Kind mag hond best 'woef noemei;
GESPREK VAN DE DAG
'Ik blijf in de buurt
van Bagdad'
King of Pop voelt zich
verraden door tv-maker
OntwikkeHngspsycholoog schrijft boek over fasen tussen nul en drie jaar
Het einde nabij
-E
'2
VRIJDAG 7 FEBRUARI 2Qp
MENSELIJK
B itse komiek John Cleese heeft
v; h een rechter in Londen een schade
vergoeding van 20.000 euro gekregen,
omdat de Engelse krant The Evening
Standard had geschreven dat hij zijn
GEVOEL VOOR HUMOR KWIJT was
Cfeese is vooral bekend van de televi
sieseries Monty Python's Flying Circus
esffawlty Towers. De acteur klaagde
d -krant aan voor een artikel waarin
Tfie Evening Standard zich afvroeg, of
zi ii recente verhuizing naar de Ver-
e ijgde Staten ervoor heeft gezorgd dat
h ('een vernederende flop' werd. Vol
gens de advocaten van Cleese was het
verhaal een nauwelijks verholen, onge
gronde en bijtende aanval. ,,De Amerikaanse natie heeft
zich terecht tegen hem gekeerd. Een dergelijke vernede
ring is volkomen verdiend wegens zijn arrogantie en ver
waandheid", staat onder meer in het artikel. Foto: PR
Een vrouwelijke don
kere tijgerpython in
Artis heeft ZICH
ZELF GEKLOOND
De dna-profielen van
haar embryo's zijn
identiek aan die van
haarzelf. Volgens on
derzoekers is er bij
de python sprake
van een variant op de parthenogenese ofwel maagdelijke
voortplanting. Bij deze wijze van voortplanting zijn de
embryo's echter per definitie van het mannelijk geslacht.
De python in Artis krijgt dochters die helemaal hetzelfde
zijn als zijzelf. Parthenogenese was bekend bij diverse
slangensoorten, maar niet bij pythons. De biologen E.
Bruins en T. Groot publiceerden hierover in het februari
nummer van het tijdschrift Heredity. Foto: ANP
Michael Jackson voelt zich verraden door Martin Bashir, de ma
ker van de geruchtmakende documentaire Living with Michael
Jackson, waarin de King of Pop onder meer bekent graag met
kinderen in één bed te slapen. Volgens Jackson is het een 'af
schuwelijk en oneerlijk programma'.
„Ik heb Martin Bashir in mijn leven toegelaten omdat ik wilde
dat de waarheid werd verteld", zegt Jackson in een gisteren uit
gegeven verklaring. „Vandaag voel ik mij meer verraden dan
ooit tevoren. Iemand die ik vertrouwde en aan wie ik de waar
heid heb verteld, die mijn kinderen, mijn personeel en mijzelf
heeft leren kennen, heeft mijn vertrouwen geschonden. Ieder
een die mij kent weet dat mijn kinderen het belangrijkst voor
mij zijn en dat ik een kind nooit schade zou toebrengen."
Bashir, bekend van een interview met de in 1997 verongelukte
prinses
Diana, volgde
Jackson acht
maanden
lang, sprak
verscheidene
keren met
hem en
bracht vele
uren door op
Neverland, de
boerderij van
de zanger in
Califomië. De
documentai
re, die maan
dag in Groot-
Brittannië en
dinsdag in
Nederland
werd uitge
zonden, was gisteren in de Verenigde Staten te zien.
Jackson zegt veel steunbetuigingen van fans te hebben ontvan
gen. De pers valt echter over Wacko Jacko' heen. De Britse ta
bloids hebben het over een 'schokkende bekentenis' en 'een
golf van walging'. In de Telegraaf heet de 44-jarige Jackson een
'gestoorde volwassen kleuter' die ongeschikt is om kinderen op
te voeden.
Fans van Jackson zijn volgens de BBC in actie gekomen tegen
de aanvallen op hun idool. Zo heeft de internetsite MJ News In
ternational de liefhebbers van zijn muziek opgeroepen de me
dia te laten weten dat zij de zanger oneerlijk behandelen. Ook
Jacksons ex-vrouw Debbie Rowe heeft het voor hem opgeno
men.
Granada, het televisiebedrijf dat de documentaire heeft ge
maakt, verwerpt de kritiek van Jackson. Het programma is een
waarheidsgetrouw, open en intiem portret van veel aspecten
van Michael Jacksons bijzondere leven, verklaarde het bedrijf.
„Michael is een controversieel figuur en heeft vele critici. Het is
niet verrassend dat een film over hem die zo open en onthul
lend is, vijandige reacties en commentaar over hem losmaakt.
We betreuren het dat Michael daardoor van streek is geraakt,
maar misschien was dat onvermijdelijk."
AP/ANP
In de documentaire lachte Jackson nog naar
Bashir. Foto: EPA/Granada TV
DAGELIJKS LEVEN
Haar vrienden hamsteren voed
sel, water en brandstof, en ze
moet altijd flink wat dollars en
een paspoort met visa voor zo
wel Jordanië, Syrië als Iran op
zak hebben. Toch blijft de Ne
derlandse Hennie van Essen zo
lang mogelijk doorgaan met
haar werk als medisch coördi
nator in Bagdad. „Ik heb tijdens
de anderhalf jaar dat ik in Irak
werk nu eenmaal een band met
het Iraakse volk opgebouwd,
een solidariteitsgevoel."
De 44-jarige Van Essen, gebor
gen en getogen in Groningen,
werkt sinds juli 2001 in Bagdad.
Samen met drie Franse collega's
zet ze voor Dokters van de We
reld chirurgische kinderafdelin
gen op en traint ze Iraakse ver
pleegkundigen.
Van Essen vertelt hoe ze ander
half jaar geleden 'toevallig' in
Irak terecht kwam. „Ik sollici
teerde bij Dokters van de We
reld om in Birma aan een aids-
project te gaan werken. Toen
bleek dat ze dringend behoefte
hadden aan een verpleegkundi
ge voor de intensieve zorg in
Irak. Of ik dat niet wilde doen."
Van Essen moest wel even 'flink
nadenken' over het verzoek. „Ik
verwachtte datje daar gesluierd
moest rondlopen, maar dat is
niet zo. Bovendien is Birma nou
ook niet echt een makkelijk
land", verklaart Van Essen haar
uiteindelijke keuze.
Ze voelt zich in Irak een 'echte'
hulpverlener „De bevolking
leeft hier onder erbarmelijke
omstandigheden, door het VN-
embargo is er gebrek aan alles,
vooral voedsel en medicijnen.
Wij proberen adequate hulp te
bieden."
De Iraki's zijn volgens Van Es
sen erg negatief over president
Bush en de Verenigde Staten.
„De sancties worden niet gezien
als een VN-maatregel, maar als
de schuld van Amerika." Hoe ze
zelf denkt over de sancties en
het regime van Saddam Hussein
zegt ze liever niet over de tele
foon. „Het gaat net als met de e-
mail, die wordt ook gelezen."
De Nederlandse verpleegkundi
ge merkt dat de angst voor
bombardementen steeds voel
baarder wordt. „Mijn Iraakse
vrienden zijn bang voor oorlog,
vooral de laatste weken is dat
het gesprek van de dag. Ieder
een die kan, hamstert voedsel,
water en brandstof. De prijzen,
vooral van kerosine dat wordt
gebruikt voor kacheltjes, stijgen
Verpleegkundige Hennie van Essen te midden van Iraakse collega's. Foto: ANP
enorm en de kinderen krijgen
op school voorlichting over wat
te doen bij een bombarde
ment."
Ook voor Van Essen en haar col
lega's is het spannend. Een
nieuw medisch project in de
noordelijk stad Mosul, richting
de Turkse en Syrische grens,
ging niet door. Het gebied ligt te
afgelegen en is moeilijk te eva
cueren.
Samen met haar team heeft ze
intussen alle mogelijke voor
zorgsmaatregelen getroffen. Er
is voedsel, water en brandstof
ingeslagen, en tape om de ra
men af te plakken zodat bij een
bominslag de glasscherven niet
alle kanten uitschieten. Nie
mand gaat de straat op zonder
paspoort en een flink bedrag
aan dollars. „We melden boven
dien altijd waar we heen gaan
en hoe laat we terugkomen in
het hotel waar we verblijven."
Om het zekere voor het onzeke
re te nemen volgen Van Essen
en het merendeel van de hulp
verleners in Bagdad het advies
van de ambassades op om voor
11 februari 'op vakantie te gaan'.
Die dag begint in Irak het isla
mitische feest id al-Adha, het
drie dagen durende offerfeest in
de bedevaartsmaand.
„Dat zijn belangrijke feestdagen
en dan ligt alles stil, ook het ver
voer. Wij vertrekken dus voor
die tijd met de auto voor de tien
uur durende rit naar Amman",
legt Van Essen uit. „Dan weten
we zeker dat we niet vast komen
te zitten in Irak, mocht er ge
bombardeerd worden."
Alhoewel Van Essen L
een paar dagen verlaatP
ze niet lang in Jordaruè?°P
ven. „Ik wil zo snel mor' Pj
rug zijn in Irak. Mocht! 1
tussentijd gebombardtf
den dan kunnen we irffl
eerste hulp verlenen, i
ik naar een vluchtelingl
in één van de grensgeb'
Wat er ook gebeurt, ik i
regio."
iel
Annelieke Dirks, ANP nd
jrRc
enh
Een kind van onder de 2,5 jaar
verbieden de deur van de koel
kast open te doen, heeft geen zin.
Hij onthoudt het niet en doet het
na twee minuten weer. Dat komt,
doordat hij een verbod van zijn
ouders nog niet verinnerlijkt.
Mooie psychologische theorie,
maar hoe voorkom je dan dat de
koelkast voortdurend openstaat?
Zorg dat het kind de koelkast als
iets negatiefs beschouwt. Ga
met je peuter op je hurken naast
de koelkast zitten, sla op de
koelkast, kijk er boos bij en zeg
ferm 'daar mag je niet aanko
men'. Herhaal dat een paar
keer.
Zo luidt althans het advies van
dr. Ewald Vervaet uit Amster
dam, die onder meer les geeft
aan de Volksuniversiteit Haar
lem. Hij is ontwikkelingspsycho
loog en deed onderzoek naar de
psychologische ontwikkeling
van kinderen tussen nul en drie
jaar. De resultaten zijn te lezen
in zijn jongste boek Groeiender-
wijs. Daarin verdeelt hij de psy
chologische ontwikkeling van
kinderen tot drie jaar in tien fa
sen. Perioden van enkele maan
den waarin kinderen steeds iets
nieuws leren. Van simpelweg
staren (tussen één en vier
maanden) tot het op kleur sorte
ren van kralen (31-36 maanden).
Groeienderivijs is evenwel geen
opvoed- of ouderschapsboek,
vindt Vervaet, al kan het zo wel
gebruikt worden. Want wie in
zicht heeft in het psychologisch
functioneren van zijn kinderen,
kan daar bij het opvoeden pro
fijt uit trekken.
De tien fasen komen voort uit
zijn onderzoek, zegt Vervaet
„Die zijn onder meer gebleken
uit proefjes met 28 kinderen die
ik een aantal jaren heb gevolgd.
Zo noemen kinderen zichzelf
rond de tweede verjaardag bij
de eigen naam, zeggen 'eo-eo'
als ze Theo heten, maar geen
'ik'. Dat komt doordat ze dan
nog niet vanuit een punt buiten
zichzelf naar zichzelf kunnen
kijken.
Om een naambesef te hebben,
moetje twee mentale beelden
erke
alk\
>P
tuk'J;
ivoakc
De knikkerproef is bedoeld om de 'onderscheppingsreactie' van een
kind te meten. Kinderen tussen de 26 en 31 maanden (fase negen)
kunnen de knikker nog niet met de vinger stil leggen. Als je dat voor
doet, leggen ze de vinger steeds op een gootje als de knikker al voor
bij is. In fase tien (31-36 maanden) lukt het wel de knikker met de
vinger tegen te houden. In fase acht (22-26 maanden) volgen ze de
knikker met hun knuistje van links naar rechts.
Foto: GPD/Robert van den Berge
met elkaar combineren. Name
lijk een klankbeeld Theo en een
visueel beeld van jezelf vanuit
een punt buiten jezelf. Dat com
bineren van twee mentale beel
den heb ik aangetoond met de
blikjesproef: onder in een cilin
dervormig blikje zit een poezen-
afbeelding en pas als Theo zich
zelf als Theo ziet, laat hij de
poes zien door het blikje naar
zijn moeder te draaien. Hij ziet
op dat moment het poesje niet
en ook niet wat mamma ziet."
Belangrijk in dit verband was
Vervaets toevallige ontdekking
dat Anne van bijna twee haar
tweelingbroertjes Roel en Mau-
rits gedurende een maand of vijf
aansprak als Roel. „Ze zag de
twee anderen die sprekend op
elkaar leken dus niet als indivi
du. Ik dacht meteen 'dit is het,
hier moet ik op door'."
Dat ik-zeggen is iets wat Vervaet
toen hijzelf nog kind was en in
het Zeeuws-Vlaamse Westdorpe
woonde al intrigeerde. „Bij ons
thuis kwamen wel eens kinde
ren van buren en het viel me als
jongetje al op dat peuters geen
ik zeiden. Nu kan ik dat dus ver
klaren."
Daar houdt Vervaet van, van
dingen verklaren. Hij wil altijd
precies weten hoe de vork in de
steel zit. Of het nou om een taal
kundig probleem gaat of om de
geschiedenis van de islam. Na
zijn middelbare school, een
klein seminarie in Kaatsheuvel,
ging hij aanvankelijk wis- en na
tuurkunde studeren, exacte vak
ken. Maar al voor zijn afstude
ren kwam hij er achter dat hij
zich daar niet zijn hele leven
mee wilde bezighouden.
Hij liet een klinkende baan in
Genève bij het CERN (als onder
zoeker naar deeltjesversnellers,
red.) schieten en ging psycholo
gie doen. Toch ook een vrij
exacte discipline waarin je in ie
der geval je beweringen moet
toetsen, vindt hij. „Aanvankelijk
wilde ik klinische psychologie
doen, maar het werd ontwikke
lingspsychologie. Kinderen heb
ben eigenlijk altijd mijn interes
se gehad."
Terug naar het boek. Het is op
twee niveaus geschreven, zegt
hij. Enerzijds is het bedoeld voor
mensen die beroepsmatig met
kinderen omgaan, zoals mede
werkers van kinderdagverblijven
die het als cursusboek kunnen
gebruiken. Maar anderzijds kan
ook de geïnteresseerde ouder-
/verzorger ermee uit de voeten,
als hij of zij tenminste niet bang
is de diepte in te gaan.
Want het blijft natuurlijk in eer
ste instantie een wetenschappe
lijk boek waarin de auteur
braakliggend onderzoeksterrein
wil ontginnen. Dat is met name
de weinig onderzochte periode
van anderhalf tot drie jaar, zo le
zen we in de inleiding.
Nieuw zijn uiteraard ook tien
ontwikkelingsfasen, die uitein
delijk tot één geheel gesmeed
worden in het samenvattende
kader van de zogeheten circuit-
theorie. Die is gebaseerd op eer
dere bevindingen van de Zwit
serse kinderpsycholoog Jean
Piaget, Vervaets inspirator.
De tien ontwikkelingsfasen be
vatten voor menig ouder onge
twijfeld allerlei herkenbare tafe
relen. Maar hoofdstuk 1
en onzin van de opvoed
voor hen waarschijnlijl
digst. Daarin staat eenibe2
concrete aanbevelingeiet n
omgang met jonge kinprde
als het koelkast-voorband;
het begin van dit verhafh d
Vervaets belangrijkste £n
is: sluit aan bij wat hetfittt
en vul aan waar het ietfgve
kan. Het heeft geen zirfan
willen lopen en bepaalde/
over te slaan. Iets te vrdg 'f
bieden, bijvoorbeeld hti 1.
brengen van kleuren, tëet
kind zelfs schaden als ltek
aan toe is. Wat jong leiP ve
dan forceren.
„Natuurlijk zijn er oudyg
zien dat hun kind net i
ger of langzamer aan gGI
brabbelen toe zijn dan
schrijf. Maar dat wil ni#* -
dat ze iets overslaan. JeP El
ontwikkeling gewoonv^
vervroegen, omdat die|eei
seerd is op de neurolo^
ontwikkeling. Die kun {f
negeren." 1*
Wat weer helemaal nie&t v_;
volgens Vervaet, is om J zij
'woef tegen een hond
zeggen. In een bepaald
kelingsfase dan. Want
twaalf en achttien maa,
sen 5 en 6) bereidt een&tl
melijk zijn taalontwikki
voor. Daar behoort het: Hi
sen van klanken bij. ook
"Woef heeft zowel metM*
met de Nederlandse tal"0-
ken en is daarom in di£h
niet fout De opvoedende
wel op letten dat 'woefpkt
'hond' gecombineerd \ügii
het kind tussen de andfëp
twee is. let I
Vervaet is nog lang nieteifl
met het kind. Hij heeft1
nog drie publicaties opde 1
gramma staan en kan frot
lijks een kind zien zonozoi
denken 'deze weet zijn|
nog niet'. Beroepsdetoflj]
„Haha, nee, het is nogi
dat ik dan met sleutelblti
staan rammelen of zo.'
i-I
Florence Imandt ten
>rv
'Groeienderwijs' door Ev^
Vervaet, Ambo 2002, ISl or
9026317646 (17,90) L(
/JcH /MCNEER. HOUl?r ZO VEEL VAAJ MIJ
MKG IK &V6M BrZAUEAl
Voor hem is dit het begin en voor mij loopt het op z'n eind.
Hij mag in dit huis wonen, ik moet hier weg. Voor een
weekje zijn we huisgenoten en het hoeft geen enkele moeite
te kosten om in die tussentijd als schimmen langs elkaar
heen te leven, afgaand op de geluiden in de keuken en de
badkamer om de sociale plichtpleging bij onvenvachte ont
moetingen tot een asociaal minimum te beperken. Toch zie
ik het niet zo zitten. Om de confrontatie met mijn eigen be
krompenheid te ontlopen, ontloop ik hem. Dus zal ik een
week eerder dan gepland vertrekken naar een tijdelijk lo
geeradres. Maar zover is het ook nog niet.
Daar zit ik dan. Alles ingepakt en klaar om te vertrekken en
nog drie dagen in het vooruitzicht. Het huis is mijn huis
niet meer en de gezelligheid is in de opgestapelde dozen en
kratjes verdwenen. De holle kilte van de lege kamer is de
exacte weergave van mijn gemoedstoestand. Ik moet eruit.
Dus sjok ik weemoedig met een ik-ga-dit-buurtje-missen-
blik over de Dappermarkt naar de dichtstbijzijnde super
markt.
Als ik de sleutel bij terugkomst in de voordeur steek, merk ik
dat de deur niet op slot zit. Alert als een roofdier sluip ik het
huis binnen. Daar staat hij, ook een week eerder dan ge
pland. Het is een goed moment om in paniek te raken,
maar ik ben onder de indruk. Er klikt iets en het is niet de
deur die in alle consternatie in een slow motion in het slot
valt, waardoor ik me geschrokken losscheur uitzijn betove
rende blik. Dan beginnen we te praten. In het lege huis valt
geen stilte meer tot we om half vier 's nachts omvallen van
de slaap.
Drie dagen lang betrap ik mezelf erop dat ik elke reden ver
mijd om het huis uit te moeten. Het vooruitzicht van mijn
voorbarige verhuizing verjaagt onze slaap en we houden el
kaar wakker door diepzinnige gesprekken te voeren,
sneeuwballen te gooien vanaf het balkon en filmpjes te kij
ken op mijn laptop die ons, door de slechte beeldkivaliteit
bij schuin zicht, op natuurlijke wijze dwingt heel dicht te
gen elkaar aan te zitten. Nooit eerder was de werkelijkheid
zoveel mooier dan ik had gedacht, denk ik de volgende
morgen als ik in zijn armen wakker word.
De telefoon waarschuwt voor de naderende extra handjes
die van de verhuizing een onomkeerbaar feit zullen maken.
Diezelfde avond zit ik op mijn nieuwe tijdelijke logeer-
adresje. Voor me op tafel ligt een adventkalender die ik van
mijn moeder heb gekregen als mosterd-na-de-maaltijd
grapje bedoeld voor kerstmis. Elf maanden is ongetwijfeld
een interessante test voor het uithoudingsvermogen van
chocolaatjes, maar ik besluit de eerste open te maken en
daarmee de tijdbom te starten voor het vinden van een
nieuwe kamer.
Elke dag zal een mierzoet chocolaatje mij herinneren aan
de bitterheid van mijn noodzaak en op dag vierentwintig
moet ik een oplossing hebben. Maar getroffen door de stilte
die is gevallen, blijf ik troosteloos hokjes opentrekken.
Bij dag zestien ben ik kotsmisselijk en heb ik mijn
zelfverzonnen opdracht met acht dagen over,
praktisch onmogelijk gemaakt. Ik zwelg in zelf
medelijden en mis degene voor wie ik in eerste
instantie wilde vluchten. Hoewel je na drie sla
peloze nachten het tegendeel zou venvachten,
kan ik niet slapen. Niets is nog wat het lijkt en
het lijkt hopeloos. Dat blijkt betrekkelijk. Als
ik de volgende ochtend de overige acht choco- 1
laatjes naar binnen werk, word ik nog geen
halfuur later door een van de zovele kamer-
bureaus opgebeld met de mededeling dat ik
een kamer mag bezichtigen.
Verbluft staar ik naar mijn kaalgeplukte ad
ventkalender. Natuurlijk kan het zwaar tegen
vallen, maar misschien is dit mijn nieuwe kans.
Een mooi einde maakt elk nieuw begin moei
lijk, maar eigenlijk is het begin al gemaakt zo
dra je je voor iets nieuws openstelt, zei een ver
rassend leuke jongen mij nog maar een paar
dagen geleden. Dus ik ben begonnen en hij is
het einde...
Reageren: reacties_op_column@hotmail.com
sffi
id
de
rna
te:
