M
si
KUNST CULTUUR t
'Nederlanders schilderen wat ze zien'
Veelbelovend begin jubilerend cabaretfestival
'Het wereldraadsel
wordt niet opgelost'
Sacha Bulthuis bero
Kidman speelt
Virginia Woolf
Lou Reed
in Carré
Rolling Stones
naar China
Fries debuut
Ronald Giphart
Heijne debuteert
met 'Van Gogh'
Belcanto
zoekt pianist
Jackass-sterren
bij filmpremière
—'Kli
A.F.TH. baart nulde deel van cyclus
Ben Affleck superheld
Eén en toch apart', kijk- en leesboek over de kunst van Vlaanderen en Nederland
Vlaamse 'JoC
vult musicap
Van den Enk
Nicole Kidman.
Foto: AP Photo/Ian West
londen - Nicole Kidman arri
veerde gisteren in Londen voor
de première van 'The Hours'. In
deze film speelt de beroemde
actrice de rol van Virginia
Woolf, die haar boek 'Mrs. Dal-
loway' aan het schrijven is. Te
gelijkertijd bereidt Laura Brown
(Julianne Moore) de verjaardag
van haar echtgenoot voor, maar
wordt te zeer in beslag geno
men door het lezen van dit
boek. En organiseert Clarissa
Vaughn (Meryl Streep) een
feestje voor haar vriend Ri
chard, een beroemde schrijver
die op sterven ligt. Het boek
van Woolf vormt de verbinden
de schakel tussen de drie vrou
wen.
Amsterdam - Lou Reed brengt
zaterdag 24 mei in het Amster
damse Carré het werk van Ed
gar Allan Poe (1809-1849) tot le
ven. Hij doet dat in tekst en
muziek. Tijdens het concert zijn
enkele nooit eerder live ge
speelde nummers te verwach
ten. Lou Reed was drie jaar ge
leden voor het laatst in ons
land.
peking - Nu de officiële toe
stemming van het ministerie
van Cultuur er ligt, mogen de
Rolling Stones in april twee
concerten in China geven. De
optredens maken deel uit van
de '40 Licks'-tournee. Nog maar
heel weinig westerse rockbands
hebben ooit op een Chinees
podium gestaan. De autoritei
ten vonden dergelijke muziek
maar niets voor het volk. De
ministeriële toestemming
wordt alom gezien als een te
ken van versoepeling op het ge
bied van kunst en cultuur.
Leeuwarden - Schrijver Ronald
Giphart debuteert in het Fries.
Op 19 maart presenteert hij in
Leeuwarden de Friese vertaling
'Der is gjin dêr, dêre' van zijn
verhaal 'Er is geen daar, daar'.
Uitgever Steven Sterk, zelf Fries
van geboorte, heeft het idee zelf
aan de schrijver voorgesteld. De
uitgave verschijnt, naast een
luxe-editie, tevens in paper
back. Na een jaar zal het boek
in het Nederlands worden uit
gebracht.
Amsterdam - Schrijver Bas
Heijne maakt op 6 maart zijn
debuut als toneelauteur. Hij
doet dat met het stuk "Van
Gogh' dat wordt uitgevoerd
door Het Toneel Speelt. Heijne
ziet het als een pleidooi om an
ders naar Van Gogh te kijken:
niet als naar een man die zich
zelf ten onrechte als mislukt be
schouwde, maar als naar een
man die met zijn werk een
enorme erfenis heeft achterge
laten. De regie is in handen van
Johan Simons en Leonard
Frank. De acteurs zijn onder
anderen Daniël Boissevain,
Hans Croiset, Aus Greidanus jr.,
Betty Schuurman en Chris
Nietvelt.
voorschoten - De Voorscho-
tense operettevereniging Bel
canto zoekt een amateurpianist
om het koor en de solisten te
begeleiden bij de concerten. Er
wordt elke dinsdagavond gere
peteerd in het gebouw van
drumfanfare Laurentius. Ook is
Belcanto op zoek naar nieuwe
stemmen. Meer informatie op
www.vov-belcanto.nl of tel.
071-5618271.
Amsterdam - De acteurs John
ny Knoxville, Bam Margera en
Jefif Tremaine zijn donderdag in
Amsterdam bij de première van
hun film 'Jackass The Movie'
De film naar de gelijknamige tv-
serie zal daarna in meer dan
vijftig Nederlandse bioscopen
te zien zijn. 'Jakass the Movie'
was vorig jaar een kaskraker in
de Verenigde Staten en Canada.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: Eerste voorronde van het
25e Leids Cabaretfestival Gezien: 10/2,
Leidse Schouwburg.
Voor getalssymboliek zijn we
allemaal toch een beetje gevoe
lig. Van de 25ste editie van het
Leids Cabaretfestival verwacht
je merkwaardig genoeg iets ex
tra's. Of die wens in vervulling
gaat, valt nog te bezien. Na de
eerste voorronde kan al wel ge
zegd worden dat de voorteke
nen gunstig zijn. De eerste vijf
optredens zijn zonder uitzon
dering van een behoorlijk tot
mo
in P
5UI0
:hte
goed niveau. Over elke afzon
derlijke festivalbijdrage is dui
delijk merkbaar nagedacht. De
verscheidenheid is groot en de
soorten cabaret zijn zeer divers:
zowel groepswerk als (wederom
relatief veel) solisten, zowel
tekstcabaret als een liedjespro
gramma en zelfs een vleugje
stand up comedy.
Voor een stevig begin zorgen de
heren van 'Schering en Inslag'.
Visuele grappen worden afge
wisseld met korte sketches en
bijna ouderwets-cabareteske
liedjes met dito pianobegelei
ding. Met zo'n bijdrage is iede-
door Theo Hakkert
Amsterdam - Menigmaal in de
afgelopen jaren gebruikte schrij
ver AF.Th. van der Heijden de
lunch 'in de eenzaamheid van het
schrijfkot'. Maar gisteren stonden
tarbot, gepofte aubergine en ge
glaceerde tranches rundvlees op
het menu en kon Van der Heijden
proosten met zestig gasten in het
Amstel Hotel. Zijn uitgever bij
Ouerido, Lidewijde Paris, stond te
glunderen: „Het boek is er!"
Zeven jaar geleden rondde Van
der Heijden (51) zijn vorige ro
mancyclus, 'De Tandeloze
Tijd', af. Voorlopig weltever
staan. Hij heeft inmiddels een
vervolgdeel aangekondigd. En
achterin het boek 'De Movo
Tapes', dat hij gisteren ten
doop hield, kondigt hij nog
twaalf boeken aan. Acht daar
van vormen samen met het
nieuwe boek de cyclus Homo
Duplex.
'De Movo Tapes' is deel 0 van
de serie, omdat dit preluderen
de boek ontstond terwijl de
schrijver werkte aan de delen 1
en 2. Het 'voorafje' telt al 712
bladzijden. Noem het ambiti
eus, noem het gekkenwerk,
noem het megalomaan; zo zit
A.F.Th. - zijn achternaam heeft
hij afgelegd - nu eenmaal in el
kaar. Het was of hij zich in zijn
re festivalorganisatie gewoon
blij. Of het kanshebbers zijn,
weet nog niemand. Maar ieder
een zal beamen dat ze voor een
vlot half-uurtje zorgen. En er
gaat nu eenmaal niets boven
goed getimed en geestig uitge
werkt ensemblewerk.
Na deze uitbundigheid valt het
solowerk van Wietske Loebis
(met muzikale begeleiding van
Arnoud Breitbarth) in het niet.
Ze zingt liedjes en vertelt wat
over mislukte versierpogingen.
Hoewel haar bijdrage eigenlijk
zorgvuldig in elkaar zit, slaat
het nauwelijks aan bij het pu
bliek. Dat moet je helaas in alle
nuchterheid constateren. Als je
het uiterst welwillende festival-
publiek niet weet in te palmen,
dan loopt de wedstrijd meestal
slecht voor je af.
Ook een eenling met een pia
nist (Marcel Harmsen) is Miel
Verstappen. Zijn troef is nu
juist dat hij met lichte en alle
daagse grapjes het publiek wel
met gemak op zijn hand weet te
krijgen. Waarom Miel wel en
Wietske niet, behoort tot die
ongrijpbare theaterwetten die
zo'n festival pas echt spannend
maken. Verstappen heeft overi
gens eerder aan het Leids Caba
retfestival deelgenomen. Of hij
dit jaar tot de finale zal door
dringen, is nog maar zeer de
vraag. Daarvoor is het soortelijk
gewicht van zijn grapjes te twij
felachtig. De gemoedelijke sfeer
die hij met zijn bijdrage creëert,
spreekt echter in zijn voordeel.
Luchtig is ook de bijdrage van
Dorine Wiersma. Ze is duidelijk
minder gepolijst dan haar con
currenten. Misschien moet je
zelfs toegeven dat haar pro
gramma nier en daar nog een
beetje stroef loopt. Maar on
danks dat, Dorine is een enig
toespraak alvast wilde indek
ken tegen kritiek van collega
schrijvers die vinden dat enige
bescheidenheid past „De Ne
derlandse literatuur zou een
wereldliteratuur kunnen zijn
als Nederlandse schrijvers eens
wat minder op elkaar gingen
letten. Nederlandse schrijvers
denken hun collega's altijd hun
maat te moeten opleggen. Bin
nen de kortste keren hebben ze
het over 'mooi klein schrijven',
over 'de taal tot op het bot uit
benen' en 'er staat geen woord
te veel in'. Ze zijn allemaal
groot geschapen, dat wel, maar
dan heb ik het voor de veran
dering over hun tenen.
In 'De Movo Tapes' introdu
ceert A.F.Th. zijn nieuwe hel
den, Tibbelt Satink, bijge
naamd Movo, een afkorting
voor 'moeilijke voeten', en QX-
Q-8. Achter deze code gaat een
godheid schuil die zijn echte
naam, Apollo, heeft verkocht
aan de NASA. QX-Q-8 heeft in
de loop der eeuwen talloze ma
len ingegrepen in de menselij
ke geschiedenis, die hij ziet als
een vermaaksindustrie voor de
goden. Maar dat is slechts een
van de vele verhaallijnen, want
A.F.Th. reikt hoog en diep. Zo
hoog en diep dat de vraag of hij
ergens in de cyclus het wereld
raadsel op gaat lossen niet eens
onlogisch klonk. „Ik kan u ge
rust stellen: het wereldraadsel
wordt niet opgelost"
'De Movo Tapes' ligt donder
dag in de boekwinkel.
los angeles - Jennifer Lopez vergezelde gisteren haar vriend Ben Affleck tijdens de wereldpremière van
zijn nieuwe film 'Daredevil' in Los Angeles. In de film speelt Affleck een man die blind wordt door blootstel
ling aan radioactief materiaal. Tegelijkertijd neemt de gevoeligheid van zijn overige zintuigen alleen maar
toe. Geholpen door zijn nieuwe vermogens bestrijdt hij als een acrobatische vechtsportsuperheld de crimi
naliteit in de stad. Foto: AP/Chris Pizzello
mens, van wie je onmiddellijk
aanneemt dat het waar is wat
ze zingt, namelijk dat ze ge
woon zichzelf is. Het is een
liedjesprogramma met een paar
verbindende teksten. Geestige
liedjes over haar strijd om het
behalen van het rijbewijs of de
bijna zakelijke avances van een
geslaagde dertiger, van wie ze
uiteindelijk niets moet hebben.
Typisch zo'n kandidaat, die je
heel graag nog een keer wilt
zien. Brengt ze dan exact het
zelfde, dan zou haar bijdrage
mogelijk kunnen tegenvallen.
Vooralsnog lijkt ze met haar au
thentieke bijdrage hogjrid
kunnen gaan gooien.
Geldt dat ook voor def'
Limburgse Alex AgneiC'
het enthousiasme var
tot criterium kiest, d« ee
goed. Hij jongleert atic
stem. Zijn verhalen ojggi'1
westerns tot en met hi aar
van de tram lardeert h an
van vocale kreten. Dj ïrv>
mentswaarde daarvan en t
meer hoog. Bij een e jn ei
herhaling kan echter d rs ii
digheid van zijn kunst1 aa
nadeel werken. »a-v(
Kansloos of kansrijk - hjerg<
de afhankelijk van de i ge'
vanavond die hopelijk de
teit van de eerste v
evenaart of zelfs, vanfere!
jubileum, overtreft.
■r
theater recensie
Ton Verbeeten
Toneelgroep De Appel speelt 'Beroerd'.
Tekst en regie: Gerardjan Rijnders
Toneelbeeld Mare Waming. Gezien: 8/2,
museum Beelden aan Zee, Scheveningen
Nog te zien: aldaar t/m 29/3.
Handen in de zakken van de
jas, schouders opgetrokken, el
lebogen tegen het lijf gedrukt.
Zo dwaalt Lot door de open
ruimte van het Scheveningse
museum Beelden aan zee.
Soms rust haar blik even op een
van de liggende beelden. Regis
seur Gerardjan Rijnders heeft in
deze ruimte zijn tentoonstelling
'De mannen van Gerardjan
Rijnders' ingericht. Tientallen
beelden van mannen die alle op
de grond liggen: omgelegde
mannen. Soms streelt Lots
hand even een van de mannen,
meestal glijdt haar blik, over de
beelden heen, naar de verte. En
daarmee keert ze in zichzelf.
Het is heel spannend met haar
mee te kijken, haar verte in.
Sacha Bulthuis oogt breekbaar.
Totdat ze begint te spreken. Ze
laat de woordenstroom haast
achteloos vloeien, maakt wat
terloopse opmerkingen over
wat ze ziet; van die aarzelende,
met een tikkeltje cynisme uitge
sproken, clichés over kunst die
je op gang moeten brengen als
je naar een tentoonstelling
kijkt: 'goed getroffen', 'het
glanst mooi'. Het is duidelijk
dat ze niet rondloopt om naar
de beelden te kijken. Het kijken
zet haar gedachten in gang. Ge
dachten die een associatieve
woordenstroom oproepen
waarmee ze de toeschouwers
beroert. Dat is wat een groot to
neelspeler met je dotfwe
roeren. Dat is wat SaJ nic
huis, een groot actria 1 ze
doet. Ze woelt in je gjvan
en vooral in je gevoeleijP 7M
je geraffineerd op het ijde s
been. Om je dan onvei| bpr
je strot te grijpen met efv0'
gende tekst over hetpd*
met de dood. "ij!
Fel, maar zonder ste#en
fing, haalt ze uit over ndi
over de angst van man 'src
vrouwen, over de tainP'
angst achter bravoureaa^
stoppen. OndertussetP
Aus Greidanus van o aor
heer, keurig in kosttr£
overjas, die zich na eeifL w
sprek gewillig laat w d. f
Lot gaat voort met ha nbt
loog over mannen, oi
wen, over kinderen, ov
ven, over verlies, het v ff(
haar zoon. De situat
enige keren herhaald: 611
nadert haar, ze voeren
gesprek en telkens laa v?r
door haar wegsturen, f^in
laat hij zich dat aanlei
zij zich tegen hem aan\ ar I
Gerardjan Rijnders scM°é
tekst 'Beroerd' voor Sa e
huis. Je mag die titel o 1 Gj
wijze interpreteren. I f1 d
geleden werd de act 'dij
een hersenbloeding lü&
en daarnaar verwijst i G£
het gevecht met de d( te
der twijfel. Maar de e"
veelduidiger, drijft we] •)a'1
feitelijke, raakt aan |nai
van verwarring en n an!
beeld op van het leve»1156
vrouw die dankzij hat M
flectie het laatste wojfla
Althans, haar laatste!
Ook in 'Beroerd', heeftUM
het laatste woord. 1
woorden van Sacha f 'J
blijven je bij. P dt
leiden - Hoe Vlaams is James Ensor? Hoe Nederlands is Vincent van
Gogh? En wat hebben ze met elkaar gemeen? Geen eenvoudige vra
gen. Zeker niet als je ze voor vijf eeuwen beeldende kunst en archi
tectuur, taal en literatuur wilt beantwoorden. Toch zette Ludo Behey-
dt, bijzonder hoogleraar aan de Leidse universiteit, zich aan dit waag
stuk van formaat. 'Eén en toch apart', een lijvig boekwerk van drie
honderd rijkelijk geïllustreerde pagina's, is het resultaat.
door Rody van der Pols
In dat boek wordt de lezer in
sneltreinvaart langs een half
millennium aan Nederlandse
en Vlaamse cultuurschatten ge
voerd. In woord, maar Ook ze
ker in beeld. Schilderijen, teke
ningen, etsen en beeldhouw
werken zijn soms paginagroot
gereproduceerd. „Het boek
heeft in feite twee lagen", zegt
Beheydt. „Het is een lees-,
maar ook zeker een kijkboek.
Ook de plaatjes vormen een
verhaal. Met die combinatie
Ludo Beheydt: „De Vlaamse kunstenaar schildert realistisch. Kijk hoe
natuurgetrouw deze Eva van Jan van Eyck is. De Italiaan idealiseert,
zoals Botticelli bij deze Venus heeft gedaan." Foto: Hielco Kuipers
hoop ik aansluiting te vinden
bij de huidige 'zapgeneratie'."
Het idee om dit boek te schrij
ven kwam niet zomaar uit de
lucht vallen, vertelt de Vlaamse
hoogleraar die naast zijn aan
stelling aan de Franstalige uni
versiteit in Leuven, één dag per
week lesgeeft aan de vakgroep
Dutch Studies in Leiden. „Bui
tenlandse studenten vragen me
heel vaak: wat is er nu zo Ne
derlands aan Nederlandse
kunst? Waardoor is deze kunst
anders dan bijvoorbeeld Itali
aanse kunst? En het gekke is: er
is eigenlijk geen enkel eigentijds
standaardwerk dat daarop in
gaat."
En dus besloot Beheydt dan
maar zelf naar het antwoord op
zoek te gaan. Acht jaar lang
beet hij zich in het onderwerp
vast. En zijn slotconclusie
wordt misschien nog wel het
meest treffend verwoord door
de paradoxale titel van het
boekwerk: 'Eén en toch apart'.
Want dat Vlaanderen en Neder
land een culturele eenheid vor
men, staat voor Beheydt buiten
kijf. Vergelijk de kunst van de
Nederlanden maar eens met,
pak hem beet, de Italiaanse
kunst. „Dat is echt een wereld
van verschil", stelt de hoogle
raar vast. „Zo is er in de kunst
van de Nederlanden ontzettend
veel aandacht voor de opper
vlakte, voor het detail. Vlamin
gen en Nederlanders schilderen
wat ze zien, ook als dat lelijk is.
De wrat op het gezicht van een
oude prelaat bijvoorbeeld. Of
neem het portret van de vrouw
van Jan van Eyck. Dat is een
beetje zurige tante, van wie je
zoiets hebt: daar zou ik niet
mee getrouwd willen zijn."
En dat zou een Italiaan niet in
zijn hoofd halen, vervolgt Be
heydt. „In de Italiaanse kunst
wordt de werkelijkheid altijd
mooier gemaakt dan hij is. Het
gaat de Italiaan niet om het de
tail, maar om het geheel, dat
perfect en harmonisch in even
wicht moet zijn. Daarbij wor
den de regels van het perspec
tief, de menselijke anatomie en
compositieleer keurig toege
past. Neem Botticelli die de zee
schildert. Dat ziet er bijna kin-
Alessandro Botticelli, De geboor
te van Venus, ca. i486, detail
van Venus. Galleria degli Uffizi,
Florence. Publiciteitsfoto
derlijk uit, voortdurend dezelf
de vlakjes, een bijna schema
tisch voorstelling van de zee.
Een Nederlander of een Vla
ming zou iedere schuimkop
een eigen karakter geven."
Een ander belangrijk kenmerk
van de kunst de Lage Landen is
de 'burgelijke' onderwerpkeu
ze. Beheydt: „De Nederlanden
kennen al vanaf de middeleeu
wen een sterk verstedelijkte
cultuur, met bankiers en koop
lieden die als de mecenassen,
de 'beschermheren', van de
kunstenaars optreden. En wat
zien deze stadsbewoners graag
vereeuwigd? Familieleden te
midden van al hun materiële
verworvenheden. Dat levert,
kortom, verstilde, intieme en
huiselijke tafereeltjes op, wars
van grote gebaren. Dit in tegen
stelling tot Italië, waar de kun
stenaars in opdracht van de ho
ven werken. Die zien graag uit
beeldingen van de grote,my
thologische verhalen. Grandeur
en epische taferelen, kortom."
Maar dat is één kant van het
verhaal, haast Beheydt zich er
bij te vermelden. Want er be
staan wel degelijk verschillen
tussen de Noord-Nederlandse
kunst en het artistieke werk van
Vlaanderen. Niet voor niets
koos hij als tweede deel van zijn
boektitel 'en toch apart'. „De
scheiding van geesten wordt in
1585 in gang gezet met de val
van Antwerpen zegt Beheydt.
„Vlaanderen blijft katholiek on
der het Spaanse bewind. Dat uit
zich in een barokke en luister
rijke kunst, die in Rubens zijn
ultieme vertolker vindt. De Ne
derlandse Republiek kiest daar
entegen voor het calvinisme,
met zijn kale kerken en sobere
levensinstelling. In de kunst uit
zich dat in strenge schoonheid
en uiterste vormbeheersing."
En, om nu terug te komen op
de vraag: hoe Vlaams is Ensor,
hoe Nederlands is Van Gogh?
„Ensor is een speler, een pot
senmaker, iemand die neigt
naar het visionaire en het fan
tastische", stelt Beheydt. „Hij is
schatplichtig aan Brueghel,
Bosch en Rubens, waarmee hij
zich in duidelijk in een Vlaamse
traditie schaart. Van Gogh is
daarentegen veel eerder een
stijle, 'lijdende' calvinist, gedre
ven door extreme levensernst
en diepe morele bekommernis.
Hij zit veel dichter tegen een
Hollandse meester als Rem
brandt aan. Kortom, ze zijn ver
schillend, maar tegelijkertijd
diep geworteld in de kunsttra
ditie van de Lage Landen. Eén
en toch apart."
tot.
leer
door Hans Jacobs }urc
laai
Antwerpen - De Vlaan
calgigant Music Hall ui (ujt
pen is druk bezig om jp
calgat dat Joop van 1 n
buiten de randstad ach
vullen. Er bestaan in Vü
vergevorderde plannen
snel mogelijk de mul
meo en Julia' als reist»,
in de Nederlandse tlf
brengen. 'Romeo en j4,ve
Vlaanderen op dit mo^
gigantisch succes. ;n a
Tot verdriet van veel 4
recteuren heeft theatuer
cent Joop van den End£s e
besloten om zich uit 'dj
cie' terug te trekken j va
volledig op de eigen rpVeni
aters in ScheveniA aa
Utrecht te concentrere
nale theaters kunnen
musicals niet missen,
een kwart van het
kochte kaartjes in de;
gaat naar musicalliefht
V&V Entertainment, hfcER
van Albert Verlinde, e% \-
grote musicalproduc^j
geen mogelijkheid onjed,
met extra musicals op L]c
Het produceren van i%e
duur, zeggen ze. We
jong bedrijf wel gezonfo v
V&V komt al met dejde
'Mag ik u de weg naarl hij
vertellen' en 'Het I^u]t
met Jos Brink en Liesb%en
In Vlaanderen wordi
Jan van Eyck, Lam Gods, luik met
Eva, 1425-1432. Sint-Baafskathe-
draal, Gent. Publiciteitsfoto
'Een en toch apart, Kunst en
cultuur van de Nederlanden',
Ludo Beheydt, Waanders Uit
gevers, 62,50 euro.
wikkelingen in Nedei
veel aandacht gevolg^ t(
Hall laat zich bij onze 2
ren graag de "VlaamseL-i
den Ende' noemen. HF"
werd in 1988 opgericht»*
werd begonnen met h»
pen van eigen theatewLu
sel, Antwerpen en Ge$sat
Hall ging zich bezigh<% 2c
Nederlandstalige famifcsf(
kels als 'De Tovenaar v^st
'Peter Pan' en kocht
voor musicals als 'Cats'nje
serables', 'Phantom oftve
ra' en serveerde de \f0p
deze spektakelstukkein. f
Nederlands. >ru;
Music Hall gaat met 4u>
landse theaterdirecteüme
ten over hun verlanftpjs
bedrijf sluit niet uit dl
landse artiesten in 'E:
Julia' een rol gaan spek
