Taalverraad of globalisering?
GESPREK VAN DE DAG
'Draaiorgel tegen hangjongeren? Neem een waterkanon'
Stichting geeft boekje uit met onnodig gebruikte Engelse woorden
Gesprek van de dag
VRIJDAG 21 MAART 2003
DAGELIJKS LEVEN
Z-U^LEN WE- HE-T ZAK£-U)K. HOUOEN. vjiUEM, 7
MENSELIJK
YVim Sonneveld zong er al zo mooi
over: 'Daar is de orgelman, daar is
de orgelman Met z'n piere piere
piere pierement Daar is de orgel
man, daar is de orgelman /Met z'n
aria's en deuntjes die iedereen kent
Ieder z'n eigen lied, ieder z'n wens'
De orgelman brengt gezelligheid
en laat je je zorgen even vergeten.
Vergeten? De Rotterdamse Cen-
trumraad wil die zorgen niet ver
geten, maar kwijt. De jongeren op
het Schouwburgplein wel te ver
staan. En daarvoor hebben ze de
ouderwetse orgelman met zijn pie
rement uitverkoren.
Laat op vrijdagavond een draaior
gel met vrolijk getingel een klassie
ker als 'Ik hou van Holland' draai
en en weg zijn ze, zo'n hekel zou
den jongeren aan deze muziek
hebben. Rotterdammer Adrie de
Vogel, orgelman in hart en nieren,
gruwt van het plan. Zijn geliefde
orgel als 'gespuisverschrikker'.
„Belachelijk! Wie dit heeft verzon
nen, is niet goed snik. Orgelmuziek
om mensen weg te jagen? Orgel
muziek is juist bedoeld om men
sen te plezieren. Laat ze maar een
waterkanon op die jongeren zet
ten", is het alternatief van de or
gelman. „Of laat Opstelten (burge
meester van Rotterdam, red.) maar
heen en weer lopen."
„Ik vind dit een zielige manier van
doen van de gemeente. Voor
draaiorgels is in Rotterdam niets
geregeld. Je hebt zelfs geen ver
gunning meer nodig. Niemand
kijkt naar ons om. Maar nu is er
stront aan de knikker en hebben
ze opeens een draaiorgel nodig.
Verzin iets beters!"
Twee jaar geleden werd De Vogel
door de politie met hetzelfde ver
zoek benaderd. Of hij met z'n or
gel wat jongeren wilde wegjagen in
het centrum van de stad. „Daar
heb ik uiteraard nee op gezegd. Al
geven ze me duizend euro per dag.
Zo'n actie is slecht voor de busi
ness. Uiteindelijk hebben ze een
hobbyist gevonden die daar wel
wilde gaan staan." Dat hielp overi
gens even. De jongeren verdwenen
inderdaad, maar vervolgens klaag
den winkeliers over de orgelmu
ziek.
Volgens De Vogel is het onzin dat
Rotterdam wil draaiorgels inzetten om hangjongeren te verdrijven. „Be
lachelijk", vinden sommige orgelmannen. Muziek is juist bedoeld om
mensen te plezieren. Foto: GPD/Jaap Rozema
jongeren een hekel hebben aan or
gelmuziek. „Ik verhuur heel vaak
een orgel voor een trouwerij. Aan
heel jonge mensen dus. Orgelmu
ziek is voor jong en oud." Sinds
een paar jaar staat de Rotterdam
mer niet meer op straat met zijn
draaiorgels, maar verhuurt hij ze
voor feesten en partijen aan parti
culieren en bedrijven. „Mijn orgels
gaan de hele wereld over. Ik ver
huur zelfs aan het koninklijk huis",
klinkt het trots.
De familie Roos, een bekende or
gelfamilie uit Rotterdam-Croos-
wijk, heeft in het verleden wel e«
met een draaiorgel op de Lijnbaa
gestaan als muzikale hangjeugd-
verschrikker. „Soms gingen ze
weg, soms ook niet", blild Rien te
rug. „Dat was in die tijd van de hl
van Tarkan, die Turkse zanger.
Toen was het juist: speel dat nui&
mer van Tarkan nog effe. En dan
betaalden die gasten nog ook",
zegt hij. „Maar de meesten hou
den niet van orgelmuziek. Ik heb
het een jaartje gedaan. Ach, toen
had ik niet veel last van ze. Nu zo#
ik het niet meer doen. Eén woord
verkeerd kan al genoeg zijn."
Peter de Groot, eigenaar van het
draaiorgel De Zwaluw uit 1931,
knikt instemmend. „Het is niet
slim van de gemeente om deze at
tie naar buiten te brengen. Nu
ten alle jongeren dat het draaiorg
is bedoeld is om ze weg te zieken.
Daar ga ik m'n orgel niet aan wa
gen", zegt hij.
Sandra de Vliegh
Prinses MAXIMA doopt 19 april in
Vlissingen het luchtverdedigings- en
commandofregat Evertsen. Evertsen
is volgens de Rijksvoorlichtings
dienst (RVD^het laatste FREGAT uit
een serie van vier. Het fregat werd
gebouwd in het dok van de Schelde
en is uitgerust met de 'modernste
apparatuur'. De vier schepen zijn de
meest geavanceerde fregatten die
tot nu voor de Koninklijke Marine
zijn gebouwd, aldus de RVD. Konin
gin Beatrix verrichtte in 2000 de
doop van het eerste fregat, de Zeven
Provinciën. Het tweede, Hr.Ms.
Tromp, is onlangs aan de Koninklij
ke Marine in dienst genomen. De
Ruyter en Evertsen volgen begin
2005. Foto: Reuters
De Eindhovense politie heeft on
langs een STOMDRONKEN brom
fietser van de autosnelweg A2 ge
haald. De man had zijn aanhouding
aan zichzelf te danken. Omdat hij
met zijn brommer was gevallen, riep
hij via een PRAATPAAL de hulp in
van de Wegenwacht. De man bleek
een alcoholpromillage te hebben
van 2.6, aldus een woordvoerder
van de politie.
KONINGIN BEATRIX hoopt dat de
affaire-Margarita 'in alle rust en be
slotenheid' tot een oplossing kan
worden gebracht. Zij zei dit gisteren
in een korte verklaring tijdens een
ontmoeting met vertegenwoordigers
van de Nederlandse media in Chili,
waar zij momenteel op staatsbezoek
is. ,,Wij zijn natuurlijk zeer bezorgd
over haar en het spreekt vanzelf dat
deze verdrietige zaak ons allen diep
raakt", aldus de koningin. Ik her
haal nog eens nadrukkelijk dat wij
ons niet herkennen in de verhalen
die over de familie naar buiten zijn
gebracht. Ik wil daar nu niet verder
op ingaan. Het betreft immers de
dochter van mijn zuster. Ik hoop van
harte dat Zj «rin zullen slagen in al
le rust en «Eenheid de proble
men tot e_!Xjj&ssing te brengen."
In 2002 zijn bijna 10 procent meer
HUWELIJKEN gesloten dan het jaar
daarvoor. Dat blijkt uit voorlopige
cijfers van het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS). Ongeveer
90.000 koppels lieten zich in de
echt verbinden. In 2001 was dat
ongeveer 82.000. Volgens onder
zoeker J. Latten van het CBS is er
niet zozeer sprake van een top vorig
jaar maar van een dip in 2001. In
1999 en 2000 werden respectieve
lijk ruim 89.000 en 88.000 huwe
lijken gesloten. „Tegenwoordig wo
nen stellen langer samen. Ze trou
wen niet meer met een reden, zoals
samenwonen en kunnen schuiven
met de huwelijksdatum. Daarbij
zoeken ze naarspeciale data. Het
jaar 2001 was wat dat betreft een
beetje een lelijk eendje", aldus Lat
ten. Veel paren zagen in de millen
niumwisseling of het huwelijk van
kroonprins Willem-Alexander en
Maxima aanleiding om te trouwen.
Populaire data waren bijvoorbeeld
2-2-2002 of 9-9-99.
De rode, met cherubijntjes versierde
OSCAR-JURK van ANGELINA JO-
LIE is woensdag in Londen gestolen
uit de auto van de Britse ontwerper
Scott Henshall, samen met enkele
andere jurken en accessoires die
Henshall vorige maand presenteer
de tijdens de London Fashion Week.
De gestolen collectie is een slordige
60.000 euro waard. Meteen nadat
hij ontdekte dat de collectie uit zijn
BMW-cabrio was gestolen begon
een panische Henshall vuilnisbak
ken in de omgeving te doorzoeken,
zegt zijn woordvoerder. Zonder suc
ces: Henshall is naar Los Angeles
vertrokken om Jolie een aantal an
dere jurken te laten zien. De Oscar
uitreiking is :ondag en tijd om de
jurk nog een ,'eer te maken is er
niet. Jolie won in 2000 de Oscar
voor beste vrouwelijke bijrol voor
Girl, Interrupted. Dit jaar is zij niet
genomineerd. Foto: Reuters
De WNF-INTERNETVEILING voor
het KORAAL heeft 49.553,00 euro
opgeleverd. De veiling op www.wnf-
.nl is ruim 65.000 keer bezocht,
324 mensen boden actief mee. Het
Wereld Natuur Fonds gebruikt de
opbrengst van de veiling voor betere
bescherming van koraalriffen. Ruim
100 musici, sporters, presentato
ren, kunstenaars en andere bekende
Nederlanders stelden een persoon
lijk voorwerp of bijzonder arrange
ment ter beschikking om te veilen
voor het koraal. Topobject van de
veiling was het zelfgemaakte schil
derij van prins Bernhard. Dit schil
derij bracht 9000 euro op. Andere
gewilde objecten en arrangementen
waren het judopak waarin Mark Hui-
zinga Europees kampioen werd, een
door Serge-Henri Valcke aangebo
den figurantenrol in Baantjer, een
zeefdruk van Corneille en zangles
van Mathilde Santing (zie foto).
Foto: ANP
De wereld wordt steeds kleiner, a lsof het prikkel
draad om de evenaar alsmaar strakker wordt aan
getrokken. Alles komt dichterbij, zelfs de ver-van-
mijn-bed-show.
In een wereld die krimpt met dezelfde angstaanja
gende vaart als het vertrouwen in de wereldleiders,
lijkt ook de onwerkelijke realiteit van oorlog mijn
belevingswereld binnen te vallen. Een invasie van
ellende binnen de beperkte veiligheid van mijn ge
zichtsveld, maar nog altijd niet groter dan het plat
te vlak van de televisie. Een kwestie die ik meteen
druk op de knop in een videoclip of praatprogram
ma kan veranderen.
En dat doe ik dan ook. De wereld is blijkbaar nog
steeds groot genoeg om me met andere dingen bezig
te hoiiden. Ik koop een goed boek om het boeken
weekgeschenk te bemachtigen, terwijl iemand van
mijn leeftijd in Irak op hetzelfde inoment een gas
masker koopt om bij een chemische aanval in leven
te blijven. Ik doe boodschappen en laat dat wat er
in mijn mandje belandt, afhangen van waar ik trek
in heb en wat er in de bonus is, terwijl zij water en
olie hamsteren met het vooridtzicht op schaarste.
Mijn betrokkenheid uit zich enkel in de machteloze
frustratie dat de mensheid er alles aan doet om de
Vooral het bedrijfsleven, de media en de recla
me overspoelen Nederland met Engelse ter
men. Waarom heet tegenwoordig een verkoper
een salesmanager, kijken we naar Get the pictu
re en Memories en zegt onze eigen gloeilam
penfabriek 'Let's make things better'?
Het moet afgelopen zijn met de massale in
stroom van het Engels in onze taal. Een taal
mag best leven. Het is zelfs een bedreiging
voor het voortbestaan van onze moedertaal.
Dat vindt de Stichting Taalverdediging. En om
taalminnend Nederland eens goed met de neus op de feiten
te drukken, heeft die stichting een boekje 'k Heb u lief, mijn
Nederlands uitgegeven met ruim 1000 woorden. Het zijn vol
gens de stichting de meest gebruikte onnodig binnenge
drongen Engelse woorden. Want waarom trekken we ons t-
shirt uit, doen we shampoo in onze haren en werken we on
ze make-up bij voordat we naar een musical gaan? Het is
toch gewoon zo dat we van t-hemd verwisselen, onze haren
wassen en ons gelaat verfraaien voordat we naar een muzi
kaal toneelspel vertrekken?
Veel mensen vinden of weten
niet dat deze woorden tot het En
gels kunnen worden herleid. Ze
zijn volledig ingeburgerd en daar
is volgens Abram de Swaan niets
op tegen. Deze hoogleraar vindt
juist dat vreemde woorden een
verrijking van de woordenschat
zijn. Anders wordt het natuurlijk als
de 'single salesmanager relaxed zijn
trendy after shave opdoet en in no-time
dit een enorme impact op zijn consultant blijkt te hebben,
die direct zijn notebook pakt en de date cancelt. De Swaan:
„Mensen die dit soort zinnen over de lippen krijgen, hebben
toch een mooie manier gevonden om zich aan te stellen en
gewichtig te doen. Dat geeft een grote uitbreiding van de
menselijke mogelijkheden."
Er is volgens De Swaan eigenlijk helemaal niets op tegen de
woordenschat met buitenlandse woorden uit te breiden. Het
is ook eigenlijk al zo oud als taal zelf, legt De Swaan uit. De
invloeden van over de grenzen, moeten gezien worden als
verrijkingen. Bijvoorbeeld van het Grieks op het klassieke La
tijn en van het Frans op het Engels. Televisie is zo'n Grieks-
Latijns bastaardwoord. Alleen de taal van een land dat niet
veroverd heeft en niet veroverd is, dat niet bekeerd heeft en
niet bekeerd is, dat niet handelt met zijn buren, waar niet ge
trouwd wordt met vreemdelingen, dat niet emigreert en
geen immigranten binnen krijgt, niet nieuwsgierig is naar
andere volkeren en ook geen bezoek of belangstelling trekt
van buiten, is zuiver. „Maar eerlijk, ik ken zo'n volk niet. En
u ook niet."
De weerstand tegen buitenlandse invloeden komt niet uit de
lucht vallen. Aan het eind van de 19de eeuw was er veel aver
sie tegen de inwerking van het Duits op onze taal, maar on
dertussen zijn sowieso, plaats vinden en meerdere gemeen
goed geworden. De Franse invloed dateert al van langer te
rug. Maar Frans was vooral de taal van de elite en woorden
als chique, restaurant en ajuus (een verbastering van adieu)
behoren tot de normale spreektaal.
Volgens De Swaan gaat de invloed van het Engels door. Het
is nu eenmaal de taal van de globalisering, een term die is af
geleid van het Engelse global, dat staat voor wereldwijd. a
zijn, legt hij uit, zo'n 200 staatstalen. Dit zijn talen die opd f
lagere school worden onderwezen. De mensen van dien
schillende taalstaten spreken met elkaar door een taal te
bruiken die in een grote regio gangbaar is. Dat zijn het Ai 'i
bisch, Chinees, Duits, Engels, Frans, Hindi, Japans, Malei
Portugees, Russisch, Spaans en Swahili. Veel van deze tal
hebben minstens honderd miljoen sprekers. Het zijn vaal01
talen van vroegere koloniale machten, die als grote gebie
den met elkaar waren verbonden. Maar als de Chinees ui
overleggen met de Spanjaard of de Rus met de Japanner^
wordt bijna altijd Engels gesproken. Het levert dus groot
voordeel op het goed te spreken en het is daarom geen
wonder dat het ook onze taal steeds meer en meer bin
nensluipt, is de mening van De Swaan. „Je kan misschien
als bankbediende leuk carrière maken in Kampen, maan 'a
bankdirecteur moet je toch over de grenzen heen kunnen u
kijken."
Irene Nieuwenhuijse
Ik particulease
's Lands gloeilampenfabriek wil de dingen op z'n Engels I11
beter maken, leasen betekent lenen, een muzikaal to
neelspel heet in goed Nederlands een musical, een t-
shirt is eigenlijk gewoon een t-hemd en bij 'Get the pic
ture' moeten de deelnemers een plaatje raden.
Foto's: EPA/GPD
wereld onleefbaar te maken. Dat een uilskuiken als
Bush zovéél te zeggen heeft, terivijl hij kakelt als een
kip zonder kop en al sinds zijn aantreding met de
vogelpest lijkt besmet. Verdergaat het niet. Nou ja,
behalve dan dat wandelingetje van de Dam tot een
paar straten verder. Iets dat meer dan zinvol verzet,
de onzinnige hulpeloosheid van de situatie onder
streept.
Hetzelfde geldt voor de aaneenschakeling van her
halingen van het nieuws. De media voeren hun ei
gen oorlog om aandacht en terroriseert de kijker
met beelden van lichtflitsen in een donkere lucht
boven Bagdad. De eerste burgerdoden zijn gevallen
en twintig journalisten verdringen zich met telelens
om het ziekenhuisbed van een zesjarig bloedend
Irakeesje met niets anders in hun hoofd dan een no
minatie voor de World Press Photo 2003.
Ik ben niet voor oorlog, maar ik ben ook niet tegen.
Ik weet niet wat ik er mee aan moet, ik weet niet
waar het naartoe gaat. Ik weet niet of het zo ver zal
komen dat het te dichtbij komt. Het doet er niet
eens toe wat ik er van vind. Dit is geen programma
waarbij de kijker mag bepalen wie er door gaat
naar de volgende ronde. Ik vertegenwoordig geen
generatie, geen cultuur en geen gedachtegoed. Ik
kan hoog of laag springen, maar er zal niemand
luisteren. Dat ik wakker lig van angst dat de we
reld vergaat, is een slaapvenvékkende medede
ling. Ik ben een figurant zonder tekst in de zo
veelste oorlogsfilm. De zoveelste slecht gecaste
pleurisfilm die allang is begonnen, en toch is
het mij nog steeds niet duidelijk wie hier nou
the 'good' and the 'bad'guys zijn. Het is het
schrijnende debuut van een soapster die zijn
carrière aan een op wraak beluste pappie
heeft te danken en de comeback van een
doorgewinterde Arabier die weigert de aan
wijzingen van de regisseur op te volgen. En
wie is dat trouwens? God, Allah, beide of geen
van twee?
Het is alweer niets meer en niets minder dan
een zogenaamd bescheiden mening waar nie
mand op zit te wachten, want iedereen zal een
andere interpretatie hebben van de film die we
gedwongen zijn te kijken. De kaskraker die je
moet zien, want het is het gesprek van de
Reageren? Reacties_op_column@hotmalI.com
Taalverraad is het. Want een moni
tor is een controlescherm en leasen
is langdurig lenen. Het zijn onnodig
gebruikte Engelse woorden, vindt
de Stichting Taalverdediging. Het
wordt tijd dat het huis-tuin-en-keu-
ken-Nederlands wordt gerehabili
teerd. Welnee, vindt superprof Abram
de Swaan: Engels is de taal van de globalisering.
