SARS klap voor
economie Azië
BINNEN- BUITENLAND
Epidemieën door de eeuwen heen
Hoop voor ontvoerde Arjan Erkel 'Undercoveragent ging in de fout'
WHO mag in
China SARS
onderzoeken
SARS roept vragen op
Bedrijven waarschuwen en beperken zakenreizen
-r5
elgië kleedt
^nocidewet uit
WOENSOAC 2 APRIL 2003
hi
2'
rlijllussEi - De wet waarmee Bel-
e dictators en andere schen-
van mensenrechten van
de hele wereld kan veroor-
|en, is afgezwakt. Een meer
heid van christen-democra-
liberalen en Vlaams Blok in
Belgisch parlement stemde
afgelopen nacht voor aan-
ing. Voortaan kan België
alleen bemoeien met za-
waarbij Belgen betrokken
|n of waarbij de betrokkene
jnstens drie jaar in België
__pont.
00 Kilo cocaïne
nderschept
iiiipsburc - De Antilliaanse
Jri«twacht heeft na een korte
n(]litervolging van een speed-
iat>ot voor de kust van Curasao
10 kilo cocaïne in beslag geno-
1 en. Bij de actie werden vier
ilombianen aangehouden. In
boot trof de politie ook een
iden machinegeweer aan.
drugsvangst werd maandag-
ind gedaan in de buurt van
Daaibooi baai op het weste-
deel van Curasao. Het is de
le grote drugsvangst in
Inweek. Op 26 maart werden
irSree Spaanse zeilers aangehou-
enmet 1000 kilo cocaïne aan
'Ofbord.
erf
)f jaar cel voor
)wee Algerijnen
inden Twee Algerijnse man-
)d.fn die indirect banden onder-
felden met het terreurnetwerk
►Qaeda. zijn gisteren in Enge-
1 tot elf jaar gevangenisstraf
Drdeeld wegens illegale
pdsenwerving voor een inter-
Itionaal terroristisch netwerk,
t duo maakte zich op grote
aal schuldig aan oplichting
let creditcards, om terroristen
ivoorzien van valse papieren,
ld, explosieven en wapens,
rdeelde de rechter in Leices-
Zij wisten de namen en cre-
cardgegevens van bijna 200
nkrekeningen te achterhalen.
Heintjes bundelen
irachten in EU
Ixemburg - Zeven kleinere
Istaten waaronder Nederland
ondelen hun krachten tegen
bgingen van grote landen om
leen uitgebreide Europese
nie een dominerende rol te
elen. Op een minitop gister-
ond in Luxemburg werd pre-
ier Balkenende het met zijn
llega's van België, Luxem-
irg, Oostenrijk, Portugal, Fin-
ad en Ierland er over eens dat
geen voltijdse vaste voorzit-
rvan buitenaf van de EU
oet komen. Parijs, Londen,
irlijn en Madrid pleiten daar-
or. De zeven houden vast aan
■t bestaande systeem waarbij
:e lidstaat om de zes maan-
n voorzitter is van de Unie.
I ubaanse kaper
eeft zich over
y west - De kaper die gisteren
n Cubaans vliegtuig dwong
n Havana naar Key West in
staat Florida te vliegen heeft
:h kort na de landing aan de
nerikaanse autoriteiten over
geven. Kort de Russische An-
nov-24 vertrok had de man,
e zei twee granaten bij zich te
ibben, meer dan twintig pas-
giers vrijgelaten. Bij aan-
imst waren er nog 24 passa-
srs en zeven bemanningsle-
:n aan boord. Het is de twee
kaping in twee weken tijd
n vanuit Cuba naar de VS te
>men. De Cubaanse autoritei-
n wijten dat aan de coulante
ihandeling in de VS.
oektocht naar
vermist meisje
aastricht/eschweiler - Op
ek van de Duitse politie
ikt ook de politie in Zuid
'iurg mee naar een sinds
ag vermist 9-jarig meisje
het Duitse Eschweiler, vlak-
Aken. Het stoffelijk over-
lot van haar broertje werd
idag gevonden op een par-
ilaats in de bossen tussen
veifall en Mulartshütte, op
tintig kilometer van hun
oonplaats. Volgens de Duitse
Dlitie is de 11-jarige jongen
et geweld om het leven ge
acht. Het tweetal verdween
•ndag spoorloos toen ze
teelden vlakbij hun ouderlijk
Jlinister gelast
Verging wrak
iN haag - Het schip Assi Euro-
ik dat twee maanden geleden
de Noordzee zonk, wordt
snel geborgen. De directie
•rdzee van Rijkswaterstaat
*t maandag nog weten hier
'orlopig van af te zien wegens
ldgebrek. Minister De Boer
n verkeer en waterstaat vindt
chter dat het wrak moet wor-
en gelicht. „Ik verwacht dat de
pdracht nog deze week aanbe-
teed wordt," zo liet hij gisteren
veten. Het 163 meter lange Ne
derlandse schip zonk na een
botsing met een Zweeds vracht
schip. Het wrak ligt 70 kilome
ter ten noorden van Terschei-
'ng in een drukke vaarroute.
peking/ap - De Wereldge
zondheidsorganisatie
(WHO) heeft van de Chine
se autoriteiten vandaag toe
stemming gekregen om de
provincie Guangdong te be
zoeken. Daar is vermoede
lijk de longziekte SARS ont
staan. In maart zijn negen
mensen in de Chinese pro
vincie overleden aan de
ziekte terwijl er zich voor
zover bekend 361 nieuwe
besmettingen voordeden.
Ruim 500 mensen die de
ziekte hadden opgelopen
werden ontslagen uit het
ziekenhuis.
In China heeft de longziekte
in totaal 43 mensen het le
ven gekost. Op drie sterfge
vallen in de hoofdstad na
vielen alle doden in
Guangdong. De WHO
hoopt in Guangdong meer
inzicht te krijgen in het ont
staan van de besmettelijke
longziekte. Tot nu toe wil
den de Chinese autoriteiten
de medewerkers van de or
ganisatie geen toestemming
geven de provincie te be
zoeken. Dat kwam Peking
vanuit het buitenland op
veel kritiek te staan. Zo zet
ten de VS China onder druk
om meer openheid te be
trachten over de ziekte.
Hoe wordt SARS veroorzaakt?
De exacte oorzaak is nog niet
helemaal opgehelderd. De
hoofdverdachte is een tot dus
ver onbekend coronavirus. Maar
mogelijk is er nog een virus in
het spel, een zogeheten para
myxovirus. Het vermoeden is
dat het coronavirus patiënten
verzwakt, waardoor het andere
virus kan toeslaan.
Wat zijn de symptomen?
Plotselinge hoge koorts (meer
dan 38 graden) in combinatie
met hoesten, keelpijn, kortade
migheid of ademhalingsproble-
Is SARS dodelijk?
Niet per se. Volgens de Wereld
gezondheidsorganisatie WHO
zijn er twee groepen patiënten.
De grote meerderheid, 90 pro
cent, begint na ongeveer een
week beter te worden. De overi
ge 10 procent krijgt ernstige
ademhalingsproblemen. De
sterftekans in deze laatste groep
is hoog. Inmiddels wordt hard
gewerkt aan een vaccin. Hoop
gevend is dat mensen die SARS
hebben overleefd, antilichamen
in hun bloed hebben die het vi
rus kunnen doden.
Wie lopen risico?
In de eerste plaats mensen die
naar Singapore, China (met na
me de provincie Guangdong en
Hong Kong), Taiwan, Vietnam
(Hanoi) en Canada (Toronto)
reizen, of er recent zijn geweest.
In deze gebieden zijn veel SARS-
gevallen geconstateerd. Nauw
contact met zieke personen en
onnodig bezoek aan een zieken
huis kan beter worden verme
den. Wie mogelijk in contact is
geweest met een SARS-patiënt
in een van deze streken en een
van de symptomen van de ziek
te heeft, moet contact opnemen
met de huisarts.
Is SARS al in Nederland gecon
stateerd?
Tot nu toe niet.
Hoe wordt voorkomen dat SARS
Nederland binnenkomt?
De KLM vraagt passagiers in
Azië en Canada (Toronto) bij het
inchecken naar eventuele be
smettingsverschijnselen. De In
spectie Volksgezondheid heeft
eerder deze week besloten Ne
derlanders die in het buitenland
een longontsteking hebben op
gelopen, niet te repatriëren als
ze uit de risicogebieden komen.
Als ze een andere ziekte hebben
waarvoor ze in een Nederlands
ziekenhuis moeten worden be
handeld, moeten ze voor terug
keer eerst tien dagen in quaran
taine. De GG GD heeft perso
neel op de luchthavens Schiphol
en Maastricht Aachen Aiiport
gevraagd extra waakzaam te zijn
voor passagiers die mogelijk met
de ziekte zijn besmet. Het per
soneel van luchtvaartmaat
schappijen op Schiphol heeft
een telefoonnummer gekregen
dat ze meteen kunnen bellen
zodra ze mensen met verdachte
symptomen zien langskomen.
Welke adviezen gelden in Neder
land?
Het enige concrete advies tot
dusver is om niet onnodig naar
Hongkong te reizen. De reden is
dat nog onduidelijk is hoe SARS
zich daar verspreidt. De Neder
landse regering overlegt met de
wereldgezondheidsorganisatie
WHO of dit advies ook voor de
andere risicogebieden moet gel
den. Binnen Nederland gelden
verder nog geen speciale advie
zen. De kans om hier SARS op te
lopen is minimaal. Omdat de
symptomen lijken op een gewo
ne griep, die ook heerst, is het
raadzaam om bij twijfel naar de
huisarts te gaan.
Wat gebeurt als tocli iemand in
Nederland besmet blijkt?
Totdat de oorzaak bekend is,
moeten ziekenhuizen patiënten
direct isoleren. Personen die de
patiënt bezoeken moeten een
masker dragen. Een aantal aca
demische ziekenhuizen in de
nabijheid van Schiphol zoals het
Academisch Medisch Centrum
(AMC) en het VU Medisch Cen
trum in Amsterdam is verzocht
observatieruimte beschikbaar te
houden.
amsterdam/anp - De Wereldgezondheids
organisatie (WHO) adviseerde vandaag
mensen die van plan zijn Hong Kong of de
Chinese provincie Guangdong te bezoeken
hun reis uit te stellen. De twee gebieden zijn
zwaar getroffen door SARS. De WHO be
sloot het negatieve reisadvies te geven nadat
negen buitenlandse zakenlieden er besmet
bleken te zijn.
Nederlanders die naar Hong Kong willen,
moeten daar van het kabinet van af zien als
de reis niet per se nodig is. De reden daar
voor is dat nog onduidelijk is hoe de dode
lijke longziekte SARS zich in die stad ver
spreidt. Zweden, Finland, Spanje, Frankrijk
en Ierland raden hun inwoners af naar Alle
gebieden in het Verre Oosten te reizen.
Nederlandse bedrijven met belangen in de
risicogebieden hebben eveneens maatrege
len genomen. Shell verbiedt medewerkers
naar Hongkong of het Chinese Guangzhou
te reizen. Naar andere bestemmingen in het
Verre Oosten mogen ze alleen in het hoogst
noodzakelijke geval. ABN Amro en Fortis
ontraden hun medewerkers om af te reizen
naar Hongkong, waar beide concerns kan
toren hebben. De werknemers van Fortis in
de vestiging Hongkong hebben mondkapjes
gekregen.
Een vrouw met mondkapje bidt - met wierookstokjes in de hand - in een tempel in Hong Kong dat de longziekte SARS aan haar voorbij zal
gaan. Foto: AP/Vincent Yu
Veiligheidsmensen in beschermpakken bewaken de ingang van een speciaal ingericht quarantainekamp
in Hong Kong waar 200 bewoners zijn ondergebracht van een flatgebouw waar de longziekte SARS is
uitgebroken. Foto: Reuters/Bobby Yip
singapore/hongkong/dpa - De
longziekte SARS houdt de Azia
ten meer bezig dan de oorlog in
Irak. Singapore en Hong Kong,
die het zwaarst zijn getroffen,
zijn bijna spooksteden geworden
omdat vele inwoners thuis in
quarantaine zitten. Toeristen blij
ven massaal weg. in Hong Kong
waren de hotels in maart voor
maar 15 tot 20 procent bezet.
„Het toerisme is geraakt, even
als andere sectoren", aldus een
econoom van zakenbank CSFB.
„SARS kan de gehele economie
stilleggen", meent een werkge
versorganisatie in Singapore.
Het Amerikaanse Motorola
stopte zelfs een dag zijn hele
productie in Singapore uit angst
voor de ziekte. De groeiprogno
se voor Singapore voor dit jaar is
inmiddels verlaagd van 3,8 tot 2
procent.
In Hong Kong zit de vastgoed
markt in het slop omdat poten
tiële kopers plotseling niet meer
komen opdagen. Als de ziekte
het leven enige blijft beheersen,
verwachten economen ernstig
nadeel voor de voormalige Brit
se kroonkolonie.
De economie van de Chinese
stad maakte voor het uitbreken
van SARS al zware tijden door
doordat Chinese groeimetropo-
len als Shanghai en Guangzhou
steeds meer buitenlandse inves
teerders inpikten. De wereldwij
de economische neergang hakte
in op de exportopbrengsten.
Honderdduizenden mensen lo
pen er inmiddels met een groen
of wit kapje. De vraag is zo
groot, dat handelaars woeker
prijzen vragen. Sommigen dur
ven 15 euro te vragen voor een
kapje dat een paar maanden te
rug hooguit één euro kostte.
Zelfs landen waar nog geen
SARS-gevallen zijn opgedoken,
voelen de pijn. De internationa
le luchthaven van Manilla telde
20 procent minder landingen na
het uitbreken van de ziekte en
de Amerikaans/Britse invasie in
Irak. Naar Hong Kong en Singa
pore vertrekt nog maar de helft
van het normale aantal vluch
ten. Populaire vakantiebestem
mingen als Thailand en Bali ko
men niet onder de malaise uit.
In Thailand, waar inmiddels een
persoon is overleden aan SARS,
meldt de reisbranche 20 procent
minder boekingen. „Het is een
ernstige situatie. Vele reisgroe
pen hebben hun vakantie afge
zegd." Voor Bali komt de ziekte
zeer ongelegen. Het Indonesi
sche vakantie-eiland was zich
nog aan het herstellen van de
terreuraanslag van oktober vorig
jaar, die meer dan 200 mensen
het leven kostte.
In Maleisië is mogelijk de eerste
SARS-dode gevallen. Dat meld
de de krant The New Straits Ti
mes woensdag. De autoriteiten
in Maleisië ontkennen het be
richt.
Alle 139 inzittenden van een
vlucht van American Airlines
van Tokyo naar San Jose in de
Amerikaanse staat Califomië
werden gisteren na aankomst
enige tijd in quarantaine gesteld
omdat vijf mensen verdachte
symptomen vertoonden. On
derzoek wees uit dat geen van
de vijf besmet was.
singapore/rtr - Volgens de We
reldgezondheidsorganisatie
(WHO) stierven in 2001 wereld
wijd 14,7 miljoen mensen aan
een besmettelijke ziekte. De
grootste boosdoeners waren in
fecties aan de ademhalingsorga
nen (3,9 miljoen doden), aids
(2,9 miljoen), darmziektes (1,9
miljoen), tuberculose (1,6 mil
joen) en malaria (1,1 miljoen).
De WHO waarschuwt voor de
toenemende dreiging van tuber
culose, malaria, cholera en gele
koorts. De uitbraken in 2002 van
knokkelkoorts braken alle re
cords. Veel overdraagbare ziek
ten, waarvan sommige uitge
roeid leken, blijken steeds vaker
resistent tegen gangbare ge
neesmiddelen. De ontwikkeling
van nieuwe medicijnen schroe
ven de kosten flink op.
De ergste epidemieën uit de re
cente geschiedenis waren:
Tussen 1347 en 1351 sterven in
Europa naar schatting 25 mil
joen mensen aan builenpest.
Die is vermoedelijk ontstaan in
China en wordt overgebracht
door rattenviooien. De WHO
meldde dat de ziekte in 1999
weer is opgedoken, met 212 do
den als gevolg.
Een cholera-epidemie die in
1826 opduikt en zich vooral via
passagiers van stoomboten over
de wereld verspreidt, doodt
tienduizenden mensen.
Tussen de 40 en 50 miljoen
mensen bezwijken rond 1918
aan de Spaanse griep.
Uitbraken van Aziatische griep
en Hong Kong-griep eisen in
1956/1957 en 1967/1968 in to
taal 4,5 miljoen levens. In 1997
worden een miljoen Hong
Kongse kippen geruimd nadat
voor het eerst een griepvirus
(H5N1) op een mens overslaat.
Eind dat jaar zijn 6 van de 18
besmette mensen dood.
Een cholera-epidemie die in j
1961 in Indonesië begint, ver
spreidt zich snel door Azië en
Europa en bereikt via Afrika der
tig jaar later ook Latijns-Ameri-
ka. In 1991 kost de cholera
16.761 mensen het leven. Een
half miljoen mensen raakt be
smet.
Zo n aardige jongen jaag je geen kogel door zijn kop Advocaat van 'stichter' vuurwerkbrand laakt gang van zaken
den haag/gpd - „Mijn broer is
een leuke spontane jongen die
heel goed met mensen kan om
gaan. Ik denk echt dat hij er le
vend uitkomt". Roos Erkel ge
looft vurig in de vrijlating van
haar broer Arjan, die zeven
maanden geleden werd ont
voerd in de Russische deelrepu
bliek Dagestan. Vandaag bood
ze de Russische ambassade in
Den Haag een petitie aan waar
in Artsen zonder Grenzen vraagt
om de vrijlating van hun mede
werker Arjan Erkel.
In Moskou hopen de vader en
een broer van Arjan een petitie
te kunnen overhandigen aan
president Poetin. Wereldwijd
hebben meer dan 300.000 men
sen het verzoekschrift onderte
kend.
De ballonnen die vandaag in
Den Haag werden opgelaten,
symboliseren de hoop van veel
mensen die Arjan kennen. .Ar
jan spreekt Russisch en is een
heel sociaal en open mens. Hij
is in staat contact te leggen met
de ontvoerders. Zo'n aardig
mens jaag je geen kogel door
zijn kop", meent collega Wouter
Kok van Artsen zonder Grenzen.
„Ik denk dat hij leeft en dat hij
Arjan Erkel. Foto: ANP/AZG
levend terug komt. Het duurt
lang, maar dat is geen uitzonde
ring in de Kaukasus. Er zijn
voorbeelden van mensen die
langer dan een jaar werden vast
gehouden voordat er contact
werd opgenomen door de ont
voerders."
Arjan Erkel is 33 jaar en heeft
geen partner of kinderen. Sa
men met twee broers en een zus
groeide hij op in Rotterdam. Hij
studeerde een jaar aan de ver-
voersacademie en was even
beurshandelaar, maar zijn hart
ging uit naar andere culturen.
Hij studeerde culturele antropo
logie aan de Katholieke Univer
siteit Nijmegen en raakte tijdens
zijn afstudeerscriptie in Uganda
steeds meer geboeid door het
praktische werk bij Artsen zon
der Grenzen.
Hij trad in dienst bij deze orga
nisatie en werkte vervolgens in
Sierra Leone, Uganda, Oezbe
kistan en TadzjUdstan. Volgens
collega's is Erkel geen idealist of
avonturier. Hij weet betrokken
heid te combineren met een ze
kere afstandelijkheid, zodat hij
zich niet door zijn emoties laat
leiden. Omdat hij graag in Dage
stan aan de slag wilde, heeft hij
zich in april vorig jaar gevoegd
bij het Zwitserse team van Art
sen zonder Grenzen, dat in de
Russische deelrepubliek actief
is. Hij werkte aan de opvang van
Tsjetsjeense vluchtelingen en de
verbetering van ziekenhuizen.
Zus Roos: .Arjan komt graag op
voor zijn medemens en kreeg
daarbij een veel grotere verant
woordelijkheid dan hier."
Arjan Erkel zou in Dagestan blij
ven tot december 2002, maar
werd op 12 augustus klem gere
den en door drie gewapende
mannen uit zijn auto gesleurd
en ontvoerd. Sindsdien is niets
van hem of de ontvoerders ver
nomen.
arnhem/gpd - Advocaat A Moszkowicz van
de tot 15 jaar cel veroordeelde André de V. wil
dat het openbaar ministerie niet ontvankelijk
wordt verklaard. De V. wordt verantwoorde
lijk gehouden voor de Enschedese vuur
werkramp van 13 mei 2000.
Volgens de advocaat heeft 'undercoveragent
1046' als nepgevangene aan André de V. ge
richte vragen gesteld, doorgevraagd en naar
details gevist. En dat mag niet volgens juris
prudentie van het Europese Hof voor de
Mensenrechten in Straatsburg. Gisteren
hoorde het hof in Arnhem drie uur lang de
undercoveragent die zich zogenaamd als
'cocaïnehandelaar' 29 dagen in het huis van
bewaring Overmaze in Maastricht had laten
insluiten.
Agent 1046 zat gisteren volgens advocaat
Moszkowicz in een soort kastje en was ook
nog eens geschminkt en voorzien van een
snor, bril en pruik. Pers en belangstellenden
konden de zitting niet bijwonen en het hof
gaf na de zitting ook geen samenvatting van
het besprokene. Alleen advocaat Moszko
wicz bleek bereid iets over de zitting te ver
tellen.
Volgens de raadsman is er van alles misge
gaan bij de undercoveractie. Zo vreest de in
filtrant dat er sprake is geweest van commu
nicatiestoornissen tussen hem en De V., die
door de politieman emotioneel, niet cohe
rent en onsamenhangend werd genoemd.
Alleen advocaat A. Moszkowicz was na afloop van het verhoor bereid om een toelichting te
geven. Foto: ANP/Toussaint Kluiters
Verder herkent de infiltrant zich niet in de
wijze waarop zijn begeleidingsteam verslag
heeft gedaan van zijn bevindingen. Ook hier
was volgens de advocaat sprake van com
municatiestoornissen.
Moszkowicz meent dat de agent zich niet
aan de richtlijnen van het Europese Men
senrechtenhof heeft gehouden door gerich
te vragen te stellen. De V. is niet spontaan
tegen de agent gaan praten. Volgens Mosz
kowicz is nu ook gebleken dat de infiltrant
instructies heeft meegekregen hoe De V. te
benaderen. Daarvan is niets terug te vinden
in het proces-verbaal.
Deze fouten zullen tot niet ontvankelijkheid
moeten leiden of op zijn minst tot het uit
sluiten van de bekentenis die via het optre
den van de undercoveragent is verkregen,
meent de advocaat. De raadsman wil ook
het begeleidingsteam van de infiltrant ho
ren.
