REGIO 'Bollen niet uitplaatsen' 'N11-West is wel nodi(f 'Verbod op prijsafspraak voor garnalen belachelijk' Marnix Norder (PvdA) Linze Schaap (D66) r Vanwege het historisch belang van Valkenburg moet je daar niet bouwef Kouwe hoek HOC 970 VRIJDAG 7 MAART 200 NAVRAAG Hollandse garnalen zijn er te kust en te keur. De overvloed aan de smakelijke diertjes is zelfs zo groot, dat garnalenvissers er geen droog brood meer aan kun nen verdienen. Op de veiling moeten hele partijen garna len worden doorgedraaid, omdat ze minder opbrachten dan 1,61 euro per kilo. Kleine vissers komen in de problemen en onderlinge ruzies liggen op de loer. Navraag bij DIRK HOEK uit Katwijk, visserman in ruste en leraar aan de Visserijschool. Is het nu gedaan niet de Nederlandse garnalenvissers? ,,De Nederlandse vloot van zo'n honderd schepen, met ook enkele Katwijkse, beleeft moeilijke tijden. In samenspraak met hun colle ga's in Duitsland en Denemarken moeten onze garnalenvissers er alles aan doen om het verbod op prijsafspraken bij de EG in Brus sel ongedaan te maken. Anders houden we alleen hobbyvissers over. Die gaan als het ware handmatig te werk. Nee, nu vangen zij niets. Hun tijd komt over een maand weer." Wat merkt de consument van de malaise? „Niets. Een garnalencocktail kost wat-ie kost. Die zal er zeker niet duurder op worden, maar ook niet veel goedkoper." tekst: Tim Brouwer de Koning archieffoto: Loek Zuyderduin UIT DE ARCHIEVEN ANNO 1953, Zaterdag 7 Maart Dinsdag 11 maart zijn er ver kiezingen voor provinciale staten. Negentien partijen dingen daarbij om de gunst van de kiezer. In de aanloop naar de verkiezingen komen op de pagina 'Regio 2' acht lijsttrekkers van de grootste partijen aan het woord over enkele belangrijke regionale thema's. Moet vliegkamp Valkenburg worden be bouwd? Zijn herindelingen noodzakelijk? De lijsttrek kers geven hun mening aan de hand van vijf stellingen. Vandaag: Marnix Norder, de nummer 1 van de PvdA, en Linze Schaap, lijstaanvoerder van D66. Marnix Norder is gedepu teerde verkeer en vervoer. Bovendien begeleidde hij de totstandkoming van het nieuwe streekplan voor deze regio. De PvdA'er staat be kend om zijn inzet om de Rijn Gouwe Lijn tussen Gou da, Alphen aan den Rijn, Lei den en de kust aangelegd te krijgen. Linze Schaap (40) is als be stuurskundige verbonden aan de Erasmus Universite en lid van D66. Vier jaar ge leden maakte de Rotterda^ mer zijn intrede in de pro vinciale staten van Zuid-H< land. Nu voert hij de lijst v; zijn partij aan. Stelling 1. Handen af van vliegkamp Valkenburg! „Denk het niet, hè? Nee, juist niet. We moeten volop de handen uit de mouwen ste ken om te zorgen dat mensen in de Leidse regio kunnen wo nen en werken. Woningen voor jongeren en ouderen, huizen in de sociale huur en in de sociale koop zijn er ge woon veel te weinig. Als ik moet kiezen tussen een vlieg veld en de mensen, dan kies ik voor de mensen. Wie er op het vliegkamp gaat bouwen, vind ik de minst in teressante vraag. Het gaat er om wat we bouwen. Het moet een hele gemengde, diverse wijk worden met alle soorten en smaken. Daar moetje geen herindelingsdiscussie aan koppelen. Die is vooral voor bestuurders interessant. Het zou geen slechte zaak zijn als Leiden de regie krijgt, maar ik denk dat het beste is als be bouwing in gezamenlijkheid gebeurt. Niet touwtrekken om wie de macht heeft. We moe ten gewoon gaan bouwen." Stelling 2. Geef de mensen de ruimte, niet de bollen. Ver plaats de teelt naar bijvoor beeld de kop van Noord-Hol land. „Wij kiezen voor de bollen. Bouwen doen we ergens an ders. Dan moeten we ook echt de bollen behouden, met de bijbehorende industrie en de handel. In dat plaatje hoort de Bollenstreek de Bollen streek te blijven. Wij vinden de bollenteelt belangrijk. Niet alleen vanwege de werkgele genheid, maar ook voor toe risme en recreatie. Ga dat niet uitplaatsen." Stelling 3. Met de aanleg van de Rijn Gouwe Lijn zijn in de streek geen nieuwe wegen, zoals de Nll-West, meer no- dig. „Dat is echt onzin. De Rijn Gouwe Lijn zal nieuwe reizi gers trekken, maar dat bete kent niet dat de auto overbo dig wordt. Tussen Leiden en Katwijk moeten we ook een betere ontsluiting voor de au to regelen. Er moet wel even wicht zijn: openbaar vervoer en wegverkeer gaan gelijk op." Stelling 4. Als gemeenten goed samenwerken, is de provincie overbodig. „Hoezo? We hebben al Haag landen en Rijnmond. Ik vind het uitstekend als er zulke verbanden zijn. Maar daarbo ven zit een niveau dat in Eu ropa steeds belangrijker wordt. In Nederland noemen we dat niveau provincie. Ook tussen Haaglanden en Rijnmond spelen zaken die boven de regio uitstijgen. Re gionale samen werking is hartstikke goed. De pro vin cie kan ta ken dat de provincie overbodig is. Bij problemen oplossen ko men we voortdurend om de hoek kijken. Ik zal een voor beeld geven: een nieuwe as- faltcentrale. Niemand wil hem hebben. Dus lukt het niet om een plek te vinden. Zodra een partij een verlies moet nemen, komen ze er niet uit." Stelling 5. Zonder hulp van de regio is Leiden een verlo ren stad. „Ik denk dat dat zo is. Maar ik denk dat het voor alle ge meenten zo is. Het zou inte ressant zijn als de gemeenten in de Leidse regio en in de Bollenstreek eens met het ge zicht naar elkaar toe gingen staan, in plaats van met de ruggen naar elkaar. Wij hebben nu gelukkig dat proces op gang ge bracht. Ook dat is de zin van het pro vinciebe stuur: zorgen dat een regio als één geheel kan en gaat functione ren." Marnix Norder (PvdA): „Als ik moet kiezen tussen een vliegveld en de mensen, dan kies ik voor de mensen." Publiciteitsfoto Stelling 1. Handen af van vliegkamp Valkenburg! „Nou ja, ik kan me dat wel voorstellen, maar het is niet helemaal onze keuze. We zit ten nogal met een grote be hoefte aan woningen in dit gebied. Je kunt Bollenstad bouwen, maar daar zijn wij faliekant tegen, vanwege de unieke bol- lencultuur. Je hebt de Grote Polder bij Zoeterwoude, maar die ligt midden in het Groene Hart. Ga dein maar een flink deel van het vliegkamp be bouwen. Maar houd wel een flinke buffer tussen de duinen open. Nee dus, als antwoord op de stelling." Stelling 2. Geef de mensen de ruimte, niet de bollen. Ver plaats de teelt naar bijvoor beeld de kop van Noord-Hol land. „Nee, want zo'n uniek land schap moet je niet opheffen. Nog afgezien van de vraag of de grond in Noord-Holland wel even goed is voor bollen teelt als de huidige bollen- gronden. Wij zijn tegen Bol lenstad." Stelling 3. Met de aanleg van de Rijn Gouwe Lijn zijn in de streek geen nieuwe wegen, zoals de NI 1-West, meer no- dig. „Ik zou willen dat 't waar was. Maar ook hier kan ik het he laas niet mee eens zijn. Tien procent van de Nederlanders gebruikt het openbaar ver voer, de rest reist per auto. Je lost het mobiliteitsprobleem dus niet op met de aanleg van de Rijn Gouwe Lijn. Als je tien procent van de au tomobilisten het openbaar vervoer in wilt krijgen, moet je het openbaar vervoer verdub belen; dat lijkt me niet realis tisch. Op termijn is de aanleg van de NI 1-West wel nodig. De discussie over extra wegen hangt af van het besluit over woningbouw: wat gaan we doen met de Oostvlietpolder en het vliegkamp?" Stelling 4. Als gemeenten goed samenwerken, is de provincie overbodig. „D66 is een groot voorstander van samenwerking tussen ge meenten. Ik denk dat wij in de provincie de kampioen zijn van het samenwerkingsden- ken en tegen verplichte herin deling. Maar ook als gemeen ten goed samenwerken is er een extra bestuurslaag nodig, het is noodzakelijk om het be leid tussen regio's onderling op elkaar af te stemmen. Daarmee zeg ik niet dat we het moeten blijven doen zoals we het nu doen. Ik vind dat de provincie zich zou moeten beperken tot zaken als ruim telijke ontwikkeling, inrich ting en jeugdzorg. Nu be moeit de provincie zich met te veel zaken: het is toch vreemd dat een provincie zich ook bezig houdt met zoiets als de ontwik keling van 'brede scholen'. Dat lijkt me bijrE stek iets voor lokale oveér den." p Stelling 5. Zonder hulp bi de regio is Leiden een Mr ren stad. „Ja, en het omgekeerde Ir ook. Niet alleen bij Leidjt omstreken, maar overalji Nederland: stad en omiji land kunnen niet zondek kaar. Probeer nou eens p\ te werken. Misschien mje we van die vrijblijvendhri van samenwerken afstap Ik heb geen oordeel ovel( functioneren van het Lel stadsbestuur. Da's een ljil tie van lokale overhedeisi spijt me, maar daar zullfli buiten moeten blijjo Erna Straat» Linze Schaap (D66): „Stad en ommeland kunnen ni kaar. Probeer nou eens samen te werken." Publiciteitsfoto )r SCHRIJVENDE LEZERS Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd. In het Leidsch Dagblad verschenen recent ette lijke commentaren, onder meer op de pagina Regio 2, over de eventuele bebouwing van het vliegveld Valkenburg. Bij de tegenstemmers kwam ik als argumenten alleen het verlies van groene ruimte en van de autonomie van de (rand) gemeenten tegen. Ik denk dat een be langrijk argument wordt vergeten: het histori sche aspect. In de geschiedschrijving wordt algemeen, en zeker niet ten onrechte, de nederlaag van het Tweede Duitse Leger onder maarschalk Von Paulus (Stalingrad) als hét keerpunt in de Tweede Wereldoorlog beschouwd. Wat door de razendsnelle ineenstorting van Frankrijk in 1940 wel eens onder het tapijt dreigt te verdwijnen, is dat Hitier zijn eerste harde pak slaag opliep in het kleine, ontoerei kend bewapende en nauwelijks geoefende Ne derland. En wel op de vliegvelden Ockenburg, Ypenburg en Valkenburg. Deze drie velden wa ren op de middag van 10 mei 1940 reeds in Duitse handen, maar wie weet nog dat ze de zelfde avond alledrie alweer heroverd waren? De zwaarste verliezen werden de Duitsers toe gebracht op Ypenburg, alwaar een - voor Ne derland verrassend effectieve - luchtafweer stond opgesteld die praktisch kon prijsschieten. De aanval vanuit de lucht op de Vesting Hol land kostte de Duitsers bijna vijfhonderd vlieg tuigen; de meeste werden in brand geschoten op de grond op Ypenburg, waar ook de meeste soldaten sneuvelden. Voorts landde een flink aantal transporttoestellen zich total loss langs de Rijksweg Rotterdam/Den Haag. Op Valken burg zakten ze tot de buik in de zachte aarde van het nog niet gedraineerde vliegveld, waarna de Nederlandse artillerie bij Poelgeest korte metten met ze maakte. Wat Hitier vooral de dampen aandeed, was dat 1200 kostbare, zorgvuldig opgeleide parachutis ten als krijgsgevangenen werden afgevoerd naar Engeland, met een Engelse torpedojager vanuit IJmuiden. De rest van de oorlog konden zij aldaar in de kranten lezen hoe het hun ka meraden elders in Europa verging. Dit verlies werd niet meer ingelopen. De rest van Hitiers Luftlande-Korps werd opgebruikt bij de 'Sprung über Kreta', en een resterend hal vol werd afgeworpen tijdens het Ardenna fensief boven de Schnee-Eiffel. Het komt mij voor dat, met het verdwijnt Valkenburg het theater van de eerste histi sche nederlaag van Hitier dreigt te verdwf Ockenburg werd volgebouwd, Ypenburg derging hetzelfde lot. Laat Valkenburg tol vliegveld blijven en plaats er een sober n ment ter herdenking van het miraculeuz dat uitgerekend wij daar als eersten Hitle het zand lieten bijten. Er worden toch oo betaalbare huurwoningen gebouwd bovi ruïnes van Troje. HJ.I Oeg LEIDS DIALECT COLOFON Leidsch Dagblad Directie: 8.M. Essenberg, G.P Arnold W.MJ. Bouterse (adjunct) E-mail: directie@damiate.hdc.nl Hoofdredactie: ian Geert Majoor, Kees van der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct) E-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl HOOFDKANTOOR Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356 Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden. Redactie fax 071-5 356 415 Advertentie fax 071-5 323 508 Familieberichten fax 023-515° 567 ADVERTENTIES 071-5 356 300 Sprinters (rubrieksadv.): 072-519 6868 ABONNEESERVICE 071-5128 030 E-mail: abonneeservice@hdc.nl ABONNEMENTEN Bij vooruitbetaling (acceptgiro) p/m €19,60 (alleen aut. ine.) p/kw €55,00 p/j €210,60 Abonnees die ons een machtiging verstrekken tot het automatisch afschrijven van het abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting per betaling. VERZENDING PER POST Voor abonnementen die per post (binnenland) worden verzonden geldt een toeslag van €0,50 aan portokosten per verschijndag. GEEN KRANT ONTVANGEN? Voor nabezorging: 071-5128 030 ma t/m vr.-18-19.30 uur, za: 10-13 uur AUTEURSRECHTEN Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV cq. de betreffende auteur. HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003 De publicatierechten van werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting Beeldrecht te Amstelveen. HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de verwerking van gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens worden gebruikt om gerichte informatie over voordeelaanbiedingen te geven, zowel door onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem. Er zijn blijkbaar twee kouwe hoeke in Leiden. Eentje op de kop van de Haarlemmerstraat, zo genoemd omdat het er al tijd waait. En eentje die om een volstrekt andere reden zo heette. Daniel van Schoonder- woerd den Bezemer schreef mij daarover: 'Op het hoekje van de Oude Vest en de Koe straat ligt een pand met een prachtige zeventiende-eeuwse gevelsteen. Daarop is een af beelding te zien van een ar renslee, getrokken door een paard. Daaronder staat de spreuk Dat 't friest. En die tekst staat er niet voor niets. Vroe ger zat hier namelijk een ijs verkoper. Nee, niet ijs in de zin van een lekkernij. Ijs was hier het natuurijs dat 's winters uit de grachten werd gehaald en met die arrenslee naar dit pand werd gebracht. Slagers en kasteleins kwamen in de zomer het ijs halen om hun spullen koud te houden en daardoor bederf tegen te gaan. Hoe kreeg die ijsleverancier het voor elkaar om dat ijs tot in de zomer te bewaren? Heel eenvoudig. Hij had in zijn be drijf een diepe put, geïsoleerd met stro. Dat stro was geïm pregneerd met urine dat er voor zorgt dat dat ijs niet smelt. Net zoals amoniak dat koelende vermogen bezit. Vanwege het ijs en de tekst dat 't friest heet dit stukje Leiden ook wel de kouwe hoek. (Even een beetje weg van het Leids: de herkomst van het woord arrenslee is interessant. In de middeleeuwen heette dat winterse vervoermiddel nog narrenslee, zo genoemd naar de belletjes die eraan zit ten. Dezelfde belletjes die ook een nar aan zijn pak heeft en die zo'n blij, rinkelend geluid produceren. Wat gebeurt er nu? Als je een narrenslee hoort uitspreken, weet je niet of er nu sprake is van een nar renslee of van een arrenslee. Want je kunt niet goed waar nemen waar die n bij hoort. En als je de grens verkeerd legt dan interpreteer je het woord als arrestee. Kist. Rina Politiek-de Heiden uit Voorschoten, maar zeer ge boren Leidse, liep niet lang ge leden met een vriendin te win kelen. De vriendin kocht wat kleren en verbaasde zich er over dat Rina dat niet deed. 'Koop jij niks?' En toen ont spon zich de volgende dialoog. 'Nee, ik zit op de kist'. 'Hè, waar heb je 't in 's hemels naam over. Die uitdrukking heb ik nou nog nooit ge hoord.' 'Ik bedoel, ik ben even aan het zuinig zijn. Ik wil graag wat sparen. Ik ken die uitdruk king al van toen ik klein was. Zoals je weet, hadden mijn ouders een café in Leiden. Een tijdje voor 3 October was het altijd opmerkelijk stil in de zaak. Mijn vader placht dan te zeggen: mijn klanten zitten op de kist. Ze sparen en pas met 3 October komen ze van die kist af. En dan laten ze ook alles rijkelijk rollen.' Een kist is een bergplaats. Vroeger was het met name de bewaarplaats voor kleren. Vandaar de niet meer bestaan de uitdrukking hij is onder in de kist geweest voor 'hij heeft z'n beste kleren aan'. Onder in de kist lag het 'zondagse goed', zoals wij dat vroeger noem den. Die kleren trok je niet zq vaak aan, dus die hoefden niet bovenop te liggen. Een andere functie had de kist als berg plaats voor het geld. Als je op de kist zit, ben je duidelijk niet van plan het daarin bewaarde geld ook maar ergens aan te spenderen. Nog een kleine uitweiding. El ke maatschappelijke of religi euze groepering heeft de nei ging om zijn eigen groepering als de beste te beschouwen. Dat is niet verstandig, maar wel begrijpelijk: je moet de bo ze buitenwereld, die anderen, verre van je houden. Dus ga je ze bespotten. De christenen noemden of noemen elkaar christenbroeders. Andersden kenden werden door hen ook wel uitgemaakt voor kisten- broeders, 'mensen die alleen maar oog hadden voor de geldkist, niet voor het geloof. De zestiende-eeuwse dichteres Anna Bijns was zeer overtuigd katholiek. Zij haatte iedereen die een ander geloof aanhing. Maar ook lieden die zichzelf christenbroeders noemden. Zij roept in een van haar gedich ten dan ook met grote 1 tocht uit: 'Straft dees Cl bruers, Want al eest dat selven dus misnamen, 1 zijn inder waerheyt niet Kisten bruers.' Vrij verte dat: 'Straf deze mensen zich geheel ten onrecht ten noemen. Ze zijn het Het zijn geldwolven. Ni ders.' Habakuk. Mevrouw J. van Weerlee uit Beverw maar ook weer geboren den, kent een uitbreidii de uitroep de zegen van bakuk, namelijk: en de\ van Malejachi. Is die toevoeging bij me mensen bekend? Reacties en tips voor dei briek kunt u sturen naa dactie van deze krant, l 54, 2300 AB Leiden, oru melding van de rubriek 'Leids dialect'. E-mailen de auteur kan ook: hees mans@inl.nl Hans Heestermans Staan de garnalenvissers he lemaal machteloos? „Zij hebben te gehoorzamen aan de Nederlandse Mededin gingsautoriteit (NMA), die on derlinge prijsafspraken in de sector verbiedt. Ik vind het belachelijk. De sector kreeg onlangs een boete van 13,8 miljoen euro van de NMA, terwijl de garnalenvissers in mijn ogen juist een beloning verdienen voor het rentmees terschap dat zij beoefenen." Wie neemt het op voor deze bedreigde visserssoort? „Ik had verwacht dat het Pro ductschap regelend zou optreden voor de hele sector. Ik vind het totaal onbegrijpelijk dat het Productschap niets van zich laat ho ren. Ik mag dan leraar aan de Visserijschool zijn, maar hier snap ik niets van. Helaas ben ikzelf niet in de positie om actie te onderne men. Wel volg ik de ontwikkelingen op de voet." Wat is er aan de hand in gar- nalenland? „Het is rampzalig dat dit ge beurt. Vissers hebben zich vier jaar beheerst en kunnen nu niets meer verdienen met hun garnalen. Op de lange duur betekent dit het einde van de economische visserij." ANNO 1978, dinsdag 7 maart LEIDEN - Het toernooi om de Zilveren Molen 'draait' weer. Gisteravond vormde de con frontatie tussen UVS en RCL de ouverture van wat in LFC-krin- gen 'het evene ment van het jaar* wordt ge noemd. RCL vdlt aan, UVS-doel- man Wijnand Sloos ruimt op. Foto: archief Leidsch Dagblad muniqué. LEIDEN - Het is nu ongeveer 20 jaar geleden, dat de kerkeraad der Leidse Hervormde Gemeente besloot over te gaan tot het houden van kerkdiensten in het Morskwartier, waartoe een onderdak werd gevon den in de gymnastiekzaal van de Chr. School aan de Hoge Morsweg. Reeds direct bleek deze gelegenheid in grote behoefte te voorzien. De sterke uitbreiding van deze stadswijk na de oorlog, stelde de Her vormde Gemeente voor de noodzakelijkheid om plannen te beramen tot kerkbouw. Na vele voorbereidende werkzaamheden, zijn de plan nen thans definitief. Reeds over enkele maanden zal de aanbeste ding plaats vinden. Zoals bekend is voor deze kerkbouw reeds grond gereserveerd aan de Lage Morsweg tegenover de Vondel laan. BUITENLAND - Gistermiddag om 3 uur is het stoffelijk overschot van maarschalk Stalin in de zuilenhal van het Huis der Vakverenigin gen in Moskou geplaatst. Een uur later trokken de eerste Sovjet-bur gers langs de baar van hun overleden staatsleider om hem de laatste eer te bewijzen. De hal is dag en nacht geopend. "De dood van maar schalk Stalin is een enorm verlies, dat de harten van onze arbeiders, kolchozen en soldaten, alsook die van duizenden arbeiders in de ge hele wereld met smart vervult", aldus het com-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 12