Gespleten EU
worstelt met
aanpak Irak
BUITENLAND
Israël maakt ruk naar rechts bij ongewenste verkiezingen
iC
Eindspel in kwestie-Irak mag van VS niet lang duren
Neef neemt plaats gangster in Belgische loodsen boos op lakse Fransen
m
Democraten
willen bewijs
Bush nu zien
L
tare gevechten
Afghanistan
lOiDAK - Tussen Afghaan-
Anierikaanse troepen en
an-aanhangers zijn van-
zware gevechten uitgebro-
ond de plaats Spin Boldak
t zuidoosten van Afghanis-
)ij de grens met Pakistan,
ins een Amerikaanse leger-
dvoerder. zijn achttien re-
n gedood. Het gaat om on-
»r tachtig strijders, ver-
*te lelijk aanhangers van
n8 heer Hekmatyar. Hij staat
r de Taliban. DeAmerika-
lebben om versterking ge-
j. Er zijn geen meldingen
V® oden of gewonden bij de
lationale troepenmacht.
i™ >1 doden bij
ongeluk India
rra - een botsing tus-
en bus en een met chemi-
i geladen vrachtwagen zijn
iorgen in het oosten van
n 8 zeker 44 mensen omgeko-
Eerdere berichten dat er
bus voornamelijk toeris-
iten, zijn niet bevestigd.
1115 de botsing vlogen de
ra8 iwagen en de bus in
I. Er zouden ongeveer zes-
jnsen in de bus hebben
2n in, van wie er circa vijftien
r01 i uit het wrak zijn ge-
J De meesten van hen zijn
iter zo slecht aan toe, dat
ieü waarschijnlijk niet over-
inn
hel
utinovic acht
onschuldig
- Ex-president Milu-
cvan Servië heeft gisteren
iet Joegoslavië-Tribunaal
110 ard onschuldig te zijn.
>aai j een Week geleden vrij-
naar Den Haag kwam,
e0 j de laatste medever-
i uit de Kosovo-aanklacht
Slobodan Milosevic die
vrije voeten was. Milu-
'e is aangeklaagd wegens
den tegen de mensheid
logsmisdaden, zoals
en deportatie in Kosovo,
ic was toen president
joslavië, Milutinovic
;nt van de deelrepubliek
I puinruimers
und Zero ziek
- De meeste mensen
in meegewerkt aan het
ten op het terrein van
rid Trade Center in New
Iden afgelopen zomer
indheidsklachten. Dat
een overheidsonder-
'an de voorlopige re
gisteren werden gepu-
Bijna driekwart (73
van de arbeiders had
leriode juli-augustus
oor-, neus- en keel-
:n, terwijl 57 procent last
longen had. Ook psychi-
:hten werden veel ge-
ird.
dinsdag 28 januari 2003
<ee weert
ale imam
- ;wa
die
ezi inspireert
l rs bij moord
11
De
kt.
jen
tig"
;en
plar
nu:
ijfo
'1 >r Ivoorkust
(t akkoord af
washington/ap - De regering-
Bush moet nu maar eens naar
buiten treden met de bewijzen
die ze heeft voor de bewering
dat Irak beschikt over massaver
nietigingswapens. Dat zei de lei
der van de Democraten in de
Amerikaanse Senaat, Tom Da
schle, gisteren. In de aanloop
naar de jaarlijkse State of the
Union voerden de Democraten
hun kritiek op de Republikeinse
president op.
Volgens Daschle komt de rege
ring telkens met een andere
rechtvaardiging voor militair in
grijpen. „Omdat Saddam een
bedreiging is voor zijn buurlan
den, omdat hij Koerden heeft
vergast, omdat hij Bush senior
wilde doden, omdat hij betrok
ken was bij 11 september. Men
sen vragen zich af wat de échte
reden is", zei Daschle.
„Bush moet snel bewijzen dat
Irak massavernietigingswapens
bezit. Als we bewijzen hebben,
waarom delen we die dan niet
met de wereld, zoals Kennedy
dat tijdens de Cuba-crisis deed?
Washington liet toen foto's
zien van de raketten die de Sov
jetunie opstelde op Cuba.
door onze correspondent
Ans Bouwmans
Washington - Irak werkt niet actief ge
noeg mee aan de VN-inspecties. Maar
geef ons nog wat meer tijd om een
vreedzame oplossing een kans te geven.
Dat was de tweeledige boodschap aan
de VN-Veiligheidsraad van VN-inspectie-
leiders Hans Blix en Mohamed el-Bara-
dei. De vraag is hoeveel tijd. De komende
tijd zullen de vijftien leden van de Veilig
heidsraad zich daarover beraden. Het
'eindspel' is begonnen.
Er kan na gisteren geen misverstand
over bestaan. Als Irak niet beter mee
werkt aan de inspecties, dan kan de
wereld er geen vertrouwen in hebben
dat het land zich daadwerkelijk ontwa
pent. Die boodschap van Unscom-baas
Blix zal de Verenigde Staten als muziek
in de oren geklonken hebben. Ook el-
Baradei hield Irak voor dat voortgaan
op deze weg zou leiden tot geweldda
dig ingrijpen, en het nog maar kort de
tijd heeft om dat lot af te wenden.
In Washington werden die waarschu
wingen als steun in de rug ervaren voor
de harde eis aan Irak onmiddellijk en
actief te ontwapenen, onder dreiging
van geweld. Irak lijkt tot op de dag van
vandaag niet begrepen te hebben wat
het betekent om te ontwapenen, zei
Blix. Wat Irak er onder verstaat is toe
gang verlenen tot gebouwen en loca
ties, maar ze moeten inhoud verstrek
ken, aldus de inspectieleider. „De deu
ren openen is niet genoeg." Er moet
openheid en bewijs komen, aldus Blix.
Tegenwerpingen uit Bagdad dat er
geen documenten zijn om aan te tonen
dat eens aanwezige chemicaliën en
biologische wapenstoffen zijn vernie
tigd, worden niet geaccepteerd. Er is al
tijd een papieren spoor, en anders zijn
er getuigen die gehoord kunnen wor
den door de inspecteurs, zei Blix. De
Unscom-leider somde een aantal gaten
op in de verklaring van 12.000 pagina's
die Irak in december presenteerde, en
waarover tot op de dag van vandaag
geen duidelijkheid is. Er zijn onder
meer vragen over zenuwgas VX en milt
vuurbacteriën.
De onlangs gevonden lege raketkoppen
kunnen 'het topje van de ijsberg' zijn,
aldus Blix. Hij klaagde dat een onbe
mand verkenningsvliegtuig van Irak de
lucht niet in mag, en dat gesprekken
met Iraakse experts niet in vrijheid ge
houden kunnen worden. Ook el-Bara-
dei - het hoofd van VN-atoomagent-
schap IAEA - beklaagde zich over de
onmogelijkheid Iraakse wapendeskun
digen te interviewen zonder aanwezig
heid van een Iraakse toezichthouder.
Op dit moment heeft de IAEA geen be
wijs voor nucleaire activiteiten aange
troffen, maar het is te vroeg om daaruit
te concluderen dat er niets is, stelde el-
De Iraakse VN-ambassadeur Aldouri (linksvoor) werd tijdens het betoog van Blix
slechts door een lege stoel gescheiden van de Brit Greenstock (midden) en de
Amerikaan Negroponte (rechts). Foto: Reuters/Ray Stubblebine
Baradei.
Blix en el-Baradei willen meer tijd voor
inspecties. Hun teams zijn in opbouw,
ze zijn pas twee maanden bezig, en ze
voorkomen dat Irak opnieuw verboden
wapenprogramma's begint. Dat is ko
ren op de molen van landen als Rus
land, Duitsland, Frankrijk en China.
Die willen de inspecties meer tijd ge
ven, en waarschuwen voor een over
haaste oorlog. „De inspecties moeten
hun loop kunnen hebben", zei el-Bara-
dei. Hij verklaarde dat de IAEA 'binnen
een paar maanden' een oordeel moet
kunnen geven of Irak zijn nucleaire
programma nieuw leven heeft ingebla
zen.
Of de VS, die weinig geduld meer heb
ben met Irak, de inspectieteams zo veel
tijd willen geven, is de vraag. Het
standpunt van het Witte Huis is duide
lijk, en president Bush zal daarover ko
mende nacht in zijn jaarrede 'State of
the Union' geen misverstand laten be
staan. Inspecties kunnen alleen succes
hebben als het gastland 'pro-actief
meewerkt, zoals in het verleden in
Zuid-Affika en Oekraïne. „Dat is hier
niet het geval", zei de Amerikaanse VN-
ambassadeur Negroponte gisteren nog
maar eens over Irak.
Duidelijk is dat het Amerika en zijn be
langrijkste bondgenoot Groot-Brittan-
nië een lief ding waard is om met zo
breed mogelijke steun tegen Irak op te
kunnen treden. Ze hebben er graag een
paar weken voor over om tot consen
sus te komen, zo valt in Londen en
Washington te beluisteren. Er is altijd
die minieme kans dat Saddam Hussein
toch ineens een heilig boontje wordt, of
in ballingschap gaat.
En in elk geval hebben president Bush
en premier Blair er dan alles aan ge
daan om de internationale gemeen
schap mee te krijgen. Dat is ook een
belangrijke wens van de bevolking in
Amerika en Groot-Brittannië, waar de
roep om bewijs voor Saddams leugens
en onmiddellijke gevaar voor de veilig
heid aanzwelt.
Hoeveel weken precies zal afhangen
van de besprekingen in de Veiligheids
raad. Als de Amenkaanse regering vast
stelt dat de Veiligheidsraad terugvalt op
zijn oude gewoonte om misdragingen
van Irak door de vingers te zien - waar
voor Negroponte gisteren waarschuw
de - dan zal een tweede resolutie niet
worden afgewacht. De Britse VN-am-
bassadeur Greenstock liet gisteren dui
delijk blijken dat zijn regering in ieder
geval wil wachten tot het volgende rap
port van Blix en el-Baradei. Dat komt
op 14 februari.
De radicale islamiti-
itelijke Abu Hamza al-
nooit meer voor
de moskee in het
indense Finsbury
it zei een van de be-
van de moskee giste-
gebedshuis werd vori-
gesloten na een inval
antiterreurpolitie. Al-
iroorzaakte veel ophef
radicale preken, waar-
it-Brittannië figureerde
id van de islam'. De
was de laatste jaren uit-
tot een broeinest van
ie. Volgens de beheer-
ft de moskee nog zeker
landen dicht.
door onze correspondent
Hetty van Rooij
brussel - De vier Europese lan
den in de VN-Veiligheidsraad wil
len de wapeninspecteurs in Irak
meer tijd geven. Dat gemeen
schappelijke standpunt van
Frankrijk, Duitsland, Spanje en
Groot-Brittannië is overgenomen
door de vijftien EU-ministers van
buitenlandse zaken. Maar over
de vraag hoe de crisis moet wor
den opgelost, lopen de meningen
binnen de Unie volledig uiteen.
Aan de ene kant van de kloof
staan de landen die militair in
grijpen door de VS steunen:
Groot-Brittannië, Italië, Spanje,
Portugal en Denemarken. Aan
de andere kant staan Frankrijk,
Duitsland, Oostenrijk, Zweden,
Luxemburg, België en Zweden,
die vinden dat een oorlog tegen
Irak alleen mogelijk is als de Vei
ligheidsraad een resolutie aan
neemt, die militair ingrijpen le
gitimeert. Nederland wil ook
graag zo'n resolutie, maar vol
gens minister De Hoop Scheffer
is dat niet noodzakelijk
Groot-Brittannië vreest dat een
resolutie tijdens de stemming
strandt op een veto van Rus
land, China of Frankrijk, de drie
permanente leden van de Veilig
heidsraad die verklaard tegen
stander van een oorlog zijn.
Groot-Brittannië en Frankrijk
werden het gisteren in Brussel
zelfs niet eens over de extra tijd
die de wapeninspecteurs moe
ten krijgen. Londen denkt in
weken, Parijs in maanden.
In een korte verklaring roepen
de vijftien EU-ministers Saddam
Hussein op volledig mee te wer
ken met de wapeninspecteurs.
Er staat geen woord in over een
resolutie van de Veiligheidsraad
of over de hoop op een vreedza
me oplossing.
De moeizaam verhulde me
ningsverschillen tussen de lid
staten leveren een groot pro
bleem op voor Griekenland,
momenteel EU-voorzitter. De
Griekse minister van buiten
landse zaken Papandreoü ver
trekt op 11 februari voor blik
sembezoeken aan Syrië, Jorda
nië, Saudi-Arabië, Egypte, Israël
en de Palestijnse Autoriteit.
Athene wil de gematigde landen
in het Midden-Oosten aanzetten
tot maximale druk op Saddam,
maar door de verdeeldheid kan
Griekenland geen krachtig Euro
pees geluid laten horen.
:ot
gen ïELES - Twee broers zijn
merikaanse staat Califor-
Vol|rresteerd voor de moord
Jmoeder, gepleegd naar
rbeeld van een afleve-
11 de populaire tv-serie
r prano's'. De jongens
en 20 zouden hun moe-
f januari hebben ge-
vervolgens zouden ze
lofd en handen hebben
t om identificatie van
onmogelijk te maken.
Iden ze in de serie over
ia gezien. De lichaams-
jn teruggevonden in de
.pier van de zoons. Over
is nog niets bekend,
luik/gpd - Een maand nadat in
de gevangenis van het Brusselse
Vorst een gangster ontsnapte
door van lderen te wisselen met
zijn broer die op bezoek kwam,
is dezelfde verkleedtruc toege
past in de gevangenis van Lan-
tin, bij Luik. Daar wandelde Ab-
delkarim el K. (35) uit Schaar
beek zaterdagmiddag na het be
zoekuur als een vrij man buiten.
El K. was tot tien jaar veroor
deeld voor een reeks overvallen
en carjackings. Zijn neef Rachid
nam zijn plaats in de cel in. De
verkleedtruc werd pas opge
merkt toen het neefje wat ge
desoriënteerd door de gangen
doolde. Met man en macht
wordt gezocht naar de gedeti
neerde, die extreem gevaarlijk is.
Zaterdagmiddag was het niet
moeilijk om te ontsnappen,
geeft de directie van Lantin toe.
„De bezoekerszaal zat overvol.
In totaal waren er wel honderd
mensen. Het was warm en dan
valt het niet echt op als een be
zoeker zijn jas en een gevangene
zijn vest uitdoet. Bij het opstaan
hebben ze van kleren verwisseld
en eikaars plaats ingenomen."
De twee aanwezige cipiers heb
ben niets opgemerkt. „Ze leken
ook erg op elkaar", aldus een
woordvoerder. El K. liep de ge
vangenis ongehinderd uit en
vertrok met de auto die zijn neef
had achtergelaten. Sindsdien is
hij spoorloos. Neef Rachid is
aangehouden voor hulp bij de
ontsnapping. „Niemand merkte
op dat hij naar buiten wandel
de," aldus de directie. „Hij was
hier nog niet zo lang, dus we
kenden hem nog niet goed."
Alles wijst erop dat Abdelkarim
en neef Rachid de ontsnapping
bij een eerdere ontmoeting in
de gevangenis hebben gepland.
Het pijnlijke aan het verhaal is
dat een identieke verkleedtruc
een maand geleden in de gevan
genis van Vorst al eens met suc
ces werd toegepast. De Belgi
sche justitie zint op maatregelen
om herhaling te voorkomen.
oostende/gpd - Het Belgische
Loodswezen in Oostende ergert
zich aan de lakse houding van
de Franse autoriteiten bij de
berging van de gekapseisde au
tocarrier Tricolor in het Nauw
van Calais. De autoboot ligt op
een zó ongelukkige plaats in het
vaarwater dat grote haast moet
worden gemaakt met het oprui
men van het wrak. Bergingsbe
drijven schatten echter dat de
berging nog zeker drie maanden
of zelfs langer kan vergen.
Elke dag passeren honderden
schepen het wrak. Woordvoer
der W. Van Puocke van het Bel
gische Loodswezen: „De Trico
lor ligt op een enorm gevaarlijke
plaats. De kans op een nieuwe
aanvaring is levensgroot. Ik
schat die op één per dag. Je kunt
de ligging vergelijken met een
auto die midden op een druk
kruispunt wordt achtergelaten."
Het Loodswezen vreest aanva
ringen zoals die met het vracht
schip Nicola (16 december) en
de tanker Vicky (nieuwjaarsdag).
Daarna vonden de afgelopen
weken nog verschillende bijna-
aanvaringen plaats, ondanks
een verbeterde signalisering en
meer patrouillerende schepen
rond het wrak. De woordvoer
der: „En dat zal zonder twijfel
nog verschillende keren gebeu
ren. De praktijk leert dat zelfs
goed geïnformeerde kapiteins
bij slecht weer en zware stro
ming bij het passeren van het
wrak in de problemen komen.
Daarom moet de Tricolor daar
zo snel mogelijk weg."
Het Loodswezen heeft er bij de
regering in Brussel op aange
drongen meer druk op de Fran
se autoriteiten uit te oefenen.
De verantwoordelijke Franse
admiraliteit maakt echter even
pas op de plaats in afwachting
van de offertes van de verschil
lende bergingsbedrijven.
Over de bergingsmethode wordt
uiteenlopend gedacht. Enkele
bergers willen de Tricolor recht
trekken, anderen voelen meer
voor het in stukken zagen van
de autoboot. Dan moeten wel
eerst de bijna 3.000 personen
auto's uit het wrak worden ver
wijderd. Verloopt alles verder
volgens plan, dan zou de ber
ging in april kunnen beginnen.
Bergers zijn nog steeds bezig
met het overpompen van dui
zenden liters stookolie uit het
wrak. Van de 2.000 ton moet nu
nog 900 ton worden overgehe
veld. Door het slechte weer kan
dat nog zeker twee weken in be
slag nemen. Er zijn al besmeur
de vogels op de Belgische kust
gevonden, en ook Zeeuws-
Vlaanderen bereidt zich voor op
mogelijke mileuproblemen.
De Ivoriaanse presi-
lagbo heeft gisteren ge-
t over punten in het vre-
^"pord tussen regering en
een referendum wordt
en voor ze van kracht
Honderden jongeren
lerder op de dag de
voor gewelddadig pro
dat ze onderdelen van
als een knieval voor de
n nde oppositie zien. Het
I werd vrijdag gesloten
onder zware druk van
kolonisator Frankrijk,
ft ook grote aantallen
in Ivoorkust om de
uiteen te houden.
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
tel aviv - Onder strenge veiligheidsmaatregelen
kiest Israël vandaag een nieuwe Knesset. Alles
wijst erop dat de rechtse Likud van premier Ariel
Sharon een grote zege zal boeken. De peilingen
voorspellen verder een spectaculaire versterking
van de in het centrum opererende Shinui-frac-
tie, de nieuwe kampioen van de middenklasse.
Grote verliezer wordt waarschijnlijk de Arbei
derspartij, onder haar nieuwe leider Amram
Mitzna.
Als de verwachtingen bewaarheid worden, zal
er in de politieke lijn van Israël niet veel veran
deren. Wel zal het Sharon de grootste moeite
kosten een stabiele regering te vormen. Veel
Israëlische commentatoren houden er nu al
rekening mee dat het hem niet zal lukken, en
dat het land binnenkort opnieuw naai' de
stembus moet.
De verkiezingscampagnes hebben maar wei
nig belangstelling van het publiek getrokken.
Kijkcijfers voor de propaganda-uitzendingen
op de televisie waren lager dan ooit, de bijna
obligaat geworden partijstickers op auto's wa
ren geheel afwezig, en politici die de straat op
gingen werden zo goed als genegeerd. De kie
zers lijken het eens met Sharon. Die heeft
steeds gezegd dat hij de verkiezingen een luxe
vindt die Israël zich niet kan veroorloven. De
bevolking zou eigenlijk pas komend najaar
naar de stembus gaan, maar het vertrek van de
Arbeiderspartij uit de centrum-rechtse een
heidsregering maakte afgelopen najaar een
voortijdig eind aan Sharons regeerperiode.
De toenmalige leider van de Arbeiderspartij,
oud-minister van defensie Benjamin Ben-Elie-
zer, en zijn collega's stelden hun kabinetsze
tels beschikbaar onder zware druk van hun
achterban, die prompt een nieuwe leider koos.
Amram Mitzna heeft de afgelopen weken
campagne gevoerd voor een snelle Israëlische
ontruiming van de Gaza-strook, de bouw van
een afscheiding tussen Israël en de Westoever,
en een onmiddellijke hervatting van het vre
desproces met de Palestijnen.
Hij heeft er ook steeds op gehamerd dat de Ar
beiderspartij een alternatief moet bieden, en
na de verkiezingen onder geen voorwaarde zal
toetreden tot een regering van nationale een
heid onder Ariel Sharon. Volgens de peilingen
is zijn programma niet aangeslagen bij de kie
zers, en heeft hij nog meer zetels verloren door
zijn pertinente 'nee' tegen een eenheidsrege
ring. Die is wél populair bij een meerderheid
van de bevolking.
Ook Shinui-leider Tommy Lapid heeft duide
lijk laten weten met wie hij niet wil regeren. De
orthodox-religieuze partijen, met name Shas,
zijn wat hem betreft taboe. Hij wil dat Israël
voor het eerst een puur seculiere regering
krijgt van Likud, Arbeiderspartij en Shinui. Ge
talsmatig lijkt het er in te zitten, maar de voor
genomen boycot door de Arbeiderspartij en de
traditionele verbondenheid van Likud met de
religieuze fracties kunnen roet in het eten
gooien.
De voorspelde ruk naar rechts komt Sharon
niet alleen maar goed uit. Als Shinui en de Ar
beiderspartij woord houden, zal hij weinig an-1
ders kunnen doen dan een regering vormen
van rechtse, extreemrechtse en religieuze par
tijen. Maar zo'n combinatie gaat ten koste van
Israëls reputatie over de grenzen, met name in
Washington. Sharon gebruikte zijn uitstekende
relatie met de Amerikaanse regering, en met
name president Bush, als een troef in zijn ver
kiezingscampagne. Het liefst wil hij opnieuw
regeren met de Arbeiderspartij en de religieu
zen.
De afgelopen dagen heeft Likud er alles aan
gedaan kiezers ei-van te weerhouden hun stem
te 'verspillen' aan kleine rechtse lijsten. De
partij hoopt dat de sociaal-democraten bij
zwaar verlies Mitzna wippen, en alsnog zullen
toetreden tot een eenheidsregering. Op een
verkiezingsmanifestatie in Haifa zei Sharon
zondagavond: „In de strijd die ons wacht,
hebben we behoefte aan eenheid en stabiliteit.
In het verleden heb ik gezegd dat ik een een
heidsregering zal vormen, en ik heb woord ge
houden. Nu zeg ik dat opnieuw en het zal me
weer lukken."
Voor het eerst sinds 1996 kiest Israël weer vol
gens zijn traditionele systeem, dat vergelijk
baar is met het Nederlandse. Het is afgestapt
van de directe verkiezing van de minister-pre
sident. Dat systeem heeft de afgelopen jaren
geleid tot een wildgroei 3Ên politieke fracties -
negentien in de huidige Knesset van 120 le
den - omdat kiezers twee stemmen konden
uitbrengen.
In de praktijk gaven ze met de ene (voor de
premier) een politieke koers aan, terwijl de an
dere (voor de partij) ging naar een groepering
die hun specifieke belangen behartigt. De par
tij die er het meest van heeft geprofiteerd is de
orthodox-religieuze Shas, die met zeventien
afgevaardigden in de Knesset is vertegenwoor
digd. De peilingen wijzen ditmaal op een ver
lies van vier of vijf zetels.
Verkiezingen in Israël gaan nooit van start
zonder veiligheidsmaatregelen, maar deze
keer slaan ze alles. Meer dan 25.000 man be
wakingspersoneel houdt de wacht bij de 8.000
stembureaus. De Gazastrook en de Westelijke
Jordaanoever zijn tot morgenochtend afgeslo
ten en de politie in Israël heeft versterking ge
kregen van 1.500 militairen.
Irak leidde gisteren studenten en vredesactivisten rond in de schuilkelder waar een verdwaalde Amerikaanse raket in de Golfoorlog 408 burgers doodde. Foto: AP/Hussein Malla
