KUNST CULTUUR
Recordoplage voor geschenk Ronald Gipha
g<
Jan van Zonneveld let niet op grassprietjes^
muil mu
f
I
'Leven en dood in de letteren' centraal in 68ste Boekenweek
Field weg bij
filmfestival
Symfonie-orkest
opgericht
Sotheby's veilt
gitaren The Who
Genomineerden
voor Gouden Uil
Sara Kroos wint
stimuieringsprijs
Inschrijvingen
LAK-cursussen
Het nieuwe Alphense stadhuis en vijf voorgangers geschilderd
Zelfs 'Kraaii' kan niet toveren '9rf?7h°ort
bij Werfpop
IN MEMORIAM
Modernist werd spijtoptant
eeli
vi n It I
V
EZ
dinsdag 4 FEBRUARI
Foto: GPD/Cees Kuiper
Rotterdam - Directeur Simon
Field van het International
Filmfestival Rotterdam (IFFR)
legt zijn functie na de editie van
2004 neer. Field is dan acht jaar
directeur geweest van het festi
val. Onder zijn leiding groeide
hèt IFFR uit tot het grootste
culturele evenement van Ne
derland. Het festival trok de af-
gelopen anderhalve week ruim
355.000 bezoekers, een abso
luut recordaantal.
Amsterdam - De Nederlandse
orkestwereld heeft er een nieuw
gézelschap bij, het Amsterdam
Symphony Orchestra. Oprich
ter is dirigent Peter Santa. Het
orkest heeft de Goederenbeurs
zaal in de Beurs van Berlage in
Amsterdam als thuishaven en
geeft daar 15 oktober zijn eerste
concert. Santa, in 1990 winnaar
van de Eduard van Beinum
Prijs, zegt het gezelschap te
hebben opgericht nadat hij was
geïnspireerd door 'projecten
met jonge musici'. In het Am
sterdam Symphony Orchestra
zitten musici tussen de 20 en 40
jaar oud. Het is voor het eerst
sinds 1951 dat er in Amsterdam
een nieuw symfonisch orkest
wordt opgericht.
londen - Veilinghuis Sotheby's
in Londen brengt op 13 maart
een grote verzameling gitaren
van wijlen John Entwistle, bas-
gitarist van de legendarische
Britse rockband The Who, on
der de hamer. De veiling mag
opvallend worden genoemd,
aangezien The Who haar con
certen vaak afsloot met het ver
nielen van de instrumenten.
Desondanks bouwde Entwistle,
die vorig jaar overleed, een
enorme gitaarcollectie op. Tij
dens de veiling worden 150
exemplaren te koop aangebo
den. Onder de te veilen stukken
bevinden zich ook kostuums
die Entwistle op het podium
droeg, foto's, prijzen, posters,
schilderijen, sieraden en trom
petten. In totaal worden 350
objecten verkocht
brussel - Voor de jaarlijkse
Gouden Uil, een belangrijke
Vlaamse literatuurprijs, zijn vier
Nederlandse schrijvers genomi
neerd. Tom Lanoye is de vijfde
en enige Vlaamse kandidaat. De
vier Nederlanders zijn Oek de
Jong (Hokwerda's kind), Dik
van der Meulen (Multatuli: le
ven en werk van Eduard Dou-
wes Dekker), Annejet van der
Zijl (Anna. Het leven van Annie
M.G. Schmidt) en Frank Wes
terman (Ingenieurs van de ziel).
Op 22 maart wordt de winnaar
bekendgemaakt Vorig jaar ging
de Gouden Uil naar Amon
Grunberg voor De mensheid zij
geprezen.
leiden - De Zonta Award, een
nieuwe stimuieringsprijs van
5000 euro voor de meest veel
belovende cabaretière tot 25
jaar, gaat de eerste keer naar
Sara Kroos. Zij heeft de prijs,
die haar op 17 februari wordt
uitgereikt, te danken aan het
oordeel van een jury bestaande
uit onder anderen Karin Bloe
men. Kroos' impresariaat Harry
Kies Theaterprodukties in Lei
den heeft de winnares bekend
gemaakt. De Zonta Award
wordt om de twee jaar uitge
loofd.
leiden - Vanavond en morgen
avond zijn er weer inschrijf-
avonden voor de cursussen van
het LAKtheater. Tussen 14.00
en 16.30 uur en tussen 19.00 tot
20.00 uur kan men terecht aan
de balie van het LAKtheater,
Cleveringaplaats 1 in Leiden. Er
is een ruim aanbod op het ge
bied van dans, drama, beelden
de kunsten en fotografie.
amsterdam/gpd - Met 780.000
exemplaren wordt Ronald
Giphart, schrijver van het Boe
kenweekgeschenk 2003, record
houder onder de auteurs van het
jaarlijkse geschenk. De oplage
van 'Gala', een novelle van 96
pagina's, is 12.000 exemplaren
hoger dan die van 'Het theater,
de brief en de waarheid' van Har
ry Mulisch in 2000.
CPNB-directeur Henk Kraima
maakte het record gisteren be
kend tijdens de presentatie van
het programma van de 68ste
Boekenweek. Onder het motto
'Styx', ontleend aan de naam
van de 'dodenrivier' uit de
Griekse mythologie, staan van
12 tot en met 22 maart 'leven en
dood in de letteren' centraal.
De CPNB vroeg Giphart (1965)
omdat hij sinds de verschijning
van zijn eerste roman 'Ik ook
van jou' in 1992 een volstrekt ei
gen plaats heeft veroverd in de
Nederlandse literatuur. Na zijn
snel gestegen roem onder leef
tijdgenoten wordt het volgens
Kraima tijd dat ook 'een groot
publiek' kennis kan maken met
zijn werk. Hij vond het opmer
kelijk dat recensenten die ouder
zijn dan Giphart 'over het alge
meen in hun kritieken niet ver
der komen dan een uiterst zui
nig complimentje' en citeerde
als voorbeeld een uitspraak over
zijn werk in NRC Handelsblad:
„Je kunt er al met al niet onder
uit dat dit toch op de een of an
dere manier literatuur is."
Gipharts novelle gaat over een
jonge actrice die een onstuimige
geheime relatie heeft met haar
agent Pane. Na een ongeneeslij
ke ziekte waaraan hij in drie we
ken overlijdt, organiseren zijn
vrouw en medewerkers een
groots galafeest. De actrice is
daar aanwezig en wordt 'meege
zogen in een maalstroom van
hilarische ontwikkelingen'. Zo
lang de voorraad strekt is 'Gala',
gratis bij aankoop van tenmin
ste 11,11 euro aan Nederlands
talige boeken.
Wijlen Boudewijn Büch is met
Kristien Hemmerechts, Bert Kei
zer en Nico ter Linden, een van
de auteurs van het Boekenweek
essay. Onder de verzamelnaam
"Vier visies op de dood' volgt
Büch in 'Zingende botten' als li
terair reisleider het spoor van
Arthur Rimbaud, Sylvia Plath,
Gerrit Achterberg en Novalis.
Het plotselinge overlijden van
Büch op 23 november 2002 was
voor de CPNB aanleiding een
extra programmapunt in te las
sen. Onder het motto 'Ode aan
de doden: een moment voor
overleden schrijvers' wordt op
zondag 16 maart door boekver
kopers en bibliotheken in heel
Nederland een eerbetoon aan
overleden auteurs gebracht.
Daarnaast zal Hella Haasse in
de Nieuwe Kerk in Amsterdam
op zijn 422ste verjaardag een
tekst onthullen ter nagedachte
nis van P.C. Hooft.
Theo van den Boogaard is na
Peter van Straaten de illustrator
van de tweede Boekenweektest.
Voor de uitgave 'Theo van den
Boogaard tekent de dood' zijn
25 titels, waaronder twee ge
dichten, voorzien van een illu
stratie. De lezer wordt uitgeno
digd de titels aan de juiste teke
ningen te koppelen. Net als vo
rig jaar is de test tijdens de Boe
kenweek gratis voor leners van
stingb
tenminste één boek iri h
bare bibliotheek.
De Gids, opgericht ii efkin
daarmee het oudsti
tijdschrift van ons la
Nederlandse en Vla
teurs en journalisten
de te leveren voor he
week-nummer 'Ten
zijn in elk geval bijdrai
wachten van prof. A.J
Amon Grunberg, Amt
en Jeroen Vullings. D
week opent op 11 m
Amsterdamse Stadssc
met het Boekenbal.
De voormalige raadhuizen van (vlnr) Zwammerdam, Aarlanderveen en Oudshoorn. Publiciteitsfoto's
door Theo de With
alphen aan den run - „Het is jammer dat ze
niet alle zes bij elkaar hangen." In de stem van
kunstenaar Jan van Zonneveld klinkt een lichte
teleurstelling door. Hij schilderde in opdracht
van de gemeente Alphen aan den Rijn de (voor
malige) raadhuizen. Ze kregen een plek in het
nieuwe stadhuis: de prestigieuze 'glasbak' van
architect Erick van Egeraat. Alleen werd zijn zes
luik over drie plekken verspreid.
Een mooie opdracht, noemt hij het. Terwijl in
het Alphense centrum nog druk werd ge
bouwd aan het nieuwe stadhuis, kreeg Van
Zonneveld het verzoek of hij de vijf voormalige
gemeentehuizen wilde vastleggen in de hem
zo kenmerkende stijl. De Alphenaar maakt
meestal zeefdrukken waarin hij landschappen
terugbrengt tot sterk vereenvoudigde vormen.
Ze zijn kaai, eenvoudig en altijd in pastelachti
ge tinten.
„Dat is gewoon mijn manier van kijken", zegt
Jan van Zonneveld, die bijna 25 jaar als teken
leraar verbonden was aan de Rembrandt
Scholengemeenschap in Leiden. „Ik kijk naar
de grote vormen; ik let niet op grassprietjes."
Sinds hij halverwege de jaren negentig uit het
onderwijs stapte, kan hij zich volledig aan het
kunstenaarschap wijden. Voordat hij als do
cent aan de slag ging, werkte hij in de grafi
sche sector en ook dat heeft zijn sporen nage
laten. „Ik heb geleerd kleuren te ontleden. Ik
weet hoe kleuren in elkaar steken."
Hij heeft nog steeds een grote voorliefde voor
zeefdrukken. „Die techniek stelt mij in staat
strakke vormen en egale kleuren te scheppen."
Hoewel hij van de gemeentehuizen geen opla
ge drukte, maar alleen originele schilderijen
maakte, komt de herkenbare stijl van Van
Zonneveld onmiskenbaar boven drijven. „Ik
kan niet anders. Van veel probeer ik weinig te
maken."
In het geval van het nieuwe stadhuis, de veel
besproken creatie van Erick van Egeraat, is dat
het best gelukt. Hij heeft het gebouw bijna
schematisch weergegeven. Er is geen lucht,
geen boom, geen ander gebouw. Het staat er
helemaal los van de omgeving. „Uit artistiek
oogpunt vind ik dit schilderij het meest ge
slaagd. Het is meer dan een plaatje. Maar mis
schien heb ik met moderne vormgeving wel de
meeste affiniteit. Die oudere gebouwen zijn
ook moeilijker te versimpelen. Karakteristieke
elementen als ramen, balkons en torentjes
moet je vanwege de herkenbaarheid toch
weergeven."
Oorspronkelijk had Jan van Zonneveld op
dracht gekregen om vijf gemeentehuizen op
het doek te zetten. Naast het nieuwe stadhuis
ging het om het zojuist gesloopte stadskantoor
(1973-2003), het raadhuis (1939-1973) in het
Burgemeester Visserpark dat tegenwoordig
dienst doet als muziekschool en de voormalige
gemeentehuizen van Aarlanderveen en Zwam
merdam. „In het gemeente-archief ging ik op
zoek naar bouwtekeningen. Daar 1®®"
dat ik er één vergeten was. In de tsl
staat het voormalige raadhuis van de
te Oudshoom. Dat was tot 1918 ir""ei
toen door samenvoeging van Oudshns en
en en Aarlanderveen de nieuwe genj q<
phen aan den Rijn ontstond."
Het werden er dus zes. Ze zbudei
muur naast de raadszaal komen te h^°e 1
het laatst bleek daar ook een monil
men, waardoor er geen plaats was
schilderijen. Nu hangen er drie. Vii
hangen in een aanpalende ruimte, 1
mer zes heeft een plek gekregen a
lie op de eerste verdieping. „Jaj
Het eerste raadhuis van de gemeente Alphen aan den Rijn, het gesloopte stadskantoor en de nieuwe 'glasbak'. Publiciteitsfoto's
da
jco
'itte- e
ICO
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: 'Gouwe Handjes' door Haye
van der Heyden. Met John Kraaijkamp,
Manan Mudder, Edda Barends, Henriëtte
Tol e.a. Gezien: 3/2, Leidse Schouwburg.
Nog te zien: 6 en 7/2, Stadstheater
Zoetermeer; 11 en 12/3, De Meerse,
Hoofddorp
Haye van der Heyden herdoop
te zijn speciaal voor John
Kraaijkamp geschreven stuk
'De Belofte' in 'Gouwe Handjes'
en dat getuigt van realiteitszin.
Alles wat Kraaijkamp doet, is
immers succesvol. Maar zelfs
Kraaijkamp kan niet toveren.
Ook hij kan niet maskeren, dat
'Gouwe Handjes' een stuk is dat
knarsend op gang komt, dat er
tussen de geestige one-liners
veel grote gaten vallen en dat er
maar weinig samen gespeeld
wordt.
Kraaijkamp speelt een man, rijk
geworden in de lingerie-handel,
die zijn vrouw op haar sterfbed
moet beloven 'weer gelukkig te
worden', opnieuw een vrouw te
zoeken. Hij ziet dat niet zitten,
hij was nou juist zo gelukkig
met haar, en dus helpt zij hem
een handje vanuit gene zijde.
Ze stuurt hem een call-girl op
zijn dak en het wordt verdomd
nog ware liefde ook. Tot ver
driet van zijn dochter uit zijn
eerste huwelijk, zijn schoonzus
ter en zijn werkster natuurlijk.
Dit pikante gegeven wordt tot
in de puntjes uitgewerkt in een
ouderwets stijlvol décor met
mooie mensen, maar vaart
krijgt het stuk pas als de ont
knoping nadert. Dat komt deels
doordat Van der Heyden wel
erg kwistig met terzijdes strooit,
waarin de spelers het publiek
direct toespreken en inlichten
over hun gemoedstoestand,
maar vooral doordat de hande
ling geen lijn maar een stippel
lijn is. We vliegen door de tijd,
en de acteurs spelen de episo
des vooral erg droog.
Kraaijkamp zegt zijn tekst, en
veel van zijn zinnen zijn feitelij
ke mededelingen met een zwa
re punt, die weinig ruimte laat
of verwachtingen wekt. Alleen
zijn valse opmerkingen geeft hij
lading. Marian Mudder, als de
call-girl die zijn hart verovert,
doet vooral haar best om lief en
beschaafd over te komen en
sprankelt zodoende te weinig
om indruk te maken'in een ko
medie.
Het beste weerwerk komt van
Henriëtte Tol en Edda Barends,
als bemoeizuchtige engel en
dito werkster. De eerste blijft als
geest gepast afstandelijk, maar
legt een liefdevolle vertedering,
en uiteindelijk toch ook een
vleugje jaloezie, jegens haar we
duwnaar en zijn nieuwe liefde
in haar spel. En Barends speelt
met drukke gebaartjes een kor
date stofdoek-fetisjiste en sug
gereert daaronder een groot,
warm hart. En door zo'n tegen
speelster wordt Kraaijkamp ook
wakker. Dan wordt het gekift
natureL
Naarmate het stuk vordert, ne
men de gebeurtenissen in be
lang toe, komt het op minder
op de acteurs aan, maar om
meer dan onderhoudend te zijn
had Van der Heyden in 'Gouwe
Handjes' toch echt minder aan
loopjes moeten maken en meer
moeten springen.
vervolg van voorpagina
leiden - Het belangrijkste argu
ment om de Garenmarkt af te
wijzen als nieuwe locatie voor
Werfpop is het ontbreken van
gras. „Gras hoort gewoon bij
Werfpop", vindt Petra van Ros-
sum. „Het bepaalt de sfeer van
het festival. Wij trekken ook ge
zinnen met kinderen. Op klin
kers vallen glazen en flessen ka
pot met alle gevolgen van dien."
De voordelen van het Van der
Werfpark dacht de stichting ook
te kunnen vinden in de Leidse
Hout gras, ruimte, goede be
reikbaarheid en geen omwo
nenden. Het enige nadeel van
die plek is dat het niet in de
Leidse binnenstad is. Van Ros-
sum: „Maar het is goed met het
openbaar vervoer te bereiken.
Van Rossum zegt niet te begrij
pen waarom het gemeentebe
stuur niet akkoord wil gaan met
de Leidse Hout. „Wij willen al
leen een popfestival organiseren
op een locatie waar we zelf ach
ter staan. Dat is niet mogelijk op
de Garenmarkt. Dan houdt het
wat ons betreft op."
Componist Peter Schat is op
67-jarige leeftijd overleden. Hij
heeft een veelzijdig oeuvre op
zijn naam staan, componeerde
orkestwerken, kamermuziek,
liederen en enkele opera's. Ook
heeft hij zich als muziektheore
ticus en schrijver van vaak sterk
polemische essays gemanifes
teerd. Hij was als compositie
docent verbonden aan het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag.
Weinig wat Peter Schat in de ja
ren zestig en zeventig deed
bleef onopgemerkt. Op zijn ge
dreven en charismatische ma
nier toonde hij zich solidair met
de Nederlandse vredesbewe
ging. Deze keerde zich in die
tijd sterk tegen de Vietnam-oor-
log en tegenover de Amerikaan
se politiek jegens Cuba. Zo
maakte Schat met Jan van Vlij
men, Louis Andriessen, Rein-
bert de Leeuw, Misha Mengel
berg, Harry Mulisch en Hugo
Claus deel uit van het team, dat
in 1969 de collectieve opera
'Reconstructie' vervaardigde.
Daarin stelden de kunstenaars
het 'Amerikaanse imperialisme'
aan de kaak. Schat roerde zich
Peter Schat
1935-2003
ook als lid van de 'Notenkraker
beweging', die zich rond 1970
keerde tegen het 'conservatieve'
Concertgebouworkest. Later
heeft hij zich met dat ensemble
verzoend en schreef hij er sym
fonieën voor.
Op het Koninklijk Conservatori
um werd Peter Schat ingewijd
in de geheimen van het serialis-
me, het systeem dat zich na de
Tweede Wereldoorlog ontwik
kelde, uitgaande van de theo
rieën van Schönberg en diens
school. Toen hij later ging stu
deren bij Matyas Seiber in Lon
den en Pierre Boulez in Basel
raakte hij er nog sterkeen I
overtuigd, dat dit de wf~
die de muziek diende tr®®
Daarvan zou hij later td Gr
men. Radicaal, zoals all
hem radicaal was.
Schat ging zich steeds «ls<
thuis voelen bij het dog—
sche modernisme zoalsnk
in de jaren vijftig had ol0f 0
keld en sprak over 'notrr-
reaucratie'. Velen besef®*
den zijn terugkeer naaiy°9h'
meer 'harmonische' sc^ yc
ze als een verzwakking,
ga's als Jan van Vlijmem
Reinbert de Leeuw keel
zich van hem af. Schat I
middels een systeem ol
keld, dat hij 'toonklok' f
en waarmee hij op eeni
dan de traditionele mai
koorden met elkaar ver|
Zo wilde hij een nieuw*
nische schoonheid en r
lijkheid bereiken. Dat h
componist steeds meer
isolement raakte beschl
hij als het lot van een ki
naar die zijn werk seriei
neemt.
4e yc
S>—
Aad van der Ven
