Buikbuilden na het uitbuiken
GESPREK VAN DE DAG
Peter van Straaten: cartoonist, geen kunstenaar
rs
'Kneuterige' jeugdherberg
wordt modern Stayokay
Fitnesscentra liften mee op golf van goede voornemens
fc
Afslank-industried!
drukt dikkerdjes i
aan de borst l
Lief zijn voor moeder
HOC 152
ZATERDAG 11 JANUARI
MENSELIJK
Het nieuwe logo van de Nederlandse Jeugdherberg Centrale.
Foto: ANP/Koen Suyk
De jeugdherberg wil af van zijn
kneuterige imago. „Het is niet
meer van deze tijd. Het is een
bekend fenomeen, maar roept
vooral de sfeer op van grote
slaapzalen, gedeeld sanitair en
het hebben van corvee", aldus
directeur K Schilte van de Ne
derlandse Jeugdherberg Centra
le (NJHC). De jeugdherberg heet
daarom sinds deze week Stayo
kay.
De jeugdherberg van nu wordt
allang niet meer bevolkt door al
leen jongeren van rond de 16
jaar die eindelijk van hun ou
ders zelfstandig door Nederland
mogen trekken. „De jongere van
nu is bij ons egn internationale
backpacker van rond de twintig
a dertig jaar. Zij willen juist niet
alleen op een hotelkamer zitten,
maar andere mensen ontmoe
ten", aldus Schilte.
Jaarlijks vinden in de dertig
Stayokay-vestigen 850.000 over
nachtingen plaats. Meer dan de
helft van de gasten komt uit het
buitenland. Volgens Schilte ver
blijven ook steeds meer ouderen
en gezinnen met kinderen in de
budgetaccommodaties met zo
wel aparte kamers voor twee tot
acht personen die eigen sanitair
hebben, als grotere slaapruim-
ten.
Daarnaast komt circa 50 pro
cent van de gasten in groepsver
band via hun bedrijf, werkweek
van school of sportvereniging.
Schilte: „We verhuren zalen
voor vergaderingen, maar ook
orkesten repeteren er regelma
tig"
De Nederlandse tak van Hostel
ling International (wereldwijd
4000 vestigingen) heeft volgens
Schilte vooral de afgelopen tien
jaar een grote omslag gemaakt.
Dat heeft alles te maken met de
subsidiekraan die begin jaren
'90 door de overheid werd
dichtgedraaid.
„We zijn de ideële stichting met
een sociaal-culturele achter
grond gebleven, zoals die in
1929 werd opgericht. Ook hou
den we de doelstelling: toegan
kelijk zijn voor mensen met een
smallere beurs. Maar we moe
ten het sindsdien wel op eigen
kracht redden", verklaarde
Schilte.
Veel hostels zitten in historische
panden als landhuizen en kaste
len, die begin jaren 90 grondig
gerenoveerd moesten worden.
„Bovendien deden we nog alles
ouderwets met de typemachine,
we moesten helemaal automati
seren. Tegenwoordig kan in Ne
derland online op internet een
slaapplaats in Tokyo of New
York worden geboekt", lichtte
Schilte toe.
De komende drie tot vier jaar
wil Stayokay nog acht vestigin
gen renoveren en drie nieuwe
bouwen in Amsterdam, Maas
tricht en op Texel. Dat vergt een
investering van circa 25 miljoen
euro. Schilte verwacht daarbij
een jaarlijkse groei van de be
zoekersaantallen van 3 procent.
Friezen sturen massaal
ZELFBEDACHTE SPREEK
WOORDEN in naar de Al-
gemiene Fryske Under-
jochtskommisje (Afük) in
Leeuwarden en het thema-
tijdschrift Taal. Die heb
ben een oproep gedaan om
de Friese taal te verrijken
met nieuwe spreekwoor
den. Zij hebben er al bijna
1200 gekregen. Hoofdre
dacteur Wagenaar had en
kele honderden reacties
verwacht. „Blijkbaar vin
den Friezen het erg leuk
om bezig te zijn met de
Friese taal", aldus Wage
naar. Sommige gezegden
zijn afgeleid van Friese of
Nederlandse spreekwoor
den, zoals 'Foar de kofje
net e-mailje', dat afgeleid
is van 'Foar de kofje net
eamelje' (Voor de koffie
niet zeuren). Ook zijn to
taal nieuwe spreekwoorden
verzonnen en komen men
sen met een gezegde dat
ooit in hun eigen familie is
bedacht en nu in breder
verband wordt gebruikt. De
acht mooiste worden met
een illustratie als ansicht
kaart bij het thematijd
schrift Taal gevoegd.
De Japanse KEIZER AKIHI-
TO wordt op 18 januari ge
opereerd aan zijn prostaat.
Het paleis heeft dat deze
week bekendgemaakt. De
69-jarige vorst, bij wie eind
vorig jaar prostaatkanker is
geconstateerd, wordt op 16
januari in een academisch
ziekenhuis in Tokyo opge
nomen, waar hij na de in
greep vermoedelijk een
maand zal moeten blijven.
Tijdens Akihito's verblijf in
het ziekenhuis zal zijn zoon, kroonprins Naruhito, zo nodig
de zaken voor zijn vader waarnemen. Akihito besteeg na
de dood van zijn vader, keizer Hirohito, in 1989 de keizer
lijke troon. De Japanse keizer heeft geen politieke macht.
Foto: EPA
Veel horecagasten over
schatten hun eigen GUL
HEID. Ruim vier van de vijf
eters in een restaurant la
ten een fooi achter nadat
de rekening is betaald. Ze
zeggen gemiddeld 8,25
procent van het bedrag op
de rekening als tip achter
te laten, maar in werkelijk
heid is dat 'slechts' 6,2
procent. Dat blijkt uit een
afstudeeronderzoek van N.
Vreugdenhil, studente con
sumentenwetenschappen.
De belangrijkste reden om
te 'tippen' is het bedanken
van de kok of ober. Man
nen hopen door de fooi bij
een volgend bezoek verze
kerd te zijn van een goede
service. Hoger opgeleiden
willen vooral niet gierig lij
ken, terwijl lager opgelei
den meer handelen uit ge
woonte. Bijna zes op de
tien ondervraagden zeiden
de rekening af te ronden en
8 procent tipt altijd een
vast bedrag. Ouderen ge
ven volgens Vreugdenhil
overigens minder fooi dan
jongeren. Zij veronderstelt
dat de ouderen minder
vaak uit eten gaan en dus
minder bekend zijn met
het fenomeen.
Prins Willem-Alexander en prinses Móxima openen maan
dag 27 januari de tentoonstelling DE FRIESE NASSAUS
in het museum Het Princessehof in Leeuwarden. De ex
positie toont het verhaal van de Friese tak van de Nassau-
familie, de rechtstreekse voorouders van koningin Bea
trix. Centraal staat de Friese stadhouder Willem IV van
Oranje Nassau. Deze verwierf in T747 het stadhouder
schap van alle gewesten en verhuisde naar Den Haag. In
het Koninklijk Huisarchief zijn sindsdien stukken over het
privé-leven van de stadhouders opgeslagen. De ambtelij
ke stukken zoals benoemingen, militaire zaken en buiten
landse politiek bleven in Friesland. Deze papieren zijn ge
archiveerd in het Friese Tresoar-instituut. Beide archie
ven zijn nu samengevoegd in een gedrukte inventaris.
Vrouw, met troostende arm om
haar moedeloze echtgenoot:
„We hoeven toch niet naar él
die nieuwjaarsrecepties?" Een
vlijmscherpe en herkenbare car
toon van Peter van Straaten (67)
aan het begin van het nieuwe
jaar. Al 45 jaar tekent hij zes da
gen per week voor het Parool -
vanaf maandag ook voor deze
krant. De cartoon krijgt dan een
plek op deze pagina.
Zijn tekeningen, zei Peter van
Straaten onlangs, zijn het pro
duct van een aantal trucs. „Ik
heb een soort handigheid ont
wikkeld, die niet op kunnen is
gebaseerd." Ujntjes, krassen bij
na zijn van Straatens cartoons.
De onderschriften, dan weer
druipend van sarcasme, dan
weer subtiel wrang, dienen zich
vaak halverwege aan. Voelt hij
zich niet goed of heeft hij een
zware kater, dan komt er vaak
niks. Voelt hij zich lekker en is
hij goed uitgeslapen, dan gaat
het hard en legt hij een voor
raadje aan. Voor de maandag
krant iets over het zakenleven,
voor woensdag iets over jonge
ren, vrijdag over de psychiatrie
en zaterdag kunst of feesten, de
andere dagen zijn vrij.
Peter van Straaten, onderschei
den in de Orde van de Neder
landse Leeuw, gelauwerd met
de Stripschapprijs, de Joop
Klepzeiker-prijs en de Inktspot-
prijs voor de beste politieke
prent, begon in 1958 bij het Pa
rool als reportagetekenaar. De
politieke tekeningen die hij van
af 1968 voor Vrij Nederland
maakte, werden roemrucht - ze
zijn tot 16 maart te zien onder
de noemer 'Politieke Baasjes' in
het Persmuseum in Amsterdam,
waaraan hij de volle dozen die
hij op zolder had staan in bruik
leen gaf: 1988 stuks. In 1977 te
kende hij in het kader van de
verkiezingen Bij Ons in het
Dorp, waarin hij de Nederlandse
politiek tot dorpsformaat ver
kleinde. Zijn serie Vader Zoon
liep vanaf 1968 bijna twintig jaar
in het Parool.
Hij leefde zich pornografisch uit
in Aanstoot en Nastoot en kroop
uit 'lust om te formuleren' als
schrijver in de huid van Agnes
in de wekelijkse 'scènes uit een
slordig leven' in Vrij Nederland
die sinds 1987 als boekenreeks
zijn uitgebracht. De literaire we
reld neemt hij al jaren op de hak
in de 'Het Literaire leed -teke
ningen (alweer Vrij Nederland):
sinds 1994 publiceert hij ook de
'zeurkalender'. Tekenen, zo ken
schetste Van Straaten een paar
jaar geleden in een Parool-inter
view, is een 'lijfelijk genoegen'.
Als je ideaal tekent, is het net of
je aan het schaatsen bent, als je
een paar mooie slagen maakt,
dat is een heerlijk gevoel, dat is
een echte sensatie..."
Vanaf zijn vroege jeugd wilde hij
illustrator worden, hij volgde de
voormalige Kunstnijverheids
school in Amsterdam. Eigenlijk
wilde hij 'alleen maar mooie te
keningen maken'. Dat hij in de
journalistiek terechtkwam,
kwam door 'die school'. Tegen
over HP/De Tijd„Daar wilden
ze proberen een echte kunste
naar van me te maken, en dat
ben ik niet."
Tekening met onderschrift,
vindt Van Straaten, ligt hem veel
beter dan een strip zoals des
tijds Vader Zoon. Nog steeds
wil hij 'de meest ideale cartoon'
maken, zolang dat niet gelukt is,
blijft hij doorgaan. „Dat ik denk:
jee, wat is dat? Bijna alsof een
ander hem getekend heeft." Van
Straaten heeft volgens eigen
zeggen teveel geldingsdrang om
maanden in zijn eentje aan een
doek te werken. Het gaat hem
Peter van Straaten maakt vanaf maandag voor deze k
een tekening. Foto: ANP/Marcel Antonisse
om 'nu meteen', tekenen en een
minuut later de krant in. „Ik wil
dat het voortdurend gonst heb
je de nieuwste van Peter al ge
zien - dat hoop je dan
verbeeld je je. Het is all1(
heel erg gericht op dire
ces."
Januari is een topmaand voor fit
nesscentra. De tredmolen van de
dertigers en veertigers is tijdens
de feestdagen tot stilstand geko
men. Spijtoptanten ('weer een
jaar te veel gegeten en te weinig
gesport') nemen zich dan voor
om meer te gaan bewegen. Met
hun campagnes spelen fitness
centra op die voornemens in.
Topdrukte dus.
Bent u ook toe aan schoenen
met klittenband? Of aan buik
building? „Goed hé", zegt Ha
rold Knetemann van het gelijk
namige sportcentrum in Zoeter-
meer over de reclameleuzen die
hij dit keer voert. Elk jaar surft
Knetemann met een campagne
mee op de golf van goede voor
nemens in januari. „Dat doet elk
sportcentrum."
En inderdaad, ook fitnesscentra
elders in het land bieden acties
aan. Er worden duizenden eu
ro's gespendeerd aan reclames
op de bus en in (dag)bladen om
nieuwe sporters te werven. De
oud-leden die het hebben laten
versloffen, worden weer aange
schreven en hoeven geen in
schrijfgeld te betalen als zij te
rugkeren naar de loopband, de
aerobic-zaal of de halters.
Net als de afslank-industrie die
een reclamebombardement
voert, sluit ook de fitnessbran
che aan op de sluimerende on
rust die na de uitbundige de-
cemberdissen overheerst. Voor
al de dertigers en veertigers rea
liseren zich tijdens het uitbuiken
dat de conditie naar een beden
kelijk peil is gezakt. Zeker sinds
ook op de buis wordt gehamerd
op een gewicht dat bij de lengte
past
„Mensen voelen zich na de de
cembermaand te zwaar of zijn
bang aan te komen, omdat ze
begin januari met roken zijn ge
stopt. Als sportcentrum haakje
daar op in. Als je dat niet doet,
loop je nieuwe leden mis", zegt
clubmanager Marcel van der
Ploeg van Fitness Dome in Zoe-
termeer. „Het loopt dus ook
storm. Ik hoop deze maand op
driehonderd nieuwe leden."
De nieuwsjaarsdrukte begint
traditioneel in de tweede week
van januari, als de kinderen
weer naar school gaan. De piek
houdt aan tot medio februari.
Knetemann en Van der Ploeg
stemmen er hun campagnes
deels op af. „Ik denk dat we
twee keer zoveel adverteren",
zegt de eerste. Tweehonderd
nieuwe leden houdt zijn sport
centrum daar gemakkelijk aan
over.
De meeste nieuwe sporters ne
men tegenwoordig een jaar
abonnement, zodat 'wie binnen
is ook binnen blijft'. De tienrit-
tenkaart is uit Dat is het ant
woord van de fitnessbranche op
het snelle verloop onder de le
den.
Het is ieder jaar weer raak: Nederland gaat in januari massaal aan de fitness om af te vllen. De sportscholen springen daar met speciale abon
nementen handig op in. Foto's: GPD en archief
Dat het om een topperiode gaat,
willen de meeste fitnessclubs
wel kwijt, maar welk deel van de
jaaromzet in januari wordt ge
boekt en hoeveel procent van de
leden zich in die maand aan
meldt, is geheim. Dat komt,
denkt Marco van Tol van de Eu
ropean Fitness and Aerobic As
sociation, omdat het gros van de
1700 fitnessclubs in Nederland
dat gewoonweg niet weet.
„Deze branche is nog niet zo ver
centra, is zo'n buitenlandse or
ganisatie die al met verkoop
teams werkt. „Wij voeren elke
maand een marketingcampag
ne, maar in januari en septem
ber doen we meer", zegt marke
tingmanager Eva de Beijer.
Fitness First is een van oor
sprong Britse organisatie die in
januari 2001 in dit land begon.
De keten ontstijgt, net als de
concurrenten Cannons Club,
Better Bodies en Achmea Health
met interne informatiestromen.
Dat komt nu pas op gang door
de komst van grote fitnessorga
nisaties uit het buitenland. De
hobbyclubs zullen meer op ma
nagement moeten gaan sturen",
zegt Van Tol.
De Fitness First Health Club in
Nederland, onderdeel van een
wereldwijde keten van fitness-
Club, door zijn schaalgrootte
het kleine fitnesscentrum om de
hoek. Dat is óók de bedoeling
van de gratis versnaperingen,
sauna, zonnebank, video's en
dvd's. Voor de crèche moet per
keer twee euro worden betaald.
Toch heeft de Fitness First
Health Club in Delft deze
maand eveneens een extra aan
bieding: 75 procent korting op
de crèchekaart. „Januari is voor
de consument én voor ons een
belangrijke maand", zegt mana
ger Daan Koetsier. „Mensen wil
len dan weer met sporten be
ginnen. Wij spelen op die goede
voornemens in."
De landelijke organisatie ver
spreidt deze maand in de elf ge
meenten waar Fitness First is
gevestigd 600.000 foldëïs huis
aan huis. Bovendien wordt er
van 14 december tot 15 februari
voor het eerst gestunt met een
gratis weeklidmaatschap via het
maandblad Santé.
Gerlinde Kettwig (37) uit Ypen-
burg heeft de bon gebruikt. Ze
traint voor de vijfde achtereen
volgende dag om spieren en ge
wrichten soepel te krijgen. „Ik
had al langer het voornemen
om te gaan sporten", zegt zij.
„De fysiotherapeut heeft het me
een half jaar geleden aangera
den. Sindsdien kreeg ik steeds
vaker het gevoel dat rust roest."
Kettwig is één van de velen die
overweegt om na het gratis
weeklidmaatschap een maand-
of jaar abonnement te nemen.
Hoeveel nieuwe leden de actie
in totaal oplevert, wordt na af
loop geëvalueerd, meldt Eva de
Beijer. Duidelijk is wel dat er
zich in deze maand dagelijks
circa honderd nieuwe leden
aanmelden. „Wij hebben voor
de fitness-branche een hoge
score. Op een topdag kan één
club er 48 leden bij krijgen", al
dus De Beijer.
Cathérine van der Unden
'Ziektekostenpj
voor sporters of*
Mensen die aan fitnedtk
moeten korting krijgetl
ziektekostenpremie dn
betalen. Een voorstel fn
te regelen, gaat de fit-en
nessbranche dit jaar <k<.'
aan de zorgverzekera^'
Nederland. i
Volgens directeur Buit
van fitnessbranche-Oft|
tie FifiVak is premiekcf
een goed instrument ÉJ
preventieve gezondhe
te doen. Hij wil dat iniA-
ment aanbevelen bij b d
nisterie van VWS, ZorÉc
keraars Nederland (dfvi
van ziektekostenverzepi
raars) en individuele a-
zekeraars, fcn
Wie kan aantonen mifi
één keer in de week ose
disch verantwoorde vin
zijn gezondheid te waa
een erkend fitnesscenli
zou volgens Buitelaar i
der te bepalen percen^
voordeel op z'n ziektef
premie moeten genief|
verwacht dat de kostei
zullen opwegen tegen»-
ten: meer mensen dieie
een gezond lichaam vnl
minder mensen die zift
den, minder zorgconsle
tie, kortere wachtlijstele
fc
1;
a
De fabrikanten van afslankproducten beleven in januari V
een gouden maand. Damesbladen, zoals Viva, Margriet, I
le en Santé, houden de lezers voor hoe de kilo's er af mon
Alle drogisterijen adverteren uitbundig met afslankpillen^
ren en -diëten. Pc
„In januari keren we na de luxe decembermaand terug or1
de", zegt Joop Holla van onderzoeksbureau Gfk Panelser1
Dat constateert na onderzoek dat de verkoop van afslanlr.r
delen in de weken na kerst een piek vertoont. „Fabrikanr.1
ten mee op de goede voornemens van mensen", zegt H(T
Vijftigplussers zijn het minst gevoelig voor vermagering^1
ducten. Van de andere huishoudens koopt ongeveer eer?.1
zeven deze producten jaarlijks wel eens. De zware gebrur'
zijn tussen de 35 en 55 jaar en hebben geen kinderen.
De markt van afslankproducten bedroeg in 2002 circa 33&I
joen euro en groeide toen met 44 procent. In januari en
ari van vorig jaar haalden de producenten al een omzet If'
nen die is te vergelijken met eenvijfde van de hele omzet!
2001.
Circa de helft daarvan bestaat uit supplementen, zoals pl,
die garant zouden staan voor extra vetverbranding en pilf
die daar als ondersteuning bij moeten worden geslikt onr'
voorbeeld hongergevoelens te onderdrukken. De andereP'
komt van de maaltijdvervangers, zoals Slim Fast van mar,
der Unilever Bestfoods en Modifast van Novartis. De shaf
soepen en maaltijden lijken het van de supplementen tejr
winnen. 1
Voor de fabrikanten zijn de periodes vlak na de jaarwisse0
en vlak voor de zomer de onbetwiste topmaanden. „Het1
allebei grote pieken in de verkoop", zegt Henrico Drent i ,e
Unilever Bestfoods. „Maar vlak voor de zomermaanden i
de piek wat langer, omdat de consument zijn zomerkledr1
weer tevoorschijn haalt en gaat passen. Overgewicht is d<
veel zichtbaarder in de kleding." II
heb het niet over vaders die zeifacteur
van beroep zijn en die de prestaties
van hun kind hoofdschuddend bekij
ken. Ik zal niet uitweiden over ouders
die, met de bijbel in de hand, weige
ren om ooit een voorstelling te bekij
ken omdat ze menen dat zoon of
dochter in satansgebroed is veran-
derd.
Maar neem nu eens mijn collega Kitty>\
Courbois. Zij had een moeder die re
gelmatig voorstellingen van haar
dochter bezocht. Na afloop kwam de
oude mevrouw steevast de kleedkamer
in en verkondigde met luide stem: „Ik
vond iedereen slecht behalve jou!"
Niet iedere ouder is overigens een
trouwe fan. Ik heb ooit een vader
meegemaakt - zijn naam is me ont
schoten - die na iedere première van
zijn dochter, een gevierd actrice,
kwam vertellen dat ze aardig speelde
maar dat haar zuster, die helaas
tandartsassistente was geworden, 'ei
genlijk veel meer talent had'.
Hoe mijn eigen moeder over mijn
prestaties dacht, weet ik niet zeker.
Misschien is het volgende voorval een
kleine aanwijzing. Ergens in de jaren
tachtig kocht zij een televisie met af
standsbediening. Die dingen kwamen
toen in de mode. Ze zat te zappen toen
één van mijn zusters op bezoek
kwam. Op een gegeven ogenblik
kwam mijn hoofd op het scherm.
„Kijk nou", riep mijn zus, „daar heb
ben we warempel onze Joost!" ,Ach
ja", zei moeder en zapte verder.
Eert uw vaderen uw moeder. Maar
als u aan het toneel gaat, hou ze dan
een beetje op afstand.
Kortgeleden hoorde ik iets ontroe
rends. Op de televisie was een
documentaire over de Britse ko
miek Peter Cook. In de jaren
zestig trapte hij tegen ieder hei
lig huisje aan dat Engeland rijk
was. .Alleen als zijn ouders in de
zaal zaten", aldus een collega,
„liet Cook alle schuttingtaai ach
terwege om zijn moeder niet te
kwetsen.Dat is toch lief. Heel En
geland tegen je in het harnas jagen,
maar in je schulp kruipen omdat
je moeder in de buurt is.
Artiesten kunnen zich soms vreemd
gedragen als hun ouders in de zaal
zitten. Het merkwaardigste op dit ge
bied maakte ik tien jaar geleden mee.
Ik speelde in een Griekse tragedie met
onder anderen Guus Dam. Guus
speelde de schurk in het stuk. Hij deed
dat op een manier die ik het best kan
omschrijven met het woord 'modern'.
Als je hem zag spelen, kwam het niet
in je op dat het stuk meer dan twee
duizend jaar oud was. Een mooie rol
Op zekere avond begon hij echter ver
vaarlijk met zijn ogen te rollen en met
zijn armen te zwaaien. „Wat flikte je
nou", vroeg ik na afloop in de kleed
kamer. Guus antwoordde: „Mijn va
der zat in de zaal, een verwoed ama
teur-acteur zoals je misschien weet.
Hij denkt dat toneelspelen bestaat uit
het grote gebaar en de luide stem. Dus
je begrijpt..Ik begreep het. Zoals Li-
berace zo mooi mogelijk piano speel
de om zijn moeder een plezier te doen,
zo speelde Guus zo lelijk mogelijk to
neel om zijn vader te plezieren. Nu
kunnen ouders ook merkwaardig rea
geren op het spel van hun kinderen. Ik
