REGIO
Kunstwerken om van te watertandei
Ophouden met elkaar napraten dat euro horeca duurder heeft gemaaft;
Leids schelden
VRIJDAG 31 JANUARI 2003
NAVRAAG
Het dodelijke ongeval van de voormalige topatlete Mieke Pullen
heeft weer eens bewezen welk risico hardlopen langs de openbare
weg kan mee-
'Een trimmer moet goed
over z'n route nadenken'
brengen. De
viervoudig oud-
marathonkam-
pioene van Ne
derland werd dinsdagmiddag levenloos aangetroffen in een greppel
naast de weg nabij het Brabantse Haaren. Volgens de politie was zij
tijdens de training in de vroege ochtenduren het slachtoffer gewor
den van een aanrijding. De automobilist had haar in het donker niet
opgemerkt. Levensgevaarlijk dus, dat geren in het donker? Navraag
bij atleet HAN KULKER, die in samen
werking met deze krant de loopdinic
'Hollen met Han' verzorgt.
t
Is het ituierdaad zo gevaarlijk?
„Ja, heel gevaarlijk. Dat merk ik ook
als verkeersdeelnemer. Ik loop ook
vaak langs de openbare weg, maar
dan kies ik mijn route wel heel goed
uit. Ik ga 's avonds bijvoorbeeld
nooit over zo n weg als de Papeweg,
die langs de doorgaande route loopt
in Zoeterwoude, waar ik woon. Daar
is het heel gevaarlijk. Het is er don
ker en een automobilist wordt er
verblind door tegenliggers op de
hoofdweg. Toch lopen daar geregeld
trimmers. Zou ik nooit doen. Zelfs
niet met een reflecterend vest."
Waar gaat u dan lopen?
„Zoveel mogelijk over stoepen en
over fietspaden, waar het licht is.
Dat is een kwestie van goed uitstip
pelen welke route je zult lopen. Als je zomaar aan de gang gaat,
kun je altijd in gevaarlijke situaties terecht komen. Denk je er even
over na, dan kun je die zoveel mogelijk vermijden. Hoewel hardlo
pen op de fietspaden soms ook link kan zijn. Want er doen zich
wel eens botsingen voor met fietsers."
Het pleit ervoor om met meer mensen te lopen?
„Zeker. Dan val je eerder op. vooral als er wat meer mensen bij zijn
met reflecterende kleding. Maar voorop blijft staan dat je veilige
routes moet kiezen."
Zijn er in Leiden en omgeving zulke veilige routes?
„Volgens mij wel, maar lang niet iedereen kent die. Die zouden
veel meer gepromoot moeten worden. Zeker in de winter als het
lastig lopen is in de donkere parken. Zijn er geen veilige wegen in
de buurt, kies dan in elk geval voor een verlichte route en trek al
tijd een reflecterend hesje aan. Heb je dat niet, blijf dan thuis of ga
overdag."
tekst: Paul de Tombe foto: Hielco Kuipers
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1953, Zaterdag 31 Januari
LEIDEN - Zo zaten ze daar weer, de bijna 1200 jongens en meisjes,
op het door Toonkunst georganiseerde Jeugdconcert. En op het podi
um de musici van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, met de
uitnemende dirigent en paedagoog Eduard Flipse, wie het op won
derbaarlijke wijze lukt, die 1200 zo stil als muizen te houden: met
een dringend woord, dat van hart tot hart gaat, zodat het vereiste
contact in een minimum van tijd ontstaat en gewaarborgd blijft! Wie
doet hem dat zo voorbeeldig na?Men luistert gespannen, van de
eerste noot af aan. Een bondig, pakkend programma, niet te zwaar,
niet te licht, vol variatie, met alle instrumentengroepen: de strijkers,
de hout- en koperblazers. Zodat de jeugd een voortreffelijk inzicht
krijgt in het timbre of de mogelijkheden. Voldoende om de jeugd vast
te houden, een jeugd, wier oor door het veelvuldig luisteren naar de
radio misschien niet eens weet, hoe de zuivere orkestklank is, maar
die nu als een verrassing, het échte en het ware plotseling kennen
leert en dit waardeert. En wier smaak geschoold wordt door een pro
gramma als dit, wier verlangen van nu af aan uitgaat naar orkesten
als dit uit Rotterdam en die op deze wijze een muzikaal fundament
voor het ganse leven krijgt.
ANNO 1978, dinsdag 31 januari
LEIDEN - Uit de hele Leidse regio waren zusterverenigingen gekomen
om de Hutspotten te feliciteren met het vijfjarig bestaan. Ook de Al-
phense prins Cascar XIV bood op de receptie zijn gelukwensen aan.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien daeen na
•laar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
plaatsing 2,50 (voor een
gironummer 57055 Ln.v. D<
uitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d. (datum van plaatsing)
of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82
te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, G.P Arnold
W.MJ Bouterse (adjunct)
E-mail: directie@damiate.hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie ld@damiate.hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82. Leiden, tel 071-5 356 356
Postadres Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fa* 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5 '5° 567
ADVERTENTIES
071-5 356300
Sprinters (rubrieksadv): 072-519 6868
ABONNEESERVICE
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
Banketbakkers uit Zoeterwoude vijfde op wereldkampioenschap in Lyon
Bij het wereldkampioenschap banket
bakken dat de afgelopen week werd
gehouden in Lyon werden ze vijfde.
Marco Kruit (31) en Jeroen Goossens
(36) van banketbakkerij Crème de la
Crème in Zoeterwoude-Dorp vormden
samen met Rudolph van Veen van het
tv-programma Live Cooking het Ne
derlandse team, en lieten zestien van
de 21 landen achter zich. Maar het is
niet hoog genoeg. De eerste schetsen
voor de volgende wedstrijd, over twee
jaar, liggen al klaar. Op naar nummer
één.
Voluit heet de prestigieuze wed
strijd 'Coupe du Monde de
la Patisserie'. Tot nu toe
wilden er zo weinig
Nederlanders aan
dit wereldkampi
oenschap banket
bakken mee
doen, dat het
Nederlandse
team snel was
geformeerd,
vertelt Jeroen
Goossens.
Zelf deed hij
twee keer
eerder mee.
„De banket
bakkerswe
reld is hier
heel onbe
kend", geeft
hij als ver
klaring. „De
gastronomie
leeft ook veel
meer in lan
den als Frank
rijk." Het
wordt alleen
der in Nederland, denkt hij.
„Vroeger haalde je nog bon
bons bij de banketbal&er, nu
bij de supermarkt, en niemand
proeft het verschil." Helaas.
Toch zijn er steeds meer vak
idioten in Nederland. Zij willen
allemaal hun kunsten vertonen
op de Coupe du Monde, en
daarom was er dit jaar voor het
eerst een Nederlandse voor
ronde. Kruit behoorde tot de
debutanten. „Meteen toen ik
met dit vak begon, wist ik dat
ik dit wilde bereiken. Je moet
er keihard voor werken, want
zeker met dit vak gaat er wel
eens iets mis. Werken met
chocola is heel erg moeilijk.
De temperatuur moet exact
31,7 graden Celsius zijn, om
maar eens wat te noemen.
Anders kun je het niet ver
werken."
Een team dat deelneemt
aan de Coupe du Monde en in aan
merking wil komen voor de hoofd
prijs, heeft tien uur de tijd om in to
taal zes kunstwerken te vervaardigen:
drie showstukken en drie eetbare
producten. „Een showstuk is hele
maal van eetbare producten ge
maakt, maar je eet het
niet op", legt Goos
sens uit. „Een fi
guur van suiker
bijvoorbeeld,
op te eten." De producten uit deze
laatste categorie zijn bijvoorbeeld de
desserttaarten die de Zoeterwoudse
banketbakkers van Crème de la Crè
me maken en verkopen aan profes
sionele horecabedrijven.
In de Nederlandse voorronde maak
ten de deelnemers hetzelfde als af
gelopen weekend in Lyon.
'Sport' was het thema voor
de Nederlandse showstuk
ken. Daarmee konden
Goossens, Kruit en Van
Veen uit de voeten.
Goossens hakte een an
derhalve meter hoge
schermer uit ijs. Kruit
boetseerde een kunst
werk van chocola,
bestaande
uit een
schaakbord
met een le
vensechte hand en een chocolade-
hoofd. Van Veen tenslotte creëerde
een golfspeler van suiker, compleet
met suikerschoenen van Van Bom
mel. Goossens: „Hij is naar
de fabriek van Van
Bommel geweest
om aan maat
36 te komen.
Daarvan
heeft hij sili-
conenmal-
letjes ge
maakt, om
het vervol
gens van
suiker te
maken."
De eetbare ge
rechten heb
ben namen
om van te
water-
tan-
5te
irij
den. Wat te denken van 'Entremi
glacé au fruits touché', ofwel een ia:
taartje in spiraalvorm. Het choco 0t,
detaartje Hole in one' ziet er opf
foto zo lekker uit dat je je lippen
aflikt. Het dessert 'Échec et mat' ipel
een stoofpeertje gevuld met eeni
op een bodempje van pistache.
Goossens legt een deel van zijn a
heim uit „De flan noem ik 'flanl
landaise'. Je moet het een specia
naam geven. Als ik hem 'flan van oo
had genoemd, dan had de jury k te
nen zeggen dat er niet genoeg d (je
te veel vanille in zat."
De tijd tussen de Nederlandse \n v
ronde en de competitie in Lyon w*1
stond uit oefenen en nog eens o
nen. Daarbij hoort uiteraard prc4tn
Hoe het komt dat dat de heren
aan te zien is? „Proeven is iets
dan eten", klinkt het beslist. „In
vak moet je je kunnen beheerseJbn,
Een supportersteam van ruim vi
man toog vorige week mee naar
Frankrijk. Een vrachtwagen ven
de al het benodigde materiaal. !n
hadden het nog redelijk makkei
als je ziet dat het team uit An
alles moest laten overv lieger00
vertelt Kruit. Op maandag v 8e
de Nederlanders aan de be 00
Ze gooiden hoge ogen metP
vijfde plek voor het team.
haalde met zijn showstuk 11 c
chocola de eerste plaats, 5a
maar volgens de banketl
kers telt dat niet. „Het g
om de prestatie van he
team. De prijs voor éér
kunstwerk kun je ook uv
len door de hele dagr u.s
zijn drieën aan één p
duet te werken."
Daarom zijn ze nog 1
niet waar ze willen ne'
klinkt het de dag n :er
thuiskomst. „Wel Wl
ben een kleine kalB0
stelt Kruit. „Logis
vindt Goossens.
nu vindt van jezelf
een fantastische pres
hebt geleverd, dan be:
klaar. Ik denk niet dat 95
dan een volgende keei1 m
ger komt.De twee 1 ef
terwoudse patissier
denken alweer naf^
de volgende v
strijd in 2L..
Goossens
zijn eerst
schets zi
„Het is l 101
tieme pr 0
tie om de
Jeroen Goossens (links) en Marco Kruit met hun desserttaarten: „Het is de grootste uitdaging om iedere dag de beste te zijn."
Foto: Dick Hogewoning
SCHRIJVENDE LEZERS
pe du Moi
halen. Maa
is de grootst IP'
i 0"
uitdaging oi
dere dag de
te te zijn."
Janneke Dijl
irsc
Al sinds de invoering van de euro, nu
ruim een jaar geleden, verschijnen er
in de media berichten over de prijs
verhogingen die in de horeca zijn
doorgevoerd. Het verbaast mij keer
op keer hoe journalisten, Consumen
tenbond en andere 'deskundigen'
weten te verklaren waarom de prijzen
zijn verhoogd. De euro en de horeca
hebben het gedaan. En het ergste is:
iedereen praat elkaar na
Natuurlijk zijn de prijzen in de afge
lopen jaren gestegen. Maar is niet al
les duurder geworden? De horeca is
een arbeidsintensieve branche. Er
zijn veel mensen nodig om vlot het
biertje te brengen, of de maaltijd te
bereiden in de keuken. Dat zijn din
gen die je niet kunt automatiseren.
En arbeid is nu eenmaal een kostbare
zaak.
De afgelopen twee jaar is er heel wat
te doen geweest over de veiligheid in
de horecabedrijven. Terecht, want je
wilt als horeca-ondememer dat je
gasten en personeel veilig in jouw be
drijf kunnen verblijven. Door de aan
gescherpte eisen heeft een groot aan
tal horecabedrijven veel moeten in
vesteren. Er zijn er bij die dat niet
meer kunnen en noodgedwongen de
pijp aan Maarten geven.
Aan de andere kant zijn er helaas ver
enigingen en andere instellingen die
een zaaltje verhuren voor bruiloften
en partijen, zonder daar de benodig
de vergunningen voor te hebben. Die
verenigingen en instelllingen hebben
vaak geen drank- en horecavergun-
ning en/of opgeleid personeel.
Ook zal men niet altijd aan de brand
veiligheidseisen kunnen voldoen. Ei
sen die wel aan de echte horeca-on-
dememer worden gesteld. Dit zijn
zaken die moeten worden aangepakt,
LEIDS DIALECT
want het is regelrechte broodroof.
Een horeca-ondememer moet aan
meer dan 140 wetten en regels vol
doen om zijn bedrijf open te houden.
Bijvoorbeeld de hygiënecode voor de
horeca, legionellapreventie, gebruiks
vergunning, terrasvergunning, recla
mebelasting, toeristenbelasting,
drank- en horecavergunning enzo
voort.
Afgelopen jaar werden de accijnzen
op bier en wijn fors verhoogd. In
2003 is dat het geval met de sterke
dranken. Dat kan toch niet alleen op
rekening van de ondernemer?
Durf nu nog eens te zeggen dat e
horeca te duur is? De horeca is
professionele branche waar tien
zenden collega's met plezier we
voor miljoenen mensen die er n
plezier komen. Een goed en veil
recabedrijf is in ieders belang. S
dat gezeur over de prijsverhogu
in de horeca en pak het problee
aan waar het begint: minder we
en regels en aanpakken van de irul
commerciële instellingen!
Frans Sch&nd
l ie
Wat betekenen scheldwoor
den eigenlijk? Wat bedoel je
precies als je iemand een
klootzak noemt? Vind je hem
dan een vervelende vent? Ie
mand aan wie je je ergert? Ie
mand die anderen sart en het
bloed onder de nagels weg
haalt? Of is het woord klootzak
gewoon een lekker woord om
je verachting voor iemand dui
delijk te maken? Ik denk het
laatste, maar het geeft wel aan
hoe moeilijk het is om de pre
cieze gevoelswaarde van een
scheldwoord te omschrijven.
In 'Een stem uit de achter
buurt', het mooie Leidse boek
je van Wout Bodrij, komt het
volgende stukje tekst voor, een
dialoog tussen twee mensen
die vroeger buren waren in de
Paradijssteeg:
'Zeg Co. Peurt jouw vent nog
altijd?'
'Nogal wiedes, Wout, ik stikkel
nog wellus tege, maar hij doet-
tet tog. Ja saampjes mit ze
broer Hein, die woont toch bij
jou in de steeg?'
'Hein, die woont nevens an,
sijn wijf is anders een toddik,
heel anders dan jij, Co! Ik krijg
wellus een bakkie uf fandur.'
'Nouw, Wout, niet om kwaad
van d'r te spreken, maar elke-
staag dat ikur kom, heb ze ut
maar over uitsplijte. En dan
die kindere fandur, dat zijn
ook leppers.'
Natuurlijk is leppers een
scheldwoord, of in ieder geval
een aanduiding waaruit een
zekere minachting spreekt.
Maar ik heb geen flauw idee
wat leppers nou exact zijn. Zijn
het vervelende kinderen? Zijn
het viespeuken met zwarte
handen en altijd een snotpin
aan hun neus en gaten in hun
schoenen? Zijn het raddraai
ers, die de hele dag lopen te
klieren op straat, belletje trek
ken, ruitje ingooien, een bran
dende krant in je brievenbus
stoppen?
Ik weet het niet. Het woord
lepper komt in geen enkel
woordenboek voor. Wel een
werkwoord leppen dat 'met
kleine teugjes drinken' bete
kent, maar dat kan ik met de
beste wil van de wereld niet
verbinden met dat scheld
woord. Wat ook nog mogelijk
is, is dat lepper weer een van
die fraaie verbasteringen in
het Leids is en dat we het als
lijperd moeten interpreteren.
En een lijperd is iemand die
niet goed snik is.
En wat blijkt nu? De eerste be
tekenis van lijperd is 'iemand
die veel drinkt'. Dus is er toch
ook een verwantschap met dat
werkwoord leppen, 'met kleine
teugjes drinken'? Wonder
schoon is de taal en vol dwars
verbanden.
Brok. In een lijst met Leidse
woorden en uitdrukkingen,
van 1890 tot 1938 verzameld
door dr. A. Beets, in leven re
dacteur van het Woordenboek
der Nederlandsche Taal, ko
men deze twee zinnetjes voor
't Was vannacht weer zo'n le
ven boven mijn hoofd, ik ge
loof dat het weer zo'n brok
muis was. Die dochter van
mijn, dat is niks geen meissie,
't is net zo'n brok jongen.
Ook hier is het weer niet ge
makkelijk om de juiste ge
voelswaarde van brok te om
schrijven. Volgens Beets is het
een 'verachtelijke aanduiding1.
Dat is het zeker in het geval
van die muis, die zo'n ver
schrikkelijke herrie maakt in
het holst van de nacht. Je haat
dat beest, je veracht het. Maar
in dat tweede zinnetje, over de
dochter, is er toch minder dui
delijk sprake van een 'verach
telijke aanduiding'. Daar zit
ook een zekere bewondering
in, gemengd met verbijstering:
hoe is het in 's hemelsnaam
mogelijk dat er in een meisjes
lichaam een wezen huist dat
niets vrouwelijks heeft? Die
kwajongensstreken uithaalt, in
bomen klimt, vecht en voet
balt?
Dit brok komt in het algemeen
beschaafd Nederlands als Tos'
woord niet voor. Maar we ken
nen het nog wel in samenstel
lingen als jokkebrok en galge
brok, twee woorden die ook
niet vleiend bedoeld zijn.
Citroentje. Een heel goed
moedig, bijna lief scheid-
woordje, zo teder dat het bijna
geen scheldwoord meer is, is
citroentje voor 'een onnozel
meisje', een 'doetje'. Die bete
kenis is gemakkelijk te verkla
ren. Een citroen heeft een
groen uiterlijk en een groentje
is iemand die onervaren is,
van toeten noch blazen weet.
Een onnozelaar, zoals onze
Vlaamse vrienden dat noe
men. Die citroentjes zijn over
het algemeen ook een beetje
saai en als zo'n saai iemand
een man is, dan noemen we
hem in Leiden een droogeter,
in vroeger tijden ook wel een
droogaard geheten. In het
prachtige, geestige, amoureu
ze boekje 'Thirsis Minnewit',
it het wijze zi
t wel een Dn *P
•li
eid
de i
om
tet
uit 1700 staat h
tje 'Het moet v
aart wesen, Die niet voeli
Minne-brant'. Wat zoveelee
tekent als: wie niet geraal j*1
wordt door het vuur van 0
liefde, wie nooit die wam j!.
gloed van de verliefdheic -
voelt, dat is maar een dro
kloot, een saaie kerel.
En zo is het maar net.
In het fragmentje uit
stem uit de achterbuurt'
men de volgende, mij oi
kende woorden voor: ti
stikkele, bakkie uf en uit
Weet een van de lezers
betekenen?
Met veel dank aan Willet |g
Kooreman, Henk Lamme §5
Floor van Tuin, Vera Uyi
haege en Jan Willem van
zen.
Reacties en tips voor deze
briek kunt u sturen naar
dactie van deze krant, Po
54, 2300AB Leiden, onde
melding van de rubrieksi
'Leids dialect'. E-mailen 1
de auteur kan ook: heeste
mans@inl.nl
Hans Heestermans
in
