TOERISME
Muggen, bevergeil en rotte haring
Caravans wijken voor vrachtwagens
Bloemig
HDC303
IC 7 MAART 2003
Harjedalen, een streek vol wildernis, pure natuur en -als ze zich laten zien- dieren. Foto's: Hans van Alebeek.
Elke safari schijnt zijn eigen Big
Five te hebben: een vijftal bees
ten datje gezien moet hebben
tijdens de zwerftocht in de vrije
natuur. In Afrika staan olifant,
neushoorn, leeuw, buffel en lui
paard op ieders lijstje; in Zweden
hebben ze de eland, de beer, de
lynx, de wolf en de veelvraat. Vijf
echte wilde dieren - die willen we
wel eens zien. Op dus naar Harje
dalen, de streek in midden-Zwe
den, waar deze beesten nog ge
woon rondlopen. Maar wat wil je
ook in een land zo leeg, dat ze
het woord overbevolking amper
kennen.
Hoewel In de winter kan het
nog knap 'druk' zijn, daar in
Harjedalen. Uit Stockholm en
het relatief dichtbevolkte Zuid-
Zweden komen ze er massaal
skiën, langlaufen, ijsvissen en op
de snowscooter crossen, 's Zo
mers echter, is dat totaal anders.
Dan kun je er kanon na kanon
afschieten zonder ook maar iets
te raken. Dan is Harjedalen he
lemaal van de dieren. En van
een enkele verdwaalde toerist
die de beesten graag wil zien.
Wij krijgen daarbij hulp van gids
Lennart Fransson, een kruising
tussen een Marlboro-man en
Camel Trophy-rijder die werkt
in Sanfjallet, een van de 28 na
tionale parken die Zweden telt.
In dit ruim 10.000 hectare grote
resort, net onder het plaatsje
Hede, leven nog zo'n 30 tot 35
bruine beren in het wild, de
grootste populatie van Zweden.
Het bewijs daarvan levert Lenn
art met een homevideo waar
een heel berenbos op staat.
Dunne beren (medio mei, als ze
net wakker zijn uit hun winter
slaap), dikke beren (in oktober,
voordat ze gaan winterslapen),
voedsel zoekende beren (onder
meer bessen, muizen, lemmin
gen en mieren) en rennende be
ren (ruim 50 km per uur); we
zien ze allemaal Alleen de
broodjes-smerende-beren ont
breken.
Maar nu willen we ze nog in het
echt zien. Alleen gewapend met
wat nuttige instructies ('nooit
gaan rennen als je plots een
beer tegenkomt', 'maak een ge
luid' en 'maak je groot') gaan we
op pad. Vol verwachting klopt
ons hart als Lennart voorgaat
door het prachtige woud, be
dekt met een verend, hoogpolig
tapijt van mos en gras. 'Jullie
moeten wel stil zijn', zegt hij,
'want anders gaan de beren ons
sowieso uit de weg.Voor Ne-
Waarschuwingsborden wél. Maar waar zijn die beren dan?
FEITEN&C1JFERS
De provincie Harjedalen is on
geveer net zo groot als de pro
vincies Friesland, Groningen en
Drenthe bij elkaar. In totaal wo
nen er nog geen 15.000 men
sen. De snelste manier om er te
komen is vliegen via Stockholm
en dan door naar östersund.
Scandinavian Airlines (SAS)
vliegt dagelijks op Stockholm.
Met de auto kan ook, maar van
af Stockholm is het nog altijd
ruim 400 kilometer rijden. De
wegen zijn goed. Er zijn wel
veel onverharde wegen maar,
dat zijn meestal niet de door
gaande routes. Overigens zijn
ook deze verharde zandwegen
prima berijdbaar.
Harjedalen heeft diverse over
nachtingsmogelijkheden, varië
rend van betrekkelijk goedkope
campings (gemiddelde prijs
rond de 20 euro per dag) tot va
kantiehuisjes (in de zomer
maanden te huur voor ruim 200
euro per week), 's Zomers blijft
het in ook in dit deel van Zwe
den 24 uur per dag licht. Een
bijzondere gewaarwording.
Minder prettig zijn de vele
muggen in deze tijd van het
jaar. Zelfs met veel kleren aan
en vol anti-muggenolie blijven
ze het proberen.
Populaire activiteiten in dit ge
bied zijn (vlieg)vissen, kanoën,
wandelen en paardrijden. Een
dagje vliegvissen of wandelen
in het spoor van de beer, allebei
met gids Lennart Fransson, kan
rechtstreeks geboekt worden bij
het toeristenbureau van Hede,
telefoon 00 46 68 44 10 80 en/of
e-mail hedeturistbyro@swip-
net.se.
Voor algemene informatie over
Zweden en het aanvragen van
brochures is er het Zweden In
formatie Centrum: telefoon 00
800 30 80 30 80 (gratis). Van
maandag tot en met vrijdag ge
opend van 09.00 tot 19.00 uur.
Algemene informatie bieden
ook de websites www.zweden-
.nl en www.visit-sweden.com
derlands stadsvolk onthult onze
gids het ene na het andere bos-
geheim. 'Dat zandplekje daar?
Da's de badkuip van een kor
hoen die zich erin wast. En weet
je wat deze bolletjes zijn? Drol
letjes van lemmingen.'
Lennart is niet meer te stoppen.
De kwaliteit van de dennen -
een paar honderd jaar oud -
toont hij aan de hand van een al
heel lang geleden omgevallen
exemplaar dat nog steeds kei
en keihard is. Lennart hakt wat
splinters los, voor straks. Bij een
metershoge mierenhoop maakt
hij de beestjes horendol door
zijn hand er vlak boven te hou
den. Die stinkt vervolgens een
uur in de wind van al het mie-
renzuur dat de mieren als afwe
ring over de aanvaller hebben
uitgespoten.
Biologie was nog nooit zo leuk.
Maar beren, ho maar. 'Jullie ma
ken ook veel te veel herrie', zegt
Lennart bestraffend. En gelijk
heeft hij want soms kletst en
keutelt onze wandelclub alsof ze
op koopzondag door de stad
slentert Terwijl er in het bos
overduidelijk toch allerlei spo
ren van de beren te zien zijn. Als
Lennart er tenminste op wijst
want anders waren wij ook zo
voorbijgelopen aan de boom
met krabsporen waar beren lek
ker tegenaan hebben geschurkt.
En ook de afgetopte mieren
hoop en het uitgegraven gat
hadden we niet herkend als
handtekeningen van Bruintje de
Beer.
Na een uur klimmen en speu
ren, komen we op een van de
hogere punten vanwaar we een
fraai uitzicht hebben op een
groot terrein waar volgens Len
nart regelmatig beren komen
eten. Iedereen zwijgt, iedereen
tuurt maar er gebeurt niks. Het
enige wat we zien, zijn honder
den muggen die ons -zo te mer
ken- als een lekkere Big Five be
schouwen. Goed inpakken en
nog beter smeren is dan ook
hard nodig.
Dan maar koffie, denkt Lennart.
Hij maakt het op zijn cowboys
klaar: zwartgeblakerd keteltje
vullen in de rivier, vuurtje ma
ken met de net gehakte dennen
splinters en daar is de enige
echte koffie, met drab dus. Een
lekker opkikkertje voordat de
berenjacht verder gaat. Maar
helaas, we zien van alles maar
geen beren. Onze Big Five voor
die dag bestaat uit een prachtig
nest met jonge roofvogels in een
holle boom, twee elanden en
twee piepkleine lemmingen. En
niet te vergeten een echte slang.
Als we vanaf een heuvel een
laatste berenblik op het woud
werpen, zien we in het gras tus
sen onze voeten ineens iets be
wegen. Een bruin-grijze slang
van zeker een meter lang waar
we ongeveer bovenop stonden.
'Een huggorm', zegt Lennart la
chend als we van de schrik be
komen zijn, 'een kleine wurg
slang.'
Ook zonder beren is zo'n safari
dus spannend genoeg. 'De kans
om een beer te zien is zo'n 25
procent maar we kunnen geen
garantie geven', zegt Lennart bij
de afsluitende lunch die hij ter
plekke boven een nieuw vuurtje
bakt: rendiergehakt met diep
vriesaardappeltjes en groenten.
'Je zou dat wel kunnen bereiken
Geen beer gezien maar wel deze twee elanden.
door de beren te gaan voeren
maar dat doen wij niet. We hou
den het graag puur.'
Minder dan vijftig kilometer ver
derop, in Lofsdalen, hebben ze
daar geen moeite mee. Sven
Emil, plaatselijk winkelier en
scharrelaar, vertelt bij een knap
pend haardvuur vol trots over
zijn unieke berenwebsite. „In
het bos hadden we webcams
opgehangen bij de plekken waar
we de beren voerden", zegt
Sven. „Het was een groot suc
ces. In vier maanden tijd trok
ken we 700.000 bezoekers uit 29
landen." Nu is de website opge
heven en Sven vindt dat nog
steeds jammer. En dat beren
voeren niet echt natuurlijk is?
Ach, daar moeten we niet zo
over zeuren.
Sven veert op als het avondmaal
wordt uitgebreid met een ty
pisch Zweedse lekkernij: surs-
trömming, oftewel rotte haring
in blik. Maar 'haring in vergaan
de staat van ontbinding' doet de
geur meer recht Ongelooflijk
wat een stank. Zodra het bollen
de blik is open geschroefd, ver
spreidt zich een misselijkma
kende lucht door de blokhut. Zo
penetrant dat het blik naar bui
ten moet worden gebracht. Al
leen Sven zit te smullen als een
kind van een Happy Meal. Maar
de rest van de safariclub durft
niet, ook al dringt Sven nog zo
aan.
Niet veel later komt hij geheim
zinnig lachend langs met een
fles sterke drank. „Wat is het?",
willen we weten. „Een zelfge
maakt drankje. Proef maar. Is
goed voor je-weet-wel", lacht
hij, met het bekende duim tus
sen wijs- en middelvingerge-
baar. Wat blijkt. Het drankje
(veertig procent alcohol min
stens) is gemaakt van bevergeil,
spul dat vrijkomt uit de staart-
klier van een bever wanneer hij
zijn terrein markeert. Nou snap
pen we ook waarom het bruine
goedje zo verschrikkelijk naar
zaagmeel smaakt. „Kom mor
genvroeg naar mijn winkeltje
dan krijgen jullie zo'n klier. Hoef
je thuis maar in een fles jenever
te stoppen en je hebt voor altijd
je eigen beverdrank."
Maar hoe leg je zoiets aan de
douane uit? Nee, de trofeeën
van onze safari zijn dikke pak
ken foto's van een prachtige
streek. En die beren, die denken
we er wel bij.
Hans van Alebeek
De populaire Kampeer Caravan Rai bestaat niet meer in z'n oude
vorm. In het najaar zullen de genieters van buitenvakanties naar
Utrecht moeten. De eerste editie van de 'Kampeer Caravan Jaar
beurs' - zoals de nieuwe naam luidt - zal worden gehouden van 13
tot en met 19 september 2003. 'Er is geen sprake van ruzie, we zijn
goed uiteengegaan', zegt secretaris Nick van der Burgh van de pas
geboren Nederlandse Vereniging voor de Kampeer en Caravan In
dustrie (KCI) en hij onderstreept die stelling enkele malen. We kon
den elkaar alleen niet vinden in de data'
Het Tentoonstellings- en Congrescentrum van de RAI Group blijkt
de voorkeur te hebben gegeven aan vrachtwagens. Van der Burgh:
„De data in oktober waarop de caravan- en kampeerindustrie wil
laten zien wat nieuw en veranderd is, waren dit jaar bezet. Door de
Bedrijfsauto RAI. Volgend jaar konden we wel weer ruimte huren,
maar zo werkt het niet." Een aantal bestuursleden van de afdeling
caravans binnen de Vereniging RAI (iets anders dan het beurzen
complex) heeft onlangs de koppen bij elkaar gestoken en de KCI op
gericht. „We zijn in onderhandeling gegaan met de directie van de
Utrechtse Jaarbeurs. Voortreffelijk, met open armen zijn we ontvan
gen. Bovendien is continuïteit nu gewaarborgd. In Amsterdam wa
ren alleen de even jaren beschikbaar voor ons."
Het commentaar in Amsterdam is helder: „De Bedrijfsauto RAI is
een Europese aangelegenheid. Met het Duitse Hannover een toon
aangevende beurs. Die gaat voor. De 'Kampeer Caravan RAI' kon
ook niet uitwijken, andere beurzen en tentoonstellingen drongen
zich op." Van den Burgh weer: „Geen ruzie, maar misschien is de
ontwikkeling wel goed. We hebben ons nu in de KCI verenigd, de
importeurs, agenten, fabrikanten. Dat was al eerder nodig, soms
komt zo'n moment ineens. We zitten nu vlak achter Düsseldorf, de
grote beurs op ons terrein. Duitsland is de grote producent van ca
ravans en campers. Sommige vakgenoten kijken daar wat zuinig
naar. Maar misschien is het wel een voordeel, gaan velen niet meer
naar Duitsland."
De laatste jaren trok de beurs in de RAI steeds iets minder bezoe
kers, de meest recente zo'n 55.000.
Van den Burgh: „We zijn reëel en optimistisch tegelijk. Mensen zul
len de weg moeten vinden naar Utrecht, maar we hebben goede
vooruitzichten. Vastigheid, goede outillage en de branche in Neder
land loopt goed. Mensen willen op vakantie, eropuit, zeker of juist
ook in wat donkere tijden."
REISBERICHTEN
Charme
SWie heeft - om er slechts een paar te noemen - wel eens
hoord van Einbeck, Hechenburg, Gengenbach of St.Weni
Het zijn kleine, nauwelijks bekende Duitse stadjes, die niet
leen interessant zijn omdat ze zo goed bewaard zijn geblei
maar ook omdat ze vaak bijzonder gezellig zijn. De Charme
de kleine steden in Duitsland is daarom het jaarthema bij
Deutsche Zentratefür Tourismus die een fraaie Nederlandsta
brochure liet drukken, waarin op 176 pagina's al die kleine Ie
steden zijn samengebracht; met bijzondere tips en per stad
voordelige reisaanbieding. De brochure kan telefonisch bes
worden bij het Duits Verkeersbureau in Amsterdam, telel
020 697 80 66 en/of via internet www.duitsverkeersburea
Toezending geschiedt met bijvoeging van een acceptgiro w
mee op basis van vrijwilligheid een bijdrage in de verzend
ten kan worden betaald.
Kidsworld
KidsWorld, de reisorganisatie voor gezinnen met jonge kii
ren (tot twaalf jaar), heeft voor komende zomer trips naar
nieuwe complexen in Griekenland en Turkije aan het progi
ma toegevoegd. Ook aan de prijs werd flink gesleuteld, me
gevolg dat een vakantie in een KidsWorldcomplex voorde
Is geworden. De organisatie beschikt nu over vijf compli
met Nederlandse kinderbegeleiders die ook als avondo
kunnen worden ingezet. Gasten kunnen kiezen voor een
blijf op basis van alleen logies, maar ook voor een all-inclq
'akantie. Pa, ma en twee kinderen zijn nu vanaf 1388 euro
week onder de pannen. Leggen zij daar nog 126 euro bij
zijn alle maaltijden, drankjes en zelfs de ijsjes betaald. Een
blijf van twee weken all-inclusive is er vanaf 1775 euro.
Voor meer Informatie: www.kldsworid.to
Internet
In het vliegtuig e-mail checken of de tijd doden met si
wordt binnenkort mogelijk. Lufthansa, British Airways, SA
Japan Airlines hebben aangekondigd deze service nog dit
op enkele trajecten te leveren. KLM wacht af en kijkt eer
het aanslaat. De extra dienst is vooralsnog stevig aan de
en alleen bestemd voor business-dassreizigers. Om irritati
andere reizigers te voorkomen worden pornosites en web
met spelletjes verboden.
ACSI
Voor het 38e achtereenvolgende jaar verscheen onlangs d
SI Internationale Campinggids. Het boekwerk is opgespli
twee delen. Het eerste bevat de gegevens over 8000 in Ei t
gelegen campings (prijs 18,95 euro); de tweede die van 10
de Benelux gelegen kampeerterreinen (7,95 euro). Nieuw
gidsen is het feit dat de honderden land- en regfokaarter i
stuk gebruiksvriendelijker zijn geworden. Beide boeken
schenen ook op cd-roms.
Meer informatie: telefoon 04 88 45 20 55 en/of internet www.acsi-gids
Hannover
Tussen Rotterdam en Hannover in Duitsland bestaat sind >t
een rechtstreekse luchtverbinding. De dagelijkse dienst (vif
vanaf Rotterdam Airport 16.15 uur) wordt onderhouden do
Oostenrijkse maatschappij Welcome Air met toestellen va h
type Dornier 328, die plaats bieden aan 32 personen. D 1
duurt ruim een uur.
Meer informatie en/of reserveringen: Air Agencies Holland, Rotterdam
foon 010 208 36 35, internet: www.welcomeair.com en of het ANVR-
reau.
Q
Zeilschepen
In samenwerking met ATP Sailing Events en Team Heinei
Sunsail vanaf i mei Sun Odyssey-zeilboten verhuren. De ri
meter lange schepen (4 hutten, 8 slaapplaatsen) liggen
Flevo Marina bij Lelystad en zijn volgens de verhuurder
mate geschikt voor vakanties op het IJsselmeer en de Wa
zee. In de Flevo Marina wordt tevens een zogeheten 'S
Sailing School' gevestigd. De lessen daar worden uitge
volgens 'de regels van de Royal Yacht Association en s
naadloos aan bij de al bestaande cursussen van de Heini j
Academie.
Het leukste hotel ter wereld bestaat niet Fawlty Tov
een hersenspinsel van John Cleese en zijn toenmalij
genote Connie Booth. Nadat ze - zo wil de legende
Cornwall een nacht hadden doorgebracht in een ho
dat werd bestierd door een neuroot die met iederee
maakte, schreven ze zes afleveringen van de beste c
serie ever. Om er een paar jaar later (de twee waren
dels gescheiden) nog zes aan toe te voegen.
Ik heb alle twaalf delen op band en elke keer als ik e
draai (wat regelmatig gebeurt), hoop ik ooit nog een
zo'n hotel terecht te komen. In Noordwijk schijnt e
te staan. Maar ik kan me niet voorstellen dat de baa|
net zo'n waanzinnige gek is als de door Cleese gespi
Basil, die met een grote tak z'n Morrisje begint te s
dat het autootje niet wil starten.
Een hotel waarin alles misgaat, moet het einde zijn
dere gast. Geen duffe lounge met keurig geüniformtfc
bellboys, maar een truttige hal waarin een buitenpri
neel grote elandskop het beeld bepaalt. Tenminste, f
hij niet met veel geraas van de muur is gedonderd.
Weet u soms een hotel dat zijn naam (zie het rustii
hout gesneden bord bij
de ingang) per aflevering
verandert van Fawlty To
wers in Warty Towels
(Wrattige Handdoeken)
of zelfs Flowery Twats ^ppy.^ i
(Bloemige Kptten)? Laat
het me dan even weten. Rob van den Dobbels
