Als een koe de trap op loopt REGIO De Sybillijnse orakels van Klein-Aziatische joden Naturalis heeft Dodo-titel niet gejat Kan dat gedonder over het grijze kenteken een keertje ophouden? Ouderen en invaliden met inkomen dupe van plan I DONDERDAG lO AP NAVRAAG OORLOGSDAGBOEK Molly Ackerman is 49 jaar en gebo ren en getogen Amerikaanse. Ze woont en werkt in Leiden als beel dend kunstenares en-is eigenaar van galerie EAE op de Nieuwe Rijn. „Er is een gezegde in Amerika dat luidt ignorance is bliss, onwetend heid is zalig. Maar daar ben ik het niet mee eens. Ik praat overal met mensen, op straat, in de bus, in de tram en in de trein. En ik probeer te begrijpen wat anderen denken. Mijn Irakese vriend Mutas sprak over een programma dat hij op de Arabische televisie heeft gezien. Het ging over een zes jaar oude jongen die zijn hele familie verloor toen een bom een huis insloeg. Ze inter viewden hem in een ziekenhuis, waar hij in bed lag zonder armen en benen. De jongen schreeuwde dat hij dood wilde. Toen Amerikaanse soldaten en Irakese burgers gisteren de straten en pleinen van Bagdad vulden, waren er weer tranen, maar nu vermengd met gejuich. God, hoe graag wil ik dat deze oor log en het doden stopt. Een voor een kunnen we eikaar s hart raken en de vooroordelen doen versmel ten. In de trein van Amsterdam naar Leiden praat ik met twee mannen over de oorlog. Een jongen die Steve heet, vertelt over zijn familieleden, die allemaal in het leger hebben ge zeten. Hij emigreerde van Engeland naar Nederland en woont nu zeven jaar in de buurt van Alphen aan den Rijn. Hij vocht in het Britse leger tij dens de Golfoorlog en maakt zich zorgen over twee neven en een nicht die nu in Irak vechten. Steve is een grote vent en met zichtbare fy sieke kracht. „Het was nooit echt een keuze om in het leger te gaan", zegt hij. „Mijn hele familie en de fa milie van mijn vrouw hebben in het leger gezeten. Ik en mijn vader heb ben in dienst gezeten tijdens de Falkland-oorlog. Mijn opa stierf 'een brug te ver'." Tegenover Steve zit Philip, een tengere man van be gin twintig. Hij is een student uit Rusland. Terwijl hij op het puntje van zijn stoel zit, vraagt Philip aan Steve of hij 'zich niet schuldig voelt over het vermoorden van mensen'. „Hoe kun je zoiets doen? Hoe kun je leven met de gedachte dat je mensen hebt gedood?" Philips confrontatie maakt me een beetje zenuwachtig, maar Steve blijft rustig onder de verbale aanval. „De regering hersenspoelt je om aan volk en vaderland te denken. Elk land hersenspoelt zijn soldaten. Het is dé grote leugen en ik ben er in getrapt. Ik heb alle ellende van de oorlog meegemaakt en voel com passie met de Irakezen die nu lij den." We stappen in Leiden uit de trein en tot mijn verbazing zie ik Steve weglopen met zijn arm over Philips' schouders. Waarschijnlijk gaan ze naar een pub om nog even verder te praten. Het is goed om te zien dat er een open dialoog is tussen twee mensen met verschillende opinies. Er schuilt een groot gevaar in het ver spreiden van besmettelijke gedach ten, herhalende retoriek en nage aapte ideeën, die je niet begrijpt. Niet zelf nadenken, dat is wat haat en oorlog voortstuwt. De grootste s, protestactie die ik kan bedenken, is: zelf nadenken. Formuleer je eigen ideeën en spreek je uit." Molly Ackerman Wat geven kandidaat-kopers als verklaring voor hun afwachtende houding? „Gegadigden die niet toehappen, ken ik niet, want die krijg ik nooit te spreken. Maar ik weet zeker dat eerst de aanslag op de Twin Towers, de ineenstorting van de AEX-index en nu vooral de oorlog in Irak mensen onzeker maken. In die situatie kopen zij niet zo gauw een huis. Ik hoop van ganser harte dat die oorlog over een paar weken is afgelopen. Misschien komt dan het vertrouwen bij huizenkopers wel weer terug. Want op zich zou de vraag naar hui zen groter moeten zijn dan het aanbod. Gaat het u als verkoper van onroerend goed aan het hart dat in Irak het ene na het andere dure paleis met de grond gelijk wordt gemaakt? „Wat moet ik daar nu op zeggen? Het is goed voor de wederop bouw. Begrijp me goed, niemand wil oorlog. Maar misschien kun nen op de plaats van al die paleizen mooie gebouwen komen waar alle Irakezen wat aan hebben." tekst: Tim Brouwer de Koning Archieffoto: Dick Hogewoning UIT DE ARCHIEVEN ANNO 1903, Vrijdag 10 April Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer 57055 t-n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO «Ld.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan de Dalie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd. COLOFON Leidsch Dagblad Op de dag 'des toorns' zal de wereld wegteren in as. Wie God dient, zal eeuwig leven hebben, wie dat niet doet, zal vanaf die laatste dag eeuwig gestraft worden. Sibylle, een profetes uit de oudheid, was een liefhebster van gespierde taal. Met haar onaan gename voorspellingen maakte zij zich in de Griekse en Romeinse oud heid toch ongekend populair, weet de Voorschotense theoloog Rieuwerd Buitenwerf (29). Róoms-katholieken en Mozart-liefhebbers moeten haar kennen: Si bylle. Door een speling van de geschiedenis is haar naam terechtgeko men in de tekst van de requiemmis, de mis die gelezen wordt tijdens katholieke uitvaartdien sten. Hierin wordt ver kondigd dat op de 'dag des tooms' de wereld zal wegteren tot as, zoals door David en Sibylle is voorspeld. Op die dag komt 'de rechter' (Jezus Christus) die alles 'nauwgezet zal wegen', waardoor er een 'sidde ring' zal rijn. David voorspelt zo'n laatste dag in één van rijn psal men, maar ook de Griek se profetes verkondigt zo'n ondergang. Theoloog Iheuwerd Bui tenwerf van de Universi teit Leiden onderzocht als aio (assis tent-in-opleiding) één Sibyllijns boek', dat in de eerste eeuw voor Christus door een onbekende jood werd geschreven. Sibylle was een profetes die in de ze vende of zesde eeuw voor Christus 'ergens in Griekenland' heeft ge leefd. Bewijs daarvoor wordt gevon den in klassieke Griekse teksten, die vertellen dat rij 'volgelingen' had. Authentieke orakels van Sibylle zijn echter niet overgeleverd. Hoe het met de nagedachtenis van Sibylle verder ging, is duister. Zeker is dat er in de tweede eeuw voor Christus in Rome een cultus rondom haar be stond. In Rome stond een tempel waar 'de boe ken van Sibylle' werden bewaard. Als de Ro meinse senaat wilde weten hoe een voorge nomen besluit (meestal oorlog) zou uitvallen, liet zij de tempelpries ters die boeken raad plegen. Volgens Buiten- werf was het antwoord van Sibylle meestal een 'ja, mits'. „Er moest dan een tempel worden gebouwd voor een godheid die zich ver waarloosd voelde, zoiets. In de politieke praktijk ging het erom dat de tegenstanders van oorlog met een te gemoetkoming werden gepaaid. In Rome wa ren religie en poli tiek niet ge schei den." I N ONDER ZOEK Nieuwsgierigheid is de belangrijkste drijfveer voor de wetenschap. De rubriek In Onderzoek doet een greep uit de vele onderwerpen waar Leidse onderzoekers zich in hebben verdiept. Vandaag: de Voorschotense theoloog Rieuwerd Buitenwerf. rechtvaardige mensen staml dereen die in de joods-christ traditie is opgegroeid, weet geslacht het gaat, maar Griel Romeinen zei dat niets." Eerdere Sibylle-onderzoekei ervan uit dat de joodse gemt schappen die in Klein-Azië v de voorspellingen gebruikte] (vooral) Grieken tot het jode bekeren. Buitenwerf toont ai dat niet het geval is geweest, ren bedoeld voor intern gebi moesten de groepsidentiteit ken. Er zat een element van ning in, maar ze waren ook i ment." Buitenwerf denkt da joodse gemeenschappen bij men in woonhuizen of verei gebouwen, waar de profetiei den voorgelezen. Het was al lang bekend dat se gemeenschappen in de K arische steden harmonieus s leefden met de Grieken. Dat niet op bekeringsdrang, war leidt vrijwel altijd tot religiei spanningen. Eerder moet he weest rijn dat de joden zich3 Grieken zagen, zij het met di 'ware' godsdienst. De schrijver van het orakel 1 vooral op rechtvaardigheid notheïsme en stelt die waart als 'echt Grieks'. Iedereen w het hart' dat er maar één Go maar de niet-joodse Grieker gen'. Daarmee klopten de Klein-)} sche joden zich een beetje 0 borst en dat gaf best een pre voel. En dat woog dan weer de sombere conclusie dat dt uiteindelijk zou 'wegteren ir Wilfred Simons SCHRIJVENDE LEZERS Ook deze boeken rijn niet bewaard gebleven. De Romeinen hadden allerlei 'volks orakels', haast spreekwoorden, die aan Sibylle werden toegeschreven. Meestal verbonden rij opvallende gebeurtenissen in de stad aan poli tieke of sociale kwesties.Als een koe de trap op loopt, zal de Tiber buiten zijn oevers treden", geeft Bui tenwerf als voorbeeld. „Het ging er niet om dat een koe echt een trap opliep, het gerucht was al genoeg." Zo waren er meer verschijnselen: als de bliksem in een beeld sloeg, als de Tiber rood kleurde 'als bloed', altijd waren er wel Romeinen die - op ge zag van Sibylle - wisten waar dat aan lag. Vanaf 150 voor Christus veroverden de Romeinen Griekenland en Klein-Azië. In hun kielzog namen zij Sibylle en haar cultus met zich mee. Daardoor her leefde ook in deze streken de be langstelling voor de profetes. Een vergelijking met de kerstman lijkt niet vergezocht. Die ging in de ze ventiende eeuw als Sint Nicolaas met de Nederlandse kolonisten mee naar New York en keerde drie eeu wen later als Santa Claus naar Ne derland terug. Er waren zelfs Klein-Aziatische stad jes die claimden dat Sibylle daar ge boren was of er orakels had uitge sproken. De bekendste 'woonplaats' was het stadje Erythrae aan de kust van de Egeïsche Zee. De bewoners hakten er een grot uit die als woon plaats gold en hingen er een pla quette bij, die in 1897 is teruggevon den. Zo'n claim was vooral goed voor het toerisme - Romeinen kwa men graag naar zo'n grot kijken. In de tweede eeuw na Christus ver scheen zelfs een echte reisgids voor Griekenland en Zuid-Italië van Pausanias (115-180). Ook daarin worden Erythrae en Sibylle genoemd. Sommige liefhebbers van Sibylle konden de verleiding niet weer staan om zelf eens een voorspel ling te schrijven. Uit de oudheid zijn twaalf orakelboeken overgele verd. Buitenwerfs onderzoek draait om één boek van een joodse schrij ver die in Klein-Azië woonde. Het is herkenbaar aan - voor Romeinen en Grieken - vreemde passages met joods erfgoed, zoals de zin: 'Er is een stad in het land van Ur der Chaldeeën, vanwaar een ge slacht van zeer De Voorschoten se theoloog Rieu werd Buitenwerf. „Sibyllijnse ora kels waren be doeld voor in tern, joods ge bruik." Foto: Mark Lamers Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold W.MJ. Bouterse (adjunct) E-mail: directie@damiate-hdc.nl Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct) E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl HOOFDKANTOOR Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356 Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden. Redactie fax 071-5 356 415 Advertentie fax 071-5 323 508 Familieberichten fax 023-5150 567 ADVERTENTIES 071-5 356 300 Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868 ABONNEESERVICE 071-5128 030 E-mail: abonneeservice@hdc.nl ABONNEMENTEN Bij vooruitbetaling (acceptgiro) p/m €19,60 (alleen aut ine.) p/kw €55,00 p/j €210,60 Abonnees die ons een machtiging verstrekken tot het automatisch afschrijven van het abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting per betaling. VERZENDING PER POST Voor abonnementen die per post (binnenland) worden verzonden geldt een toeslag van €0,50 aan portokosten per verschijndag. GEEN KRANT ONTVANGEN? Voor nabezorging: 071-5128 030 ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur AUTEURSRECHTEN Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV cq. de betreffende auteur. HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003 De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting Beeldrecht te Amstelveen. HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de verwerking van gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens worden gebruikt om gerichte informatie over voordeelaanbiedingen te geven, zowel door onszelf als door derden Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling jLezersservice, postbus 507,2003 PA Haarjem. In een artikel in het Leidsch Dagblad, verschenen op zaterdag 5 april onder de kop 'Dodo was geen dikzak', be weert Jan den Hengst dat Naturalis de titel voor de tentoonstelling 'De dodo was een pechvogel' heeft gejat. Dit is niet waar. Wij kunnen aantonen dat de heer Den Hengst tegen betaling heeft ingestemd met het gebruik van deze ti tel. Ook wekt Den Hengst de indruk dat Naturalis onrechtmatig heeft gepro beerd materiaal van hem voor de ten toonstelling te gebruiken. Dit is onjuist. Nadat pogingen om samen met de heer Den Hengst de tentoonstelling (en rijn boek) te realiseren onvruchtbaar ble ken, heeft Naturalis op eigen initiatief een nieuw concept voor de dodo-ten toonstelling gemaakt. Den Hengst heeft later schriftelijk te kennen gegeven dat hij met genoegen heeft vastgesteld dat de expositie afwijkt van zijn eigen con cept. Van de bewering dat de tentoon stelling niet is begeleid door onderzoek, hebben bezoekers aan de expositie zelf het tegendeel kunnen vaststellen. Het is verheugend dat het boek van Den Hengst is verschenen. Wij betreu ren het dan ook dat hij dit interview aangrijpt om Naturalis in een kwaad daglicht te stellen. Teleurstellend vin den wij ook het feit dat de journalist niet de moeite heeft genomen om de uitspraken van Den Hengst even te controleren op juistheid. Hans Dautzenberg, hoofd marketing en pr Naturalis, Leiden. En weer is er gedonder over het grijze kente ken. Eerst moesten voertuigen zodanig wor den verminkt dat de veiligheid in het verkeer in het gedrang komt en nu willen CDA/PvdA weer gewoon alle (eenmans)bedrijven met een bedrijfsauto op kosten jagen. Misschien ben ik wat simpel, maar is een koppeling van het grij ze kenteken aan een geldige inschrijving van de Kamer van Koophandel niet de meest voor de hand liggende oplossing voor het almaar voortdurende gezeur over het grijze kenteken? Paul van Drunick, Voorhout. Patiënten moeten volgens de Raad voor de Volksge zondheid en Zorg (RVZ) meer zelf betalen, lees ik in het Leidsch Dagblad. En op wie moet er weer wor den bezuinigd en wie rijn weer de dupe van deze re geling? Ja zeker, de oude ren en invaliden met dik wijls alleen een AOWtje of een laag inkomen. Wat hangt hen allemaal boven het hoofd? Geen vergoe ding meer voor huishoude lijke hulp, geen taxivergoe ding en ook geen woon voorzieningen meer. Er rijn veel oudere bij die de oorlog hf meegemaakt en hc hebben geleden. Vi in leven gebleven penbollen en suikc te eten en hebbenl oorlog het land we pen opbouwen. H( mogelijk dat er nu1 voorgesteld om op groep mensen te kj Hebben ze daar \\t bij stilgestaan? Onl lijk. M.C.T. van Vpor het eerst sinds jaren daalt de prijs van huizen in Nederland. In deze tijd van economische onzekerheid wachten kopers langer en zien verko- I 'Van de grote huizen in Wassenaar zakt de prijsdZnfen onder de vraagprijs van de hand te doen. Directeur MIJDAM van ma kelaarskantoor Reichman 8t Rommelaar bevestigt het beeld van da lende prijzen voor sommige huizen in Wassenaar en Den Haag. Hoe is het met de huizenmarkt in uw contreien? „Dat verschilt per plek. In Den Haag heb je wijken die goed be kend staan, zoals de Vogelwijk en het Statenkwartier. Daar blijven wij goede prijzen maken. Soms heb je daar meerdere kandidaat kopers tegelijk. Maar in andere buurten, waar meer aanbod van hïiizen dan vraag is, daalt de prijs." De dure huizen in Wassenaar houden ook hun hoge prijs? „Nee, ook die dalen in prijs. Dat komt door hetzelfde marktmecha nisme. Er staan in Was senaar zo veel grote huizen te koop, dat het aanbod daarvan de vraag overtreft. Dan zakt de prijs. In pro centen scheelt het niet eens zo veel, maar in centen moeten de ver kopers met heel wat minder genoegen nemen." Hoe reageren verkopers op die lagere opbrengst? „Zij begrijpen het meestal wel. In feite is deze situatie, met wat meer bedenktijd voor de kopers, normaler dan de hectische tijden van voorheen. Het is toch bizar dat een makelaar meteen na de be zichtiging in de tuin een transactie moet doen. Anders vielen er niet eens zaken te doen. Nu is er geen hosannastemming meer, maar hoef je ook niet meer in tien minuten te beslissen." PASCHEN - Ongetwijfeld wordt de vraag gedaan, of het nu wel een tijd is, geschikt om feest te vieren. Het rumoer van den strijd op maatschappelijk gebied, in ons vaderland gevoerd, klinkt boven alles uit. Pas waren de klanken van het 'Vrede op aarde!' opnieuw verno men, of daar verhief zich een machtige stem, die opriep tot daden over te gaan, inbreuk makende op het openbaar gezag, die onrust bracht in duizenden harten en de grondslagen, waarop orde en veilig heid in den Staat zijn gevestigd, deden wankelen. Nog leven wij te midden van de worsteling; wat het eind zal wezen, kan niemand met een zweem van zekerheid bepalen. En wij zouden toch maar, heel ge woon, ons Paaschfeest vieren? Laten wij niet vergeten, dat naast de vele duizenden, die zich gewor pen hebben in de beroering van den maatschappelijken strijd, meer dere tienduizendtallen staan, die, stillen in den lande, rustig hun taak vervullen en hun roe ping volgen. Voor hen vooral is het Paaschfeest een vreugde des harten; het spreekt tot hen van nieuw leven, het vormt het steun punt van hun voorstellingen om trent Godsvereering en men- schenmin. ANNO 1978, maandag 10 april LEIDEN - In een woning boven een slagerij in de Haarlemmer straat brak zaterdagochtend brand uit, waarschijnlijk door oververhitting van een gaska chel. Doordat de bewoners niet aanwezig waren deden geen per soonlijke ongelukken voor. De brandweer, omringd door mas sa's winkelende mensen, was de brand snel meester. Foto: archief Leidsch Dagblad

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 14