OORLOG IN IRAK 2
•ak scoort op eigen wijze
1 de oorlog om de kijker
Protest en patriottisme botsen in Amerika
Amerika betaalt ook een
prijs voor 'shock and awe'
Franks wil geen Stormin Norman zijn
ico s voor
sitie Bush
or inval Irak
Washington:
Irak krijgt hulp
van Russen
Indonesiërs zien
in Saddam geen
groot voorbeeld
HDC154
maandag 24 maart 2003
1 erdi Schrooten
>-■
uc - Reality-verslaggeving
fgroeid tot een nieuw wa-
ide propagandastrijd rond
s»og in Irak. Honderden
jgevers mogen op pad
nerikaanse en Britse troe-
n berichten vanaf het
ld. De Iraki's proberen dat
leverstoren met klassieke
gandatechnieken: tieren-
tairen. afgewisseld met
beelden van de jacht op
jevangeiu-n
1 hanteert zo zijn eigen
laven. Met regelmaat ver
en hooggeplaatste func-
issen voor de intematio-
iers om pijnlijke berichten
[huldigingen te ontken-
èrmen als 'huurlingen',
leien' en 'kadavers' zetten
1 „Niet fraai. Maar het is
ivoor eigen parochie, zegt
fasterman, docent massa-
unicatie aan de School
jurnalistiek in Utrecht
grote propagandaspel
rak ch om te zeggen dat
Hen onschuldige burgers
dood bij aanvallen op de
jke stad Basra. Die mede-
wordt geïllustreerd met
beelden uit ziekenhuizen. Daar
naast voorzien ze de internatio
nale media van schokkende
beelden van Amerikaanse krijgs
gevangenen en de klopjacht op
neergestorte geallieerde piloten
bij Bagdad.
De Britten en Amerikanen doen
het anders. Westerse media
melden op basis van 'hoogge
plaatste' en 'welingelichte'
bronnen dat er onderhandelin
gen lopen met Iraakse leiders
om hun verzet te staken. Of dat
er onduidelijkheid is over het lot
van Saddam. .Allemaal voor
beelden van vooropgezet lekken
om verwarring te zaaien bij de
tegenpartij en de Iraakse bevol
king", zegt Vasterman. „En om
dat het allemaal anoniem ge
beurt, kan niemand zich er een
buil aan vallen."
Om de overhand te krijgen in
het welles-nietesspelletje, zijn
waarheidsgetrouwe beelden en
artikelen van levensbelang. De
meereizende frontverslaggever
zorgt er voor. Deze nieuwste
vorm van oorlogsverslaggeving
plaatst zowel de Britten als de
Amerikanen als de meetrekken
de journalisten voor een dilem
ma. De vijand hoeft niet alles te
weten. Dus wordt de bewe
gingsvrijheid van de media be
knot, zo valt te lezen in de in
structie van het Pentagon. Ze
mogen nooit op eigen houtje op
pad. Vermelding van details
over apparatuur en wapens,
soort en aantallen manschap
pen en aanstaande aanvalstac-
tieken is verboden.
De zaterdagavond uitgezonden
beelden van een Amerikaanse
militair die een aanslag met
handgranaten op zijn eigen ba
sis pleegde, moet de Amerika
nen daarom als een mokerslag
hebben getroffen. Dankzij een
toevallig aanwezige cameraman
gingen de beelden de wereld
over, daar viel niets meer aan te
doen. En dat is slecht voor het
moreel en het imago van de
Amerikanen.
Voor de meeliftende media
dreigt het risico van zelfcensuur.
Ze zijn voor hun veiligheid af
hankelijk van de militairen. Ze
eten en slapen met elkaar, en
beleven samen langdurig ha
chelijke situaties aan het front.
Dan ontstaat er toch een zekere
band. Dus wat is propaganda ën
wat is waar? Vasterman erkent
dat het verschil moeilijk te ont-
De hond en de
kruimelcrimineel
George Bush sr. was tij
dens de Golfoorlog van
1991 een 'hypocriete cri
mineel', zijn zoon is nu
een 'kniimelcrimineel'. De
Iraakse retoriek is nu van
aanmerkelijk minder
grootse aard dan toen.
Was de vijand in '91 nog
'de satan in het Witte
Huis', nu vechten de Irake
zen tegen 'de zonen van
overspel, viezigheid en
bastaards'. De Irakezen
daarentegen zijn 'de zonen
van goede vrouwen', aldus
Saddam Husseins zoon
Uday. Minister van infor
matie al-Sahhaf is ook op
dreef. „Ze zijn oorlogsmis
dadigers, internationale
schoften. Ze liegen dag en
nacht. Ze zijn niet mense
lijk." Groot-Brittannië is
volgens al-Sahhaf 'nog
geen oude schoen waard',
en de Amerikaanse minis
ter van defensie Rumsfeld
is 'de hond'.
dekken is. „Je kijkt door een
klein gaatje naar het slagveld. Je
weet wat je ziet, althans dat
denk je, maar wat zie je niet?"
door Patrick Selbach
washington/anp - Hij laat zich
vervoeren in een veertig jaar ou
de Boeing 707 zonder ramen.
Hoewel het toestel is volgepropt
met hoogwaardige technologie,
is de hoofdgebruiker een nuch
tere en conventionele militair
'met de modder aan zijn kistjes'.
Generaal Tommy Ray Franks
moet de strijd tegen Irak voor
zijn baas president Bush gaan
winnen.
Wie verwacht dat er net als tij
dens de Golfoorlog van 1991 een
nieuwe Norman Schwarzkopf in
de schijnwerpers zal staan, goed
voor wat dagelijkse 'soundbites',
die heeft het mis. Franks heeft
weinig gemeen met de com
mandant van de voorgaande
campagne tegen Saddam Hus
sein. De 57-jarige in Oklahoma
geboren Franks is geen 'Stor
min' Norman', zo maakte hij vo
rig jaar in een van zijn zeldzame
interviews zelf al duidelijk.
Franks geeft sinds 2000 leiding
aan Central Command, het on
derdeel van de Amerikaanse
strijdkrachten dat zich richt op
25 landen in Afrika, van Egypte
tot Centraal-Azië. Het comman
docentrum van 'CentCom' is al
enige tijd operationeel in het
Goifstaatje Qatar. De basis is de
eerste in zijn soort buiten Ame
rikaans grondgebied.
Vietnamveteraan Franks moét
zijn energie momenteel verde-
Tommy Ray Franks, een nuchtere
militair met de modder aan zijn
kistjes. Foto: Reuters/Tim Aubry
len over de lopende grote en
kleine operaties in onder meer
Afghanistan. De afgelopen
maanden heeft hij zich echter
vooral voorbereid op 'The Big
One', de oorlog tegen Irak. Het
commando over de grondtroe
pen in Irak heeft hij gedelegeerd
aan generaal David McKieman.
Volgens ingewijden heeft Franks
het de afgelopen tijd geregeld
aan de stok gekregen met zijn
baas, minister van defensie
Rumsfeld. De bewindsman op
het Pentagon is een houwdegen,
de man van de harde militaire
lijn, overtuigd van de suprema
tie van de VS en een vurig pleit
bezorger van de inzet van hoog
waardige technologie in militai
re operaties. Franks is meer de
man van grootschalige inzet van
manschappen op de grond, van
het 'echte' werk in vijandig ge
bied.
Bush en zijn raadgevers zouden
voor Irak een aanvalsplan heb
ben opgesteld dat zowel de
ideeën van Rumsfeld als die van
Franks bevat. Velen beschou
wen dat als een overwinning
van Franks. Wellicht dat het
heeft geholpen dat de vrouw
van Bush en Franks op dezelfde
middelbare school zaten in
Texas.
De nuchtere Franks, opgegroeid
in het Texaanse Midland, heeft
al wel laten aantekenen dat alle
strategische voorbereidingen
ten spijt 'geen enkel plan het
eerste contact met de vijand
overleeft', een uitspraak waar
van Rumsfeld zal gruwen.
Toen Franks op 11 september
2001 op Kreta van de aanslagen
in zijn geboorteland hoorde,
wist hij direct dat zijn militaire
loopbaan ingrijpend zou veran
deren. Het definitief gewijzigde
vijandbeeld, met het internatio
naal terrorisme en de 'as van het
kwaad' nu in het middelpunt,
maakte van Central Command
een belangrijke pion in de voor
hoede. Franks' rol als operatio
neel veldheer en strateeg is de
komende periode cruciaal, voor
hemzelf, voor Bush en ook voor
de internationale verhoudingen.
rfin Wanders
ügton - Het protest tegen
isie van Irak klinkt in het
egend conservatieve Ame-
inder luid dan in landen
itsland en Frankrijk. Dat
verwonderlijk, ook al be-
?n dit weekeinde in de
ivan New York, San Fran-
T Washington, Chicago en
igeles pakweg een kwart
d mensen tegen de oor-
irassend in deze oorlogs-
is de scherpte waarmee
I'S het debat wordt ge-
uver bet Irak-beleid van
ent Bush, ook door hen
en behoefte voelen om de
op te gaan om daartegen
esteren. Verrassend om-
lerikanen in tijden van
hun politieke geschillen
mogelijk plegen op te
en. Zodra Amerikaanse le-
ïheden onder vijandelijk
omen te liggen, schaart de
ich eensgezind achter
iders en vlag.
lat met het begin van de
ltshandelingen in Irak de
langer bestaande kloof
Democraten en Republi-
als bij toverslag zou zijn
ugd, daarvan is geen
.Zelfs het besef dat de
van 11 september aan de
gtvan de besluitvorming
ish, en dat met de oorlog
wellicht het directe vei-
sbelang van de Ameri-
bevolldng gediend is,
•jjgde tegenstanders niet te
igen.
meer verlichte deel van
a (ruwweg de relatief
evolkte regio's aan de
n westkust) leeft een bre-
■er van de Texaanse men-
die sinds januari 2001 in
k Washington de toon zet.
ïje de leider van een jou
jevallig regime laat weten:
even je 48 uur om het
verlaten; doe je dat niet,
imen mijn jongens en ik
n." Het riekt net iets te-
aar 'High Noon'. Het is
Ivaak aangehaalde 'cow-
entaliteit' van Bush, zijn
resident Cheney en zijn
'ervan defensie Rumsfeld
nigeen, ook in de VS, ner-
laakt.
un voor oorlog begon in
>deme Amerikaanse ge
lenis doorgaans te verkrui
als de bodybags - met
gesneuvelde Amerikaan-
aten - in grote aantallen
(eerden naar het vader-
iterk voorbeeld daarvan is
tnam-oorlog in de jaren
en zeventig. Een oorlog
nenviel met de wording
n protestgeneratie. De
te machine van de VS is
003 vele malen efficiënter
die dagen. En de protest
ing lijkt krachtelozer dan
et wegneemt dat er in po-
een overeenkomst kan
te bestaan tussen toen
ook vandaag is de mate
loofwaardigheid waarmee
erikaanse regering een
>me staat is binnengeval-
derwerp van felle (inter)
ale discussie.
ert een in politiek opzicht
k risicovolle uitgangspo-
voor Bush, een positie
Zelfsprekend riskanter
naarmate de oorlog lan-
ut en er meer bodybags
iren uit het verre Irak.
washington-mp"'r»u/afp-anp -
De Amerikaanse autoriteiten
denken dat Russische technici
Irak helpen om satellietsignalen
te verstoren. Ook zou Irak onder
meer anti-tank wapens van Rus
land kopen. Een woordvoerster
van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken heeft dit
gisteren bevestigd, zo meldt de
nieuwszender CNN.
Volgens de zegsvrouw heeft
Washington al protest aangete
kend bij Moskou over de Russi
sche samenwerking met Irak.
Maar de reactie van de Russi
sche autoriteiten stemde de VS
tot nu toe niet tevreden, aldus
de woordvoerster.
Een anonieme Amerikaanse re
geringsfunctionaris liet eerder
weten dat de VS vooral ont
stemd zijn over de vermeende
activiteiten van een Russische
onderneming, die momenteel
personeel in Irak zou hebben.
De Russen zijn volgens Was
hington bezig met het ontwikke
len van een hoogwaardig sys
teem die het 'geleiden' van
bommen en raketten verstoort.
Stoorzenders maken geleide wa
pens onbestuurbaar en dus on
bruikbaar. Ook zouden piloten
van bommenwerpers gedesori
ënteerd kunnen raken. Het is
een gecompliceerd systeem en
de Russen zijn bezig de Irakezen
te helpen om het uit te probe
ren, aldus de functionaris.
Volgens deze functionaris ko
men de levens van piloten in ge
vaar door het systeem. Omdat
Moskou niet reageerde op de
Amerikaanse klachten, is het
verhaal 'gelekt' naar de Was
hington Post. Een Russische wa- 1
penfabrikant, Aviakonversija,
voelde zich gisteren kennelijk
aangesproken en heeft met
klem ontkend ooit iets aan Irak
te hebben verkocht.
Zowel voor- als tegenstanders van de oorlog in Irak gingen het afgelopen weekeinde in New York de straat op. De tegenstanders (foto rechts) afgelopen zaterdag, de voorstanders (foto links) gisteren.
Foto'srAP-Reuters
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De folders met 'Burgers voor vrede'
kwamen terug met 'Burgers voor oorlog' erop. De
vredesactie van de 17-jarige Jillian Villiers was
'niet patriottisch' zeiden veel medescholieren van
Westfield Highschool in Chantilly.Als je de oor
log niet steunt, dan moet je het land maar verla
ten, kreeg ik te horen. Maar ik heb het grondwet
telijke recht op mijn mening."
Jillian organiseerde op de eerste dag van de oorlog
tegen Irak een scholierenstaking. Zij liep met veer
tig anderen de school uit. Het leverde haar veel
woedende reacties op. „De meerderheid op
school is voor de oorlog. Ik probeert respect te
hebben voor hun mening. Maar zij zijn boos om
dat wij voor onze mening uitkomen."
Amerika in oorlog is een land dat heen en weer
wordt geslingerd tussen de wens om de strijd
krachten te steunen en de diepgewortelde en ge
koesterde vrijheid van meningsuiting. Voor fami
lieleden van soldaten die hun leven op het spel
zetten in Irak is het verzet tegen de oorlog moeilijk
te accepteren. „Ook al hebben wij veel meer te
verliezen dan wie dan ook als gevolg van deze
oorlog, wij staan achter onze mannen en elkaar en
we blijven vechten voor de vrijheid van ons land",
zei een echtgenote van een militair in een inter
view.
Amerikaanse vredesdemonstranten vinden dat
hun verzet tegen de oorlog niet in termen van va
derlandsliefde gezien mogen worden. Natuurlijk
steunen ze de militairen, maar protest en discus
sie móeten mogelijk zijn, ook nu de oorlog een feit
is. Terwijl de bommen op Bagdad vielen, gingen
200.000 mensen in New York de straat op om te
protesteren. En op opiniepagina's van kranten
woedt al weken een discussie over protest versus
patriottisme.
Mag een school een leerling naar huis sturen om
dat hij een t-shirt aanheeft waarop Bush een ter
rorist wordt genoemd? Mag de zangeres van
countryband The Dixie Chicks 'haar' president af
vallen? Zijn Democratische leiders verplicht ach
ter de president te staan om de 'eenheid' te bewa
ren? Voor de vader van Jillian Villiers is het een
uitgemaakte zaak. „Hoe kunnen wij Irak demo
cratie brengen als we zelf niet kunnen zeggen wat
we denken. De reacties op de actie van mijn
dochter maken mij woedend", zegt hij veront
waardigd. Brett Barber (16) uit Dearborn Heights
in Michigan, die door zijn schooldirecteur naar
huis werd gestuurd, vindt dat zijn t-shirt de orde
helemaal niet verstoorde. De vrijheid van me
ningsuiting gaat boven alles, meent ook de plaat
selijke burgerrechtenbeweging, die een actie is be
gonnen voor recht op 'aanstootgevende' shirts.
Maar dat het gevoel van verraad bij de voorstan
ders diep zit, ondervond ook Tom Daschle, de
fractieleider van de Democraten. „Het doet me
verdriet dat de president zó ernstig heeft gefaald
met zijn diplomatie, dat we nu gedwongen zijn
oorlog te voeren", zei hij afgelopen week. De Re
publikeinen vielen daar massaal over. 'Fermez la
bouche (hou je mond), monsieur Daschle"liet Re
publikein Tom de Lay in een persbericht weten,
met een venijnige steek naar de Franse opstelling
in de kwestie.
En in Louisiana komen honderden fans van coun-
trymuziek bijeen om met een grote tractor over
cd's van The Dixie Chicks te rijden, omdat zange
res Natalie Maines zich er voor schaamt dat de
president van de VS uit Texas, haar staat komt. En
op tv-zender Fox worden vredesdemonstranten
gekapitteld omdat 'ordeverstoringen' de veiligheid
van het land in gevaar brengen. Want alles wat de
politie in deze tijden van dreigende terreur afleidt
van haar werk is gevaarlijk.
jakarta/gpd - In Indonesië, het
land met de meeste moslims ter
wereld, blijven de verwachtte
massademonstraties tegen de
oorlog in Irak uit. In Jakarta de
monstreerden gisterochtend cir
ca duizend mensen, onder wie
christenen en aanhangers van
Confucius, 's Middags waren er
niet meer dan tweehonderd, de
meesten radicalen van het FPI,
het Front voor de Verdediging
van de Islam.
De minimale belangstelling voor
de demonstraties wordt toege
schreven aan het feit dat de re
gering duidelijk heeft gemaakt
dat de aanval op Irak, die zij
krachtig veroordeelt, geen gods
dienstoorlog inluidt. De meeste
Indonesische moslims zien Sad
dam Hussein in geen geval als
een voorbeeld.
Anti-Amerikanisme komt wel nu
ongehinderd naar de oppervlak
te. 'Geen oorlog, vermoord
Bush', staat in grote letters op
een schutting langs de Jalan Su-
dirman, een doorgaande route
in de hoofdstad. 'Bush is een
oorlogsmisdadiger' stond bij de
demonstraties op een spandoek,
en volgens de populaire krant
Media Indonesia onderschrijft
86 procent van de bevolking die
stelling. De voorzitter van het
Raadgevend Volkscongres,
Amien Rais, noemde Bush op
een spreekbeurt 'een krankzin
nige Amerikaanse cowboy'.
door Martijn De la ere
den haag - De Amerikanen staan mo
gelijk morgenavond al aan de poorten
van Bagdad, maar de vraag die na een
weekeinde van een snelle opmars
door de woestijn en relatief veel en
voor iedereen zichtbare verliezen op
doemt is: en dan? Wat als de Republi
keinse Garde niet onder de indruk is
van de Amerikaanse overmacht?
Alles verloopt eigenlijk volgens plan,
of nog beter. De tanks zijn Bagdad tot
op 150 kilometer genaderd, de brug
gen over de Eufraat bij Nasiriyah zijn
in handen van de Amerikanen en het
verzet in Basra en Umm Qasr lijkt ge
broken. Maar dat gebeurde niet zon
der bloed, zweet en tranen. We heb
ben het allemaal live op tv kunnen
zien. De slag rond een gebouw in
Umm Qasr die uiteindelijk werd be
slecht met een welgemikte bom van
een Britse Harrier, de granaten die
neerkwamen op voertuigen van de
Third Division, de Amerikaanse krijgs
gevangen en de lijken van gesneuvel
de soldaten.
Blijkbaar hadden Irakezen gedaan als
of ze zich wilden overgeven, om dat
uiteindelijk niét te doen en Ameri
kaanse soldaten onder vuur te nemen.
Zó'n oorlog is het dus. Soldaten van
de Republikeinse Garde die burgerkle
ding dragen en in burgerauto's rond
rijden. In vaktermen heet dat 'asym
metrische oorlogvoering', en daarmee
wordt bedoeld dat de militair zwakke
re partij zich bedient van 'lage streken'
om de superieure partij op z'n zwakke
plekken te treffen.
Met zoveel media in de gelederen
kunnen de Amerikanen zich niets ver
oorloven, als ze het al zouden willen.
De media moesten de onverbiddelijke
Amerikaans opmars in beeld brengen,
om zo de beschermers van Saddam
Hussein te laten trillen van angst,
maar die televisie brengt ook de ver
liezen in beeld. De opmars naar Bag
dad verloopt zoals gezegd voorspoe
dig, maar het verzet in stedelijke ge
bieden is groter dan menigeen had
gedacht. Er blijken voldoende Repu
blikeinse Gardisten te zijn die - naar
mate de Amerikanen dichterbij Bag
dad komen - bereid zijn verzet te bie
den.
De reguliere soldaten geven zich wel
over, maar de Republikeinse Gardis
ten kunnen geen kant meer op. Zij
hebben te veel te verliezen, zeker zo
lang ze weten dat het regime nog in
tact is. Het verzet van de Gardisten
wordt wellicht niet langer vanuit Bag
dad gecoördineerd, maar wel geïnsti
geerd. Net als voor de Amerikanen is
de oorlog voor de Irakezen zowel een
er
militaire als een psychologische ope
ratie.
In zekere zin betalen de Amerikanen
de prijs voor de militaire 'shock and
awe' doctrine die in deze oorlog wordt
gehanteerd. Die veelgenoemde schok
en ontzag-campagne begon eigenlijk
al bij de allereerste klappen van de
oorlog, toen de Amerikanen met
kruisraketten en jachtbommenwer
pers een einde trachtten te maken aan
het leven van Saddam Hussein en zijn
zoons, en kreeg een vervolg met de ra
zendsnelle opmars naar Bagdad en de
immense bombardementen op die
stad.
Waar het volgens de bedenkers van de
doctrine om gaat, is dat de tegenstan
der door de enorme snelheid en de
technologische overmacht van het
Amerikaanse militaire apparaat vanaf
de zee, uit de lucht en over land de wil
verliest om te vechten. Het is net zo
goed - of misschien wel meer - psy
chologie als daadwerkelijke militaire
kracht. „Het doel is onze kracht zó
dwingend op te leggen dat zelfs dege
nen met de sterkste wil ontzag zullen
hebben", zegt de militaire denker
Harlan Ullman in 'Shock and Awe:
Achieving Rapid Dominance' uit 1996.
En nu komt het: „Het gaat om een do
minantie die zó compleet is en een
overwinning die zó snel komt, dat de
De strijd om de havenstad Umm Oasr heeft laten zien dat de Irakese soldaten nog wel zin zien in verzet. De Amerikaanse
mariniers stuitten daar namelijk op hevig verzet.Foto: AP/Simon Walker
verliezen van de tegenstander welis
waar relatief gering kunnen zijn, maar
dat de boodschap zo onmiskenbaar is
dat verzet als zinloos wordt ervaren."
Dat moet het Witte Huis en het Penta
gon als muziek in de oren hebben ge
klonken. Saddam afzetten zonder het
Iraakse leger te vernietigen. Immers,
Bush wil geen oorlog voeren tegen het
Iraakse volk of zelfs maar tegen het
Iraakse leger, hij wil Saddam Hussein
van zijn troon stoten.
Het gaat het er dus om de wil van de
""r
militairen te breken, en hen ertoe aan
te zetten Saddam Hussein af te zetten.
Vandaar de snelle opmars naar Bag
dad en de grotendeels symbolische
bombardementen op Bagdad. Als de
lopen van de Amerikaanse tanks mor
gen in de richting van de hoofdstad
draaien, en de Republikeinse Gardis
ten in en buiten de stad de overmacht
van de VS hebben ervaren, zullen ze
zich tegen het regime van Saddam ke
ren of gewoon weglopen.
Die benaderin^heeft zijn prijs, zoals
we dit weekeinde hebben gezien. Die
prijs betaal je als de Iraakse troepen
nog wél zin zien in verzet. Om 'shock
and awe' te redden van de puinhopen
van de geschiedenis, kunnen de plan
ners van Central Command niet an
ders dan de jacht op Saddam intensi
veren en de Republikeinse Gardisten
de komende dagen helemaal gek
bombarderen. Zij immers bewaken de
straten van Bagdad.
