Crisisberaad
moet resolutie
Irak redden
BUITENLAND
1
Schröders hervormingen sceptisch ontvangen
Democratische vloedgolf in Midden-Oosten niet reëel Dood op wielen
Rode Kruis vreest dat Irak te veel hulp nodig heeft
Palestijns protest
Liechtensteinse vorst wil
geen 'operetteprins' zijn
Erdogan presenteert regering
rijdt door China
«dseltekort
eigt in Armenië
I - Het Wereldvoedselpro-
iima WFP heeft gisteren ge
schuwd voor een tekort
voedsel in Armenië. Als er
snel hulp komt. zullen
500 mensen eind april niet
x te eten hebben, zei Muz-
[Choudhery. die de activi-
p van de VN-organisatie in
oegere sovjetrepubliek
In Armenië land leeft naar
tting 55 procent van de be
ng onder de armoede-
t Veel kinderen en oude-
Ejden gebrek.
n kogel was
[ndjic fataal
irado - Eén kogel is de Ser-
lle premier Zoran Djindjic
nsdag fataal geworden. Dat
ben artsen tegen het dag-
Glas Javnosti gezegd. De
U trof de premier in de
terborst, raakte zijn hart en
door zijn maag naar bui-
[nmiddels heeft de politie
veer veertig mannen aan-
|iuden. Zij zijn allen direct
[direct betrokken bij de cri-
EleZemun-clan aan wie de
kd wordt toegeschreven,
kter De Hoop Scheffer
lenlandse zaken) woont
laag de begrafenis van Dj-
fc bij.
|t najaar weer
mteveervlucht'
iincton - NASA wil de
iten met ruimteveren in
ajaar hervatten. Dat heeft
ïurder O'Keefe van de
ikaanse ruimtevaartorga-
ie gisteren in Washington
journalisten gezegd. De
ten werden voorlopig ge-
t na het ongeluk met de
nbia op 1 februari, dat aan
ven astronauten aan
I het leven kostte. Volgens
rfe zal NASA alle aanbeve-
die de commissie van
rzoek naar het ongeluk
Ie Columbia doet, oveme-
Hij acht het weinig waar-
ilijk dat de commissie tot
nclusie komt dat de ruim-
in onvoldoende veilig zijn
e vluchten te hervatten,
i nog steeds onduidelijk
loor de Columbia enkele
ten voor zijn terugkeer op
uiteenspatte.
t alle ziektes
gen aandacht
- Artsen zonder Grenzen
■scheidene onderzoeksin-
ïgen in Frankrijk vragen
icht voor 'verwaarloosde
s', waardoor miljoenen
en in de wereld worden
fen zonder dat er goede
idelingen voor bestaan.
ziektes waaraan weinig
icht wordt besteed, be
de slaapziekte waaraan
ks 500.000 mensen lijden
zestig miljoen personen
igt, en de infectieziekte
ïania die vooral in Ban-
h, Brazilië en India huis-
Ook voor de ziekte van
is, die een kwart van de
ang van Latijns-Amerika
bestaat bij farmaceuti-
ijven en onderzoekers
interesse.
lland wijst
Iraki's uit
>u - Rusland is niet van
m Iraakse diplomaten uit
3 ten. Dit heeft een woord-
er van het Russische mi-
t ie van buitenlandse zaken
r, en gezegd. De Verenigde
vroegen vorige week een
landen, waaronder Rus-
)m Iraakse funcitionaris-
te sturen, omdat zij
II huldig zouden hebben
ikt aan spionage. Zwe-
V ustralië, Roemenië en de
len voldeden deze week
ït Amerikaanse verzoek.
I* weigerde echter.
r-legioen
it niet mee
r - Het Badr-legioen, een
gevestigde Iraakse op-
jroepering, zal zich niet
iten bij de Amerikaanse
n als het tot een oorlog in
.c >mt. Dat heeft de bevel
van het Badr-legioen,
|3 usseini, gisteren gezegd.
a dr-legioen is de gewa-
vleugel van de Opperste
0 tan de Islamitische Revo-
pen organisatie van sji'ie-
L het zuiden van Irak. De
ring beschikt naar schat
er tussen de 5000 en
strijders.
iwe president
ftremier China
zaterdag 15 MAART 2003
'door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - Met hooggespannen
verwachtingen werd in Duits
land toegeleefd naar de rege
ringsverklaring die bondskanse
lier Gerhard Schroder (SPD) gis
teren in de Bondsdag aflegde.
De toestand van de noodlijden
de Duitse economie zou in die
'bloed-zweet-en-tranen-rede'
worden geanalyseerd en Schro
der zou een ingrijpende hervor
ming van de verzorgingsstaat
aankondigen.
In negentig minuten ontvouwde
Schroder een scala aan maatre
gelen: de werkloosheidsuitkerin
gen worden verlaagd, het ont
slagrecht versoepeld, sociale
premies moeten naar beneden,
burgers moeten een grotere ei
gen bijdrage leveren in de verze
kering tegen ziektekosten. Daar
naast zullen armlastige gemeen
ten en de in nood geraaide
bouwsector met goedkope kre
dieten worden ondersteund.
„Hier is duidelijk gemaakt welke
weg we moeten afleggen", vond
secretaris-generaal Olaf Scholz
van de SPD.
Maar in het algemeen over
heerste teleurstelling. Schröders
hervormingen zijn goed in aan
zet, oordeelden experts, maar ze
gaan niet ver genoeg. 'Mini
maal', vond het weekblad The
Economist. 'Geen verrassingen',
concludeerde Der Spiegel koel
tjes. 'Waar is het vernieuwende,
de overwinning op die verlam
mende starheid in Duitsland',
vroeg Johannes Reich, chef-ana-
list bij Duitslands oudste privé-
bank, Metzier, zich af.
Reich blijkt niet geheel ongelijk
te hebben. De kanselier presen
teerde bijvoorbeeld een korting
van de hoogte én van de duur
van werkloosheidsuitkeringen
als een van de kernpunten van
zijn 'Agenda 2010'. Voor werklo
zen boven de 55 jaar zal de uit
kering worden teruggebracht
van maximaal 32 naar 18 maan
den, voor onder 55-jarigen zal in
de toekomst een limiet gelden
van 12 maanden. Daarna volgt
een lagere bijstandsuitkering. Bij
nader inzien is dit voorstel niet
zo radicaal: het brengt de maxi
male uitkeringsduur terug tot
het niveau in 1985.
Een ander probleem is dat in
Duitsland aangekondigde her
vormingen in de loop van het
besluitvormingsproces sterk
verwateren. Binnen de linker
vleugel van Schröders SPD, en
binnen de machtige vakbonden,
bestaat wantrouwen tegen een
sanering van de verzorgings
staat.
Zo kondigde Schroder gisteren
een versoepeling aan van het
ontslagrecht. Tegen dit soort,
volgens veel specialisten niet
bijster ingrijpende maatregelen,
bestaat in links Duitsland grote
weerstand.
Nadat vorige week het centrale
overleg met bonden en werkge
vers mislukte, zei Schroder in
dat geval de hervormingen al
leen door te zullen zetten. Daar
bij zou hij geen rekening meer
houden met op de loer liggende
belangengroepen. Voor Schrö
ders politieke overleven is het
van groot belang dat de voorge
stelde maatregelen daadwerke
lijk worden doorgevoerd. Daar
bij kan hij in voorkomende ge
vallen rekenen op de conserva-
tief-liberale oppositie, die aan
kondigde bereid te zijn tot sa
menwerking.
Maar gisteren blokkeerde de op
positie, terwijl Schroder sprak,
in de Bondsraad een wetsvoor
stel dat 48 belastingvrijstellingen
schrapt en dat de staat honder
den miljoenen euro's zou heb
ben opgeleverd.
En oppositieleiders waren una
niem negatief in hun reacties op
Schröders rede. Zij vinden de
'Agenda 2010' niet ver genoeg
gaan. „Hij heeft nogmaals een
grote kans verspeeld", vond vi-
ce-fractievoorzitter Merz van de
CDU/CSU. „Mogelijk is het zijn
laatste."
jabaliya - Kinderen kijken naar een Palestijnse strijder die met een zelfgemaakte raket meeloopt in een demonstratie in het vluchtelingenkamp Jabaliya op de Gazastrook. Gisteren
kwamen tien Palestijnen om bij twee schietpartijen op de Westelijke Jordaanoever. Foto: AP/Karei Prinsloo
door Mark van Assen
koeweit stad - Niet alleen burgers, politi
ci en soldaten wachten vol spanning op
wat er gaat gebeuren in Irak. Ook de
hulporganisaties staan op scherp: ze we
ten dat een zware klus wacht. Het Rode
Kruis is er klaar voor, maar vreest dat de
hulp niet voldoende zal zijn.
Het kantoor van het Internationale Rode
Kruis in Koeweit Stad barst uit zijn voe
gen. In rustiger tijden zou de villa in de
wijk Jabriya, waar ook de Nederlandse
ambassade staat, een comfortabel onder
komen bieden aan de hulpverleners.
Maar de grote hal staat nu vol met dozen
en uit verschillende kantoortjes klinkt ge
mopper van mensen die eerst alle ruimte
voor zichzelf hadden, en nu ineens twee
of drie collega's naast zich moeten dul
den.
Tamara Al-Rifai, de Syrische woordvoer
ster van het Rode Kruis, doet de hectiek
af met een lach:,Ach, ze weten dat het
voor de goede zaak is." Die 'goede zaak'
is Irak. Het Rode Kruis zit daar al sinds
1981, een jaar na het uitbreken van de
bloedige oorlog tegen buurland Iran, en
heeft het verval van nabij meegemaakt.
Al-Rifai lepelt een somber rijtje op: ge
brek aan schoon drinkwater, mensen die
leven op rantsoenen, de belabberde staat
van infrastructuur en gezondheidszorg.
„Ook zonder een nieuwe oorlog hebben
de Irakezen al moeite met overleven." Ze
vreest wat komen gaat. Als de Amerika
nen gaan aanvallen, kan zich een scena
rio ontspinnen waar eigenlijk niemand
aan wil denken. „Maar dat moet tóch.
Want het is akelig reëel."
Bij het vallen van de eerste bommen zal
een enorme vluchtelingenstroom op
gang komen. Niemand durft zich echt
aan getallen te wagen, maar de eerste
voorzichtige schattingen beginnen al bij
de één miljoen mensen. De eerste reactie
van hen zal zijn om hun land zo snel mo
gelijk te verlaten, zeker als het er naar uit
ziet als de oorlog niet binnen een paar
dagen is afgelopen.
Maar wie wil zoveel mensen binnenla
ten? In ieder geval niet Koeweit en Saudi-
Arabië, die al hebben aangekondigd hun
grenzen dicht te zullen houden. Iran, Sy
rië en Jordanië herbergen al de nodige
vluchtelingen (met name Afghanen en
Palestijnen) en Turkije wil Noord-Irak lie
ver met het eigen leger binnentrekken en
de Koerden onschadelijk maken. De zorg
voor vluchtelingen heeft dan niet de eer
ste prioriteit.
De kans is dus groot dat de Iraakse ont
heemden zich moeten zien te redden in
eigen land. Om dat probleem het hoofd
te kunnen bieden, is het Rode Kruis bezig
zich zowel binnen als buiten Irak zo goed
mogelijk voor te bereiden. Zo staan er in
Koeweit, Iran en Jordanië drie (en bin
nenkort vijf) enorme pakhuizen vol hulp
goederen. „Verder hebben we talloze
vrachtwagens en chauffeurs klaarstaan
en wachten overal ter wereld Rode-
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - De Amerikaanse
president Bush, de Britse premier
Blair en de Spaanse premier Az-
nar komen morgen bijeen om de
impasse in de Veiligheidsraad te
bespreken. Ze zullen tijdens een
crisisberaad op de Azoren bepa
len of en hoe de door hen opge
stelde VN-resolutie, die de deur
openzet naar militaire interventie
in Irak, nog te redden is. Het ziet
er somber uit, en het staat niet
langer vast dét de resolutie in
stemming wordt gebracht.
De resolutie wordt geblokkeerd
door Frankrijk, Rusland en Chi
na, drie permanente leden van
de Veiligheidsraad met veto
recht. De Franse president Chi
rac heeft er geen misverstand
over laten bestaan dat hij 'hoe
dan ook' tegen een resolutie is
die de weg vrijmaakt voor oor
log, en een telefoongesprek met
Blair gisteren leverde geen nieu
we gezichtspunten op.
De VS en Groot-Brittannië oe
fenden de afgelopen week zware
diplomatieke dmk uit op zes
'onbesliste' leden in de Veilig
heidsraad, maar ondanks aan
vankelijk optimisme in Was
hington lijken de negen voor
stemmen die bij een veto voor
een soort 'morele' overwinning
konden zorgen bij lange na niet
binnen. Volgens VN-diplomaten
hebben de zes landen gezien de
negatieve publieke opinie wei
nig zin hun nek uit te steken
voor een resolutie, die toch zal
stranden op een veto.
Om twijfelaars tegemoet te ko
men, presenteerde Groot-Brit-
tannië woensdag een lijst van
zes voorwaarden, waaraan Sad
dam Hussein zou moeten vol
doen om een gewapend conflict
te voorkomen. Maar ook daar
over was de afgelopen dagen
weinig enthousiasme te ontdek
ken onder leden van de Veilig
heidsraad. De ontwerp-resolutie
heeft een deadline die maandag
afloopt. De drie regeringsleiders
zullen morgen, bijeen op een
Amerikaanse luchtmachtbasis
op het bij Portugal horende ei
land Terceira in de Atlantische
Oceaan, in ieder geval moeten
bepalen wat daarmee gebeurt.
Bush' woordvoerder Fleischer,
zei gisteren dat er alles aan
wordt gedaan om 'een' resolutie
zoals die door de VS, Groot-Brit
tannië en Spanje is bedacht,
door de Veiligheidsraad te krij
gen. Washington zegt daarin de
enige kans te zien dat Saddam
Hussein zijn macht opgeeft zon
der oorlog. Lukt dat niet, dan
zullen de VS de Veiligheidsraad
passeren en Saddam Hussein
eigenmachtig ontwapenen, zo.
heeft Bush keer op keer gewaar
schuwd.
Het crisisberaad wordt in Was
hington gezien als een allerlaat
ste poging om te zorgen dat de
schade voor Blair beperkt blijft,
als Britse troepen zonder nieuw
VN-mandaat met de Amerika
nen oprukken naar Bagdad. De
Verenigde Staten zelf hebben er
geen moeite mee de Veiligheids
raad te passeren, daar ze in vori
ge resoluties juridische recht
vaardiging genoeg zien. Maar
wel wordt verwacht dat het be
raad op de Azoren Bush enige
dekking moet bieden, als hij zijn
belofte niet nakomt om de leden
van de Veiligheidsraad 'hoe dan
ook' kleur te laten bekennen
met een stemming.
vaduz/afp-anp - De ongeveer
17.000 stemgerechtigde Liecht-
ensteiners kunnen morgen met
een referendum Europese ge
schiedenis schrijven. Ze spreken
zich uit over het herstel van re
geringsmacht voor de vorst in
hun constitutionele monarchie.
De 58-jarige vorst, prins Hans
Adam II, is al dertien jaar en vier
maanden constitutioneel mo
narch en heeft er schoon ge
noeg van. Hij wil geen 'operette
prins' meer zijn, maar regeren.
Daarvoor moet evenwel de
grondwet van 1921 worden ver
anderd. Die bracht het prins
dom onder bij de parlementaire
democratiën van Europa, waar
monarchen slechts beperkte be
voegdheden kennen.
Hans Adam gooit geen proefbal
lonnetje op, hij meent het echt.
Hij heeft aangekondigd naar een
van zijn paleizen in Wenen te
verhuizen en een nieuw leven te
beginnen als hij zijn zin niet
krijgt. Zijn dreigement volgt op
tien jaar vergeefs morrelen aan
de grondwet.
De prins lijkt vooralsnog op 'ja'
te kunnen rekenen. Zijn initia
tief tot deze volksraadpleging
werd al door 6000 inwoners on
dertekend. In het 25 leden tel
lende parlement zijn dertien af
gevaardigden voor een regeren- -
de prins.
Kruismedewerkers tot ze worden opge
roepen om naar hier te komen. In Irak
zelf proberen we een aantal ziekenhuizen
zo goed mogelijk in te richten."
In Koeweit vergt zo'n voorbereiding goed
overleg met de militaire bevelhebbers. En
dat is iets waar veel hulporganisaties juist
over klagen, zij het voorlopig alleen 'off
the record'.
De Amerikanen en Britten zouden hen
compleet negeren. Het Rode Kruis wil
daar echter niets van horen. Al-Rifai: „De
dialoog loopt goed. En dat moet ook.
Voor ons is het van het allergrootste be
lang om goede afspraken te maken. Om
dat wij onafhankelijk zijn, ontmoeten we
niet veel tegenwerking."
Maar hoe vlot alles ook loopt en hoe
goed de afspraken ook zijn, het is niet ge
noeg, vreest Al-Rifai. „Zelfs als we de vol
le honderd procent van onze mogelijkhe
den kunnen benutten, redden we het
niet. Er is in Irak te veel mis. Arme men
sen...."
ankara/rtr - Tayyip Erdogan is
gisteren benoemd als de nieuwe
Turkse premier. Hij maakte dit
zelf bekend na zijn ontmoeting
met president Sezer. Direct na
het gesprek met de president
presenteerde Erdogan zijn nieu
we kabinet. Eerder op de dag
had Erdogan nog tegengespro
ken dat hij dit op korte termijn
zou doen.
In de nieuwe ministersploeg
wordt Abdullah Gül, die tot be
gin deze week nog premier was,
vice-premier en minister van
buitenlandse zaken. Gül volgt
Yasar Yakis op, die van het to
neel verdwijnt. Ook plaatsver
vangend premier Ertugrul Yal-
cinbayir, die gold als een van de
tegenstanders van de statione
ring van Amerikaanse troepen
in Turkije, komt niet terug in het
nieuwe kabinet.
Het nieuwe kabinet telt 22 mi
nisters. Allen behoren tot de AK-
partij, die bij de verkiezingen
vorig najaar de absolute meer
derheid verwierf.
Erdogan mocht aan deze verkie
zingen niet deelnemen, omdat
hij wegens opruiing was veroor
deeld. Na wijziging van grond
wet kon hij zich echter kandi
daat stellen bij een tussentijdse
verkiezing in het district Siirt.
Erdogan won daar met grote
overmacht.
O "3+
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Het idee dat de Verenigde Staten
Irak snel kunnen democratiseren en zo een vloed
golf van democratie op gang zullen brengen in het
Midden-Oosten is fantasie. Een luchtspiegeling,
meent Thomas Carothers, directeur van het project
Democratie en Recht van het Carnegie Instituut
voor Internationale Vrede in Washington.
De democratiedeskundige zet grote vraagtekens
bij het optimisme waarmee de regering Bush
spreekt over een democratisch Irak. Het kost zeker
vijf tot tien jaar voor daarvan ook maar enigszins
sprake kan zijn, zegt Carothers. „En wil je het voor
elkaar brengen, dan moet je er blijven en er op
toezien. Ik betwijfel of de regering daar het geduld
voor heeft."
Carothers verwacht dat de verleiding groot zal zijn
om in Irak met een nieuwe 'sterke man' in zee te
gaan, vast te stellen dat het proces op gang is ge
bracht en dan het land te verlaten. President Bush
zelf zei eind februari dat het brengen van 'stabili
teit en eenheid' in Irak niet eenvoudig zou zijn,
tonoliiurriih hot haw r.,w
Thomas Carothers: Het kost jaren om de etnische
en religieuze verschillen te overbruggen en de olie
rijkdom werkt ais een splijtzwam. Foto: GPD/Ans
Bouwmans
langer in Irak willen blijven dan nodig is na de
verdrijving van dictator Saddam Hussein.
Bush is te optimistisch, zegt Carothers, en heeft
wginirr Pnrnrinrr mot Hovo motoric Rnch Hpnlrt
net als veel gewone Amerikanen, dat democratie
vanzelf groeit als je het maar de kans geeft. Dat
het een natuurdrang is. Hij gelooft waarlijk dat als
je Irak maar eenmaal op weg helpt, het vanzelf
gaat."
Maar dat is een onderschatting van de politieke
werkelijkheid en dat weten andere mensen in de
Amerikaanse regering ook, zegt Carothers. De er
varing met andere landen waar de Verenigde Sta
ten met geweld dictatoriale regimes hebben ver
dreven - Granada, Panama, Haïti, Afghanistan -
leert dat een land pleegt terug te vallen in oude
politieke gewoonten. De gewelddadige en repres
sieve geschiedenis in Irak staat garant voor een
heel moeilijk en traag democratiseringsproces.
„Het kost jaren om de etnische en religieuze ver
schillen te overbruggen en de olierijkdom werkt
als een splijtzwam."
Volgens de expert voelt de Amerikaanse president
zich aangetrokken tot de gedachte van neoconser-
vatieven in zijn regering, dat de wortels van isla
mitisch terrorisme uitgeroeid kurken worden
door de krachtige promotie van democratie. Bush
wordt heen en weer geslingerd tussen het idee dat
veiligheid het beste gediend is met goede relaties
met de autocratische bondgenoten in het Mid-
Hpn-Oncfpn - Ho iricit» 7Ün xrerW - Pn Ac. c
dachte dat onderdrukking in die landen juist leidt
tot tegen Amerika gericht terreur.
Recente uitlatingen van Bush duiden erop dat de
Amerikaanse president neigt naar de visie dat een
bevrijd Irak voor een doorbraak in het Midden-
Oosten zal zorgen. Vrijheid in Irak kan de hele re
gio transformeren omdat het hoop en vooruit
gang brengt in het leven van miljoenen mensen,
zei hij eind februari.
Het idee dat een ander regime in Irak en de door
de VS gewenste 'democratisering' in de Palestijnse
gebieden voor een domino-effect zullen zorgen is
'aardig en verleidelijk', zegt Carothers. „Maar het
is niet erg geloofwaardig." Een invasie in Irak zal
leiden tot boosheid op de 'Arabische straat' en
versterking van de extreem islamitische groepen.
Als gevolg daarvan zullen repressieve regimes in
de Arabische wereld de bestaande politieke vrijhe
den nog verder inperken, verwacht hij.
Carothers denkt dat de regering in Washington er
beter aan doet alle dromen over een 'vloedgolf te
vergeten en te opteren voor de weg van de gelei
delijkheid. „Het proces zit vast. En je kunt het al
leen op weg helpen, door gematigde krachten te
stimuleren en hervormingen aan te moedigen. En
dan kan Irak, als het over tien jaar een open sa-
monlpinna ie ppn nnciticwp irwlnprl hphhpn
door onze correspondent
Gert-Jan Broere
Peking - In Yunnan wordt al ge
sproken over 'de dood op wie
len'. Achttien omgebouwde
bussen doen in de Zuid-Chinese
provincie dienst als 'executiewa
gens'. Ter dood veroordeelden
krijgen niet langer een nekschot,
maar worden in een soort ope
ratiekamer in de laadruimte van
de bus met een injectie omge
bracht. De blauwwitte bussen
doen sinds het begin van deze
maand dienst. Volgens een
woordvoerder van justitie zijn
de wagens nu twee keer ge
bruikt. Maar het is de bedoeling
de frequentie flink op te voeren.
Exacte cijfers over het aantal ge-
executeerde gevangenen in Chi
na zijn er niet, maar volgens
Amnesty worden er in China elk
jaar meer gevangenen ter dood
veroordeeld dan in de rest van
de wereld hii elkaar.
