KUNST 8c CULTUUR
Concertzalen:
dagen Buma
voor rechter
Staalkaart van een kwart eeuw Cabaretfestival
Extravagantie zit '3 Musketiers' in de weg
'Chronocratie' fascinerend
Veel gasten op
150ste verjaardag
Vincent van Gogh
NederTango niet
altijd even sprankelende
Topdrukte
poëzienacht
maandag 31 maart 2003
hi«
hi
door Wijnand Zeilstra
leiden - Het zijn nog maar oe
fenwedstrijdjes, en dan ook nog
in wisselende samenstelling.
Het Leids Cabaretfestival maakt
zich op voor de serie Carré
voorstellingen om het 25-jarig
bestaan te vieren. Vast staan tij
dens de komende feestweek de
optredens van Najib Amhali, De
Bloeiende Maagden, Lebbis
lansen, André Manuel, Erik van
Muiswinkel, Kees Tom en San
ne Wallis de Vries. Daarnaast
zijn er losse acts binnen de
voorstelling; Jack Spijkerman,
Vincent Bijlo, Javier Guzman,
Oefenwedstrijdjes in de Leidse Schouwburg voor Carrévoorstellingen
IpOi
:n
d
Hp! n
Hetty Feteris en andere voorma
lige festivalkandidaten zullen
één of meer avonden een bij
drage leveren. Voor één keer
gaat het Leidse festival naar Am
sterdam om de droom van iede
re cabaretier - optreden in het
Walhalla van Carré - alvast een
klein beetje te realiseren.
In de bakermat van het festival,
de Leidse Schouwburg, is vanaf
afgelopen vrijdagavond proefge
draaid. Oudgedienden en recen
te winnaars staan na elkaar en
een enkele keer naast elkaar op
het podium waar ooit hun nog
prille of juist voorspoedige carri
ère begon. André Manuel (win
naar juryprijs 1990) en Marcel
Boon (winnaar publieksprijs
1990) vormen bijvoorbeeld voor
de gelegenheid even een duo.
En Erik van Muiswinkel (win
naar 1985) geeft een masterclass
aan Kees Tom (winnaar 1994) -
overigens niet als Van Muiswin
kel maar als imitator van Drs P.
Hoofdbestanddeel zijn vele op
tredens van ongeveer tien mi
nuten. Daarmee wordt een
staalkaart getoond van de oogst
van een kwart eeuw. Na 25 jaar
kan het festival immers putten
uit het werk van bijna tachtig fi
nalisten. Soms doen ze nog een
stukje uit hun optreden van
toen, soms krijgen we een frag
ment uit hun huidige program
ma te zien. Vaak een combinatie
van die twee. Het duo De Bloei
ende Maagden bijvoorbeeld
doet nog een keer de befaamde
badhanddoekact uit het toen
malige festivaloptreden. In 1995
vormden ze echter nog een trio.
Voor de gelegenheid is Sanne
Wallis de Vries bereid om even
een Bloeiende Maagd te wor
den. Eén van de oudste num
mers van Zak As neemt Erik
van Muiswinkel (zo'n beetje
nestor van de avond) voor
rekening.
Ooit hield het Leids Caban
rival voorronden in Zwolle 0,
Nijmegen. Toen moest de 1 pe
delijke uitstraling nog bevo len
ten worden. Inmiddels is die 0,
reikt Morgen begint de fe ^j]
week in Carré om dat te viei mf
En als we van de proefvoors
lingen mogen uitgaan, beli
het niet uitsluitend een 'se Vq,
mental journey' te worden. ,ni
actualiteit - een wrange coi vai
dentie van festivalfeest en j
log - schreeuwt immers
commentaar.
Van Gogh
vijf euromunt
Amsterdam - Staatssecretaris
Van Eijk heeft in het Van Gogh
Museum in Amsterdam de eer
ste Van Gogh-euromunt gesla
gen, in het kader van de viering
van de 150ste geboortedag van
de schilder. De vijf euromunt
heeft een afbeelding van Van
Gogh op de ene kant en een
portret van koningin Beatrix op
de andere kant. De bijzondere
euromunt is alleen in Neder
land wettig betaalmiddel.
Glotzbach wint
Stand-up-concours
Amsterdam - Harry Glotzbach
heeft zaterdagavond het eerste
Stand-up Comedy Concours
van het Amsterdams Kleinkunst
Festival gewonnen. De jury oor
deelde over de winnaar onder
meer dat hij goed gebruik
maakt van het podium, dyna
misch is en goed de lach weet
te pakken.
3000 Euro voor
album Beatrix
Maastricht - Een uit 1953 date
rend album met foto's en teke
ningen van de toenmalige prin
sessen Beatrix en Irene is vrij
dag voor 3000 euro geveild door
Venduehuis Dickhaut in Maas
tricht. Het album, gekocht door
een particulier uit Haarlem, is
een herinnering aan het verblijf
van Beatrix en Irene en klasge
noten van het Baams Lyceum
in het Zuid-Limburgse Kuttin-
gen van 6 tot en met 13 juli
1953. In het album staan onder
meer een aquarel van het ten
tenkamp door 'Trix van Oranje'
en een tekening van de wei met
een melkkar en melkbussen
door 'Irene van Oranje'. Verder
bevat het album foto's van de
ondernomen activiteiten en
groepsfoto's van het gezel
schap. Een woordvoerster van
het Venduehuis noemde het
koopbedrag van het album
„enigszins teleurstellend".
Zundert huldigt beroemdste zoon
zundert/anp - De 150ste ge
boortedag van Vincent van
Gogh is gisteren op verschillen
de plaatsen gevierd. In Zundert,
het geboortedorp van de schil
der werd onder grote publieke
belangstelling het startsein voor
het Van Goghjaar gegeven.
Commissaris van de koningin F.
Houben, hield hier een dvd en
een speciaal ontworpen Van
Gogh-ballon ten doop.
Ballonvaarder Hans Zoet vliegt
hiermee de komende tijd langs
alle woonplaatsen van Vincent
van Gogh. Dat zijn naast Zun
dert ook Zevenbergen, Etten-
Leur, Nuenen, Den Haag, Am
sterdam en Nieuw-Amsterdam,
Aries, Saint-Remy en Auvers-
sur-Oise. Op de ballon staat een
driedimensionale versie van het
schilderij 'Zelfportret met grijze
vilten hoed'. Twintig mensen
hebben er een half jaar aan ge
werkt om het tweedimensionale
schilderij om te zetten in een
driedimensionale ballon.
In Zundert zijn gisteren ook een
speciale wandelroute en een
tentoonstelling van schilderijen
van Emile Boggio geopend. Bog-
gio woonde tegelijk met zijn be
roemde Nederlandse collega in
Auvers, in Frankrijk. Daar over
leed de kunstenaar in de zomer
van 1890. Boggio wordt gere
kend tot de belangrijke schilders
van zijn land (Venezuela). Het is
de eerste tentoonstelling in Ne
derland met werken van hem.
Zundert huldigt haar beroemd
ste zoon ook tijdens het bloe
mencorso in het laatste week
einde van juli. Dat staat dit jaar
helemaal in het teken van Van
Goghs leven en werken. Corso-
bouwers zullen het geboorte
huis van Vincent nabouwen.
Grote drukte was er gisteren ook
bij het Van Gogh Museum in
Amsterdam, dat ter gelegenheid
van de verjaardag gratis toegan
kelijk was. In het museum zijn,
naast de vaste opstelling, drie
tijdelijke tentoonstellingen te
zien: 'De keuze van Vincent',
een selectie van ongeveer twee
honderd werken van Van
Gogh's grote inspiratiebronnen,
'Bij Vincent aan de muur', met
prenten van onder anderen van
Ostade, Israëls en Corot, en de
fotopresentatie 'Op zoek naar
van Gogh'.
In het Kröller-Müller Museum
in Hoenderloo werden de gas
ten gisteren gefêteerd op favo
riete muziek van Van Gogh. Ze
konden een borrel drinken in
het restaurant, dat was omgeto
verd in een café uit de Franse
tijd van de schilder. In het om
liggende park De Hoge Veluwe
was een fietsroute uitgezet, ver
levendigd met landschapsschil
derijen en citaten van de jarige.
Op 35 kilometer ten westen van
Parijs ging in Auvers het huis
van Gachet officieel open. De
laatste twee maanden van zijn
leven sloot Vincent van Gogh
vriendschap met de arts. Hij was
in die periode bijzonder pro
ductief. Een doek met de afbeel
ding van Gachet zelf bracht in
1990 het recordbedrag van 72,4
miljoen euro op.
De arts was niet onbekend met
schilders. Hij had beroemde
kunstenaars als Renoir, Cézanne
en Pisarro over de vloer. Het de
partement Val-d'Oise kocht het
pand enkele jaren geleden aan.
Het was'nog grotendeels in de
staat zoals Van Gogh dat zelf
heeft gezien. Na restauratie staat
het perfect „vol met oude
troep", zoals de schilder het
destijds omschreef.
Amsterdam/anp - Een groot aan
tal organisaties van theaters,
concertzalen, poppodia en thea
tergezelschappen daagt de au-
teursrechtenorganisstie Buma
voor de rechter. Volgens de groep
maakt de Buma, die auteursrech
ten voor artiesten int, zich schul
dig aan „ongerechtvaardigde ver
rijking en gebrek aan redelijk
overleg."
De organisaties dragen aan de
Buma de rechten af voor muziek
die zij in het openbaar gebrui
ken. Ze vinden echter dat de Bu
ma veel te veel eist. „Sinds 1996
zijn de afdrachten voor auteurs
rechtelijk beschermde muziek
aan Buma bijna verdubbeld,
zonder dat er meer muziek heeft
geklonken of dat er meer men
sen hebben geluisterd."
De auteursrechtenorganisatie
zegt verbaasd te zijn over de
stap. Een woordvoerder wijs ,t f
een uitspraak in maart vorig nu
van de Nederlandse Med m
gingsautoriteit over de kwej g
die de Buma in het gelijk ste ng
Tegen de uitspraak is bei pe
aangetekend dat nog hangt. ye
Onder de instanties die de te
rechtelijke procedure zijn
gonnen, zijn onder andere;
Vereniging van Schouwburg]
Concertgebouw DireijOl
(VSCD), de Vereniging Ne
landse Poppodia (VNP) en
Vereniging van Nederlaj
Theatergezelschappen en -
ducenten (VNT).
De organisaties voerden in I
en vorig jaar overleg met de
ma maar dit bleef zonder re 'P,1
taat. Volgens de organis.
werd een voorstel om de t;
ven aan te passen door de Bi
van tafel geveegd, waarna p
overleg werd afgebroken.
In Zundert werd ter gelegenheid
met een driedimensionale versie
Foto: ANP/Jan Zandee
van de 150ste geboortedag van Vincent van Gogh een ballon opgelaten
van het schilderij 'Zelfportret met grijze vilten hoed'.
theater recensie
Martin Hermens
Voorstelling: musical '3 Musketiers' van
Joop van den Ende Theaterproducties.
Regie: Paul Eenens. Met o.a. Bastiaan
Ragas, Pia Douwes en Stanley Burleson.
Gezien- 30/3, Nieuwe Luxor Theater,
Rotterdam (première). Nog te zien aldaar
t/m 4/10.
Als er nog een overtreffende
trap voor extravagantie nodig
is, stel ik voor om de naam van
Joop van den Ende te gebrui
ken. Zelfs de voormalige Zon
nekoning van Frankrijk zou zijn
ogen niet geloofd hebben. De
musicalkeizer van Nederland
keek bij het maken van zijn
nieuwe paradepaardje niet op
een eurocent. Wat palet die man
uit in de productie die hem we
reldfaam moet brengen.
Je komt ogen te kort bij '3 mus
ketiers' in het Nieuwe Luxor
Theater in Rotterdam. Triest is
wel dat het technische hoog
standje - een schip in nood op
woeste zee! - letterlijk verzinkt
in al die overdaad aan luxe, du
re stofjes, knap geconstrueerde
decors en flitsende belichting.
En niet alleen dat schip, ook het
verhaal van d'Artagnan die zo
graag musketier wil worden,
kan niet opboksen tegen zoveel
vormgevers geweld.
Het verhaal van Alexandre Du
mas heeft alles in zich voor een
waar kijkspektakel. De makers
van deze nieuwe Nederlandse
musical zijn in hun bewerking
het spoor links en rechts bijster
geraakt tussen al dat uiterlijk
vertoon. Er zijn gewoon te veel
belangrijke verhaallijnen die
door elkaar heen lopen. Ze lij
ken in '3 musketiers' continu
met elkaar in gevecht, waar
door je er als kijker buiten blijft
staan.
Allereerst is daar de jonge, on
bezonnen d'Artagnan (Bastiaan
Ragas). Zijn droom is musketier
te worden. Terwijl hij daar mee
bezig is, komt zijn grote liefde
utrecht/anp - De 23ste editie
van de Nacht van de poëzie, in
Utrecht, was zaterdagavond tra
ditiegetrouw uitverkocht. Twin
tig dichters lazen tot vroeg in de
ochtend voor uit eigen werk, af
gewisseld met optredens van
ondere andere Spinvis en fado
zangeres Mariza. De Utrechtse
dichter Mark Boog beet het spits
af. Boog kreeg voor zijn debuut
bundel 'Alsof er iets gebeurt' de
C. Buddingh'-prijs. Marion
Bloem, Huub Oosterhuis en
Rutger Kopland lazen voor uit
eigen werk. Anderen declameer
den werk van overleden kunste
naars: Ida De Ridder las Willem
Elsschot, Remco Campert Luce-
bert en Mario Molegraaf las uit
werk van zijn eind 2001 overle
den partner Hans Warren.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert NederTango. Met Willem
Nijholt, Sexteto Canyengue en Het
Nederlands Fluitorkest o.l.v. Jorge
Caryevschi. Gehoord: 29/3,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Het verbod van Pius X heeft
weinig effect gehad. De tango
leeft. In NederTango ontrafelt
Het Nederlands Fluitorkest met
het Sexteto Canyengue en Wil
lem Nijholt het mysterie van de
tango en zijn geschiedenis aan
de hand van de muziek van As-
tor Piazzolla. Dan zou je een
lichte, verstrooiende avond
kunnen verwachten, maar initi
atiefnemer Het Nederlands
Fluitorkest heeft een serieuze
aanpak voor ogen. Naast de al
lerbekendste liederen van Piaz
zolla is er veel aandacht voor
het literaire aspect van zijn
werk, de muziek die hij schreef
bij verhalen van Jorge Luis Bor-
ges en Horacio Ferrer. Dat as
pect neemt Nijholt voor zijn re
kening, met voorgedragen tek
sten praat hij de muziek aan el
kaar, en zingt sporadisch zelfs
een nootje mee.
Vanzelfsprekend heeft het Sex
teto, en vooral bandeonist Carel
Kraeyenhof, de belangrijkste
rol. Zij bepalen de sfeer, het rit
me en de kleur, zij spelen de
tango's en het orkest onder
streept en vult aan. Maar toch,
hoe levend de tango ook zijn
mag, NederTango maakt je dat
niet altijd even sprankel lt
duidelijk. De muziek is pr )a
tig, het programma is j
doordacht in elkaar gezet, n -L
er wringt iets. Het lijkt also y
twee werkelijkheden zijn. 0
holt roept in zijn teksten de
reld van sloeries uit de slop
en misdadige macho's op i0
steekpartijen waaruit de taf5t
is voortgekomen, maar de m
ziek die dat moet illustrere c
vervolgens betrekkelijk keui ,tl
De rauwe werkelijkheid wje|
omzwachteld door het o 0
gens voortreffelijk spelend
zeer bijzondere Nederl.j,
Fluitorkest. Zij klinken,
danks de donkere tonen
bas-, contrabas- en subcoifej
basfluiten, als een engele
gel. Door het kroegruq_
heen hoor je een bostuin iT
lente; de frustratie en de h
loosheid waar Nijholt over
telt, worden zodoende niet
geloofwaardig. Het schfl
valt dit op bij de 'Tango Mf J
cólico', waar het Sexteto
helemaal buiten houdt.
Bijzonder is NederTango
Zeer de moeite waard wf*
'Mi Refugio', waarin Kraa*
hof soleert en op de milin
excelleert met een samengf0
de kracht, en vooral de n
'Hombre de la Esquina R
da', op een verhaal
macho-eer en moord van
ges. Duister en griezelig,
een steeds herhaald nood
themaatje, theatraal en h( 1
onpluis, muziek waar je
weg wilt kruipen maar d
mateloos fascineert.
H
Na de première van '3 Musketiers' was het, direct na het vallen van het doek, groot feest. Foto: GPD/Jaap Rozema
(Tooske Breugem) op zijn pad.
Drie doorgewinterde muske
tiers kennen ook zo hun besog
nes. En alsof dat niet genoeg is,
komen daar de politieke en
amoureuze intriges aan het
Franse hof bij. Een knappe kop
die dat allemaal in tweeënhalf
uur kan proppen.
Laat ik het erop houden dat het
bij deze '3 musketiers' nog een
zoektocht is. Noem de show
een 'work in progress' waar de
komende maanden nog fors
aan gesleuteld moet worden.
Mag ik een paar voorstellen
doen: schrap een hoop van. die
flauwe humor (die vaak op het
kantje is), herschrijf eens wat
teksten en haal overbodige
nummers als 'Mannen' eruit
(ook al doet Pia Douwes dat
uitstekend). Al die zaken hou
den de boel alleen maar op.
De groep spelers in deze bijna
monsterlijke productie verdient
alle lof. Regisseur Paul Eenens
is erin geslaagd ze behoorlijk te
laten acteren. Ja, zelfs een
Tooske Breugem staat haar
mannetje op toneel en Bastiaan
Ragas zet al de beweginkjes uit
zijn boyband-periode dit keer
op het juiste moment in. Stil
spel is er ook: Ellen Evers als
koningin Anna ontroert heel
fraai. Stanley Burleson speelt
als Kardinaal Richelieu zijn
meest geslaagde rol tot nu toe.
Muzikaal gezien is deze musical
een allegaartje. Het zijn de typi
sche musical-songs die het
meest overtuigen. Ik heb het
stille vermoeden dat arrangeur
Paul Bogaev daar een sterke
hand in heeft gehad. Je hoort
namelijk een groot verschil tus
sen de echte theatrale muziek
en de vaak vlakke popdeuntjes
van de gebroeders Bolland.
Daardoor wil deze '3 Muske
tiers' maar niet een eigen stijl
krijgen.
Zoveel geld, zoveel moeite, zo
veel stress. Het spektakel is er
als beloning. Maar dit plaatjes
boek moet dringend geredi
geerd worden. Alle oh's en ah's
gaan nu naar de extravagantie,
terwijl het toch zou moeten
gaan om het vertellen van een
mooi, romantisch en avontuur
lijk verhaal. Je wenst al die
ploeteraars voor en achter de
schermen toe dat dat nobele
streven gehaald wordt nog
voordat begin oktober het doek
valt in Rotterdam.
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Chronocratie' door Galili
Dance. Choreografie: Itzik Galili. Gezien:
29/3 LAKtheater Leiden.
Het toneel is bedekt met een
matras. De dansers vormen een
lange rechte rij, die traag als de
wijzer van een klok over de ma
tras beweegt. Rondom de ma
tras staan zeven piano's. Tel
kens maakt een danser zich los
uit de rij, danst een solo en zet
aan een piano een motief uit de
compositie van Gene Carl in.
Steeds komt er een piano bij en
net zoals de rij dansers schuift
de muziek langzaam op om de
hele ruimte te veroveren.
De matras geeft je het gevoel
een andere wereld voor je te
zien. Op de zachte ondergrond
bewegen de dansers anders dan
op een harde vloer. De gebaren
zijn zowel traag en ijl als krach
tig, wijd, expressief en resoluut.
Door de vleugelachtig gesprei
de armen ontstaat een wolk
achtig zachte sfeer, maar daarin
komt dynamisch spring- en
vliegwerk op gang. Rakelings
schieten de dansers langs el
kaar, duiken over elkaar heen,
laten zich met een plof vallen,
gooien zich omhoog, vangen
elkaar op of stoten elkaar door.
Met verbluffend gemak maken
ze salto's in allerlei varianten.
En dan is er ineens een zacht,
aandachtig doorgeefspel van
gebaren en reacties, net zoals
de muzikale motieven van pia
no naar piano gaan.
Dans, pianospel en ook zang,
vioolspel en teksten vormen
met elkaar een complete, op
zichzelf staande wereld. Een
voor een spreken de dansers
woorden uit over wat er kan ge
beuren als iemand sterft, valt,
verliefd wordt en telkens blijken
er twee mogelijkheden te zijn,
waarna iedere mogelijkheid ook
weer twee mogelijkheden
voortbrengt. Zo tikt de ti^d
voort, van mogelijkheid
mogelijkheid.
Een danser zingt, een af
speelt viool. Terwijl ze dat t
zetten ze hun beweging^
gewoon voort. Het is wondfi
zoals de violist horizontal
de armen van de zanger h.
of speelt met zijn armen 01)
benen van de zanger heen
beperkingen van de ge\J
wereld lijken hier niet te gef
Toch staat de wereld van 'd
nocratie' niet ver van je a[
dansers slagen erin naast!
zware inspanningen ook
als individuen met em,
zichtbaar zijn. Zeker in d<
wogen dialoog aan het
krijg je het gevoel dat de w
waar je naar kijkt ook diep
nerlijke dimensies heeft.
'Chronocratie' is in elk op
een grote prestatie: een ir
tieve, hechte en originele
reografie, een fascineri
dwingende pianocomposit
dansers die zich er volled
werpen.
