KUNST CULTUUR
Opzwepend, lief en melancholisch
Muzikanten staken: Broadway zonder musicals
'Handelsreiziger' blijkt
wel te ontroeren
Briefwisseling van Simon Vestdijk ontdekt 'Joris en de draak' betovert
Pianist Ian Gaukroger benadei
Chopin met grote nuchterheid
Leidse Stripdag in teken van Franka
Museum va
Oudheden
middag die
door Ans Bouwmans
new york - Een groep school
kinderen was helemaal uit Texas
gekomen, had auto's gewassen
en koekjes gebakken om de en
tree voor 'The Lion King' en
Joop van den Ende's '42nd
Street' te betalen. En toen gin
gen die musicals niet door. Het
was dit weekend maar een van
de vele zielige verhalen op
Broadway, het theaterdisctrict
van New York, waar achttien
theaters op slot gingen omdat
de muzikanten staken.
„Ik kom helemaal uit Georgia,
en nu is er geen show. Ik kan
het niet geloven", zuchtte een
arts. Het wemelde van de teleur
gestelde toeristen, met duur be
taalde kaartjes voor populaire
musicals als 'Hairspray' of 'Chi
cago', die niet langer toegang
bleken te bieden tot de fantasie
wereld van glans en glitter, maar
slechts op terugbetaling. De lief
hebbers stonden voor dichte
deuren en zagen protestmarsen
van musici en hun collega's
voor de theaters. Ze moesten
uitwijken naar toneelstukken,
theaterproducties buiten Broad
way of die ene musical - 'Caba
ret' - die niet getroffen was door
de staking.
De vakbond die de belangen
van 325 musici op Broadway
behartigt, kon het niet eens wor
den met theateruitbaters over
het minimum aantal musici dat
voor een musical ingehuurd
moet worden. De theaters had
den gedacht de opvoeringen ge
woon door te laten gaan met
'ingeblikte' muziek, maar ver
volgens bleek dat de vakbonden
weigerden de staking te breken.
Alle voorstellingen werden afge
last, en het is onduidelijk wan
neer de musicals weer van start
kunnen. Er zit weinig schot in
de onderhandelingen.
De toeristenindustrie maakt
zich zorgen over het effect van
de staking, vooral als deze lang
aanhoudt. Dit is niet het beeld
dat de stad die nog steeds op
krabbelt van de dreun op 11
september 2001 wil uitdragen.
Burgemeester Bloomberg heeft
de partijen opgeroepen hun ge
schil snel bij te leggen. Het is de
eerste keer sinds 1975 dat
Broadway wordt getroffen door
een muzikantenstaking; destijds
duurde die drie weken.
Het arbeidsdispuut draait offici
eel om het minimum aantal
muzikanten per voorstelling,
maar eigenlijk gaat het om het
bestaansrecht van 'levende' mu-
Adam Faith.
Archieffoto: William Conran
Zanger Adam
Faith overleden
londen - De zanger Adam
Faith, eind jaren vijftig samen
met Cliff Richard het Britse ant
woord op Elvis Presley, is zater
dag op 62-jarige leeftijd overle
den aan de gevolgen van een
hartaanval. Faith, in 1940 in
Londen geboren als Terry Nel-
hams, zong in een skifflebandje
toen de makers van een mu
ziekprogramma van de BBC
hem ontdekten. Als Adam Faith
scoorde hij vanaf het eind van
de jaren vijftig tot de komst van
de Beatles tal van hits, waaron
der "What do you want' en
'Poor me', die beide de eerste
plaats in de Britse hitlijst be
reikten.
Prijs voor film
tegen wapenbezit
los angeles - Een documentai
re die kritisch verhaalt over het
wapenbezit en het buitenspori
ge gebruik van vuurwapens in
de Verenigde Staten heeft de
prijs van het Amerikaanse
Schrijversgilde (WGA) voor het
bëste script gewonnen. Het
WGA verleende Michael Moore
de prijs voor zijn documentaire
'Bowling for Columbine'. Het
gilde heeft in zijn 55-jarig be
staan nooit eerder de film-
scriptprijs aan een documentai
re gegeven. Veel van de juryle
den van het gilde zitten ook in
de jury die gaat over de Acade
my filmprijzen of de Oscars.
Brecker speelt
met jazzstudenten
den haag - De beroemde tenor
saxofonist Michael Brecker
komt zaterdag 22 maart naar
Den Haag voor een concert met
studenten van het Koninklijk
Conservatorium. Hij speelt die
avond met de bigband van de
opleiding en met twee combo's
in het atrium van het stadhuis.
Het is niet voor het eerst dat
Brecker aan het Haags conser
vatorium werkt In 1998 was hij
drie dagen lang gastdocent.
Brecker is vooral bekend van de
groep The Brecker Brothers, die
hij met zijn broer Randy vorm
de. Verder speelde hij met grote
namen als Steely Dan, Frank Si
natra en Frank Zappa.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Dood van een
Handelsreiziger' van Arthur Miller door
Het Nationale Toneel. Spel: Jules Croiset,
Vincent Croiset, Niels Croiset e.a. Regie:
Hans Croiset Gezien: 8/3, Leidse
Schouwburg.
Willy Loman - de naam van de
hoofdpersoon uit de klassieker
van Arthur Miller - is een soort
mijlpaal in de theatergeschie
denis van de afgelopen eeuw.
Dat men het stuk met een zeke
re frequentie op het repertoire
neemt, is dan ook volstrekt lo
gisch. De droevige tegenhanger
van het maakbare succes vol
gens dp American Dream is een
moderne tragedie die aan zeg
gingskracht nog niets heeft in
geboet. Bij een stuk met een
dergelijk omvangrijke opvoe
ringsgeschiedenis moet de titel
rolvertolker het tegen illustere
voorgangers opnemen. Een
nieuwe uitvoering staat daarom
per definitie onder druk.
De recente versie van Het Na
tionale Toneel is na de landelij
ke première over het algemeen
slecht ontvangen. De geplande
voorstellingen moeten echter
toch gewQon doorgaan. Wat
zou dat eigenlijk met acteurs
doen? Na juichende kritieken
zie je een voorstelling nog wel
eens extra vleugels krijgen. Wat
er in het tegenovergestelde ge
val gebeurt, is waarschijnlijk
heel divers. In dit geval moet
het de theatermakers onderling
beslist hebben gesterkt. Mis
schien heeft de familieband -
niet die van het stuk maar van
de werkelijkheid - daartoe bij
gedragen. De rollen van Wüly
Loman en zijn beide zonen
worden hier namelijk vertolkt
door Jules Croiset en zijn eigen
zonen Niels en Vincent Croiset.
Broer/Oom Hans tekent voor
de regie. Hoe het ook zij, in
middels blijkt deze voorstelling
van het Nationale Toneel wel
degelijk een zaal te kunnen ont
roeren. Alle negatieve geluiden
hebben deze versie kennelijk
gelouterd.
De droomwereld waarin Willy
Loman leeft, belet hem steeds
meer in de werkelijkheid te
functioneren. Het gebrek aan
zakelijk succes wenst hij niet
onder ogen te zien, hoewel zijn
financiële problemen en zijn
verslechterende geestelijke en
lichamelijke conditie hem ei
genlijk daartoe nopen. Ook zijn
zonen kunnen niet bogen op de
carrière die hij - mede ter com
pensatie van zijn eigen falen -
op hen had geprojecteerd.
Loman is laf, opportunistisch
en nog veel meer. Maar in al
zijn zwakheid is hij bovenal
toch vooral ook tragisch. Dat
aspect met die mengeling van
sympathie en antipathie komt
bij Jules Croisets Loman goed
tot zijn recht. Zoals hij daar al
orerend over dat podium rond-
sjokt, doet dat ontroerend aan.
Verder is deze productie mooi
op het snijvlak tussen droom en
werkelijkheid gemonteerd. En
de melancholieke klanken van
de klarinettist die ook maar
door de voorstelling ronddoolt,
versterken de trieste sfeer van
de niet gerealiseerde droom.
Dat alles roept een samenhan
gend beeld op dat je toch echt
niet slecht kunt noemen.
leiden - Voor Henk Kuijpers was het werken geblazen. Drie rijen dik
stonden de liefhebbers van zijn strip Franka afgelopen zaterdag voor
een handtekening. Speciaal ter gelegenheid van de Leidse Stripdag
waren er miniposters van zijn rondborstige heldin gedrukt. De gelimi
teerde posters blikken alvast vooruit op het achttiende Franka album,
dat aan het eind van het jaar verschijnt. Ook de Katwijkse tekenaar
Bert van der Meij figureerde prominent op het stripevenement. Niet
alleen signeerde hij zijn 'Leidsche Nachtwacht*. Ook had hij het etiket
getekend van het Leidse Peipie, het traditionele flesje bier dat tijdens
iedere Leidse Stripdag wordt aangeboden. Foto: Eric Taal.
ziek bij musicals. „We
mensen laten weten dat
muziek nodig hebben
shows", zei een muzik;
meedeed aan een prote
op Times Square. De 1
den zijn bang dat uitbati
theatershows uit kosten
ringen zullen omschakele
electronische muziek, wa
de muzikanten overbodi
den. Ook de musicalsterri
weinig in de zogenaamde
ele orkesten'. „We zijn ai
en een machine is een
ding", zei ster Harvey F
van 'Hairspray'.
leiden - Wie gistermiddg
bezoekje wilde brengen
Rijksmuseum voor Oui
kon weer onverrichtei
huiswaarts keren. Het m
aan het Rapenburg, v 'f
maanden lang de tentc
ling 'Bronnen van inspiir
het oude Syrië' loopt, w 3
open voor publiek. De 11
het hele pand was afg 1
voor een bijeenkomst v 1
bedrijf. „Alle kaartjes wa 1
sproken, het was een br
bijeenkomst", zegt een 1
voerder van het museum
Volgens de woordvoerde11
het wel vaker voor dat f1(
drijf het museum r
„Maar niet zo vaak hooi
uit één keer per jaar." 1
die voor een museum
pakweg een paar honde
meter in de auto of de tre
den gezeten, hadden sim
pech, zegt hij. „Het ko
niet anders. Maar iederB
naar binnen wilde, he
vrijkaartje gekregen vo11
andere dag."
De expositie 'Bronnen 1
spiratie uit het oude Syrir
recent wegens succes v 1
met drie weken, en is
zien tot en met 30 maaB
weken geleden hadden a
bezoekers de tentoonstel
keken. Onder de 640 stul J
elf Syrische musea zijn
meer een 1 miljoen ja:
strijdbijl en een goud
ningsmasker. Alle stukl.'
men beslaan een gesel1
van een miljoen jaar gel<
aan de 16de eeuw. Een
de getoonde voorwerpen1
medewerkers van het I
museum opgegraven.
alkmaar/gpd - Er zijn 41 brie
ven boven water gekomen die
Simon Vestdijk in de eerste helft
van de jaren zestig schreef aan
een Amsterdamse studente Ne
derlands. Volgens Vestdijk-bio-
graaf Wïm Hazeu gaat het om
een 'literaire vondst', omdat het
een helder licht werpt op de tot
standkoming van een aantal ro
mans van Vestdijk. Hij heeft de
brieven van de vrouw gekregen.
Het contact tussen de auteur en
de studente wier naam Hazeu
nu niet wenst te onthullen,
kwam tot stand op initiatief van
de vrouw die toen 'halverwege
de 20' was. Behalve een brief
wisseling kwam het ook tot en
kele ontmoetingen. De vrouw
wilde voor haar studie weten
hoe Vestdijk tot het schrijven
van romans als 'De Schandalen',
'De redding van Fré Bolderhey'
en de Victor Slingelandtrilogie
was gekomen. De briefwisseling
ging vooral over de personages
in de boeken en speelde zich af
op een kwalitatief hoog niveau
af, meent Hazeu.
In de eerste helft van de jaren
zestig was Vestdijk op zoek naar
een nieuwe relatie. Die met de
schrijfster Henriëtte van Eyk was
beëindigd en zijn huishoudster,
Ans Koster, kon Vestdijks be
hoefte aan 'vleselijke contacten'
niet voldoen. Hazeu onthult dat
Vestdijk in die tijd drie relaties
met jonge vrouwen onderhield.
Overigens is de relatie met de
studente uit Amsterdam, die
veertig jaar jonger was dan Vest
dijk, nooit zover gekomen. Ha
zeu: „Vestdijk noemde haar zijn
dochter, het was een vader-
dochterrelatie. Vestdijk had in
die tijd nog geen kinderen."
Kinderen kwamen er pas nadat
Vestdijk in 1965 (de ook veel
jongere) Mieke van der Hoeven
had getrouwd.
muziek recensie
Herman Joustra
Concert 'Een Wereldavond' met Bun
Sani, Rabasa en Kasba. Gezien: 8/3,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Het is echt Nederlands weer,
zaterdagavond. Het regent pij
penstelen en het waait dat het
een aard heeft. Maar binnen in
de Stadsgehoorzaal waan je je
in zonniger oorden. Omdat de
verwarming ongetwijfeld een
tandje hoger is gedraaid en de
lampen aan het plafond flink
branden.
Maar helemaal omdat drie
groepen zich het vuur uit de
sloffen spelen. Ze brengen
warmbloedige muziek, uit uit
eenlopende windstreken. On
der de noemer 'Een Wereld
avond'.
Maar ja, exotische muziek in
een Nederlandse zaal. Dat wil
niet altijd vlotten. Het publiek
zit het liefst in zijn luie stoel te
kijken en te luisteren. Dansen?
Nou nee, geen zin om voor gek
te staan voor de rest van de
zaal, zo denkt de gemiddelde
Nederlander.
Het is dan ook een moeilijk be
gin voor Bun Sani, een zoge
noemde kawinaband. Hoezeer
het gezelschap - allemaal vrou
wen en een man - ook zijn best
doet, niemand die, ook maar
aanstalten maakt uit zijn stoel
te stappen en te dansen in het
gedeelte van de zaal dat daartoe
speciaal van stoelen is ontdaan.
Het lijkt het zelfvertrouwen van
de band niet te schaden Ze
staan allemaal te lachen en
swingen erop los. Dan zegt de
mannelijke percussionist: „De
eerste die de dansvloer opstapt,
krijgt een ticket naar... Kosovo."
jeugdtheater recensie
Paulien Koopmans
'Joris en de draak', door Stella. Tekst en
regie: Hans Boom. Door: Pascal van den
Berg, Ema van den Berg, Ilse Warringa.
Gezien: 9/3, LAKtheater, Leiden.)
Theatergroep Stella uit Den
Haag staat al sinds de oprich
ting in 1990 door artistiek leider
Hans Boom op het erepodium
van het Nederlandse jeugdthea
ter. De groep sleepte bijna iede
re jeugdtheaterprijs in de
wacht. 'Carmen' werd in 1991
bekroond met de prijs voor de
beste jeugdtheatervoorstelling
tijdens het Wereld Jeugdtheater
Festival in Lyon. "Van Onder uit
de Zak' kreeg datzelfde jaar de
Hans Snoekprijs. In 2001 ont
ving Stella voor 'Bianca en de
Jager' als eerste gezelschap de
nieuwe lOOOWatt-prijs. En zo
zijn er meer voorstellingen met
een plekje in de prijzenkast. Het
is daarom jammer dat Stella de
laatste jaren niet in Leiden was
te zien.
Dat is nu veranderd en hopelijk
komt de groep vaker terug. Het
gegeven van 'Joris en de draak'
is uiterst simpel. Als basis dient
een uitgekauwde, oude legen
de. Maar door af te wijken van
de gewone verhaallijn wordt
het stuk zowel grappig als bij
zonder fijngevoelig.
'Joris en de draak' betovert al
vanaf het moment dat de spots
op het toneèl aangaan. Op de
opzwepende tonen van Handel
verschijnen twee dienstmaag
den. Ze zuchten van de stress
omdat het prinsesje Katja, een
lelijk en blind meisje, is ont
voerd. De achttiende-eeuwse
muziek roept een historisch ge
voel op. Net als het decorstuk
achter de dienstmeisjes, dat het
rijke houtsnijwerk in het oude
paleis verbeeldt. Deze nostalgie
wordt soms op een leuke ma
nier teniet gedaan met moder
ne techniek: een kettingzaag,
kogelvrijvest of de hedendaagse
muziek van Whitney Houstons
'T will always love you'.
Ook het verhaal is een passende
mix van het oorspronkelijke
sprookje met verrassend nieu
we elementen. De reu:
Worst, houdt prinses K'
vangen op de bprstell
laat haar bewaken do'
walmende draak. De kc]
Tess, komt op het idee
prins te zoeken die ml
mag trouwen als hij hel
bevrijdt. Daar komen all
re snuiters op af: een vi
de kwast die de draak
schoentjes met een mesi
gouden beautycase wil v
en een domme boer da
door te proeven van
met rattengif.
Hoogtepunt van de voo
is het moment dat Katj
bevrijd en huilend ne|
bij de dode reus. Hi
steeds met liefde voor 1
zorgd. Wat moet ze dai
melsnaam met Joris? En i
de timing aan het einde
voorstelling - waarbij K i
eindelijk toch voor Joris i
iets te wensen overlaat,
en de draak' een bij i
voorstelling die de wi>
heid van de sprookje t
eens aangenaam door
schudt.
Het duurde even, maar toen was er ook geen houden meer aan. Er werd gedanst, gedanst en gedanst in de Stadsgehoorzaal. Zoals hier, op
de muziek van Rabasa. Foto: Taco van der Eb
En raar maar waar, daar drup
pelen de eersten de vloer op.
De toon is gezet, vanaf dat mo
ment wordt er schier onophou
delijk gedanst. Veelal op ritmi
sche patroontjes die eindeloos
herhaald worden, met de zang
daaroverheen die hier en daar
Voor wat variaties zorgt. Op
zwepend, meeslepend en hyp
notiserend.
Rabasa, een Kaapverdische
band, verrast zonder meer. De
muzikanten spelen klaaglijke
muziek, die aan de Portugese
fado doet denken. En ze spelen
latin-achtige muziek, nu eens
met Braziliaanse, dan weer met
Cubaanse invloeden. Met de
prachtige, warme stem van de
zangeres als anker. Elke keer
klinkt de band weer anders. Het
is lief, vrolijk en melancholisch
tegelijk. Heel afwisselend. Dan
slaat ineens de verwarring toe.
Zingt de zanger daar ineens 'Ja-
mai, Jamai'? Hij snapt de ver
warring. Hij zingt niet wat men
denkt dat hij zingt. „Ik zing over
een van de Kaapverdische ei
landen, Maio."
En dan Kasba. Dit gezelschap
zorgt voor een waardige afslui
ting. Ze brengen rai, niet onver
sneden maar met allerlei in
vloeden, van reggae tot funk. Ze
vonken, knetteren, spetteren en
knallen dat het een lust is. Geen
wonder dat Kasba al zo veel
waardering heeft in het clubcir
cuit, van Paradiso tot 013. Deze
muzikanten kunnen een feestje
maken. En kunnen de hele tent
laten dansen.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Arcato Kwartet en Ian Gaukroger (piano) met werk van
Brahms en Chopin. Gehoord: 9/3, Palace Hotel, Noordwijk aan
Zee.
Als muziek met een woordje wordt ingeleid, is
dat meestal nogal obligaat. Maar wat pianist Ian
Gaukroger zegt over Chopin is, hoe kort ook, zeer
verhelderend. Hij wil Chopin niet laten horen als
een zieke man die weke muziek schreef, en ook
niet als een klavierleeuw die een groot publiek
stormenderhand veroverde.
Inderdaad laat Gaukroger de stevigheid, de kern
achtigheid van Chopins muziek horen. In zijn in
terpretaties is geen ruimte voor gezwijmel, hij be
nadert Chopin in de eerste plaats met nuchter
heid en daardoor wordt de muziek weer heel fris
en bijzonder meeslepend.
De eerste Nocturne uit opus 55 klinkt nog een
beetje vierkant, alsof hij het dansante expres ver
mijdt, maar in de tweede breekt de helderheid
door, maken zijn subtiele fraseringen en fraai ge
plaatste adempauzes de muziek transparant en
licht. Maar met de Impromptu nr. 1 in As op. 29
vallen eigenwijsheid van componist en musicus
pas echt mooi samen. Gaukroger speelt
achteloze beheersing, laat zijn ritmische
horen in de vervreemdende vrolijkheid
eerste deel en de reprise, die het door m(
lie getekende middendeel als het ware
overschreeuwen. Even prachtig zijn de F;
Impromptu op. 66, die Gaukroger letterl
maakt, met een altijd helder uitgelichte e
lijn, en het Scherzo nr. 2 in bes op. 31,
hij het bitterzoete zoveel mogelijk onderi
de opstandigheid vol tot klinken brengt.
Ian Gaukroger speelt een klein uurtje;
maar hij geeft je huiswerk mee voor e
week. En dan spelen drie leden van he l
Kwartet met Gaukroger als pianist nog l
vierkwartet in g op. 25 van Johannes Brahr,
is een tamelijk vroeg werk, Brahms was
oud, en het loopt over van creativiteit, ii
teit en vitaliteit. Het kwartet speelt het
bouwt het rustig en trefzeker op, en laat h1
nisch verder groeien. De samenklank laat1
wensen over en de functionele dynanri
hoogt de zwierigheid en suggereert veel1
in het vierde deel, het rondo alia Zingar
beurt er verschrikkelijk veel en alle stei
wisselingen, van humeurig tot neerslai'
juist speels of stralend worden allemt 1
puntig en explosief gespeeld. Je zou bi
zuchten dat het te veel van het goede is.
