedereen verwar
rend, maar voor kinderen hele
maal."
