Groenlinks Duurdere olie zet toon voor economie in 2003 klaagt over treinkaartjes ECONOMIE Een jaar euro met een onaangenaam gevoel Israël voor tweede jaar achtereen in recessie [ilj oenen nieuwjaarswensen itgewisseld met mobieltje De Unie wil afwijken van CAO transport SP organiseert meldweek Leeftijdscontrole van kracht Oostenrijk mag goederenvervoer blijven beperken Iets meer guldens naar bank op laatste wisseldag M 100 v.k. 15.58 12.26 12,10 4,18 90,10 306.00 51,80 12.79 2.01 9,12 181,50 35.90 20.00 28,95 38.83 26,62 ;28.00 '67.90 '40,93 36,25 6,54 94,25 44.25 21.78 42,43 46,00 96.40 22.10 44.55 7.52 26.00 30,00 29.15 28,20 43,90 12.22 75.20 51.16 10.89 4,96 15.15 6.10 16.80 16,68 19.60 38,00 '7.36 36.00 7,00 16.14 >2.75 11.95 6.20 17.36 '2,55 19.15 1.80 3.90 13,00 4,93 0.97 6.70 0,10 8.50 1.65 2.60 9,50 4.21 6,35 1,00 4,50 8.25 6,20 1.10 5,50 5,50 3,68 5,54 3,50 3,70 ',23 1,35 3,53 las koopt balfabrikant .enaurach - Adidas-Sa- _is eigenaar geworden ixfli, een grote fabrikant Ifballen. Het Duitse -tikelenconcern heeft ig bekendgemaakt de on- ning te hebben overge- van Dunlop Slazenger. drag van de overname is kendgemaakt. Adidas- 3n is al actief in de golf- net schoenen en via Tay- •le met andere golfartike- !t concern zit middenin jrganisatie die minimaal ljoen euro per jaar aan ingen moet opleveren, rname van Maxfli doet jlgens een woordvoerster an af. donderdag 2 januari 2003 >0 t Fox richt zich IAD/CAM echt - De ICT-dienstver- llue Fox gaat alle activi- afstoten die niet te ma- bben met computeron- und ontwerpen en pro- •n, CAD/CAM-diensten. ox heeft inmiddels doch- rijven voor distributie gemene PC-software I Distribution en Hitrate) :ht aan een investerings chappij. De omzet van irdtse bedrijf Blue Fox t voor tweederde deel uit IAM-diensten, onder ioor de overname vorig in CAD/CAM-specialist 'aphics. Blue Fox behaal- ;r het eerste halfjaar van ,2 miljoen nettowinst (na ijving goodwill) over 36 n euro omzet. iland betaalt eerder terug cok - Thailand gaat lenin- e het van het Intematio- lonetair Fonds (IMF) en e instellingen heeft gekre- prvroegd aflossen. Kredie- n 4,8 miljard dollar van IF worden in zes maan- rugbetaald. Thailand lat in drie termijnen, de eind deze maand. Dat ie Thaise minister van fi- ën, Somkid Jatusripitak, ag gezegd. De terugbeta- aidt twee jaar eerder dan in de kredietover- ■mst was afgesproken, ïind kreeg de leningen om 1 jnomische crisis in 1997 J8 te boven te komen. tugezen ruilen lido's om on - Portugezen zijn de dagen van 2002 massaal le centrale bank gegaan 4in oude escudo's om te i voor euro's. Vele mensen len urenlang in de rij. In stelling tot andere euro- jn, konden Portugezen ui- op oudjaarsavond hun feld omruilen. Vanwege e opkomst kunnen Por- ^n nu alsnog tot en met jen bij de centrale bank oppen. den haag/anp - Groenlinks heeft een klacht ingediend bij de Nederlandse Mededingingsauto riteit (NMa) over de tariefsverho ging per i juli van de Nederlandse Spoorwegen. De partij vindt dat het bedrijf misbruik maakt van zijn monopoliepositie. De NS hebben de treinkaartjes op de avond van 31 december al 4,9 procent verhoogd. De ver voerder is van plan om op 1 juli de tarieven met nog eens 4,15 procent omhoog te gooien. Dit percentage is wel afhankelijk van de inflatie op dat moment De overheid heeft volgens GroenLinks te weinig middelen om machtsmisbruik van de NS tegen te gaan. Daarom wil de partij dat de NMa ingrijpt en de tariefsverhoging van 1 juli te genhoudt. De duurdere treinkaartjes zijn volgens de partij 'exorbitant en onterecht'. De prijsverhoging heeft niks te maken met de in flatie of loonstijgingen, aldus Tweede-Kamerlid Duyvendak. Bovendien is het volgens hem ongewenst dat de reiziger steeds meer betaald voor een product dat te wensen overlaat. De NS maken naar eigen zeggen geen misbruik van haar positie. Het contract dat het bedrijf met de overheid heeft afgesloten, geeft de NS toestemming om de tweede tariefsverhoging door te voeren, aldus een woordvoer der. Het is trouwens nog de vraag of de prijsverhoging van 1 juli doorgaat. Op verzoek van de Tweede Kamer koerst minister De Boer (verkeer) af op een rechtszaak om de duurdere kaartjes te voorkomen. Hij veeg de eerder een laatste poging van de NS om de tariefruzie met een compromis op te lossen van ta fel. De Socialistische Partij (SP) be gint maandag een landelijke meldweek waarin reizigers de prestaties van de NS kunnen doorbellen en mailen. De partij wil na afloop van de week de reizigerservaringen bundelen in een logboek en aanbieden aan minister De Boer. De NS-klanten kunnen behalve vertragingen, treinuitval en ge brek aan informatie ook positie ve ervaringen met de vervoers maatschappij kwijt op nummer 0900-2025270 of via de website van de partij. De SP deelt op de stations ruim 100.000 kaarten uit, die reizigers oproepen deel te nemen aan de actie. De SP voerde half december een eigen vooronderzoek uit. Zo'n 45 treinreizigers hebben op ver zoek van de SP al hun treinritten gerapporteerd en beoordeeld. Van de 233 geanalyseerde trein ritten hadden er 118 reeds een vertraging bij het vertrek. Bij aankomst had ruim 60 procent van de treinen een gemiddelde vertraging van negen minuten. door Maurice Wilbrink den haag - Automobilisten heb ben al in de gaten dat de span ning in de wereld toeneemt. Oorlogsdreiging en haperende olie-exporten stuwen de prijs van een vat olie op, en aan de pomp is dat snel merkbaar. De hogere energieprijzen zijn een rem op een spoedig herstel van de wereldeconomie in 2003. Blijft de olieprijs langere tijd op het hoge niveau, of erger, dan wordt economisch herstel alleen maar moeizamer. Aan de benzinepomp zijn het echter niet alleen de wereld marktprijzen voor ruwe olie die aan de consument worden ge presenteerd. De overheid heft accijns en BTW over autobrand stoffen. Deze rijn op nieuw jaarsdag verhoogd en eventuele jeruzalem/afp - Israël heeft twee achtereenvolgende jaren van recessie beleefd. Het bruto binnenlands product, het totaal van alle geproduceerde goede ren en geleverde diensten, is dit jaar verminderd met 1 procent. In 2001 ging de economie met 0,9 procent achteruit, nadat in 2000 nog een forse groei van 7,4 procent was geregistreerd. De percentages zijn afkomstig van het Israëlische bureau voor de statistiek. Het is voor het eerst in vijftig jaar dat Israël twee opeenvol gende jaren van economische achteruitgang heeft meege maakt. Ook de gezinsuitgaven gingen vorig jaar achteruit, voor het eerst sinds 1980. De achter uitgang bedraagt 0,6 procent. De recessie volgt op de tweede intifada, de Palestijnse opstand, die in 2000 begon. De economie verslechterde verder door de in ternationale terugval vooral in de technologiesector. De werk loosheid in Israël is daardoor opgelopen tot 1,4 procent van de beroepsbevolking. Het onderzoeksbureau Dunn and Bradstreet heeft becijferd dat er volgend jaar ongeveer 40.000 bedrijven in Israël over de kop zullen gaan. Dat bete kent voor 240.000 mensen het verlies van hun baan. 28aag/anp-afp - Nederlan- 3(iebben tijdens de jaarwis- 5| massaal de mobiele tele- gepakt om familie en 5den een gelukkig nieuwjaar insen. Afleider KPN Mobile regi- 4;de tussen 15.00 uur dins- 6in 15.00 woensdag 8,5 mil- ^sms-berichten via de mo- i (telefoon. Bij de vorige jaar- 7ling waren dit er zes mil- 3|De piek lag tussen 00.35 en 21 toen 650 berichtjes per se- werden verstuurd. 4lfone, de tweede mobiele 6itor in Nederland, regi- *fde tussen de vijf en de zes en sms-berichten tijdens de nacht van dinsdag op woens dag. Tijdens de vorige jaarwisse ling waren dit er ongeveer vier miljoen. Het versturen van foto's met de mobiele telefoon was ook erg populair, aldus een woordvoer der van Vodafone. Het mobieltje werd ook vaak ge bruikt om familie en vrienden te bellen. Vodafone gaat uit van tussen de twee en drie miljoen gesprekken afgelopen nacht Dat is ongeveer 35 keer meer dan gemiddeld op dat tijdstip. KPN handelde tijdens de piek (00.00 uur - 00.05 uur) 1500 ge sprekken per seconde af. Woensdagmiddag konden klan ten van KPN drie uur lang met hun vaste telefoon gratis bellen naar vaste nummers. Ze maak ten daar massaal gebruik van. Het telefoonbedrijf kreeg meer dan twee keer zoveel telefoon tjes te verwerken als tijdens de zelfde periode vorige week woensdag. Ook in Zwitserland rijn sms'jes massaal gebruikt om nieuw jaarswensen uit te wisselen. De ondernemingen Swisscom, Sun rise en Orange meldden dat er 30,8 miljoen keer probleemloos een goed nieuwjaar is gewenst per sms. Dat is 9,3 miljoen meer dan bij de vorige jaarwisseling. verdere benzineprijsstijgingen die door oliemaatschappijen zullen worden afgekondigd, worden door het BTW-effect versterkt. De olieprijs was bij het verstrij ken van 2002 ongeveer vijftig procent hoger dan aan het be gin van het jaar. En hoewel olie nog altijd een belangrijke factor is in het economische leven, is het effect op de industrielanden in de afgelopen drie decennia langzaam kleiner geworden. Berekeningen wijzen uit dat een olieprijsstijging van 50 procent die een jaar lang aanhoudt, in de OESÓ-landen (de groep van geïndustrialiseerde landen, die samen vrijwel de gehele wereld productie voor hun rekening nemen) leidt tot een kwart pro cent minder groei. Voor zo'n situatie moet de olie prijs dus nog tot aan de zomer rond de 30 dollar per vat blijven. Er zijn onheilsprofeten die nieu we prijsexplosies zien, waarbij een vat olie naar 40, 50 of zelfs 100 dollar kan schieten, als de oorlog in Irak uit de hand loopt. Een onmiddellijke en directe doorwerking op de economie heeft dat echter niet, mits zo'n prijspiek van kortstondige aard zal zijn. Dat komt omdat het langere tijd duurt voordat de gestegen olie prijs alle economische ketens heeft doorlopen. De transport sector berekent de gestegen prijs niet meteen helemaal door, omdat er contracten zijn geslo ten die eerst worden uitgediend. De producenten van chemische halffabrikaten - ook erg gevoelig voor olieprijzen - kunnen om dezelfde reden niet onmiddellijk den haag - De al maanden geleden aangekondigde leeftijdscontrole met behulp van een 'agekey' op siga rettenautomaten is per i januari van kracht geworden. Sigaretten kunnen nu alleen nog uit de automaat worden gehaald met behulp van een chipknip waarop is aangegeven dat de eigenaar meerderjarig is. Ook zijn er met de jaarwisseling nieuwe beperkingen ingevoerd voor het maken van reclame voor rookwaren. Foto: ANP/Robin Utrecht brussel/anp - Oostenrijk mag tegen de zin van Nederland tot 2007 blijven doorgaan met het aan banden leggen van het zware vrachtverkeer door het land. De Europese ministers van verkeer zijn overeengekomen dat het Oostenrijkse systeem van ecopunten dat eind 2003 afloopt, met min stens één en maximaal drie jaar wordt verlengd. Minister De Boer (verkeer) is fel tegenstander van de afspraak, mede omdat het inzetten van schone, 'euro-4-vrachtwagens' niet loont. Hij hoopt nu dat het Europees Parlement, dat medebeslissings- de prijzen verhogen. En voordat hun producten zijn verwerkt in consumentenartikelen die de winkel bereiken, zijn er weer maanden verstreken. Uitgaande van de bovenstaande berekening wordt de consu ment geconfronteerd met een extra inflatie van slechts een half procent. Dat illustreert hoezeer de westerse economieën zich de afgelopen decennia hebben aangepast aan duurdere ener gie: hun industrieën en hun huishoudens zijn energie-effici- enter geworden. Met een vat olie (of het equivalent in aard gas) maken we meer, leggen we meer kilometers af en verwar men we meer huishoudens dan voor de oliecrises in de jaren '70. Bovendien zijn er steeds betere monetaire instrumenten, die de effecten van prijsstijgingen be dwingen. De Europese Centrale Bank (ECB) zal niet snel over gaan tot verdere renteverlagin gen, als de olieprijs zorgt voor een verhoogde inflatie. Dit gege ven helpt wel verklaren waarom een stijgende olieprijs econo misch herstel belemmert: de prikkel van een extra ECB-rentë- verlaging ontbreekt. Blijven de macro-economische gevolgen van een hogere olie prijs in enge zin beperkt, in rui mere zin kunnen de schadelijke effecten wel degelijk groter zijn. Snel stijgende energieprijzen ge ven de consument geen goed gevoel in een tijd dat de econo mische onzekerheden toch al groot zijn. Dit kan leiden tot nieuw verlies aan vertrouwen, en tot haperende bestedingen. Voor de economie is dat pas écht slecht nieuws. haarlem/anp - Vakbond De Unie en advocatenkantoor Val- lenduuk gaan eigen CAO's voor transportbedrijven afsluiten. De organisaties willen zo afwijken van de algemene CAO voor het beroepsgoederenvervoer. „De FNV en het CNV houden al 25 jaar vernieuwing van de CAO tegen", stelt de Haarlemse ad vocaat H. Vallenduuk. „De CAO is alleen maar dikker geworden en daardoor slechter te handha ven. Daar komt bij dat weinig werknemers lid zijn van een bond, maar via de algemene CAO toch hun wil aan de ande ren opleggen. Dat moet anders kunnen." Vallenduuk heeft inmiddels vol machten van enkele bedrijven, die zich hebben verenigd tot de Lijst Ongebonden Goederenver voerders in Nederland (Login). De advocaat wil onder meer an dere afspraken maken over de werkweek. De advocaat ziet mo gelijkheden om de 48-urige werkweek te handhaven, on danks dat de Europese Com missie de werkweek voor chauf feurs wil bekorten. Bovendien wil Vallenduuk het voor bedrij ven goedkoper maken om met dubbele bemanning te rijden. Op lange ritten naar bijvoor beeld Italië kunnen chauffeurs elkaar dan beter aflossen. De nieuwe afwijkende CAO-af- spraken zouden kunnen ingaan als de huidige algemene CAO voor goederenvervoer afloopt. Dat gebeurt op 1 april 2003. De algemene CAO wordt afgesloten door de organisaties Transport en Logistiek Nederland (TXN) en Koninklijk Nederlands Ver voer (KNV). De regeling geldt voor ruim 130.000 werknemers. TLN noemt de actie van De Unie en Vallenduuk een interes sant initiatief. „Maar wij gaan door met onze eigen CAO. We zetten namelijk vraagtekens bij, de representativiteit van De Unie. Onze CAO wordt gedra gen door een groot deel van de achterban, zowel bij werkgevers als werknemers", aldus een woordvoerster. Vakbond De Unie zegt ruim duizend leden te hebben. „We zijn gedwongen tot aparte CAO's, omdat we als een speer omhoog schieten in het leden tal, maar niet mogen meepraten over de bestaande CAO voor goederenvervoerders", aldus een woordvoerder van De Unie. De vakbond wil bovendien een simpeler CAO, omdat de huidi ge regeling volgens een woord voerder een jungle van rechten,- en plichten is geworden. Vakbond De Unie doorkruiste al eerder CAO-onderhandelingen door FNV- en CNV-bonden. Zo sloot de kleinere bond dit jaar een CAO af met werkgevers in; de kinderopvang, Philips en de horeca. De FNV- en CNV-bon: den waren daarover ontevreden/, maar voegden zich na enige be sprekingen of aanpassingen toch bij de akkoorden. 190[ L_u-i recht heeft, zich verzet tegen de nieuwe regeling. Met het ecopuntensysteem willen de Oostenrij kers het Alpenmilieu beschermen. Hoe schoner de vrachtwagen, hoe meer ritten een land krijgt toegewezen. De regeling geldt alleen voor buiten lands vrachtverkeer. De brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) vindt de afspraak schandalig. „Het systeem van ecopunten had al afgeschaft moeten worden toen Oostenrijk toetrad tot de Europese Unie. Het had zeker niet verlengd mogen worden!" utrecht/anp - De Nederlandse banken hebben de afgelopen dagen iets meer guldens ver werkt dan normaal. Op 31 de cember konden mensen hun oude geld voor het laatst bij de bank wisselen voor euro's, maar van een stormloop is geen spra ke. Sinds gisteren kunnen guldens alleen nog maar worden ingele verd bij De Nederlandsche Bank. Tot uiterlijk eind 2031 kunnen bankbiljetten worden ingewisseld. Munten moeten voor eind 2006 zijn ingeleverd. De Rabobank zag al sinds no vember een lichte toename van het aantal klanten dat guldens komt wisselen. De afgelopen da gen nam dat iets toe. „De Rabo bank in Utrecht kreeg bijvoor beeld de laatste weken gemid deld 400 tot 500 euro per week aan guldens aangeboden. Dat is de laatste dagen opgelopen tot 5.000 euro", aldus een woord- voerster van de Rabobank. Bij ABN Amro merken vooral vestigingen in buurten met veel ouderen dat klanten nog gul dens kwijt willen. „Onze vesti ging aan het Gelderlandplein kreeg maandag en dinsdag veel guldenbiljetten aangeboden, vooral van oudere Wanten", weet een woordvoerster van ABN Amro. Ook bij Fortis en de postkantoren is het rustig. „Mensen wisselen mondjes maat nog guldens", aldus een woordvoerster van de Postbank. Eind oktober waren nog 44 mil joen guldenbiljetten met een to tale waarde van 760 miljoen eu ro niet terug bij DNB. Neder land stapte dit jaar razendsnel over naar de euro. Ruim een week na de invoering had al 57 procent van de Nederlanders geen guldenmunten meer in huis. Driekwart van de mensen had toen geen guldenbiljetten meer. hing: GPD/Paul Kusters door James McGonigal den haag - De consument kreeg het afgelopen jaar het gevoel dat de prijzen veel meer zijn geste gen sinds de komst van de euro dan de ongeveer 3,5 procent die het CBS heeft gemeten. Uit re cent onderzoek van accountants bureau Deloitte en Touche blijkt dat de 'gevoelsinflatie' veel hoger is: acht van de tien consumenten denken dat de euro het afgelo pen jaar heeft gezorgd voor prijs stijgingen van ruim 22 procent. Die buitensporig hoge uitkomst kan natuurlijk niet Woppen. Maar het is onmiskenbaar dat in sommige sectoren van de eco nomie hogere prijsstijgingen zijn gemeten dan redelijkerwijs mocht worden verwacht op ba sis van de guldenprijzen tot en met 31 december 2001, ver meerderd met een redelijke in flatiecorrectie. Iedereen kent uit zijn Omgeving wel voorbeelden die waarschijnlijk niet voorko men in de CBS-statistieken, maar niettemin bepalend zijn voor de beleving van de euro. Volgens onderzoeker Frank Quix van Deloitte Touche hebben toenmalig minister Zalm (financiën), president Wel link van De Nederlandse Bank en het CBS de psychologie van de consument genegeerd. Ook CBS-onderzoeker en inflatiespe cialist Jan Walschot denkt nu dat 'de psychologische effecten zijn onderschat'. Zelfs Wellink geeft nu toe dat de euro werd voorgesteld als een nieuwe munt met alleen maar voordelen, terwijl verzuimd is uit te leggen dat de omschake ling de consument ook geld kostte. Wie zou anders het slaan van munten en het drukken van biljetten, het ombouwen van apparaten, het geldvervoer, de nieuwe kassa's, etc. moeten be talen, als dat niet de consument is? Eh ja, de Hollandse onderne mer, maar die is niet van het soort dat kosten niet doorbere kent aan de consument, blijkt nu. Het gevoel van de consument dat hij een tikkeltje bedonderd is, Wopt dus. Maar dat gevoel wordt nog eens versterkt door andere factoren, die weliswaar alle op het vlak van psychologie liggen, maar toch niet helemaal ongrijpbaar zijn. Zowel Jan Walschot als zijn CBS-collega Gert Buiten hebben vastgesteld dat de moderne, rij ke Nederlandse consument mét de komst van euro weer ouder wets is gaan rekenen: hoeveel geven we uit en waaraan. „Dat is logisch bij een nieuwe munt. Je moet wel, zeker in de over gangsfase. Maar de consument is blijven rekenen, en zich ver volgens rot geschrokken", zeg gen zij. Voor een deel komt dat door reële euro-inflatie, voor een an der deel door een inhaaleffect. „Vergeet niet dat een jaar eer der, in 2001, de inflatie met 4,5 procent de hoogste was in 28 jaar. Maar in dat jaar waren Ne derlanders domweg minder prijsbewust dan vandaag. Ten slotte was hun inkomen de vijf jaar ervoor alleen maar geste gen, en de belastingdruk ge daald. De werkelijke gevolgen voor de portemonnee bleken pas toen ze voor het eerst sinds lange tijd weer gingen rekenen, met de komst van de euro." Onderzoeker Quix beaamt dat, maar voegt eraan toe dat voor heel veel mensen al vroeg in het jaar duidelijk werd dat 2003 een aanmerkelijk somberder jaar dreigt te zullen worden. „De in komenszekerheid, zelfs de baanzekerheid is sterk gedaald. Mensen zagen dit.de afgelopen maanden aankomen en hebben die onzekerheid vertaald naar een veel sterkere aandacht voor prijzen. En klatjeidt tot irritatie." Het effect dat je zou kunnen omschrijven als 'inhaalschrik' wordt bij het bepalen van de ge voelsinflatie nog versterkt door een ander begrip: dat van de geldillusie. Sommige mensen geven de euro uit alsof het een extra dikke gulden is. Anderen verdubbelen de europrijzen om een snelle vergelijking met de oude guldens te kunnen maken. Maar de omrekenkoers van euro naar gulden ligt niet op 2, laat staan op 1. Hij ligt iets boven de 2,20. Dan is het dus geen won der dat je aan het eind van de maand een stapel euro's tekort komt. Quix: „We snappen blijk baar nog steeds niet helemaal wat een euro waard is." Ook daar had volgens hem in al le officiële trompetterij rondom de komst van de euro wel wat meer aandacht aan kunnen worden geschonken. „Toegege ven, allemaal meer psychologie dan monetaire uitleg, maar dat betekent nog niet dat het niet meetbaar is!" Quix meent bij voorbeeld dat het CBS best de euro-inflatie had kunnen meten, door in de productieketen zowel 'aan de voor- als achterkant' de prijzen te meten. „Bij voorbeeld bij win kels. Als je aan de achterkant de groothandelsprijzen opschrijft, kun je aan de voorkant de con sumentenprijzen meten. Idem bij groothandels en fabrieken. Bij een onverklaarbaar verschil, zie je dus de euro-inflati£" Natuurlijk heeft de euro ook voordelen gehad, maar kosten die de consument niet heeft, vallen nu eenmaal minder op dan kosten die hij wél heeft Va kantiegangers binnen de euro zone hebben zich wisselkosten bespaard, op zowel heen- als te rugreis. En ook buiten de eurozone zijn er landen waar de euro soepei tjes wordt geaccepteerd als har de valuta. Bijvoorbeeld in Oosts Europa en Turkije. Dat geldt zelfs voor landen ver weg.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 7