Pedder struikelt over IJmuiden
ECONOMIE
Banken en verzekeraars likken hun wonden
Aandelenkoersen slokken rijkdom en koopkracht op
ikbonden tegen
«raliseren spoor
inder winst voor
aterschapsbank
j derland zit
in tegen
Corus-topman onverbeterlijke optimist tegen beter weten in
R,V|'
wtl
Britten azen nog steeds
op alliantie met KLM
Reisorganisatie TUI snijdt
diep in werkgelegenheid
Irak-oorlog: grote
onzekerheden
ifljii In enkele Europese
jen, waaronder België, heb-
i de vakbonden gisteren ac-
gevoerd tegen de gedeeltelij-
jberalisering van de spoor-
gen. Vanaf vandaag is een
opese wet van kracht die
currentie in het goederen-
voer mogelijk maakt op de
ifdassen. In Nederland hoeft
veel meer te veranderen
de wet uit te voeren. Som-
ie andere EU-landen, met
ne Frankrijk, hebben hun
onvegnet nog niet openge-
dvoor concurrentie. Euro-
s commissaris De Palacio
nsport) waarschuwde dat ze
procedure zal aanspannen
lidstaten te dwingen de EU-
t in te voeren.
jtirdam - De Nederlandse
erschapsbank (NWB) heeft
afgelopen jaar niet kunnen
ien aan de recordwinst van
1. De nettowinst van de
[B, huisbankier van de wa-
chappen, daalde bijna 30
cent tot 82,7 miljoen euro.
bank wijt de winstval aan de
using van een groot aantal
atieve leningen. De Water-
apsbank leende afgelopen
9 procent meer geld uit,
rdoor zij 20 miljard euro
leningen had uitstaan. De
rengsten uit rente stegen
4 procent. De rentelasten
iden aanzienlijk sneller, zo-
het rentesaldo 27 procent
lerde tot 93 miljoen euro.
z, kle - De producent van
np ststof buizen en fittingen
5ï in heeft in 2002 4 procent
q der winst gemaakt. Het net-
sultaat kwam daarmee uit
5,8 miljoen euro. De omzet
gwel, met 2 procent tot 922
w oen euro. Vooral de Neder-
Ise bouwmarkt zat tegen.
2f vin heeft daarom al aange-
ligd zijn vestiging in Har-
- berg te reorganiseren. Daar
jx Iwijnen 100 van de 650 ba-
on Ook elders moet het be-
ra reorganiseren. Daarvoor is
'Ijoen gereserveerd.
ag 15 maart 2003
miljo
door Pieter van Hove
londen - 'Een fantastisch bedrijf
waar het ergste leed inmiddels
achter de rug is'. Vaak liet Corus-
topman Tony Pedder zich in der
gelijke bewoordingen uit na de
zoveelste tegenvaller. Miljoenen-
verliezen, mislukte overnames,
nieuwe saneringsrondes; de voor
zitter van de raad van bestuur
van het Brits/Nederlandse con
cern zag in navolging van Johan
Cruijff - in elk nadeel een voor
deel. De Britse rasoptimist is nu
de mond gesnoerd: na het mis
lukken van de aluminiumverkoop
stapte hij gisteren op.
Na een studie wiskunde en ma
nagement aan de universiteit in
Londen kwam Pedder in 1972 in
dienst van British Steel, dat later
zou opgaan in Corus. Zijn hele
carrière zou hij daar blijven. Hij
bekleedde tal van functies, zoals
die van directeur, van de roest-
vrijstaal-activiteiten en de divi
sie constructie/industrie. Later
werd hij verantwoordelijk voor
het commerciële beleid en de
wereldwijde distributie-activitei
ten.
Hij trad 27 jaar later toe tot de
raad van bestuur van het pas ge
vormde Corus, het fusieproduct
van het Nederlandse Hoogovens
en British Steel. In september
2001 schopt hij het zelfs tot
hoogste baas van het staalcon
cern. Hij is op dat moment de
opvolger van sir Brian Moffat,
tevens vdorzitter van de raad
van commissarissen.
Moffatwas op zijn beurt gedu
rende negen maanden de ver
vanger van bestuursvoorzitters
John Bryant en Fokko van Duy-
ne die niet tijdig hadden inge
grepen bij de noodlijdende Brit
se vestigingen. Dit laatste ge
beurde wel onder Moffat, die
een reorganisatie doorvoerde
waarbij duizenden arbeidsplaat
sen in het Verenigd Koninkrijk
kwamen te vervallen.
De gisteren afgetreden Corus-topman Tony Pedder met op de achtergrond financieel directeur David Lloyd. Foto: AP/lan Nicholson
Maar ook bij de Corus-vestiging
in IJmuiden werd ingegrepen, al
waren de gevolgen voor het per
soneel minder dramatisch. Tony
Pedder persoonlijk stond aan de
wieg van World Class IJmuiden,
een bezuinigingsproject dat van
de Nederlandse tak van het
staalbedrijf weer één van de be-
stdraaiende staalfabrieken ter
wereld zou gaan maken. „IJmui
den heeft alles in zich om de
meest winstgevende staalconfi-
guratie van heel Europa te zijn.
De enorme kalnsen en uitdagin
gen liggen voor het oprapen",
zei hij destijds in een perso
neelsblad.
De Nederlandse vakbonden en
de centrale ondernemingsraad
van Corus Nederland waren
misschien wel daarom 'gema
tigd positief bij de benoeming
van Pedder tot bestuursvoorzit
ter. „Van alle Britse bestuurders
is Pedder degene die het meest
Europees denkt", liet voorzitter
van de centrale ondernemings
raad, Frits van Wïeringen, hoop
vol weten.
Maar de gematigde euforie van
de Nederlanders verbleekte snel.
De verliezen hielden aan en bo
vendien was Corus ondertussen
geruisloos een Brits bedrijf ge
worden; nagenoeg alle Neder
landse bestuurders moesten het
veld ruimen. Tot overmaat van
ramp voor de Nederlanders
werd onder leiding van Pedder
een koerswijziging doorgevoerd.
Het bedrijf ging zich enkel rich
ten op het maken van staal.
Het belang in de Finse roestvrij-
staalproducent AvestaPolarit
werd in 2002 van de hand ge
daan en ook de aluminiumacti-
viteiten zouden verdwijnen. De
koerswijziging bracht Pedder
geen geluk. Tevergeefs probeer
de hij dat jaar om het Brazili
aanse staalbedrijf CSN (Com-
panhia Siderurgica Nacional)
over te nemen. En ook zag hij de
verkoop van de aluminiumpoot
aan het Franse Pechiney niet
doorgaan door het verzet van de
Nederlandse raad van commis
sarissen. Die tegenstand werd
hem uiteindelijk gisteren te veel.
Geert Dekker
5 haag - „Gezwets en stem-
piakerij." Financieel analist
IS dvan der Zande vanEffec-
ank Stroeve wil niks weten
de suggestie dat er voor be-
_Rrs geen perspectief meer zit
lef 'Dutch financials', de vier
Ni financiële instellingen
fc Amro, Aegon, Fortis en
die de afgelopen weken
e l jaarresultaten over 2002 he
rmaakten.
'Al jferreeks viel gelijk met een
b Bde waarin de Amsterdamse
jtti elenbeurs aan een jachtige
5 C ling bezig was, achterna ge-
on door Irak en Ahold. Ban-
45 veizekeraars en bankverze-
ars holden het hardst,
sdalingen van vijf tot tien
39« ent per dag waren geen uit-
s ering. Deze week leek het
7 keren, met een beurs die
Jirocent opsprong, na de
Bef ontvangen cijfers van
N I hoort bij het wezen van de
01i iciële instellingen, dat hun
sop en neer beweegt met
aarde van de beleggingen
hebben",.zegt Van der
le. „Daarom is het onzin
0 e nu af te schrijven. Waar
Pre len we het eigenlijk over? Ze
Kn stuk voor stuk winst, al-
ninder winst. Dat is een
1 )men ander verhaal dan dat
ledrijven die miljarden ver-
naken, bedrijven die niet
1 of ze volgend jaar wel
eningen kunnen aflossen.
3P zien we nu ook voorbeel-
mt fan, maar daar horen geen
ag en en verzekeraars bij."
trte 'derdaad, wat is er aan te
20 en op 4,5 miljard euro net-
iist voor de ING Groep, 2,4
rd euro nettowinst voor
Amro, 1,5 miljard euro net-
ist voor Aegon... bedragen
een normaal mens het
Foto's: ANP
schaamrood van op de kaken
krijgt. Dat effect was trouwens
ook waarneembaar bij de top
bestuurders Ewald Kist (ING) en
Rijkrrian Gfoeriink (ABN Amro).
„Waanzinnige bedragen eigen
lijk", zei Groenink in februari bij
de presentatie van dé jaarcijfers
van de bank. En jé hoorde hem
er achterna denken: en dan vin
den we dat het minder gaat.
Maar vanuit de denkwijze van
de belegger gaat het minder, de
winsten zijn nu eenmaal minder
hoog. dan waar in 2001 en begin
2002 vanuit werd gegaan. En het
gaat ook minder omdat geen
enkele bank of verzekeraar nieu-
we verwachtingen wil geven,
lees scheppen. Onzekerheid
troef, en dat is per definitie
slecht nieuws voor de belegger.
Voor Renate Brand van Fries
land Bank Securities is dat reden
om voorlopig geen koopadvies
te geven voor ABN Amro of ING.
„Met name voor de verzekeraars
is de correlatie met de aande
lenmarkten te hoog", stelt
Brand. Ze is wel te spreken over
de maatregelen die de financiële
instellingen hebben genomen
om hun financiële gezondheid
te waarborgen, maar daarmee is
het pleit niet beslecht. Banken
hebben het afgelopen jaar veel
Ie neerwaartse spiraal waarin de effectenbeur-
'omenteel verkeren, prijzen ongetwijfeld velen,
plukkig dat ze geen aandelen bezitten. Maar
indertijd nooit voor de verlokking van al-
ijgende aandelenkoersen is bezweken, heeft
ik zonder het te weten -, wel degelijk last
m aal
niet volledig wordt vergoed en gepen- de banken hogere risico's met zich mee-
sioneerden er in koopkracht op ach- EIGEIU brengt, is het lenen van geld voor bedrij-
terititgaan. ven relatief duur.
Als macro-econoom wijst Jan tine BEURS Het aandelenbezit onder Nederlandse
Noordenbos van Rabobank Nederhuishoudens is relatief hoog, het hoogste
land er op dat wij met z'n allen ook van het Europese continent. Dat maakt
indirect de gevolgen ondervinden van Antoon Oosting ons ook gevoeliger voor de stemming op
de hogere pensioenpremies. Naast de de aandelenmarkten. Bij een stijging blij-
werknemers betalen de werkgevers voor hun per- ven Nederlanders nog redelijk nuchter en rekent
a verkenden moeten de sterk geslonken reser-
ni m de pensioenfondsen aanzuiveren via het
^n van hogere premies. Her merendeel van
terknemers heeft met ingang van dit jaar op
"strookje kunnen zien dat er flink meer
■ioenpremie wordt ingehouden. Gevólg:
er netto loon en dus minder koopkracht
10 gepensioneerden op hun bëurt hebben
un pensioenfonds te horen gekregen dat de
"niet volledig wordt geïndexeerd in de pen-
soneel vaak hog veel hogere premies aan de pen
sioenfondsen. Die stortingen gaan ten koste van
de winstgevendheid van bedrijven. En wat er aan
winst niet is, kan ook niet in nieuwe investeringen
worden omgezet. Geen nieuwe investeringen be
tekent ook geen nieuwe banen eri op den duur
zeifis afbraak van werkgelegenheid.
Dalende aandelenkoersen zijn allereerst lastig
voor wie ze heeft uitgegeven, de bedrijven zelf.
Voor bedrijven is het lastiger om aan kapitaal te
komen voor, nieuwe investeringen of overnames.
men zich niet ineens rijk „Maar bij een daling
hakt het er sneller op in, reageert men sneller",
zegt Johan Verbruggen, hoofd afdeling conjunc
tuur bij het Centraal Planbureau (CPB). Volgens
hem is er directe relatie tussen de aandelenkoer
sen en de consumptieve bestedingen. „Die heb
ben zich in 2001 en 2002 veel slechter ontwikkeld
dan je op basis van het beschikbare inkomen zou
mogen aannemen", aldus Verbruggen.
Vertraagd wordt de daling van de aandelenkoer
sen ook voelbaar in het dagelijks leven. Tot eind
door Richard Mooyman
De Britse bazen van
staalfabrikant Corus mogen de
buik vol hebben van Nederlan
ders, hun landgenoten in de
luchtvaartbranche denken daar
anders over. British Airways
(BA) wil nog steeds graag een al
liantie aangaan met de KLM, zo
laat woordvoerster K. Gay vanuit
Londen weten.
BA wil geen enkele relatie leggen
tussen de interne strubbelingen
in het Brits-Nederlandse Corus
en een eventuele samenwerking
met de KLM. „We hebben altijd
een goede relatie gehad met de
KLM", aldus Gay. Twee keer
eerder zijn fusiepogingen ge
strand, maar voor de Britten is
dat geen beletsel om het op
nieuw met de Nederlanders te
proberen. Gay tekent wel aan
dat de prioriteit nu ligt bij een
gezonde bedrijfsvoering. Met
een mogelijke oorlog in Irak in
het verschiet, is het voor BA alle
hens aan dek om niet in de ver
liezen te belanden. Ondanks de
haperende economie en de oor
logsdreiging verwacht de Britse
vliegmaatschappij het boekjaar
af te sluiten met winst. BA heeft
na een fors verlies over 2001
flink de bezem gehaald door het
bedrijf. De kosten zijn op jaar
basis verlaagd met bijna ander
half miljard euro, waarbij tien
duizend banen werden ge
schrapt.
Naast British Airways dingt ook
Air France naar de hand van de
KLM. De Nederlandse lucht
vaartmaatschappij zegt nog
geen keuze te hebben gemaakt,
maar een aansluiting bij de
Fransen ligt meer voor de hand
omdat de Amerikaanse partners
in de VS een nauwe samenwer
king zijn begonnen. Wel is de
positie van de KLM in het on-
derhandelingsspel enigszins
verzwakt omdat er voor het
tweede jaar op rij verlies wordt
geleden. Topman Lord Marshall
van British Airways verwacht dat
er in Europa straks nog maar
drie wereldwijd opererende
vliegmaatschappijen over zullen
blijven. Hij zei dat donderdag
tijdens een bijeenkomst in Brus
sel. Hij sprak zich uit tegen
staatssteun aan luchtvaartmaat
schappijen die in acute moei
lijkheden raken zodra er oorlog
uitbreekt in het Midden-Oosten.
BA heeft een kasreserve en kre
dietfaciliteiten van 2,9 miljard
euro opgebouwd om moeilijke
tijden te overleven. „We hebben
er vertrouwen in dat we hiermee
een oorlog door kunnen ko
men", aldus Marshall. Overi
gens heeft de KLM ook een
goedgevulde kas.
rijswijk/anp - De reisorganisa
tie TUI Nederland schrapt bijna
250 arbeidsplaatsen. Dat komt
neer op ongeveer 14 procent
van het totale personeelsbe
stand van de grootste reisorga
nisatie in Nederland, die onder
meer merken als Holland Inter
national en Arke Reizen voert.
TUI Nederland heeft de voorge
nomen bezuinigingen vrijdag
aan haar medewerkers bekend
gemaakt. De maatregelen moe
ten leiden tot een kostenverla
ging van bijna 12 miljoen euro
op jaarbasis. Gedwongen ont
slagen zijn volgens de onderne
ming echter niet te vermijden.
Tui kampt met een sterke terug
loop van het aantal boekingen.
Mede door de dreigende oorlog
in Irak is er vooral een dip in de
boekingen voor Turkije, na
Spanje een van de populairste
zomerbestemmingen.
geld opzij moeten zetten om de
tegenvallers door zogenoemde
slechte kredieten te kunnen op
vangen, en aan die noodzaak
zullen ze ook dit jaar niet ont
snappen, denkt Brand. „De
voorzieningen die ABN Amro
moet nemen, zullen waarschijn
lijk dit jaar licht lager zijn, maar
voor het bankbedrijf van de ING
zie ik zo'n verlichting nog niet."
Discussies over de financiële ge
zondheid van ondernemingen
horen bij tijden van crisis op de
beurzen en zo is ook het onder
werp van het dividend, de
winstuitkering, weer helemaal
terug. Bij stijgende koersen en
koers-winstverhoudingen van
twintig of meer zit niemand te
wachten op 'die paar centen'
aan dividend - dan gaat het de
belegger om de koerswinst.
Maar slaat het perspectief om
en gaan de aandelen voor de
paar euro over de toonbank,
dan worden die paar centen in
eens weer interessant.
De mededeling van Fortis dat 88
cent dividend betaald wordt,
zorgde voor vreugdevuren op de
beurs. Want bij een koers van
rond de tien euro is dat toch een
fijn rendement. Bovendien reik
te Fortis het presentje in con
tanten uit, waar bijvoorbeeld
Aegon er voor koos het slotdivi-
dend van 2002 (37 cent op een
koers van het aandeel van nu
zo'n zeven euro) in aandelen te
betalen. Dat is min of meer een
sigaar uit eigen doos voor de be
legger, want die aandelen wor
den er nieuw bijgedrukt, en dus
verwatert de winst. Anderzijds
kunnen die extra aandelen ge
ruststellend werken, want ze
versterken het eigen vermogen
en daarmee de financiële ge
zondheid van de onderneming.
En daar is ook wat voor te zeg
gen in slechte tijden.
ECONOMIE WIJZER
maar sinds begin dit jaar houdt de consument de
hand op de knip. De eerste twee maanden van dit
jaar is de verkoop van nieuwe auto's met 7 pro
cent teruggevallen. Supermarkten die in een hevi
ge prijsslag verwikkeld zijn, klagen over stagne
rende omzetten.
Zolang echter de woningmarkt en de huizenprij
zen niet echt instorten, blijven volgens Verbrug
gen de negatieve effecten van de aandelenmalaise
relatief beperkt. Veel belangrijker voor de vermo
gensopbouw van gezinnen is namelijk het eigen
woningbezit. Begin dit jaar constateerden zowel
de makelaarsbond NVM als het Kadaster dat, af
gezien van de duurdere huizen, de prijzen gemid
deld nog steeds stijgen.
Hoe het dit jaar verder gaat, rekent het CPB op dit
moment door aan de hand van diverse scenario's.
Veel hangt af van de afloop van de Irak-crisis. Veel
analisten gaan er vanuit dat na afloop de aande
lenkoersen weer snel kunnen aantrekken en daar-
Hier op Harvard University in
Boston wordt tijdens de lunches
en diners alleen nog maar ge
sproken over de oorlog in Irak
en de politieke en economische
gevolgen hiervan. Nu is Harvard
vanouds een democratisch bol
werk. Traditioneel leverde Har
vard voor de democratische
presidenten de voorzitters van
de prestigieuze Council of Eco
nomie Advisers (CEA), een ge
zelschap van gereputeerde aca
demische economen dat be
leidsadviezen aan de zittende
president geeft.
De laatste decennia levert Har
vard ook graag de voorzitters
van de CEA voor de republikein
se presidenten, zoals Marty
Feldstein in de rege
ring van Reagan en
zeer recentelijk Greg
Mankiw in de rege
ring van George
Bush. In de Verenig
de Staten bestaat
veel meer respect
voor de opvattingen
van academische
economen dan in
Europa en zeker in
Nederland.
In Nederland maken
ambtelijke commis
sies, zoals de inmid
dels beruchte Cen
traal Economische
Commissie, de
dienst uit en de regerende poli
tici volgen hun adviezen meest
al braaf op.
Wat zijn, afgezien van al het
menselijk leed, de economische
consequenties van de Irak-oor
log en hoe dienen wij in Neder
land op deze majeure schok te
reageren? Deze gevolgen han
gen van drie soorten militaire en
politieke onzekerheden af.
Allereerst zijn de kosten van de
militaire operatie voor de VS en
het Verenigd Koninkrijk natuur
lijk direct afhankelijk van de
lengte van de interventie. Een
korte en 'schone' oorlog zal op
zich beperkte kosten met zich
mee brengen, te meer omdat de
Amerikanen ook veel afgeschre
ven materieel naar de Golfregio
overgebracht hebben.
Een lange aanwezigheid in Irak
zal aanzienlijk hogere kosten
voor de VS tot gevolg hebben,
hetgeen zich bij ongewijzigde
belastingplannen uiteraard ver
taalt in nog grotere begrotings
tekorten voor de regering-Bush.
Het Amerikaanse betalingsba
lanstekort zal dan nog verder
oplopen.
Daarnaast zijn er ook nog de
onzekere kosten van de weder
opbouw van Irak, die vanzelf
sprekend aanzienlijk hoger zul
len uitvallen naarmate de mili
Sylvester Eijffinger
hoogleraar economie
Universiteit van Tilburg
en er minder behouden blijft
van de Iraakse infrastructuur.
Gegeven de politieke verdeeld
heid tussen de Amerikanen en
Europeanen zal het niet een
voudig worden om een consen
sus over de verdeling van deze
kosten te bereiken.
Vele politici hier in de VS voelen
de bui al hangen en beweren nu
dat Irak zelf maar een groot deel
van de heropbouw moet betalen
uit zijn olie-inkomsten. Daarbij
gaat men er impliciet van uit dat
de Iraakse capaciteit om olie te
blijven produceren en exporte
ren niet serieus aangetast wordt.
Dat is natuurlijk nog maar de
vraag. Zelf derde ik dat de kosten
van de wederopbouw, die op
hun beurt ook weer
van de lengte van de
interventie afhangen,
voor een groot deel
op het Europese
bordje komen te lig
gen.
Tenslotte zijn er
enorme, maar moei
lijk te kwantificeren
kosten op lange ter
mijn verbonden aan
de politieke fall out.
Die houden verband
met een significante
toename van terroris
tische aanslagen en
nog meer politieke
turbulentie in het
Midden-Oosten. De terroristi
sche dreiging zal er ongetwijfeld
toe leiden dat er nog grotere be
perkingen op het Amerikaanse
en Europese vliegverkeer, maar
op het andere internationaal
verkeer zullen komen, die hoge
re transactiekosten voor de we
reldhandel met zich mee bren
gen.
Met alle onzekerheden ben ik
bijzonder somber gestemd over
het aantrekken van de economi
sche groei in de komende jaren.
Het zou mij niet verbazen als er
voor 2003 uiteindelijk een nul
groei resulteert en voor de daar
op volgende jaren een zeer be
scheiden groei van één tot twee
procent in Nederland.
Dat betekent dat ook ons land
de speelruimte van het Stabili-
teits- en Groeipact meer zal die
nen te benutten dan het lief is.
Essentieel is daarbij dat het
tweede kabinet-Balkenende
geen onverantwoord scherp be
zuinigingsbeleid gaat voeren dat
de economische neergang nog
verder versterkt. Het advies van
voornoemde Centraal Economi
sche Commissie om 14,5 miljard
euro in de komende kabinetspe
riode te bezuinigen, kan Balke
nende maar beter terzijde leg
gen. Misschien wordt het ook
eens tijd voor een Nederlandse
