DENKSPORT
Keuzeslag gemist bij zetcontrole
Stellwagen gaat ritmisch verder
Affiche/posterkunst op Europazegels 2003
Speur altijd
naar kleine
extra kansjes
bridge
puzzel
E
P
0
E
1
A
G
dammen
-
-
schaken
filatelie
HOC 965
ZATERDAG 15 FEBRUARI 20C>3
Marijke van der Pas
ielplan maken is lang niet altijd ge-
k. Soms zijn er zoveel verschillende
dieden dat het zoeken van de beste
na onbegonnen werk is. Soms ook
alsof er maar één kans is om het
c' t te maken maar ziet de leider een
cheid over het hoofd. Afspelen is een
vak, de kansen zijn er maar je moet
;ren zien waar.
;rste spel moet de leider 4T afspe-
speelplan lijkt voor de hand te lig-
V 8 4
VH 10 8 2
952
AV8
53 N 4 H 96
04 W<4^0 8 7 6 3
,fK 12 Z H 10 9 5
B 7 2
VAV9743
AH
74
»nt met 1T. Na een inviterend 3T
1 noord maakt hij er 4V van. West
met ♦V. De leider telt twee verlie-
:hoppen en eventueel één in klave-
mistisch trekt hij de troeven en
iar 4V. Helaas neemt oost de slag
eer en vervolgt met ruiten. Nu pas
>>ider dat hij wel eens drie schop-
n kan verliezen omdat hij die kleur
esjhrioet spelen en dat is ook wat er ge-
ij probeert een schoppen naar de
n (j ost neemt met de heer en speelt
Iten. Als zuid later een schoppen
'aë joer speelt, is de slag voor wests
aat nog een schoppenslag verloren
ngt der is down in een contract dat zo
het contract veel beter afspelen,
t altijd een schoppenslag als de te-
die kleur aanspeelt. Dat gegeven
ijn achterhoofd zitten. Om de te
ers eventueel te dwingen die kleur
elen, is het zinnig eerst de bijkleu-
e spelen. Aan slag met 4A incas-
eider ook ♦H. Dan speelt hij VA,
er naar VH en troeft een ruiten.
OW nu nog ruiten inspelen is dat
)belrenonce en levert dat de leider
slag op.
e voorbereiding speelt zuid 44. Bij
it 42. Dit is een belangrijk mo-
liggen nu altijd tien slagen op de
vachten. Hij moet niet *V maar *8
Oost neemt de slag met 49 maar
enkele kaart terugspelen zonder
act te laten maken. Schoppen na
iet aantal vijandelijke slagen in die
twee, klaveren na maakt ♦V tot
ig en ruiten na in de dubbelrenon-
al uit den boze.
dit speelplan kunnen verhinderen
♦2 maar ♦B bij te spelen. Dat te-
s erg moeilijk te zien en zal in de
lechts worden gevonden door spe-
ïet kaliber wereldkampioen.
:t tweede moet de leider speuren
extra kans.
A V 10 9 5 4
V87
-
B 9 8 5 4
N H
T V 9 4 3 2
WT° 109865
Z 7 6 2
B 8 7 3
V A 10
H B 7 3 2
AH
it ondanks zijn 5-4 verdeling met
lat veel van zijn punten in de korte
'tten. Als noord na 2V, transfer, 34
»ort, beginnen zijn ogen te glim-
rust niet voor 64 is bereikt. West
VH. De leider neemt de slag met
lij ziet dat er een hartenslag verlo-
otioDe beste kans om geen schoppen-
ngtrliezen, is de snit op de heer. In de
lag speelt zuid daarom een schop-
60 de vrouw. Hij is twee tellen later
eeft de leider niet het allerbeste
zen. Het kan geen kwaad in de
ag een ruiten in te troeven. De lei-
jrfversteken naar ♦A en nog een rui-
igten. Als bij west de vrouw valt, is er
te zeggen om maar even door te
steekt dus over naar ♦H en troeft
een ruiten. Het aas valt en de heer
elaas zit de leider in de dummy,
voortzetting is 4A slaan. Als de
en die kans is met slechts drie
fun uiten aanzienlijk - zijn de proble-
Met dit zitsel maakt zuid zelfs
agen omdat de hartenverliezer weg
n vrijgetroefde klaveren.
*en bekent op 4A en de heer blijft
de kans het slem te maken ook
h'el s groot. De leider troeft namelijk
ren. Als die slag niet door west
QiPrgetroefd, is hij binnen. Hij speelt
Oit daarop een harten weg. Oost of
troeven met 4H maar dat is de
Lg die ze maken.
n van minuscule extra kansjes
bridgeleven erg leuk vooral als de
ij die sluiproute niet gevonden
ven zoeken dus.
Oplossing
nummer 6
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
PAGODE en ALTAARSTUK
s
A
R
D
1
E
N
N
A
D
E
R
E
N
A
A
V
E
G
O
D
1
L
C A
M
U
S
G
E
M
1
S
T
K
S
W
A
N
E
N
K
E
U
R
R
U
L
A
S
D
N
A
N
1
E
R
R
O
V
E
N
L
E
D
A
O
S
1
F
O N
L
E
G
E
S
T
G
A
S
V
1
N
B
T
E
X
E
L
G
E
G
1
L
A
A
DI
E
L
T
A
B
E
L
G
A
R
F
H
E
M
V
O
S
D
U
S
E
E
T
1
A
S
O
7?
G
E
N
T
I
1
U
R
K
S
L
O
N
E
N
A
1
B
1
K
O
N
E
A
N
E
L
E
N
S
T
O
R
M
E
N
Winnaars
E. van Rij, De Weiden 15, Warmond
(cryptogram).
I. de Vogel, Kooilaan 140, Leiden
(kruiswoord).
Cryptogram nummer 7
HORIZONTAAL:
4. Mooie kamer om er een eind aan te maken (8); 6.
De reis van een politieman? (6,5); 10. Vrouw die kle
ren maakt voor een afgelegen paar (15); 11. Wordt
deze olie bezorgd? (10); 13. Staat voornaam (3); 14.
Stoppen met vertragen (8); 16. Die plant is voor het
vee alleen (6); 17. Glazenwasser van de kaart (10); 18.
Vervelend meisje met jongen (4); 19. Zonder vrien
den te groot (11); 22. Binnenplaatsen beginnen (8).
VERTICAAL:
1. Voor deze kleding is verbeelding nodig (15); 2.
Enkel aan de hand (zonder partner) (12); 3. Geit van
het wollensokkentype (6); 5. In staat om deze oplos
sing te betalen (7); 7. Flinke zuiplappen? (9); 8. Geen
voorvader in hetVaticaan (9); 9. Wordt dom gevierd
door gelovigen? (9); 12. (Achter)neef (9); 15. Verblijf
voor swingende kampeerders (8); 20. Die kolkt niet
omhoog (4); 21. Het gereedschap van een feeks (4).
Oplossing
nummer 6
HORIZONTAAL:
4. Klapband; 6. reclameren; 8.
groeigemeente; 10. struinen;
12. radijs; 13. zwartwerkers;
14. snik; 15. werkhuis; 17.
netelroos; 19. sneldienst.
VERTICAAL:
1. Kleefrijst; 2. spelverruwjng;
3. ongemeen; 5. gemeentebe
leid; 7. indruk; 9. pijlspits; 11.
inrekenen; 16. kornet; 8. ons;
20. la.
Eric van Dusseldorp
Kruiswoordraadsel
nummer 7
HORIZONTAAL: 1. Schrijver van korte
verhalen; 8. plaaggeest; 9. boom; 10.
chemisch element; 12. klaar (Eng.); 13.
ambtelijk repetitor; 15. afdruk van
iemands gelaat; 16. Griekse bosgod; 18.
goedendag; 20. gewoonterecht; 21. drie
kroon; 22. gemalin van Zeus; 24. indien;
26. symbool titanium; 28. ouderloos
kind; 30. deel van een kachel; 33. eer
waarde heer; 34. inwoner van Rome; 35.
dun schijfje fijne chocolade; 36. voeg
woord; 37. Oudnoors prozawerk; 39. met
weglating van titels en waardigheden
(Lat.); 40. laatstleden; 42. verdelgings
middel; 45. deelbaar door twee; 48. stel
lig; 49. deel van een trap; 51. Indonesisch
eiland; 53. opstootje; 54. vader of moe
der; 55. kunstmens; 56. maathuis; 57.
Spaanse eretitel; 58. cijfer; 60. van de; 61.
de weg verharden.
VERTICAAL: 1. Bloot; 2. regelmaat; 3.
vogelproduct; 4. dikke paling; 5. lang
speelplaat; 6. moeilijk buigbaar; 7. naam;
8. oliehoudend gewas; 11. inviteren; 12.
wiel; 14. knaagdier; 15. regeling; 16.
grappenmaker; 17. ruimtevaartorganisa
tie; 19. gondelbestuurder; 23. beemd; 25.
klauwkoppeling; 27. elektrisch geladen
deeltje; 28. barenspijn; 29. slot; 31. nood
signaal; 32. kloosteroverste; 33. huive
ring; 38. bloedvat; 39. geluidloos; 41.
bevel; 43. fanaticus; 44. bestelling; 46.
jonge stier; 47. inheems vorst; 49. staren;
50. lievelingskostje; 52. deel van een bre
viergebed; 54. kapitein; 58. Frans voeg
woord; 59. achter.
Welke woorden worden gevormd door
de letters in de vakjes 46-53-9-58-39-23-
3-50-34 en 28-38-6-10-35-61-56-37
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee cadeaubonnen
van 12,5 euro verloot.
i
a
q
Q
h
p
p
h
ii
p
p
d
O
q
G
C
0
'Q
O
P
c>
O
9
Q
p
O
p
p
P
P
O
O
O
D
p
p
n
9
m
O
P
G
P
P
R
p
O
p
P
P
p
Diagram nr. 1
De bondscompetitie zit er in
middels alweer bijna op en het
aantal partijen waaruit een
dammedewerker een selectie
moet maken is traditiegetrouw
weer overstelpend.
Een van de leukste slagzetten
van het afgelopen seizoen werd
uitgevoerd door Barbara Graas
tegen Mark Deurloo.
Het gebeurde in de wedstrijd
Heemstede-Krommenie (twee
de klasse C). Het 'slachtoffer1 is
de vaste topscorer van zijn club
en soms ook van de gehele klas
se waarin hij speelt.
Zwart: M. Deurloo - Wit: B.
Graas. Zie diagram 1
Zwart aan zet wilde iets gaan
forceren: 2914-20? Bij zet
controle wil een combinatie die
begint met een keuzeslag nog
wel eens aan het oog ontglip
pen. 30.37-31!, 20x29; 31.42-37,
36x27; 32.37-31, 27x36; 33.26-
21,17x26; 34. 47-42, 36x47; 35.
42-37,47x33; 36. 39x6 en ex-Ne
derlands kampioene Barbara
Graas had een verrassende zege
geboekt!
Diagram nr. 2
Een zetje met een thema dat af
komstig lijkt uit de wereld van
de damproblematiek werd uit
gevoerd in de wedstrijd De 01-
dehove 2-Comjum (tweede
klasse A).
Zwart: G. Postma - Wit: J. Veld.
Zie diagram 2
Na 4021-26? volgde onver
wacht 41. 33-29, 26x46; 42.
29x20, 22x33; 43.20-15, 46x40;
44. 15x2, 25x34; 45. 2x6, 40-1;
Problemisten zullen roepen dat
het slot niet scherp is, maar dat
zal de witspeler een zorg zijn ge
weest. Het won wel.
In de stand van diagram 3 wist -
evenals bij het eerste fragment-
de slecht staande witspeler zijn
sterkere tegenstander te verras
sen. Het gebeurde in de eerste
klasse B in de wedstrijd tussen
VAD en Constant Charlois 2.
Zwart: R. Pennekamp - Wit: J.
Tholel
De Amsterdammer speelde 28.
12-17? en moet volkomen
zijn verrast door de volgende
slagzet.
29.34-30!, 25x34 (Na 23x34 volgt
Diagram nr. 3
dezelfde combinatie, maar dan
goedkoper); 30. 39x30, 23x25;
31.38-32,20x38; 32.27-21,
17x28; 33. 43x5 en wit won snel.
In de stand van diagram 4 werd
de zwartspeler het slachtoffer
van zijn eigen creativiteit. Uit de
wedstrijd Samen Sterk - Hiltex 2.
Zwart: P. van Heun - Wit: J. Fij-
en
Toegegeven, na 23 19-24?
ligt een slotslag 35x2 niet zo
voor de hand, daarvoor staan er
drie zwarte schijven verkeerd: 13
en 24 moeten weg en op 19
moet er juist een staan. Toch is
dit alles binnen de kortste keren
gepiept.
24. 28-23,17x19; 25.33-29,
24x31; 26. 36x18,13x22; 27. 35x2
en zwart gaf het op.
Oplossing van de opgave van
vorige week, auteur drs. J. Bus
(zwart: 3,6, 8,9,11,15,21,31,
32,36,38, 40 wit: 12,14, 18,20,
23, 24, 29, 33,41,42, 47, 50)
luidt, in de verkorte notatie: 239,
183, 9, 45, 33, 427, 7,2, 11,21.
De inmiddels 88-jarige JAJ.
Wortman heeft in zijn leven als
Diagram nr. 4
p
m
B
p
P
p
p
P
1
o.
P
P
P
p
Diagram nr. 5
damproblemist een aardige
staat van dienst opgebouwd.
Een massaproducent is hij nooit
geweest, maar enkele van zijn
composities zijn van topklasse.
Het vraagstuk afgebeeld op dia
gram 5 werd al op 26 januari
1955 in de Leidsche Courant ge
publiceerd, maar weinig lezers
zullen zich dat nog kunnen her
inneren.
Wit begint en wint.
"Misschien was het wel een
voordeel, dat ik vlak voor het
Corus-toernooi het Harmonie-
toernooi in Groningen speelde.
Dat houd je in je ritme. Als er
veel tijd tussen twee toernooien
zit, loop je het risico dat je je
vorm verliest." Dat zei Daniel
Stellwagen tegen interviewer Ju
les Welling voor het jongste
nummer van Schaaknieuws.
Onderwerp van gesprek was na
tuurlijk Stellwagens gedeelde
tweede plaats in Wijk aan Zee,
waar hij vijf grootmeesters om
ver kegelde. Toernooiritme, ef
fect van het ene op het andere
toernooi, het zijn geliefde on
derwerpen voor schaakpsycho
logen. In december in Gronin
gen speelde Stellwagen een re
delijk toernooi. Hij behaalde er
zelfs zijn definitieve meester-
norm, maar zijn resultaat daar
kan nog niet in de schaduw
staan van zijn resultaat in janua
ri in Wijk aan Zee. Ging hij al
leen naar Groningen om mees
ter te worden? Nee, zegt hij daar
zelf over, dat heeft er niets mee
te maken. Een verschil was wel
dat hij na Groningen in zijn spel
fouten ontdekte, die hij voor
Wijk aan Zee verbeterde. Dat
heeft wel iets met wedstrijdrit
me te maken. Hoe langer een
pauze duurt, hoe makkelijker je
in oude fouten blijft hangen. Als
je verbeteringen bedenkt, is het
prettig als je die meteen kunt
toepassen. Wat dat betreft is het
jammer dat zijn volgende toer
nooi waarschijnlijk pas het Ne
derlands jeugdkampioenschap
is, dat eind april plaatsvindt.
Jammer voor zijn fans. Zelf vindt
Stellwagen het gewoon belang
rijk dat hij zijn drie weken ach
terstand op school (5 gymnasi
um) inhaalt.
Een bijzonder populair onder
werp onder pseudo-psycholo-
gen in Nederlandse schaakkrin
gen is de depressie die er na een
prestatie kan ontstaan. Het idee
is bedacht door Leon Pliester,
een van de weinige echte psy
chologen onder de schakers.
Nadat hij meester was gewor
den, kon hij een tijdlang geen
partij meer winnen. Pliester
sprak toen van een post-mees-
terdepressie en constateerde die
later ook bij collega's. Anderen
kregen de terugval na het beha
len van de grootmeestertitel of
andere grote prestaties. Stellwa
gen heeft echter zijn meestertitel
direct laten volgen door het
grootste succes in zijn carrière,
dus die lacht om Pliesters theo
rie. En toen hij, net uit de talrij
ke schijnwerpers vandaan, èen
week later een competitiepotje
moest spelen tegen de modale
meesterklasser Menno Okkes? Is
dat psychologisch niet heel erg
lastig? Nee hoor, Stellwagen
schopte Okkes ook gewoon van
het bord. De partij werd ge
speeld in Hilversum in de wed
strijd HSG-Amstelveen. Stellwa
gen bracht met zijn partij team
genoot Rudy Douven in extase.
"De nieuwe Kasparov is opge
staan", schreef Douven in
Schaalaiieuws. Oh, als dat psy
chologisch maar goed gaat.
Stellwagen-Okkes
I.e4c6 2.d4 d5 3.e5 c5
Verleidt wit tot c3, waarna zwart
met Lf5 een soort verbeterde
Franse doorschuifvariant be
reikt.
4.dxc5 Pc6 5.Lb5 e6 6.Pf3 Lxc5
7.0-0 Pge7 8.Lf4 Pg6 9.Lg3 0-0
10.Pbd2 Db6 ll.Ld3 Dxb2
12.Tbl Da3
Na Dxa2 is Pb3 lastig, al wordt
de zwarte dame niet gevangen.
13.H4 f5 14.exf6 Txf6 15.Pg5
Pfó
Dit paard staat verdedigend he
lemaal niet slecht (dekt h7), al
blokkeert het straks wel de te
rugtocht van de toren. Dat is
een van de ruimteproblemen
waarmee zwart kampt.
16.Tb3 Da4 17.c4
Verhindert dat de zwarte dame
naar de koningsvleugel switcht,
maar de pion is wel meteen een
dankbaar doelwit voor zwart.
17...Pa5 18.Le5 Pxb3 19.Pxb3
Le7 20.Dh5
Zie diagram. Wit kon op f6 de
loyaliteit terugnemen, maar in
plaats daarvan gooit hij er extra
materiaal tegenaan: zwart wint
namelijk met dxc4 een stuk. De
witte aanval is erop gebaseerd
dat Ta8 en Lc8 voorlopig niet
aan de verdediging meedoen.
Evenmin als de dame trouwens,
maar die zou er wat sneller bij
kunnen.
20...g6 21.Dh6 dxc4 22.PÓ2
cxd3 23.Pde4
Wit staat een volle toren achter,
maar die wint hij ook terug. Bo
vendien kan zwart niet meer
voorkomen dat zijn koning
wordt uitgerookt.
23...Tf7 24.Pxf7 Kxf7 25.Pd6+
Deze grappige tussenzet brengt
de noodzakelijke matbeelden in
de stelling.
25...Lxd6 26.Dg7+ Ke8 27.Lxd6
Dxh4 28.Dxf8+ Kd7 29.Tcl e5
30.Tc7+ Ke6 31.Te7+ Kd5
Na 31...Kxd6 32.Dd8+ wint wit
de dame, als hij niet op zoek wil
naar mat.
32.Txe5+ Kd4
Ook na 32...Kc6 33.Tc5+ Kd7
34.Df7+ gaat het mat.
33.Lc7
Dreigt zowel Dc5 als Db4. Zwart
kan opgeven, maar de keuze van
Okkes is ook sportief.
33...Le6 34.Dc5
Mat.
neru vvii
Het was de CEPT, die er jaren
geleden bij de postadministra
ties op aandrong de Europaze
gels in de eerste helft van mei
uit te geven. Inmiddels heeft de
CEPT echter plaats gemaakt
voor de Posteurop, en waar
schijnlijk is één van de gevolgen
daarvan dat er ieder jaar landen
bijkomen die zich dat verzoek
niet meer herinneren, of er niet
van op de hoogte zijn.
Vorig jaar bij voorbeeld gaven 24
van de 61 Posteuroplanden de
zegels of voor 1 mei, of na 15
mei uit. Guernsey opende op 6
februari de rij, Eiland Man
kwam er 5 november als laatste
mee, en Nederland en Noorwe
gen, die jaren verstek hadden la
ten gaan, brachtén ze respectie
velijk op 11 juni en 20 septem
ber uit. Een gevolg van deze gro
te spreiding van uitgiftedata
houdt natuurlijk ook in dat 'Eu
ropafilatelisten' een groot deel
van het jaar op het vinkentouw
moeten zitten.
Dit jaar verschenen de eerste
Europazegels zelfs al op 20 ja
nuari en wel in Zweden. Na het
vrolijke circusleven van 2002 is
ditmaal 'kunst op affiches/pos
ters' het gemeenschappelijke
thema. Het affiche beleefde zijn
doorbraak in de negentiende
eeuw. In het begin stond er al
leen tekst op, maar al gauw be
gon men ze te illustreren.
De levensduur van een affiche is
doorgaans kort. Een goede affi
che moet dan ook snel indruk
maken. De boodschap moet ac
tueel zijn en het moet de waar
den, trends en belangrijke ge
beurtenissen van zijn tijd weer
spiegelen.
Dat laatste is duidelijk het geval
bij de vier Zweedse 10 kr-zegels
(een blokje van vier in een boek
je). Afgebeeld worden de vol
gende affiches: Aerotransport
van Swedish Air Lines uit 1935
(de neus van een viermotorig
vliegtuig boven een vliegveld),
'Het nieuwe dansrestaurant van
Stockholm heet Kaos' uit 1930
(een danspaar), Levend boeren
bedrijf uit 1984 (het achtereind
van een koe met een trekker op
de achtergrond) en Het biolo
gisch museum uit 1993 (een
specht die het woord 'biologis-
ka' kapot pikt).
Het Kanaaleiland Jersey dat 11
maart met zijn Europazegels
komt heeft voor toeristische en
reisposters gekozen. Er verschij
nen vier zegels, waarvan er ove
rigens maar twee met het Euro
pa-logo. De eerste afgebeelde
poster op een zegel van 23p is
gewijd aan de baai van Portelet
en voert ons terug naar 1935.
Verder: 29p (met Europalogo),
Southern British Railways uit
1952, 38p (met logo), Chemins
de Fer de l'Ouest uit 1910 en
68p, Jersey the sunny Channel
Island uit 1947.
De Verenigde Naties presen
teerden 31 januari een nieuwe
meerjarige reeks die geheel ge
wijd is aan inheemse kunst,
soms al meer dan 2000 jaar oud.
De eerste serie telt achttien ze
gels, drie velletje met elk zes ze
gels; ze tonen kunstwerken uit
Latijns Amerika en het Caribi
sche gebied. Het Meiletje met in
de bovenrand deTekst Indigen
ous Art en met zes zegels van
37c (voor gebruik in het VN-
hoofdkwartier in New York) laat
inheemse kunst zien uit Peru,
Colombia, Mexico, Brazilië, Chi
li en Bolivia.
Op de zes zegels van F.S. 0,90
(Zwitserse franc) in het velletje
Art Autochtone (voor gebruik in
het Palais des Nations in Genè-
ve) staan werken uit Peru, Brazi
lië, Equator, Belize, Guatemala
en Mexico. En de zegels in het
derde velletje met in de boven
rand Eingeborenenkunst (6 x
0,51, International Center, We
nen) kunst uit Panama, Peru,
Bolivia, Cuba, Mexico en Co
lombia. De respectievelijke op
lagen zijn: 990.000 zegels
(165.000 velletjes), 1.008.000 ze
gels (168.000 velletjes) en
1.272.000 zegels (212.000 velle
tjes).
