BUITENLAND
VS terughoudend met reactie
'Saudi's willen Saddam Hussein wippen'
Vaticaan 'onderricht en verlicht' katholieke politici
Ex-president Servië komt snel naar Haags tribunaal
Witte Huis ziet raketkoppen wel als bewijs Iraaks wapenprogramma
Griekse monniken dreigen
metspiritueleoorlog
Nederlandse advocaten eisen
terugkeer van mullah Krekar
Snelle test om besmetting
met de pest aan te tonen
Aantal haaien daalt snel
Brussel komt met regels
voor veiligheid tunnels
hoc 155
vrijdag 17 januari 2003
WASHINGTON/AP-AND - no Uar. I1„j:j„l_. t-v_ iI-i Ic.i
t/Kin Cheung
lide darm
fataal
irice Gibb van de
„verleden door ver-
_n zijn dikke en dun
te zijn bloedsomloop
zo heeft autopsie
(Gibb overleed zon-
irige leeftijd, drie
jt hij een hartstil-
pkregen en een
Itie onderging om
sluiting te verhel-
Hyma, de patho-
lm van Miami-Dade
(gisteren dat de aan-
b fataal werd,
&t als ischemische
e. De zanger was
>t een misvormde
jlgens deskundigen
jigende verdraaiin-
tnd kan werken.
reer eist
in Brazilië
- In de Brazili-
lelo Horizonte en
[ebben aardver-
h en overstromingen
fidende hevige re-
li mensen het leven
Is de stortregens
rond begonnen in
iten van het land,
Bventig mensen ge-
a door aardver-
die ongeveer 2000
*ien verwoest. Giste-
jnegen mensen uit
ior een modder-
jraven. Meteoro-
hten de komende
(neer regen.
to's bij
i Moskou
fe Russische veilig-
SB heeft in een
n Moskou twee au-
wsieven gevonden.
Tbron binnen de
m om plastic
n metalen deeltjes
Brborgen in de ben-
in de auto's, meld-
Ische persbureau
eren. De auto's
Ie buurt van een
n aangetroffen. De
[vondst na een tip.
«idsfunctionaris in
jgisteren dat er aan-
ijn dat Tsjetsjenen
laanslag op Moskou
h.
plosie
fibia
h bomexplosie in
1 van de Colombi-
lledellin heeft giste
er vier mensen het
Minstens 32 men-
[gewond. De auto-
Ifte op het parkeer-
ijhet kantoor van de
neraal in Medel-
ïe stad van Colom-
ftoor raakte bescha-
Is nabijgelegen win-
lorgebouwen, al-
je. De slachtoffers
faedewerker van de
feneraal en twee
xmder wie een klein
./••en gaan
lil Ivoorkust
In Ivoorkust is
gevochten, on-
desoverleg dat
atjakbij Parijs is be-
3«amphanen be-
^^elkaar van be-
lingen. De gevech-
B leVier maanden gele
rebellengroepen
reden van presi-
en vervroegde
r-. De onderhande-
c1n Frankrijk duurt
olle4ri. De gevechten in
zo stabiele West-
id hebben al hon-
jit isenlevens geëist.
|jk geeft
esters' vrij
:rankrijk heeft het
i verkoop van oes-
iai van Arcachon
Bordeaux giste-
in. Dat gebeurde
:n hadden uitgewe-
voor vervuiling
inken olietanker
rond bleek te
'se autoriteiten de
en andere
4(j!n op 4 januari uit
ie ban nadat olie
rember voor de
gezonken Prestige
_van het zuidwesten
had besmeurd.
Washington/ap-anp - De Ver
enigde Staten hebben vanoch
tend voorzichtig gereageerd op
de vondst elf lege raketkoppen
voor chemische wapens in Irak.
Het Witte Huis wil eerst meer in
formatie van de wapeninspec
teurs.
Wel hielden de Verenigde Staten
vol dat Saddam Hussein volgens
hen de VN-resoluties heeft over
treden, los van het feit of de ge
vonden raketkoppen al dan niet
het 'smoking gun' zijn waar de
inspecteurs naar op zoek zijn.
Irak zou zich immers reeds
schuldig hebben gemaakt aan
een 'wezenlijke schending' om
dat het ingeleverde wapenrap
port niet zou deugen.
Met die uitspraken wil het Witte
Huis tegengas geven bij de over
tuiging van de Europese landen
dat een militaire aanval op Irak
niet kan doorgaan zonder toe
stemming van de VN-veilig-
heidsraad.
Volgens Amerikaanse functiona
rissen zijn de raketkoppen wel
het bewijs van een Iraaks wa
penprogramma maar is er geen
sprake zijn van een opmerkelij
ke vondst zolang er geen chemi
sche lading is ontdekt. De ham
vraag wordt nu of er ooit chemi
sche wapens in de raketkoppen
hebben gezeten.
Via serienummers zouden de
wapeninspecteurs erachter kun
nen komen waar en wanneer de
raketkoppen werden gemaakt.
De gevonden raketkoppen zou
den niet voorkomen in het wa
penrapport dat Irak vorige
maand op last van de Veilig
heidsraad heeft opgesteld. Irak
spreekt dat tegen en beweert dat
het om korte-afstandsraketten
zonder lading gaat die het land
in 1988 heeft gekocht en waar
van het wèl opgave heeft ge
daan. Het Iraakse regime noemt
de hele zaak 'een storm in een
glas water'.
Het Britse ministerie van bui
tenlandse zaken wil ook geen
overhaaste conclusies trekken.
De wapeninspecteurs moeten
eerst zelf maar een oordeel vel
len, stelt het in een verklaring.
De baas van de VN-inspecteurs,
de Zweed Blix, overlegde van
ochtend met de Franse presi
dent Chirac. Die verklaarde na
afloop achter het verzoek van
Blix te staan om meer tijd voor
het onderzoek. Chirac riep Irak
wel op 'actief mee te werken'.
Ook Blix hamerde op de nood
zaak van een betere Iraakse me
dewerking.
Hij onderstreepte nog maar
eens dat de inspecteurs er nog
niet van zijn overtuigd dat Irak
geen massavernietigingswapens
meer heeft en noemde de situa
tie opnieuw gespannen.
Blix, zei vanochtend in Parijs
nog geen oordeel te hebben
over de raketkoppen. Hij wist
ook niet of de wapens eerder
door Irak zijn gemeld in diens
omvangrijke wapenrapportage.
Irakese vrouwen houden een portret van Saddam Hussein omhoog terwijl VN-wapeninspecteurs een buitenwijk van Bagdad binnenrijden. De inspecteurs brachten gisteren een
verrassingsbezoek aan twee wetenschappers in de Irakese hoofdstad. Foto: Reuters/Akram Salah
new york-londen/anp - Arabische lei
ders zijn bezig met een plan om de Iraak
se leider Saddam Hussein door zijn eigen
generaals te laten afzetten. Op die manier
hopen de Arabieren een Amerikaanse
aanval op Irak te voorkomen. Dat schrijft
vandaag het Amerikaanse tijdschrift Time
Magazine.
Het blad haalt anonieme bronnen aan
die zeggen dat er al een concreet plan op
tafel ligt.
Westerse en Arabische diplomaten zeg
gen dat er voor een dergelijke 'couppo
ging' wel een resolutie nodig is van de
VN-Veiligheidsraad. Die zou vlak voor
een Amerikaanse aanval amnestie kun
nen aanbieden aan de meeste hoge
Iraakse functionarissen, zoals generaals
in de regering, die dan wellicht eieren
voor hun geld kiezen en opstappen.
De Saudi's denken dat de meeste hoge
Irakezen dan wel vertrekken en dat daar
mee een einde komt aan het bewind van
Saddam Hussein. Bovendien verwachten
ze dat Saddams Republikeinse Garde,
uitstekend uitgeruste en doorgaans zeer
loyale militairen, zijn leider uiteindelijk
aangeeft.
„Als er amnestie komt voor de rest van
de regering, staat Saddam schaakmat",
aldus een diplomaat die kennis zegt te
hebben van het plan. De amnestierege
ling zou niet gelden voor Saddam, zijn
familie, zijn naaste medewerkers en
trouwste aanhangers. Als iedereen ver
trekt, komt dit kleine clubje alleen te
staan, is het idee.
Volgens Time Magazine proberen de
Arabische leiders overal steun voor hun
plan te krijgen. Zo spraken de Egyptische
president Mubarak en de Turkse premier
Gul erover met de Saudische kroonprins
Abdullah bin Abdulaziz Al Saud. De Ara
bische wereld is erg bang dat een aanval
op Irak allerlei nieuwe conflicten in de
regio veroorzaakt.
Volgens het Duitse weekblad Der Spiegel
overlegt het Iraakse regime zelf al actief
met niet nader genoemde 'derde landen'
over een ballingschap voor Saddam en
zijn aanhang. De Iraakse leider zou vol
gens sommige Arabische bronnen moge
lijk naar een Afrikaans land gaan. Libië
en Mauretanië hebben de eventuele
komst van Saddam Hussein al tegenge
sproken.
thessaloniki/ap - Ruim 100
Griekse orthodox-christelijke
monniken hebben gezworen
een spirituele oorlog te begin
nen als zij uit hun klooster in
Esphigmenou op de berg
Athos worden verdreven.
De ultraconservatieve monni
ken weigeren patriarch
Bartholomeus te erkennen als
leider van de orthodox-chris
telijke wereld. De in Istanbul
residerende Bartholomeus
probeert het duizend jaar ou
de schisma in het christen
dom te herstellen en heeft
daarom al ontmoetingen ge
had met paus Johannes Pau-
lus II. Dat is bij de monniken
in het verkeerde keelgat ge
schoten.
Al twintig jaar tooien de mon
niken hun klooster aan de zee
met zwarte vlaggen en een gi
gantisch spandoek met daar
op 'Orthodoxie of de dood'.
Maar toen Bartholomeus de
religieuze fanatiekelingen
eenmaal bestempelde als
'schismatisch', kon de Griekse
overheid ingrijpen en hen uit
het klooster zetten. Inmiddels
is de elektriciteit er al afgesne
den en is de stilgevallen.
De abt van het klooster, Me
thodius, bleef echter strijd
vaardig en zei dat zijn monni
ken zowel spiritueel als voor
de hoogste Griekse rechtbank
de strijd aan zouden gaan.
„Met een rozenkrans als wa
pen zullen wij ons tegen de
politie verdedigen. Onze ro
zenkrans heeft driehonderd
knopen, dat zijn onze drie
honderd kogels."
Amsterdam/anp - De Neder
landse advocaten van mullah
Krekar eisen 24 januari voor de
rechtbank in Amsterdam, dat
hun Koerdische cliënt weer naar
Nederland mag terugkeren. Ze
vinden dat Krekar op onrecht
matige wijze het land is uitgezet.
Als de rechtbank de eis inwilligt,
is de kans groot dat Krekar op
vrije voeten komt.
Nederland zette op last van mi
nister Donner van justitie Krekar
maandag uit. De VS verdenken
hem van terroristische activitei
ten. Hij zat sinds 12 september
in Nederland vast. Vervolgens
vroeg Jordanië om zijn uitleve
ring, omdat het land hem ver
denkt van heroïnehandel.
Donner lichtte in een verklaring
toe dat Nederland niet de rele
vante gegevens van Jordanië
heeft gekregen, om hem uit te
leveren. Dat maakte de kans
groot dat de rechtbank het uitle
veringsverzoek van Jordanië zou
afkeuren.
Volgens Donner zou Krekar in
dat geval waarschijnlijk op vrije
voeten zijn gekomen. De be
windsman meende verder dat
de Noorse autoriteiten wegens
het Noorse vluchtelingenpas-
poort van Krekar, de meeste
aanknopingspunten hebben om
hem te vervolgen. Noorwegen
verdenkt de Irakees van het op
zetten van een militaire organi
satie buiten dat land.
londen/rtr - Wetenschappers
hebben een test ontwikkeld
waarmee snel kan worden vast
gesteld of iemand besmet is met
de pest. Dat is van groot belang
bij een oorlog met biologische
wapens en in de strijd tegen de
ziekte in arme landen, waar
long- en builenpest nog steeds
een bedreiging vormen.
Met behulp van een peilstokje
kan binnen vijftien minuten
worden afgelezen of iemand de
pestbacterie bij zich draagt, zo
schrijven de onderzoekers uit
Frankrijk en Madagascar in het
Britse medische tijdschrift 77?e
Lancet. De test kan eenvoudig
worden uitgevoerd door verple
gend personeel aan het bed van
de patiënt.
De pest wordt verspreid via
vlooien die op ratten leven. In
arme landen met overbevolking
en slechte sanitaire voorzienin
gen sterven jaarlijks 3000 tot
4000 mensen aan de ziekte.
Naast pokken en miltvuur be
hoort de pest tot de meest ge
vreesde potentiële biologische
wapens. Longpest is dodelijk als
niet binnen 24 uur na de eerste
symptomen antibiotica worden
toegediend. In de 14e eeuw
kostte de pest eenderde van de
Europese bevolking het leven.
washington/ap - Het aantal
haaien in de Atlantische Oceaan
is de laatste acht tot vijftien jaar
gehalveerd en een aantal soor
ten staat op uitsterven. Dat blijkt
uit een onderzoek dat is uitge
voerd door wetenschappers van
de Amerikaanse universiteit
Dalhousie waarover vandaag
een artikel verschijnt in het tijd
schrift Science.
De onderzoekers zijn tot hun
conclusie gekomen op basis van
de logboeken van schepen die
in de Atlantische Oceaan en
aangrenzende wateren vissen
op zwaardvis en tonijn. Die vis
sers hebben in het verleden gro
te aantallen haaien als bijvangst
uit het water gehaald, maar dat
worden er steeds minder. Behal
ve de makreelhaai zijn alle soor
ten haaien de afgelopen vijftien
jaar met zeker vijftig procent in
aantal afgenomen.
De bevindingen stroken volgens
hoogleraar biologie Ransom
Myers, een van de onderzoe
kers, met die van andere onder
zoeken. Volgens Myers loopt de
haaienpopulatie vrijwel over de
hele wereld sterk terug en wordt
een groot aantal soorten met
uitsterven bedreigd.
door onze correspondent
Hetty van Rooij
brussel/gpd - Verkeerstun-
nels die langer zijn dan 500
meter moeten in de Europese
Unie aan dezelfde minimum
veiligheidseisen voldoen. De
kosten voor de aanpassing
van nieuwe en bestaande
tunnels kunnen oplopen tot
zes miljard euro.
Europees Commissaris De
Palacio van transport presen
teerde gisteren een pakket
voorstellen voor veiligere
tunnels dat door de vijftien
EU-landen moet worden om
gezet in wetgeving. De roep
om bemoeienis van Brussel is
de laatste jaren sterker ge
worden na dramatische on
gelukken in de Gotthardtun-
nel, de Mont Blanc- en de
Tauemtunnel. Daarbij vielen
in totaal 62 doden.
De Commissie, het dagelijks
bestuur van de Unie, komt
met een uitgewerkt plan dat
de verantwoordelijkheid voor
de tunnels in ieder land af
zonderlijk bij een administra
tieve beheerder legt. Het
voorstel valt in twee delen
uiteen: allereerst moeten de
maatregelen ongelukken zo
veel mogelijk voorkomen, en
als ze toch plaatsvinden die
nen mensen in de tunnel
zichzelf beter te kunnen red
den. Als de EU-landen met
het voorstel akkoord gaan en
het omzetten in wetgeving,
moeten zij ervoor zorgen dat
alle betreffende tunnels in
hun land aan de eisen vol
doen.
De richtlijn betekent een
enorme investering voor Ita
lië, dat 230 tunnels heeft die
langer zijn dan 500 meter.
Dat is bijna de helft van alle
lange tunnels in de EU. Oos
tenrijk telt er ongeveer vijftig,
Duitsland heeft er rond de
veertig. Nederland hoort in
de EU bij de landen met wei
nig lange tunnels. Het zijn er
binnenkort negen: de Coen-
tunnel (587 meter), de Ko
ningstunnel in Den Haag
(680) de Velsertunnel (768),
de Beneluxtunnel (795), de
Maastunnel (1070), de IJtun-
nel (1129), de Wijkertunnel
bij Velsen (1390), de Piet
Heintunnel bij Amsterdam
(1950) en de kampioen: de dit
jaar te openen 6650 meter
lange Westerscheldetunnel.
door onze correspondent
Cees van Zweeden
Boedapest - Ex-president Milan
Milutinovic van Servië zal zich
binnen enkele dagen bij het
oorlogstribunaal in Den Haag
melden. Dat heeft Zoran Djind-
jic, premier van het land, giste
ren verklaard. Milutinovic wordt
door het tribunaal gezocht we
gens vermeende misdrijven in
Kosovo in 1999.
De verdachte was tot eind vorig
jaar president van Servië, en kon
om die reden volgens Djindjic
niet worden uitgeleverd. Milu
tinovic had zich vorig jaar al be
reid verklaard naar Den Haag te
gaan zodra hij was afgetreden.
Maar ironisch genoeg wilde hij
eerst een garantie van Djindjic
dat de regering hem zou uitleve
ren als hij niet vrijwillig ging.
Met zo'n garantie is het gemak
kelijker voor het tribunaal om
een gedaagde vrij te laten in af
wachting van zijn proces.
Milutinovic werd in Belgrado
gezien als een ceremoniële fi
guur zonder macht. Zijn pech
was dat hij president was onder
Milosevic, toen die in 1999 een
Albanese rebellie in Kosovo met
hard geweld neersloeg. Het is
aan de aanklagers in Den Haag
te bewijzen dat hij werkelijke
macht bezat.
Begin 1999 was Milutinovic de
leider van de Servische delegatie
in het Franse Rambouillet, toen
daar tussen Serviërs en Albane
zen over Kosovo werd onder
handeld. Westerse politici ver
weten Milosevic toen dat hij Mi
lutinovic had gestuurd, een on
beduidende pion. Nadat de on
derhandelingen waren mislukt,
begon de Navo een langdurige
luchtoorlog tegen Servië.
door onze correspondent
Hans Geleijnse
Vaticaanstad - Het Vaticaan pu
bliceerde gisteren 15 pagina's
richtlijnen voor katholieke politici.
Het document is een 'geheugen
steuntje' voor politici die in hun
werk wat al te soepel omsprin
gen met door de kerk gepropa
geerde waarden. Of het steun
biedt aan Nederlandse katholieke
politici die dingen om de gunst
van de kiezer is echter de vraag.
Het werkstuk, in november op
gesteld door de conservatie Cu
rie-ideoloog kardinaal Joseph
Ratzinger en gisteren met paus
elijke goedkeuring vrijgegeven,
is naar de inhoud allerminst
verrassend. Katholieke politici
moeten op de bres staan voor
het menselijk leven, dus rich
verzetten tegen bijvoorbeeld
abortus- en euthanasiewetge
ving. „Wetgeving moet het
grondrecht op leven bescher
men van conceptie tot natuurlij
ke dood", wordt gesteld.
Het Vaticaan herinnert de politi
ci aan de plicht om de ongebo
ren vrucht te respecteren en te
beschermen.
Een soortgelijke plicht is er voor
de bescherming van het huwe
lijk tussen man en vrouw. „Geen
enkele vorm van samenleven
kan od hetzelfde niveau worden
geplaatst", klinkt het waarschu
wend naar politici die instem
men met legalisering van homo
huwelijken en dezelfde wettelij
ke rechten geven aan ongehuwd
samenwonenden.
Het geheugensteuntj e, volgens
het Vaticaan bedoeld om katho
lieke politici 'te onderrichten en
te verlichten', is vooral interes
sant vanwege de opvattingen
over democratie.
Enerzijds wordt gesteld dat be
moeienis met overheidskwesties
en het voorschrijven van een
bepaalde politiek niet de bedoe
ling is. Anderzijds ademen de
richtlijnen dat kerkelijke waar
den universeel en van een hoger
niveau rijn dan bijvoorbeeld hu
manistische of die van andere
religies. De richtlijnen keren
zich in duidelijke taal tegen de
opvatting dat het op één lijn
stellen van verschillende ethi
sche opvattingen een voorwaar
de voor democratie is. Over
sommige ethische principes kan
eenvoudig niet worden onder
handeld, zegt het document.
Het Vaticaan vindt de richtlijnen
nodig vanwege de medische en
wetenschappelijke ontwikkeling
- een verwijzing naar onder
meer klonen.
Tevens is er de impliciete erken
ning dat verschillende opvattin
gen binnen de kerk bij de gelo
vigen tot verwarring kunnen lei
den. In dat opricht zet het do
cument de puntjes op de i: het
is en blijft de paus die bepaalt
wat de kerkelijke mores is.
Overigens worden er geen ker
kelijke straffen m het vooruit
richt gesteld aan politici die zich
niet aan de richtlijnen houden.
Uit een passage over de nood
zaak van vrede in de wereld
spreekt bezorgdheid over poli
tiek misbruik van de paus. Jo
hannes Paulus II heeft zich re
centelijk verschillende malen
krachtig uitgesproken tegen
oorlog met Irak.
Volgens de richtlijnen mogen
katholieken de stellingname van
de kerk tegen geweld niet ver
warren met pacifistisch of poli-
tiek-ideologisch gemotiveerde
oppositie tegen de oorlog.
