KUNST CULTUUR
Een eenling, iemand
met een droom
Mariss Jansons nog niet voor Concertgebouworkest
Edisons
Anouk en
Borsato
The Gents:
maar niet
zorgvuldij
bruisend
Van Tetrode in
Rijksmuseum
Nick Cave in
Amsterdam
Geen 'Bal der
geweigerden'
Marokko centraal
in Nieuwe Kerk
Workshops en
masterclasses
op Rapenburg
Muziekdagen
Hollands"
kunst ui
de Kaap i1
Maastricl!
Schokkend, ontroerend of beide?
I
Foto: ANP/Koen Suyk
Amsterdam - Dit beeldje van
Hercules van Willem van Tetro
de staat nu in het Rijksmuseum
in Amsterdam. Daar is tot en
met 25 mei de tentoonstelling
gespierd brons te zien over Van
Tetrode (ongeveer 1525-1580),
een van de meest getalenteerde
beeldhouwers uit de vaderland
se kunstgeschiedenis. Ongeveer
veertig beeldjes geven voor het
eerst een overzicht van het
werk van de Delftenaar. Ken
merkend voor zijn werk zijn de
vaak overweldigende spiermas
sa's en atletische houdingen.
Amsterdam - Nick Cave and the
Bad Seeds geven op 2 juni een
concert in de Heineken Music
Hall in Amsterdam. Het gaat
om het enige Benelux-optreden
om het nieuwe album van Nick
Cave, Nocturama, te promoten.
Amsterdam - Het grote succes
van het 'Bal der Geweigerden'
dat Vorig jaar in Paradiso werd
gehouden als tegenhanger van
het Boekenbal, heeft het initia
tiefin ieder geval op korte ter
mijn de das om gedaan. Voor
diegenen die geen kaartje heb
ben weten te bemachtigen voor
heti'Walhallabal' waarmee de
Boekenweek 2003 op 11 maart
wordt geopend, zit er dit jaar
niets anders op dan 'thuis zit-
ten'kniezen'. Het 'Bal der Ge
weigerden', aanvankelijk ge
tamboereerd als jaarlijks terug
kerend evenement, was voor de
organisatoren 'op het laatst een
hoop gedoe' zodat men er dit
jaar maar van afziet. De organi
satoren achten de kans groot
dat er volgend jaar weer wel
eeiT 'Bal der Geweigerden'
wordt gehouden.
Amsterdam - De kunst van Ma
rokko staat centraal tijdens de
wintertento onstelling in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam in
december 2004. De Marok
kaanse minister van cultuur M.
El Ashari heeft vorige week in
Rabat een intentieverklaring ge
tekend met de Stichting De
Nieuwe Kerk. De expositie is
het begin van de herdenking
van vierhonderd jaar relaties
tussen Marokko en Nederland
in 2005. Voor de tentoonstelling
worden topstukken uit Marok
kaanse musea in Rabat, Mek-
nesi, Fez en Marrakesh naar
Amsterdam overgevlogen.
amsterdam/anp - Marco Borsa-
to en Anouk hebben gisteren in
de Heineken Music Hall in Am
sterdam de meest prestigieuze
prijzen gekregen tijdens het
jaarlijkse Edison Music Awards-
gala. Anouk werd onderschei
den als beste zangeres natio
naal. Marco Borsato nam een
Edison in ontvangst als beste
zanger nationaal.
Tijdens de 44ste editie van het
gala kreeg Rene Froger een Edi
son voor zijn volledige oeuvre.
Mark Knopfler, die eerst succes
ses vierde als zanger en gitarist
van de Britse popgroep Dire
Straits en in de afgelopen jaren
een eveneens succesvolle solo
carrière opbouwde, kreeg de
oeuvreprijs in de categorie inter
nationaal.
Blof kreeg wegens het album
Blauwe ruis de onderscheiding
voor beste groep nationaal. Ve
nice ontving het beeldje voor
beste groep internationaal voor
de cd Welcome to the rest of
your life. Norah Jones viel we
gens haar album Come away
with me in de prijzen als beste
zangeres internationaal. Robbie
Williams kreeg een Edison als
beste zanger internationaal.
In totaal werden er in zestien
categorieënEdisons uitgedeeld.
I, tj
leiden - Jonge, talentvolle musi
ci krijgen de kans een workshop
of masterclass te volgen tijdens
de Rapenburg Muziekdagen.
Zes achtereenvolgende zaterda
gen, te beginnen op 8 maart,
staan topdocenten van het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag en de Muziekschool Lei
den klaar de musici een zetje in
de rug te geven.
De Rapenburg Muziekdagen
zijn een initiatief van de Mu
ziekschool Leiden en de Facul
teit der Kunsten, een samenwer
kingsverband tussen de Univer
siteit Leiden, het Koninklijk
Conservatorium en de Konink
lijke Academie van Beeldende
Kunsten in Den Haag. Het eve
nement staat open voor studen
ten van de Leidse universiteit,
leerlingen van de muziekschool
en musici tussen de tien en der
tig jaar die op hoog niveau mu
siceren en minimaal vijf jaar les
hebben.
Tijdens de gratis workshop krij
gen de deelnemers inzicht in
hun muzikale niveau. In de
masterclass geven de docenten
aanwijzingen over de manier
waarop de jongeren hun spel of
zang kunnen verbeteren. Ook
krijgen de deelnemers carrière
adviezen. Ten slotte bieden de
Rapenburg Muziekdagen een
podium waarop de musici het
geleerde in de praktijk kunnen
brengen door met andere deel
nemers een uitvoering te geven.
Geïnteresseerden kunnen zich
aanmelden via het formulier dat
te vinden is op de internetsites
www.muziekschoolleiden.nl of
www. kunstenenwetenschap-
pen.nl.
vrijdag 7 maart 2003
in
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Generations door Vocaal
Ensemble The Gents o.l.v. Peter Dijkstra,
Gehoord: 6/3, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Een mannenkoor, maar dan
een van de nieuwe generatie.
The Gents zijn niet alleen jong
en fris, maar ook klein en
wendbaar. De bezetting (vier
countertenoren, vier tenoren,
drie baritons en drie bassen)
is minimaal, maar ook opti
maal. Dit mannenkoor heeft
een transparante en homoge
ne klank, waarin elke stem
groep toch voluit tot zijn recht
komt. Zorgvuldige frasering
en articulatie, effectief en sub
tiel spel met dynamiek en na
tuurlijk haarzuiver zingen; de
Gents kunnen het allemaal.
En desondanks wringt er toch
iets bij hun concert 'Genera
tions': hun repertoire-keuze.
'Generations' omvat vijf eeu
wen muziekgeschiedenis, van
Engelse hofmuziek tot zeer
jong hedendaags en pop,
maar blijft au fond een beetje
saai. Afgezien van het werk
van de in 1983 geboren Marijn
Simons en de Japanner Toru
Takemitsu, zingen The Gents
alleen Angelsaksische muziek,
en misschien ligt daar de bron
van het kwaad.
Het 'Ave Maria' van de zes-
tiende-eeuwse Engelse hof-
componist Robert Parsons
brengt pas opluchting bij de
oplossing in het laatste
'Amen' en zijn 'Credo, Quod
Redemptor Meus Vivit' klinkt
'i:
weliswaar iets eleganter, ma
toch nog steeds weinig mt
slepend. The Gents overtuig
in het blokje oude Engels
vooral met de hondsmoeili
legato-loopjes en interessai
ritmiek van William Corny
'Ave Maria Mater Dei' en n
het klein en simpel gehoud
'Ave Verum Corpus' van Vi
liam Byrd. Het werk van F
rabosco en Tallis is voo
knap en moeilijk, maar I
paald minder mooi.
Van een heel ander kalil
zijn de traditionele Enge
volksliedjes - die zingen
niet om indruk te maki
maar om te plezieren. HeI
krijgen lyriek en harmoi a
volop de ruimte. Bovendi
zingt dirigent Peter Dijksl!
een mooie solo in het oprei 1
sentimentele Londonderry e
Na de pauze is het braaf
dapper gezongen 'City of i
Soul', opus 18 van Marijn
mons even afzien. Hij lei I'
nogal zwaar op het vocabul
van Benjamin Britten, m
mist diens inventiviteit.
'Handmade Proverbs' van ll
kemitsu zijn dan tenmin31
nog een fraai harmoni!1)e
spel, dat los en vrij gezonga
wordt.
Het laatste onderdeeltje is I 3
laas ook het minst overtuig*
de: bij de ballads en spiriti n
wordt het saai. The Gents z
gen mooi, maar steriel.
liedjes worden inwisselb;
Ook nu soleert Dijkstra I !l
paar keer, maar zijn st
blijkt zich voor dit lichtere 11
pertoire minder te len w
Swingen en bruisen is er i:e
echt bij. Dat durven ze pa:
de toegiften, te laat dus.
i
tz
maastricht/anp - Het Ml
trichtse Bonnefantenmi ,jj
um laat vanaf zondag een M
lectie zien uit de Zuid-/,n
kaanse Michaelis Collec w
Die bestaat uit werken ,a
een groot aantal Nederlan
zeventiende-eeuwse kun jc
naars, onder wie Albert Ci ej
Frans Hals, Jacob van Rijc
dael en Jan Steen. Onda n
hun hoge kwaliteit zijn ,t
buiten Zuid-Afrika nauwel
getoond. s,
De keuze van vijftig schil 0
rijen is aangevuld met 23 p
onbekende etsen van Ri p]
brandt. Tijdens de tento
stellingen worden twee si
derijen gerestaureerd,
publiek kan daarbij toekijl
De Zuid-Afrikaanse diarn: 1
handelaar Max MichaL
bracht aan het begin van
vorige eeuw de naar hemiDE
noemde Michaelis Collesn
bijeen. In 1914 schonk hij st|
ze verzameling aan de Zi 0|
Afrikaanse overheid, on j-
meer om zichzelf op die i
nier aan een adellijke tite
helpen.
In die tijd verzoenden
Afrikaners van Nederlan y.
afkomst zich met him oi
vijanden, de Engelsen,
wie zij in de boerenooi
verslagen waren. De aan"'
Engelse koloniale overt j
geschonken collectie Ne
landse schilderkunst mi
de grootsheid van het cujjj
rele verleden van de voo jt
ten van de overwonnen b p
ren tonen op een manier, a
ook bij de Engelsen in h V(
aanzien stond. a(
Deze in de kunsthistorie
wereld nauwelijks beke s(
collectie geeft een overz10
van de Hollandse en Vlaai ne
schilderkunst van de zei u
tiende eeuw. Normaal is le
te zien in het Kaapse Ti nf
House Museum, maar si Kj
de val van het apartheidsi jy
me is dit noodlijdend y
Hollandse kunst wordt i ge
volgens conservator R. Vl
Wegen van het Bonnefanl
museum geassocieerd
apartheid. Het museum k «i
dan ook nauwelijks subsi I
Het Maastrichtse musf
maakte daarom een plan
de kunstwerken te conse qj,
ren en te restaureren. Tijd ve
de tentoonstelling wordei Jtj
Maastricht schilderijen el(
Frans Hals en Willem y
Aelst gerestaureerd. ey
De etsen van Rembrandt
nauwelijks onderzocht
museum denkt dat de co
tie zeker de aandacht
trekken van bezoekers var ier
kunstbeurs Tefaf, die r y
dezelfde tijd in Maasti
wordt gehouden. De colli
is vanaf zondag tot 15 jui ;C(
bezichtigen. ei
n
la;
al
leiden - Jezus omringd door zijn twaalf apostelen. Het Laatste Avond
maal. Voor menig kunstenaar een bron van inspiratie. Dat werd vorig
jaar nog eens onderstreept op de tentoonstelling 'Een plaats aan tafel'
in de Regenboogkerk in Oegstgeest.
Kunstenaars uit binnen- en buitenland gaven hun visie op het be
roemde tafereel. Het meest opvallende en prikkelende werk was on
getwijfeld dat van Raoef Mamedov. De Russische kunstenaar maakte,
vrij naar een bekend werk van Leonardo da Vinei, een vijfluik waarop
mensen met het syndroom van Down de rollen van de twaalf aposte
len en Christus op zich nemen. Schokkend, ontroerend of beide? Do
minee Henk Plomp laat er nog eens zijn gedachten over gaan in de ca
talogus die nu, een jaar na de tentoonstelling, is verschenen. Zoals hij
ook zijn licht laat schijnen over andere geëxposeerde doeken van kun
stenaars uit China, Indonesië, Italië en Nederland. Geïnteresseerden
kunnen het boekje verkrijgen door 5,50 euro (inclusief verzendkosten)
over te maken op gironummer 180068 van de penningmeester van de
Gereformeerde Kerk van Oegstgeest.
Publiciteitsfoto
amsterdam/anp - De nieuwe
chef-dirigent van het Koninklijk
Concertgebouworkest (KCO),
Mariss Jansons, staat het ko
mende seizoen nog niet voor dit
orkest. Pas als de huidige chef
dirigent Chailly per juni 2004
vertrekt neemt Jansons per sep
tember het stokje over.
KCO-directeur J. Loot vindt het
jammer dat de uit Letland af
komstige Jansons niet al ko
mend seizoen voor het orkest
staat. „Normaal verzorgt hij bij
ons elk seizoen gastoptredens,
maar ook dat wü hij nu niet
doen. Hij wil zich zo fris moge
lijk presenteren. Helaas, maar
vang dit maar onder de term
overgangsperikelen.
Chailly wil het het komende sei
zoen iets rustiger aan gaan
doen ter voorbereiding van zijn
nieuwe baan als Gewandhaus-
kapellmeister en Generalmusik-
direktor van de opera in Leipzig
(per 2005). Bij het Concertge
bouworkest is hij daarom ko
mend seizoen in totaal elf we
ken te zien. „Het is minder dan
anders, maar gemiddeld ge
sproken hoeft een chef-dirigent
zich daarvoor niet te schamen",
aldus Loot. Het orkest had de
vrijkomende weken Jansons
willen inzetten.
Chailly zal in zijn laatste jaar Pe-
troesjka en de Suite uit de Vuur
vogel van Stavinsky dirigeren
tijdens de kerstmatinee. Ook
besluit hij de Mahler-cyclus met
de Negende symfonie. De laat
ste tournee van Chailly voert
hem en het orkest naar Salz
burg en Luzern. Tot slot diri
geert hij in de maand juni Don
Carlo van Verdi in een produc
tie met De Nederlandse Opera.
Die wordt uitgevoerd in de Sto
pera.
Met eredirigent Bernard H ai tink
en honorair gastdirigent Har-
noncourt zijn in 2003/2004 ook
concerten gepland. Haitink gaat
drie programma's dirigeren met
werken van Haydn, Bruckner,
Debussy en Mozart. Hij maakt
een tournee naar Wenen, Keu
len en Londen. Met Hamon-
court gaat het orkest naar Brus
sel en Keulen met werken van
Beethoven en Haydn. Met Her-
bert Blomstedt maakt het KCO
sinds lange tijd weer een tour
nee naar de Amerikaanse west
kust.
Barbara Veenman schrijft roman over 'Vergeten Farao'
door Rody van der Pols
capelle aan den ijssel/leiden -
Het Rijksmuseum van Oudheden
is sinds jaar en dag haar tweede
huis en de tentoonstelling Farao's
van de Zon voelde destijds als 'fa
miliebezoek'. Dat is niet verwon
derlijk als je bedenkt dat Barbara
Veenman een meer dan vierhon
derd pagina's tellende kroniek
schreef over een van de meest
turbulente periodes uit de Egypti
sche geschiedenis. Vanaf van
daag ligt Vergeten Farao, Hof-
kroniek van de laatste Farao van
de Zon' in de boekhandel.
In de woonkamer klinken be
zwerende geluiden van Philip
Glass' 'Egyptische' opera
Achnaton. Aan de wand hangt
een ingelijst stuk papyrus met
een kleurige voorstelling van
een farao. Op tafel staan dadels,
een lekkernij waaraan de oude
Egyptenaren zich al tegoed de
den. En mocht haar boek een
bestseller worden, dan weet
Veenman nu al waaraan ze het
verdiende geld gaat besteden.
„Dan koop ik een pandje aan
het Rapenburg, tegenover het
Rijksmuseum van Oudheden,
zodat ik elke dag op de Egypti
sche afdeling kan rondkijken",
aldus de schrijfster uit Capelle
aan den IJssel.
Veenman heeft een ontembare
passie voor het land aan de Nijl.
En die zat er al vroeg in, vertelt
ze. „Toen andere meisjes een
poster van Julien Clerc, met zijn
donkere krullen, aan de wand
hadden hangen, had ik Toetan-
chamon." Haar eerste bezoek
aan het Leidse oudheidkundig
museum bezorgde haar als klein
meisje slapeloze nachten. „Ein
delijk zou ik ze gaan zien: de
mummies. Prachtig was dat.
Zo'n museum dat nog naar
boenwas rook. Vitrines waarvan
de ramen rinkelden als je er
langs liep. En een vloer die leek
mee te geven." Lachend: „Daar
na kon ik nachten niet slapen
omdat ik zo bang was gewor
den."
Binnenkort bezoekt Veenman
Barbara Veenman: „De bijbel is doordrenkt mëf gebruiken en verha
len die hun oorsprong in het oude Egypte vinden." Foto: Jan Fahmel
in - ">r
opnieuw het Rijkmuseum van
Oudheden, maar nu om er haar
boek te presenteren. In de ro
man beschrijft ze de meest tur
bulente periode uit de Egypti
sche geschiedenis, in gang gezet
door farao Echnaton. Boeken
kasten vol zijn er geschreven
over deze excentrieke farao met
zijn langgerekte schedel, zijn
peervormige lijf en zijn spillebe
nen. Van dubieuze werkjes
waarin hij met buitenaardse we
zens wordt geassocieerd, tot et
telijke wetenschappelijke stu
dies over de religieuze revolutie
die hij verkondigde: het exclu
sieve geloof in de zonnegod
Aton. Daartoe keerde Echnaton
zelfs de complete priesterstand
die in het oude Egypte de dienst
uitmaakte de rug toe, om met
een groep volgelingen een nieu
we stad te bouwen gewijd aan
de zonnecultus.
Deze uittocht vormt het centrale
gegeven van Vergeten Farao'.
Niet alleen koos Veenman voor
het verhaal Echnaton vanwege
haar fascinatie voor deze figuur,
het gaf haar ook de kans om pa
rallellen tussen het bijbelse uit-
tochtverhaal en dit stukje Egyp
tische geschiedenis te laten zien.
„Want ik ben ervan overtuigd
dat de wortels van het joden
dom, en daarmee van het chris
tendom en de islam, in Egypte
liggen", zegt de schrijfster, die
ook theologe is. „De bijbel is
doordrenkt met gebruiken en
verhalen die hun oorsprong in
het oude Egypte vinden."
Op sommige daarvan stuitte ze
per toeval. Tijdens het bekijken
van vakantiefoto's van een col
lega bijvoorbeeld, die in Egypte
was geweest. „Ze liet me een fo
to zien met een tafereel waarvan
ik meteen dacht: dat is Mozes -
wat trouwens bij uitstek een
Egyptische naam is - in zijn bie
zen mandje tussen het riet.
Maar het bleek Horus te zijn,
een Egyptische god die zich tus
sen het riet van de Nijl verstopte
voor zijn moordlustige oom."
Ook het verhaal van de tiende
plaag, waarin de joden het
bloed van een pas geslacht lam
aan de deurposten strijken, kent
een Egyptische parallel. „Het is
De inspiratiebron voor de roman van Barbara Veenman, Echnaton. Foto: PR
in Egypte namelijk een oud ge
bruik om ramen en deurposten
met rode verf te bestrijken om
onheil af te weren", zegt Veen
man.
Hoewel in de roman parallellen
tussen farao Echnaton en de lei
der van het joodse volk worden
blootgelegd, heeft Veenman in
de eerste plaats een invoelend
portret van deze farao willen
schetsen. „Wel heb ik gepro
beerd om het zo wetenschappe
lijk mogelijk te doen", zegt
Veenman. Alles wat we over
Echnaton en zijn tijd weten, heb
ik gebruikt. Een egyptoloog
heeft het hele manuscript ge
controleerd. Daarnaast heb ik er
wel een aantal zijfiguren 'bijge-
harkt', om het wat levendiger te
maken. Bovendien kon ik ze ge
bruiken om een beeld van die
tijd te schetsen."
Inmiddels is Veenman aan een
tweede Egyptische roman be
gonnen. Dit maal over de vrou-
ul welijke farao Hatsjepsoet, ver-
antwoordelijk voor een van de
welvarendste perioden uit de
Egyptische geschiedenis. „Een
heel interessante vrouw. En ook
weer een eenling, iemand met
een droom. Daar ligt mijn inte
resse. Bij de excentriekelingen
en de buitenbeentjes."
Vergeten Farao, Hofkroniek
van de laatste Farao van de
Zon', Barbara M. Veenman,
Uitgeverij Conserve, 24,95 eu
ro.
