OORLOG IN IRAK 2
El-Hassan bin-Talan, de man die koning wilde zijn
UW
CADEAU
Aan de haal met oorlogsbui
Omvang Iraakse verliezen eve
duister als verblijfplaats Saddai
39"
Résolution
leven zonder de zorg
van rimpels
Tot en met 20 april ontvangt
iedere klant 10% korting op het
gehele Lancóme assortiment.
Miracle
eau de parfum
spray, 30 ml
Star
Bronzer
voor een natuurlijke
stralende teint
door onze correspondent
Cees van Zweeden
amman - Eerst zou hij koning
van Jordanië worden. Toen
werd hij genoemd als mogelijke
vorst van Irak. Nu weer staat hij
klaar om Kofi Annan bij de Ver
enigde Naties op te volgen.
Maar vooralsnog is el-Hassan
bin-Talan (56) weinig meer dan
een koningstelg, zij het volgens
velen de meest intelligente ter
wereld. Wat betekent dat zijn
mening over Irak er toe doet.
In het kantoor van prins Hassan
staat een foto van een gehelm
de, niet onknappe jongeman.
De prins wijst op de foto, en de
clameert met luide stem: „Toen
mijn oudoom in Irak was gearri
veerd om het koningschap op
zich te nemen, zei hij: 'Ik tref
hier geen enkele Irakees aan'.
Wat je ook over hem kunt zeg
gen, hij had wel realiteitszin."
Zijn oudoom Feisal was door de
Britten naar Irak gehaald om het
land te besturen. Dat viel niet
mee. Om te beginnen was hij
nooit eerder in Irak geweest,
maar verder vond hij er weinig
samenhang. Koning Feisal trof
er Koerden aan, sji'iten en soen
nieten. Maar waar waren de Ira
kezen?
Als prins Hassan vanuit zijn
kantoor in het koninklijk paleis
te Amman het slagveld in Irak
overziet, bekruipen hem bange
gevoelens van déjè vu. „Irak is
een fragiel geheel", zegt hij.
„Het kan gemakkelijk uiteen val
len. De Koerden kunnen onaf
hankelijkheid eisen. De sji'iten
kunnen rebelleren. En een bur
geroorlog in Irak kan de hele re
gio destabiliseren."
Toen de Britten in 1914 Meso-
potamië binnenvielen, was dat
om hun oliebelangen in het na
burige Iran veilig te stellen. De
Ottomanen werden verdreven,
en uit de Ottomaanse provincies
Mosul (Koerdisch), Bagdad
(soennitisch) en Basra (sji'ïtisch)
werd een nieuw land gesmeed:
Irak. Feisal, broer van de toen
malige koning Abdullah van Jor
danië, werd op de troon gezet.
Aan de stupiditeit van de koloni
alen wil prins Hassan niet te
veel woorden vuil maken. Het
gaat hem meer om wat hij de
'neokolonialen' in Washington
noemt. „Ik ben bang dat de el
lende pas goed begint als Sad
dam Hussein is afgezet", zegt
hij.
Officieel gaat het de Amerikanen
om democratie en ontwape
ning, maar prins Hassan vreest
dat Bush nog erger is dan de ko
lonialen. Hij citeert Cromwell,
de Britse staatsman, die zei: „Als
de vijand kansloos en uiteenge
dreven is, wie is er dan verant
woordelijk voor het bloed en de
puinhopen?"
Irak is kansloos tegen de Ameri
kanen, die vrij spel hebben in de
lucht. Maar neemt president
Bush verantwoordelijkheid voor
'het bloed en de puinhopen',
zoals Cromwell destijds?
„Er zijn geen grote staatslieden
meer", zegt prins Hassan. „De
Tweede Wereldoorlog bracht
mensen voort als Adenauder,
De Gaulle, Schuman, Monnet
Je kon het met ze eens zijn of
niet, maar ze hadden een visie.
Saddam Hussein, Sharon en
Bush daarentegen gedragen zich
als egels. Ze hebben één idee, en
trekken hun pistool om dat te
verdedigen. Saddam en Sharon
hebben misschien geen alterna
tief, maar Bush wel."
Bush had na moeten denken,
voordat hij zijn laarzen ging
poetsen. „Er gaat geen dag voor
bij, of de Amerikanen meldden
de dood van duizend Irakezen.
Dat betekent duizend rouwende
gezinnen. Hoeveel bin-Ladens
denkt u dat uit die gezinnen zul
len opstaan?"
Dat is niet het enige. „Die bom
men worden geworpen door
vliegtuigen die Warthog (wrat
tenzwijn) heten. Weet u wat het
voor moslims betekent om door
varkens aangevallen te worden?
Waarom kunnen de Amerika
nen niet doen zoals de Israë
liërs, die een cordon sanitair om
Bethlehem legden, en gewoon
wachtten tot de vijand naar bui
ten kwam?"
De prins gelooft niet dat het de
Amerikanen lukt om Irak uit het
tranendal te trekken. De Irake
zen zullen een paar weken blij
zijn, als ze worden bedolven on
der hulpgoederen. Maar dan
ontwaken ze op een morgen, en
stellen vast dat de tiran is ver
vangen door een buitenlandse
bezettingsmacht.
Democratie? „Het is opmerkelijk
dat niemand in Washington
spreekt over verkiezingen. Het is
te begrijpen waarom niet. Die
verkiezingen zouden een anti-
Amerikaanse regering aan de
macht brengen."
Kan het verschil met de Balkan,
het Europese deel van het toen
malige Ottomaanse Rijk, groter
zijn? Op de Balkan houdt de Eu
ropese Unie landen als Servië en
Albanië een worst voor. Zij mo
gen lid worden van de club,
maar dan moeten ze de alle daar
geldende spelregels volgen.
Waarom kan Amerika niet een
zelfde beleid in het Midden-
Oosten voeren?
„Dat zou ik willen. Maar Ameri
ka streeft niet naar democratie
hier, het streeft naar de vorming
van pro-Amerikaanse regimes.
En die zijn, gezien het anti-
Amerikanisme van de bevolking,
per definitie ondemocratisch."
Hoe nu verder? Prins Hassan
kijkt verslagen. Zijn familie had
beter verdiend, evenals de regio.
De prins stamt regelrecht van de
profeet af, de 43ste afstamme
ling in lijn. De Hasjemitische
dynastie bestierde een gebied
dat van Saudi-Arabië tot Liba
non liep, de Hejaz. Samen met
Lawrence of Arabia vochten zijn
voorvaderen tegen de Ottoma-
Prins Hassan van Jordanië (rechts) met naast hem Mohammed Mohammed Ali, lid van de Iraakse Nationale Partij. Foto: GPD/Martyn Hayhow
nen. Maar toen kwamen de Brit
ten en Fransen, en hakten de
Hasjemitische koninkrijk in
stukken. Syrië en Libanon wer
den Frans, Palestina werd joods,
en in Saudi-Arabië grepen de
Wahabi de macht, fri 1958 werd
de Hasjemitische koning van
Irak vermoord, en met hem
30.000 anderen. Nu zijn de
Amerikanen een oorlog begon
nen die zelfs het huidige Jorda
nië, het enig overgebleven brok
stuk van het oude Hasjemitische
Rijk, kan destabiliseren.
Het raakt prins Hassan niet lan
ger rechtstreeks. Op zijn sterf
bed tekende koning Hussein in
1999 een decreet dat zijn zoon
Abdullah tot koning maakte.
Hassan, die tientallen jaren de
kroonprins was geweest, stond
buitenspel.
„We zitten klem tussen de chris
telijke fundamentalisten van
Bush en de islamitische funda
mentalisten van het type bin-
Laden", zucht de prins. „Maar
er is geen sprake van een strijd
tussen de beschavingen, zoals
sommigen denken. Deze oorlog
gaat gewoon om de olie."
door Hans Greimel
kamp as sayliyah/ap - Asbakken
en kussens uit de paleizen van
Saddam, jeeps en zelfs een vleu
gel - de oorlogsbuit in Irak
wordt snel verdeeld. Iraakse
burgers hoeven niet meer te vre
zen voor de politie of het leger
van Saddam Hussein als zij ver
laten of kapotgeschoten gebou
wen binnengaan om waardevol
le spullen mee te nemen. En
sommige Amerikaanse militai
ren eigenen zich 'souvenirs van
het slagveld' toe.
Na een tankgevecht in de zuide
lijke plaats Az Zubayr doorzoch
ten Irakezen op hun gemak de
puinhopen van overheidskante-
ren en namen zij radio's, ijzeren
ledikanten en een airconditio
ner mee. Anderen gingen er
vandoor met een jeep.
In het nabijgelegen Basra drong
een groep bewoners het gebouw
van de centrale bank binnen,
om weer naar buiten te komen
met stoelen, tafels en kleden.
Plunderaars bij het Sheraton
Hotel laadden sofa's op hun
paard-en-wagen en rolden de
vleugel van het hotel de straat
uit.
Hoewel de militaire regels het
verbieden, heeft ook menig
Amerikaans soldaat zich aan an
dermans eigendommen vergre
pen. Toen manschappen van de
3de infanteriedivisie maandag
een van de paleizen van Sad
dam binnenvielen gingen ze er
niet alleen naar Saddams wc,
maar pikten zij ook asbakken,
kussens, met goud beschilderd
Arabisch glaswerk en andere
oorlogssouvenirs mee.
Een woordvoerder van het Cen
tral Command in Qatar, David
Luckett, veroordeelde zulk ge
drag, al zei hij daar niet over te
hebben vernomen via militaire
kanalen. „We getroosten ons
grote inspanningen om de bo
demschatten van Irak te be
schermen en de eigendommen
van het Iraakse volk voor het
Iraakse volk te behouden", zei
hij. Een andere woordvoerder,
Stewart Upton, zei dat van plun
dering verdachte soldaten zul
len worden berispt en de gesto
len spullen moeten worden te
ruggeven. In ernstige gevallen
maakt de militaire wetgeving het
mogelijk plundering te bestraf
fen met korting op de soldij of
detentie.
Vaak moeten de coalitiestrijd
krachten zelf optreden tegen
plundering door Irakezen. Zo
wordt de belastingvrije winkel
op de luchthaven van Bagdad
dag en nacht bewaakt om dief
stal van alcoholica te voorko
men. En de Britten hebben hun
patrouilles in Basra opgevoerd
om plunderingen tegen te gaan.
Aan het begin van de oorlog
hebben Koerdische milities in
het noorden van Irak beloofd
geen plundering te zullen toe
staan in gebieden die door
Irakezen zouden worden v<
ten. Maar afgelopen week v
geen houden meer aan. Du
den Koerden stroomden de
door de Irakezen verlaten b
kers en kazernes bij Kalaka
nen om alles van hun gadir
mee te nemen en de militie
den niet eens een poging oi
tussenbeide te komen. Een
de plunderaars, Ishmail Ha
laadde stoelen, potten en p
nen, accu's en een koeltas ii
zijspan van zijn motor. „Ikl
zelf wat en de rest verkoop
zei hij. „Bedankt, Saddam."
er op het terrein mijnen en
ontplofte granaten konden
gen werd in de stormloop o
het hoofd gezien.
Peter Darling, woordvoerdej'
van de Britse troepen bij he
Central Command, zei dat i
mige plunderaars in het zui
werden gedreven door een
voel van wraak voor de verj
pering en onderdrukking di
onder het dictatoriale regin
van Saddam Hussein hebbi
doorstaan. „Zij hadden het
voel dat zij terugpakten wat
feite aan hen behoort", zei
„Ze begonnen zich te realis
dat de mensen die hen heb
bestuurd, de functionarisse
van de Baath-partij, in feno
menale overvloed hebben j
leefd. En het is normaal dat
dat in zekere zin wilden ree
zetten."
door Deb Riechmann
washington/ap - Dat er al dui
zenden Iraakse militairen in de
oorlog zijn gevallen staat vast,
maar de precieze omvang van
de Iraakse verliezen is onbe
kend. Het Pentagon doet niet
aan schattingen. Het Internatio
nale Rode Kmis zegt dat de zie
kenhuizen in Bagdad 'het ene
na het andere noodgeval' bin
nen krijgen en het te druk heb
ben om de gewonden te tellen.
Militaire deskundigen zijn ver
deeld. Eén verwacht dat aan het
eind van de oorlog minstens
10.000 Iraakse militairen zullen
zijn omgekomen, een ander
denkt dat het er maar half zo
veel zullen zijn. Weer anderen
wagen zich niet aan voorspellin
gen.
„We kunnen niet bijhouden
hoeveel we er hebben gedood",
zei kolonel David Perkins, die
maandag met soldaten van de
3de infanteriedivisie Bagdad
binnentrok. Hij zei te schatten
dat zijn manschappen bij hun
opmars langs de westoever van
de Tigris tussen de 600 en 1.000
Iraakse soldaten hebben ge
dood.
In het weekeinde voorafgaand
aan de spectaculaire intocht
hadden de Amerikanen al ver
schillende kleinere invallen in
Bagdad gedaan, waarbij volgens
het Pentagon 2.000 tot 3.000
Iraakse soldaten zijn gesneu
veld. „Puur giswerk", zegt Dan
Goure, een militair analist van
het Lexington Institute. Het
Pentagon heeft die cijfers vol
gens hem genoemd om Iraakse
strijders ervan te doordringen
dat ze geen schijn van kans heb
ben en hun wapens beter neer
kunnen leggen. Goure denkt dat
misschien nooit bekend zal
worden hoeveel Iraakse solda
ten door de coalitiestrijdkrach
ten zijn gedood.
Voor de oorlog werd het actieve
Iraakse leger geschat op
389.0000 manschappen, inclu
sief ongeveer 80.000 leden van
de Republikeinse Garde. Daar
naast beschikte Irak volgens
deskundigen over zo'n 650.000
reservisten en 44.000 tot 60.000
paramilitaire en veiligheidstroe
pen. William Arkin, een onaf
hankelijk analist en kenner van
de Iraakse defensie, denkt dat
de schattingen, zeker die over
de Republikeinse Garde, mislei
dend kunnen zijn. „Zij zijn on-
derbemand, zoals we hebben
kunnen zien aan het gemak
waarmee we erdoorheen gin- -
gen", zegt hij.
Als Arkin een schatting mof
maken van de Iraakse verlie
houdt hij het op 'vele duize
den'. Hij denkt wel dat er m
der doden zullen zijn dan ii
eerste Golfoorlog, waarin o
eel 10.000 tot 15.000 Irakezf
zijn gesneuveld. In die oorlf
stonden zo'n 300.000 Iraafc
militairen midden in de wo
tijn 39 dagen lang bloot aan
bombardementen.
Hoewel de verliezen ditmaal
ger zullen zijn verwacht Arlfl
dat zij toch groter zullen zijl
dan men van tevoren had v
wacht. En dat kan de regen
van president Bush achtera
gaan opbreken, denkt hij. D
coalitie heeft haar best gedi
militaire doelen te raken en
gerslachtoffers tot een mini
mum te beperken, zegt Arki c
Maar als de Irakezen het ge t
krijgen dat hun verliezen in J
geen verhouding staan tot
van de coalitie kunnen zij d
ken dat de VS 'bloeddorstig
geweest in hun pogingen hf j
Iraakse regime te vervanger
litiek is dat heel belangrijk,
Arkin, omdat het er bij dezCj
log juist om draaide het reg
van Saddam tegen zo laag i j1
gelijke kosten te verwijdere
bag dad/ap - Mariniers zoe
dekking als in een buitenw
van Bagdad geschoten woi
uit een zijstraat. Kruipend i
ter de winkelgevels speurei
de omgeving af. Dan wordt
opeens uit een pantserwag
luid geroepen: „Het is een
vrouw! Niet schieten!" Dei
nier in de pantserwagen bl
roepen tot de vrouw zich ri
nend in veiligheid heeft ge
bracht.
De scène, die zich zondag;
speelde terwijl mariniers ni t
raketgranaten en machine]
weren onder vuur werden
nomen, onderstreept het v
stuk waar de Amerikaanse
commandanten en soldate
steeds meer mee te maken
gen naarmate zij dieper in
dad doordringen: hoe de vi
te bestrijden zonder burgei
raken?
Op de straten wemelt het i
gewapende militiestrijders
leden van de Republikeins!
Garde hebben zich ingegra
Een deel van de Iraakse str
krachten is opgegaan in d
volking van vijf miljoen.
„Het gaat om discipline", 2
luitenant-kolonel B.P. Mc(
commandant van het 3de
taljon, 4de Mariniers. „Het
ons tot nog toe gelukt, ma<
hoe harder de gevechten,
minder wij ons inhouden.'
bataljon is ook bij verschil!
incidenten betrokken gewt
waarbij burgerslachtoffers
gevallen, onder wie een jon
vrouw en een jongetje.
De regels die bepalen wam
Amerikaanse militairen ni(
schieten zijn versoepeld na
kele verrassingsaanvallen
in Irakezen deden alsof ze
waren of veinsden zich ove
geven of de coalitietroepen
verwelkomen. De kans op
warring op het slagveld wo
met de dag groter.
Bij besteding
vanaf 49,-
aan Lancóme
producten.
(advertentie)
Haarlemmerstraat-M3^23T2~DN~Cei<ten - Tel. 071-5134012
Aanbiedingen gelden zolang de voorraad-strekt Prijswijzigingen voorbehouden.
Juicy tubes
voor glanzende lippen
in diverse smaken
per stuk
