'Blom had
daar niet
moeten zijn'
BINNEN- BUITENLAND
Slovenen zeggen 'ja'
tegen EU en NAVO
'De stoet der schaamte' loopt toch nog uit de hand
Vreemde toevalligheden
in Franse ricine-zaak
Kabinetsformatie 'in cruciale fase'
WHO: Virus veroorzaker van SARS
Overste in Qatar laat kabinet blozen
'Waterforum teleurstellend'
'if
iur vrije
ier dag
tc - Nederlanders van
en ouder hebben ge-
bijna zes vrije tijd per
us het Centraal Bureau
Statistiek (CBS) van-
et CBS baseert zich op
lerzoek naar de leefsitu-
i5700 Nederlanders in
vrije tijd gaat groten-
aan televisie en video,
gemiddeld twee uur
De vrije tijd is iets
twee jaar eerder: wel-
;e minuten meer.
hebben overigens een
meer vrij dan vrou-
en wil geen
rs bij proces
I - LPF-ffactievoorzit-
n heeft zijn partijge-
;eroepen niet aanwe-
bij het proces tegen
n der G. dat morgen
;rben wil voorkomen
schter Van der G. een
at traf geeft omdat politici
es zouden beïnvloe-
LPF-voorman riep ook
politici op weg te blij-
verdediging van Van
M iag volgens hem niet de
gen aan te voeren dat
politiek proces is.
maandag 24 maart 2003
door Dick Hofland en Ferdi Schrooten
Amsterdam - Langs de kant staan de twijfelaars.Als ik
al die demonstranten zie, heb ik de neiging alsnog mee
te gaan lopen, want ik ben natuurlijk ook tegen de oor
log", zegt een man die over het stuur van zijn fiets
hangt. „Maar als ik dan teksten zie als 'Bush en Sharon
zijn de echte terroristen', dan wil ik daar toch niet bijho
ren." Freek de Jonge had het al gezongen: „Wie veel de
monstreert staat ook wel eens aan de verkeerde kant."
Vlak voor het begin van de vredesdemonstratie in Am
sterdam had hij daarmee precies het dilemma aange
stipt waar velen deze zaterdagmiddag voor staan. Moe
ten ze wel demonstreren tegen de oorlog, tegen Ameri
ka, tegen Bush, want spelen ze daarmee Saddam niet in
de kaart? Menig gevluchte Iraakse intellectueel uitte de
afgelopen dagen in diverse media zware kritiek op de
demonstraties tegen de oorlog. Ze zouden niet tegen
Bush, maar tegen Saddam gericht moeten zijn.
Dat leidt er toe dat de sprekers op de Dam en het Muse
umplein op het laatste moment besluiten te zeggen dat
ze 'natuüriijk ook tegen Saddam' zijn. En het is mis
schien ook wel de reden dat volgens de politie hooguit
25.000 mensen meelopen, terwijl de organisatie op
50.000 tot 80.000 had gerekend.
Huub Oosterhuis probeert aanwezigen en afwezigen te
verenigen. De priester-dichter die tijdens de begrafenis
plechtigheid voor prins Claus een indrukwekkende toe
spraak hield, noemt de demonstratie 'de stoet der
schaamte' Hij tracht ook begrip op te brengen voor de
genen die vóór de oorlog zijn, al komt hem dan op een
fluitconcert te staan.Veel demonstranten dragen een
sticker die duidelijk maakt dat de oorlog niet in hun
naam wordt gevoerd. Vertegenwoordigers van SP,
Groenlinks en PvdA (zonder Wouter Bos) lopen mee.
Groenlinks deelt zelfs stickers uit in de hoop nieuwe le
den te werven. Een flinke delegatie van de Arabisch Eu
ropese liga (AEL) heeft een geheel eigen opvatting van
het doel van deze demonstratie: de Palestijnse
zaakAchter de AEL loopt een grotere groep neo-pun-
kers, nieuwe anarchisten en anti-globalisten onder de
verzamelnaam Internationale Socialisten. Ze schreeu
wen om het hardst dat de Intifada nu moet beginnen.
Een jonge Amsterdamse beziet de stoet vanuit een ha-
ringkar. „Zouden die hanenkammen wel door hebben
dat zonder Amerika de Taliban het nog voor het zeggen
had in Afghanistan?". Een oudere Amsterdammer valt
haar bij: „Gelijk heppie wijffie".
De politie houdt de delegaties van de AEL en de Inter
nationale Socialisten van begin af aan scherp in de ga
ten. De tijdelijk voorman van de AEL in Nederland,
Jamal Jawad, zweept zijn volgers op met leuzen als 'Al
lah Akbar' - 'Allah is groot'. Jongens met Palestijnse
sjaals om hun hoofd gedrapeerd, waardoor bij sommi
gen alleen de ogen te zien zijn, roepen herhaaldelijk
leuzen als 'Hezbollah, Hamas, Jihad!'. Als een verslagge
ver van Radio 1 ze daar vlak voor het Museumplein over
aanspreekt, belagen ze hem. Omstanders en luisteraars
kunnen live via de radio horen hoe de verslaggever zich
uit de voeten maakt, terwijl de jongens roepen 'Dood
aan de joden, dood aan Bush'.
Enkele agenten proberen demonstranten met extreme
spandoeken en borden te beteugelen. Een jongen be
grijpt niet waarom hij zijn bord met daarop foto's van
zijn held Osama Bin Laden maar beter achterwege kan
laten. Dan loopt een in het zwart geklede demonstrant
met het bord 'Bomb the Pentagon', uitdagend voorbij.
Het is de voorbode van de ongeregeldheden aan het
eind van de demonstratie. Een groepje jongeren klimt
over de zeecontainers die het Amerikaanse consulaat af
schermen. Ze worden gearresteerd, tot woede van weer
anderen, die met stenen gaan gooien.
De ME, die zich de hele dag zo onzichtbaar mogelijk
heeft opgesteld, vindt het welletjes, zet twee waterka
nonnen in en voert enkele charges uit. Er worden 49
mensen gearresteerd. Voor het podium, waar de hele
middag taal en muziek hebben geklonken, ligt een half
gescheurd spandoek: Voer eendjes, geen oorlog'.
lenen nieuwe
Hen tbc
Wereldwijd komen er
niim vier miljoen nieu-
llen van tbc bij. Dat
een vandaag gepubli-
n pport van de Wereldge-
®|dsorganisatie (WHO).
tjrt signaleert over
toename van 2,4 mil-
-n gevallen, waarvan de
a ntdekt door middel
d krasje o d de onderarm.
r gevallen
"jjrogelpest
Op acht nieuwe be-
leerst mogelijk vogel-
l heeft Landbouw giste-
i weten. Het gaat om
4 i in Leusden, Lunte-
Qomp, Bennekom en
w kijven in zowel Barne-
m Voorthuizen. Het totaal
esmette bedrijven staat
i. Er zijn 44 verdachte
o.
tineerden
en de benen
Drie gevangenen
rmiddag ontsnapt uit
16 ivan Bewaring in Gro-
Dat gebeurde tijdens
ten. Van hen ontbreekt
spoor. De criminelen
0 23 en 35 jaar oud. Voor
isdaad de mannen
n, is niet bekendge-
loe de gedetineerden
lontsnappen, is nog
lelijk.
He
ngenissen
De Servische politie
buitenhuizen van maf-
diverse privé-gevange-
ingetroffen. Na de
ip premier Zoran Dj-
112 maart zijn ruim
msen gearresteerd. De
Ibende Zemun zit vol-
overheid achter de
n de illegale gevange-
in topfiguren van de
r of de politie wapens,
10 lien en kettingen aan.
p Iers van ontvoeringen
er zijn gemarteld.
ese bus vol
J >rgen baby's
De Chinese politie
ige week na een tip in
28 baby's gevonden die
p irborgen in koffers. De
varen bedoeld voor de
Een van hen bleek
n. Sommige kinderen
ikele dagen oud. Een
de baby's was gedro-
i sommige koffers zaten
rdrie kinderen gepakt,
nensen zijn opgepakt.
üliische
v ins al-Oaeda
ton - Het terreumet-
)aeda is bijna in staat
te en biologische wa-
naken. Dat heeft de
anse The Washington
eren gemeld. Volgens
heeft de Amerikaanse
veel nieuwe informatie
jaeda en massavernie-
pens verkregen door
atie van Khalid Sjeik
ned. Deze topman van
werd in Pakistan op-
bijt
itje dood
-1 - Een 7-jarig jongetje
nvoor de noordoost-
utstralië doodgebeten
kwal. Volgens een arts
ten vermoedelijk gebe-
een Chironex fleckeri,
gevaarlijkste kwal-
ichtoffertje kreeg
üstoffen toegediend,
'leed korte tijd later.
De vredesdemonstratie zaterdag in Amsterdam.
Hooguit 25.000 mensen liepen mee. Na diverse toe
spraken ging het in optocht via het Leidseplein naar
het Museumplein.
Foto's: GPD/Evert-Jan Daniels, ANP/Vincent Jannink,
Toussaint Kluiters
door onze correspondent
Henk Glimmerveen
parijs - De bagagekluizen in de
grote Parijse spoorwegstations
blijken te zijn uitgerust met een
systeem dat automatisch DNA-
profielen achterlaat van reizigers
die er hun koffers of tassen op
bergen. Dit geheime wapen te
gen terroristische activiteiten
kwam dit weekeinde naar bui
ten door de onthulling dat het
systeem de afgelopen week op
het Gare de Lyon niet heeft ge
werkt. Dat was uitgerekend in
de periode dat onbekenden een
kluis hadden gebruikt om er een
paar flesjes achter te laten, waar
sporen van het supergiftige rici-
ne in bleken te zitten. Via een
lek naar het zondagsblad Jour
nal du Dimanche is de blunder
naar buiten gekomen, vermoe
delijk op instigatie van de anti
terreurbrigade van de Parijse
politie. Deze eenheid had het
onderzoek overgenomen van de
gerechtelijke politie, toen duide
lijk was geworden dat het hier
om een grote affaire ging. De
antiterreureenheid wilde de
zaak geheim houden, en een in
tensieve bewaking rond de be
wuste kluis in gang zetten. Ze
werd evenwel verrast door een
communiqué van het ministerie
van binnenlandse zaken waarin
de vondst van ricine-sporen we
reldkundig werd gemaakt.
Een woordvoerder van het kabi
net van minister Sarkozy verde
digde de handelwijze van het
departement met een verwijzing
naar het te grote aantal perso
nen dat inmiddels van de affaire
op de hoogte was geraakt. „De
kans op voortijdig uitlekken was
veel te groot. Daarom wilden we
het nieuws zelf naar buiten
brringen. We wilden vooral
voorkomen dat er paniek zou
uitbreken", aldus de zegsman.
De anti terreurbrigade was zeer
geïnteresseerd in de DNA-pro-
fielen, omdat via deze weg zou
kunnen worden nagegaan of er
een verband kon worden gelegd
met de zeven personen die in
januari dit jaar in Londen wer
den gearresteerd, eveneens in
verband met de vondst van rici-
ne.
Volgens de krant Le Parisien is
de Franse geheime dienst DST
enkele maanden geleden op het
spoor gekomen van een islami
tische terreurgroep die van plan
is in Europa aanslagen met che
mische stoffen te plegen. De
krant heeft een rapport van 6
november vorig jaar van de DST
ingezien, waaruit zou blijken dat
de groep afkomstig is uit Afgha
nistan. Via Tsjetsjenië en Turkije
is ze erin geslaagd naar West-
Europa te ontkomen.
De dienst heeft in december vo
rig jaar handlangers van de
groep gearresteerd. Destijds
heette het dat de arrestanten
van plan waren Russische doe
len in Parijs aan te vallen, als
vergelding voor de gewelddadi
ge ontruiming een Moskous
theater waar Tsjetsjenen zeven
honderd personen hadden ge
gijzeld. Maar de DST bleek nog
een heel ander spoor te volgen.
Een anonieme zegsman liet dit
weekeinde weten dat de ricine-
affaire op het Gare de Lyon lijkt
te hebben aangetoond dat leden
van al-Qaeda zich op Frans
grondgebied bevinden, dan wel
dat ze zich enkele dagen in
Frankrijk hebben opgehouden
zonder dat iemand daar van op
de hoogte was. De Franse rege
ring zou serieus overwegen weer
controles aan de grens te gaan
hallen.
den haag/gpd-anp - De kabinetsformatie vandaag
staat op buigen of barsten. „Het is een cruciale
dag", zei PvdA-leider Wouter Bos gisteren in een
vooruitblik op de vandaag te hervatten besprekin
gen. Samen met CDA-onderhandelaar Jan Peter
Balkenende moet hij allereerst proberen de knal
lende ruzie over de oorlog in Irak bij te leggen. Dat
mislukte vorige week donderdag in een man-tot
man-gesprek tussen Wouter Bos en CDA-fractie-
voorzitter en mede-onderhandelaar Maxime Ver-
Minister van buitenlandse zaken De Hoop Schef-
fer is bij hoge uitzondering aanwezig bij de forma
tiebesprekingen. Hij zei gisteren dat het 'uiterst
moeizaam' wordt om met de PvdA tot een ak
koord te komen, nu PvdA-leider Bos in het televi
sieprogramma Buitenhof nog eens heeft herhaald
dat hij de Amerikaans-Britse aanvallen op Irak
niet gerechtvaardigd acht. Nederland wordt inter
nationaal niet serieus genomen als het het stand
punt van de PvdA over Irak zou overnemen, aldus
de minister gisteravond in het televisieprogramma
Netiuerk. Als Balkenende en Bos het CDA en de
PvdA weer bij elkaar weten te brengen, moeten ze
daarna nóg een grote kloof zien te dichten: bin
dende afspraken maken over het buitenlands be
leid van het beoogde kabinet. „Ik voel er niets
voor om in een schurkenstaat-doctrine terecht te
komen, waarbij Nederland zonder mandaat van
de Verenigde Naties automatisch in een volgende
oorlog wordt meegezogen", aldus Bos. „Dan gaan
we weer ruziënd over straat en dat moet niet."
Bos liep zaterdag overigens niet mee in de vredes
demonstratie in Amsterdam. Het CDA zou dat
hebben beschouwd als 'een schoffering van de
minister-president'. Bos bleef thuis, zo zei hij,
omdat de organisatoren van de tocht aan zijn
goede bedoelingen twijfelden. „Gelukkig liepen er
wel veel andere PvdA'ers mee.
In het tv-programma Buitenhof meldde Bos dat
de formatie er al met al 'niet gemakkelijker' op is
geworden. „Maar het zou nog altijd kunnen luk
ken", meent Bos. De PvdA-leider stelde vast dat
de CDA/PvdA-kabinetten in de afgelopen dertig
jaar geen van alle uit liefde zijn geboren. „En dat
is nu ook zo."
De zakelijke en ook persoonlijke verhoudingen
tussen beide partijen zijn ondertussen danig be
koeld. Een flink deel van de PvdA-fractie gaat lie
ver in de oppositie. In afwachting van misschien
wel een centrum-links kabinet met Groenlinks en
SP. Steeds meer CDA-Kamerleden ergeren zich
groen en geel aan hun mogelijke coalitiegenoten.
Zij gaan liever met de WD in zee voor een forma
tie 'over rechts'. Ze stellen achter gesloten deuren
veelbetekenend vast dat de huidige politieke part
ner LPF zich steeds meer ontwikkelt als een geves
tigde partij. „Er zijn tegenwoordig goede afspra
ken te maken met de LPF', ook met de LPF-frac-
tie."
Om te voorkomen dat de hervatting van de for-
matiegesprekken op niets uitdraait hebben CDA
en PvdA de afgelopen dagen benut voor voorover
leg, zowel intern als met elkaar.
hong kong/ap - De Wereldge
zondheidsorganisatie (WHO)
heeft zaterdag bevestigd dat de
mysterieuze longziekte waaraan
inmiddels wereldwijd elf men
sen zijn bezweken, zo goed als
zeker wordt veroorzaakt door
een virus.
Tot nu toe waren artsen en we
tenschappers niet zeker van de
oorzaak van de longziekte, die
van WHO de naam SARS (Seve
re Acute Respiratory Syndrome)
heeft gekregen. Volgens een van
de artsen van een WHO-team
datyin Hong Kong de aandoe
ning bestudeert, is nu echter
duidelijk dat de ziekteverwekker
een virus is. Hoewel nog niet
bekend is om welke virussoort
het gaat, beschouwt de WHO de
■ontdekking als een doorbraak.
Er kan nu een diagnostische test
worden ontworpen, die moge
lijk over ruim een week in zie
kenhuizen in gebruik kan wor
den genomen.
Wetenschappers in Duitsland
en Hong Kong meldden overi
gens afgelopen week al dat de
ziekte waarschijnlijk wordt ver-
ooczaakt door een paramyxovi
rus, waarvan er honderden be
staan. Momenteel is wereldwijd
bij zo'n 400 mensen SARS vast
gesteld. De afgelopen drie we
ken zijn elf mensen aan de aan
doening bezweken, van wie ze
ven in Hong Kong. In Canada,
waar al twee mensen aan SARS
waren overleden, heeft de ziekte
gisteren een derde slachtoffer
gemaakt. Singapore, waar ver
moedelijk 51 mensen SARS heb
ben, kondigde gisteren aan dat
het een ziekenhuis gaat reserve
ren voor uitsluitend SARS-pa-
tiëq^n.
De Nederlandse verbindingsofficier Jan Blom (rechts) tijdens de be
ruchte persconferentie van de Amerikaanse generaal Tommy Franks
(links) in Oatar. Foto: EPA/Nasser Younes
den haag/gpd - Wat deed de Ne
derlandse verbindingsofficier Jan
Blom zaterdag in vredesnaam bij
de persconferentie van de Ameri
kaanse generaal Tommy Franks
in Oatar? Alle Kamerfracties wil
len op die brandende vraag snel
antwoord van premier Jan Peter
Balkenende en minister van de
fensie Henk Kamp. De laatste
heeft in een eerste reactie reeds
zijn spijt betuigd: „Blom had daar
niet moeten zijn."
Voor de gehele wereld werd lui
tenant-kolonel Blom zaterdag
door generaal Franks pontificaal
in de coalition of the willing'
geplaatst, de landen die de oor
log tegen Irak militair onder
steunen. Tot verbijstering van
politiek Den Haag, omdat de
Nederlandse regering de Ver
enigde Staten en Groot-Brittan-
nië enkel 'politieke steun' heeft
toegezegd.
Blom maakt deel uit van de Ne
derlandse manschappen die in
Turkije, bij de Iraakse grens, de
Patriot-raketten bedienen om
Turkije te beschermen tegen
mogelijke aanvallen van Irak
met Scud-raketten. „Die missie
daar is defensief van aard. Maar
wat deed Blom in uniform in
het aanvalscentrum in Qatar?",
wil PvdA-leider Wouter Bos we
ten. „Een rechtzetting door de
minister is maar een deel van
het totale verhaal. Ondertussen
denkt de rest van de wereld dat
Nederland nauw betrokken is
bij de oorlog in Irak. Wat gaan
we daaraan doen?", vroeg Bos
zich af.
„Een verkeerd signaal. Die me
neer had daar niets te zoeken",
reageerde ook CDA-Kamerlid
Camiel Eurlings. „Een schok
kend bericht", oordeelde PvdA-
Kamerlid Bert Koenders. SP-lei-
der Jan Marijnissen vroeg on
middellijk om een spoeddebat,
dat waarschijnlijk morgen wordt
gehouden.
Volgens minister Kamp van de
fensie was er sprake van een
groot misverstand. „We wisten
dat Blom naar een bijeenkomst
zou gaan, maar we hebben het
karakter van die bijeenkomst
verkeerd ingeschat. Het spijt me
zeer. Hij had daar dus niet moe
ten zijn," geneerde Kamp zich.
Bij de eerste persconferentie van
Franks zaten maar liefst 600
journalisten uit de hele wereld.
„We hebben onze militairen en
de Amerikanen duidelijk ge
maakt dat zoiets in de toekomst
niet meer kan gebeuren," lichtte
Kamp verder toe.
door onze correspondent
Cees van Zweeden
Boedapest - Kiezers in Slovenië
hebben gisteren in twee afzon
derlijke referenda 'ja' gezegd te
gen het lidmaatschap van de
Europese Unie en de NAVO.
Volgens de eerste voorspelling
stemde 93 procent van de kie
zers in met de EU en zestig pro
cent met de NAVO.
De regering had gevreesd dat de
Slovenen het lidmaatschap van
het militaire bondgenootschap
zouden afwijzen. Veel Slovenen
zien de NAVO als een door
Amerika gedomineerde organi
satie, en Amerika is een land dat
dezer dagen lage cijfers krijgt in
Slovenië. Meer dan tachtig pro
cent van de Slovenen is volgens
peilingen tegenstander van de
Amerikaanse oorlog in Irak.
De hoofdstad Lljubljana hing
vol met posters die president
Bush toonden met cowboy
hoed en pistool. 'Ik wil jullie in
de NAVO, Slowaken!' zegt Bush
op de poster, een referentie aan
een blunder die de president
ooit maakte door de Slovenen
voor Slowaken te verslijten. Dan
vraagt de poster: 'Maar wie wil
zo'n man als bondgenoot?'
Wat een hoop kiezers toch in de
armen van de NAVO heeft ge
dreven, was volgens waarne
mers de moord op de Servische
premier Djindjic tien dagen ge-
leden.„De moord op Djindjic in
Belgrado heeft een hoop men
sen geschokt en met de voeten
op de grond gebracht", zei Jelko
Kacin, een parlementariër. „In
de dertien jaar van onze onaf
hankelijkheid hebben we vijf
oorlogen in onze regio meege
maakt. Als er een verdedigings
muur wordt opgericht, is het
heel belangrijk aan welke kant je
zit. Het is beter aan de goede
kant te zitten, en niet in de grijze
zone tussen de NAVO-landen en
de onvoorspelbare en instabiele
Balkan." De angst dat de kiezers
de NAVO zouden verwerpen,
was bij de regering zo groot dat
ze had geweigerd het Sloveense
luchtruim en grondgebied open
te stellen voor Amerikaanse mi
litaire transporten. Daarmee
was het kleine Slovenië het eni
ge ex-communistische land dat
Amerika de voet dwars zette.
Buurland Kroatië verklaarde
zich eveneens tegen de oorlog,
maar ontzegde Amerikaanse mi
litairen vliegtuigen niet zijn
luchtruim.
kyoto/anp-afp - De afspraken
die bewindslieden gisteren heb
ben vastgelegd in een verklaring
aan het einde van het Derde
Wereld Water Forum in Kyoto
zijn in Nederlandse ogen onvol
doende om de bestaande inter
nationale doelstellingen te ha
len. In 2015 moet het aantal
mensen zonder veilig drinkwa
ter en afvoer en zuivering van
afvalwater gehalveerd zijn.
Staatssecretaris Van Ardenne
(ontwikkelingssamenwerking)
vindt dat er in de ministersver
klaring te weinig wordt aangege
ven hoe dit bereikt moet wor
den. Ook andere bewindslieden
en deelnemers aan het forum
reageerden teleurgesteld op de
slotverklaring.
De tekst benadrukt het belang
van het ingrijpen in de wereld
wijde watercrisis, maar kondigt
geen acties aan, terwijl het fo
rum in Japan hiervoor was be
doeld. Ook konden de 96 aan
wezige landen het niet eens
wo)(1en over het benoemen varr
water als grondrecht en komt er
geen internationale waakhond
die de waterdoelstellingen
nauwgezet gaat volggi, zoals de
Franse president Cmrac eerder
voorstelde.
De organisatie van het forum
dat afgelopen week aan de mi
nistersconferentie vooraf ging,
rept wel van een groot succes.
De bijeenkomst werd inderdaad
gebruikt om veel verklaringen
en overeenkomsten over sa
menwerking bij waterbeheer te
tekenen tussen landen. Ook
staatssecretaris Schultz van
Haegen (waterstaat) onderte
kende het een en ander met lan
den als Bangladesh en Argenti
nië.
Waterexpert en kroonprins Wil-
lem-Alexander uitte eerder al
kritiek op de prioriteiten van het
waterforum. Hij vindt de inter
nationale doelstellingen een
zaak van de Verenigde Naties en
had liever gezien dat de discus
sies in Kyoto 'creatiever' en ver
dergaand waren geweest.
