Noord-Korea Stuurt China ongewild speler in pokerspel Noord-Korea
VN-inspecteurs weg
BUITENLAND
'In België vallen amper
gewonden met vuurwerk'
Oppositie Venezuela woest over olieleverantie
Bewakingscamera's al weggehaald
Kenyanen vreedzaam naar 'nieuwe tijd'
>r»°'
'r
sen in gevecht
rebellen
- De Franse vredestroe-
3 i Ivoorkust zijn gisteren
luw slaags geraakt met de
en bij Duékoué in het
n van het land. Dat heeft
ordvoerder van het
e leger gemeld. Een week
en kwam het ook tot een
ontatie in d.at gebied. De
dvoerder zei dat de Franse
ssoldaten schoten op de
El en van de Volksbeweging
iet Verre Westen van
oakust 'uit legitieme zelfver-
ing'. Volgens hem vielen
tot veertig rebellen op
eer 500 meter van Dué-
vvaar de Franse vredes-
en hun basis hebben, een
e^uille aan.
tl
odweer in
prden Portugal
ie
sy on - Zware regenval en
n e storm hebben in het
3 len van Portugal een leven
Een vrouw kwam bij
U! om het leven toen een
e' laiende boom op haar au-
1 v I. Dat heeft de nationale
13 burgerbescherming gis-
gemeld. Het noodweer
^ook grote schade aange-
De dienst burgerbescher-
in de hoofdstad Lissabon
de dat het noodweer voor-
irovincies Porto, Viano do
I lo en Viseu trof. Hier over-
nden een aantal dorpen
5C1 de elektriciteit uit. Het
onverkeer ligt plat en op
ïige trajecten rijden geen
n meer.
p
bers: Oorlog
rdt een ramp
- Een oorlog met Irak
en humanitaire ramp be
ien. Dat zei VN-vluchtelin-
>4mmissaris Ruud Lubbers
ten voor de Britse radio.
>of me, vanuit een huma-
perspectief zal het een
izijn", aldus Lubbers. Hij
)t een oorlog tegen Irak
vluchtelingenstroom
v hg zou brengen en er mo-
Ajtoe zou leiden dat Irake-
m het leven komen door
iische en biologische wa-
'1e in het land liggen op-
in. „We moeten strikt en
zijn tegen Saddam Hus-
laar het doel is hem te
•nen Alleen als hij
iet neerlegt bij de inspec-
n de gevolgen van de in-
ies zou dat een reden voor
ingrijpen kunnen zijn."
Hand houdt
trendum EU
Letland houdt op 20 sep-
2003 een referendum
Ie toetreding tot de Euro-
Jnie. Dat maakte de rege-
1 Riga gisteren bekend. De
ïalige Sovjet-republiek is
in de tien, voornamelijk
Europese, landen die tij
de EU-top in Kopenhagen
:genodigd om in mei
it de EU toe te treden,
linieonderzoek blijkt 46
it van de Letten de toe-
te steunen, terwijl 36
it van de ondervraagden
is. In vergelijking met de
fe Baltische landen is de
dvoor toetreding tot de EU
Bg in Letland.
kije maakt
er gasmaskers
ia - Turkije verhoogt de
Ictie van gasmaskers in
tid met een dreigende
l in buurland Irak. Dat is
na overleg tussen di-
Dverheidsinstanties, aldus
jirkse semi-officiële pers-
uAnadolu gisteren. Bo-
pn worden teams van des-
igen gevormd die de
-takelijke maatregelen in
Iran een aanval met nucle-
pemische en biologische
|is, moeten beoordelen.
grado geeft
umenten
ado - Joegoslavië is bereid
itoe geheime documen-
tn de Opperste Verdedi-
1 faad ter beschikking te
1 aan het Joegoslavië-tri-
Dit is gisteren in Bel-
officieel bekendgemaakt.
oriteiten in Belgrado lig-
j jaren overhoop met het
i if in Den Haag over ge-
ge samenwerking. Zo
n verdachten als Srebre-
eul Mladic niet gearres-
en worden documenten
'erhandigd.
sische panden
arijs doelwit
- De moslimextremisten
afgelopen twee weken in
ijk zijn aangehouden,
aanslagen plegen op
che doelen en vooral de
che ambassade in Parijs,
eft het Franse ministerie
tinenlandse zaken giste-
kendgemaakt. De groep
totaal negen extremisten
in 'Tsjetsjeens netwerk'
aar om tot actie over te
vlet de arrestaties is vol
et ministerie uitvoering
in plan voorkomen.
zaterdag 28 DECEMBER 2002
WENEN-SEOUL/AFP-RTR-ANP -
Noord-Korea heeft gisteren de
uitwijzing van de twee VN-in
specteurs van het Internationaal
Atoom Energie Agentschap (IAEA)
aangekondigd. De lAEA-inspec-
teurs zijn in Noord-Korea om toe
zicht te houden op de kernreactor
in Yongbyon.
Die was in 1994 buiten werking
gesteld nadat Pyongyang een
akkoord had gesloten met de
Verenigde Staten. Noord-Korea
zou afzien van zijn nucleaire
ambities. In ruil daarvoor zou
Washington helpen bij de bouw
van kerncentrales voor vreedza
me doeleinden en in' de tussen
tijd energie leveren.
Noord-Korea beschuldigt de VS
ervan het akkoord niet na te le
ven. Daarom wil het communis
tische bewind de kernreactor
weer opstarten. De voorberei
dingen zijn inmiddels in gang
gezet. De IAEA-bewakingscame-
ra's zijn weggehaald.
Het IAEA wil in de eerste week
van januari met een zeer kritisch
rapport komen over de meest
recente ontwikkelingen in
Noord-Korea. Het agentschap
wil zijn inspecteurs in Noord-
Korea houden, zo maakte het
vrijdag in Wenen bekend als re
actie op het Noord-Koreaanse
besluit. Ook Zuid-Korea heeft de
noorderburen opgeroepen terug
te komen op het omstreden be
sluit.
In Yongbyon kan plutonium
voor atoombommen worden
gemaakt. Deskundigen zijn het
erover oneens hoe snel het tota
litaire bewind in Pyongyang een
atoombom zou kunnen maken,
als het dat zou willen. Volgens
de Britse atoomgeleerde John
Large zou Noord-Korea binnen
dertig dagen na het opstarten
van de reactor de beschikking
kunnen hebben over een
atoombom.
Volgens dr. Koen de Ceuster,
universitair docent moderne
Koreaanse geschiedenis aan de
Universiteit Leiden, zou het 'ze
ker nog maanden duren voordat
ze zover zijn'. „Als er al sprake is
van een echte dreiging." Vol
gens de Russische minister van
kernenergie, Aleksandr Roe-
miantsov, kan Noord-Korea he
lemaal geen kernwapens ma
ken, omdat daarvoor een ont
wikkelde industrie nodig is. De
Noord-Koreaanse industrie stelt
echter weinig voor.
door onze correspondent
Gert-Jan Broere
Peking - Noord-Korea speelt een
nucleair pokerspel met Amerika
en verhoogt bijna elke ronde de
inzet. Het verwijderen van ze
gels van de kernreactor in Yong
byon, het plaatsen van nieuwe
brandstofstaven in Yongbyon
en, als laatste in de reeks, het
uitzetten van de inspecteurs van
het Internationaal Atoomener
gie Agentschap (IAEA), alles is er
op gericht om de Amerikanen te
overbluffen. Maar 'pokerface'
George W. Bush verblikt of ver
bloost niet en weigert een non
agressiepact te sluiten met Kim
Jong II.
Rusland, Japan, Zuid-Korea en
China hebben allemaal gepast,
maar de speeltafel nog niet ver
laten. Amerika dringt er met na
me bij Rusland en China op aan
hun invloed bij Kim te gebrui
ken om het levensgevaarlijke
spel te beëindigen. De vraag is
alleen hoever die invloed reikt
en, zeker in het geval van Pe
king, in hoeverre er sprake is
van een verborgen agenda.
Wat betreft de reikwijdte van de
Chinese invloed betreft kan er
geen misverstand bestaan.
Wanneer Peking zou willen,
stort het stalinistische bolwerk
van Kim binnen een paar maan
den ineen. Het straatarme
Noord-Korea is voor tweederde
van de energiebehoefte en een
groot deel van de voedselvoor
ziening afhankelijk van de grote
broer. Het stopzetten van de
olieleveranties door de Amerika
nen en bondgenoten als reactie
op de Noord-Koreaanse ontboe
zeming dat het nog steeds werkt
aan kernwapens is in feite een
wassen neus. Pas als China de
kraan zou dicht draaien komt
Pyongyang echt in de proble
men.
Maar hier komt het eigenbelang
van China om de hoek kijken.
Peking is de eigenzinnige fratsen
van Kim Jong LI meer dan zat en
torpedeerde bijvoorbeeld het
Noord-Koreaanse plan voor een
kapitalistische zone aan de
grens met China door de Chi
nees-Nederlandse gouverneur
Yang Bin op te pakken. Maar
Noord-Korea vormt nog steeds
een welkome buffer tussen Chi
na en de 37.000 Amerikaanse
soldaten die in Zuid-Korea zijn
gestationeerd. Als Noord-Korea
in elkaar ploft en het Koreaanse
schiereiland wordt herenigd,
staat het Amerikaanse leger
plots aan de Chinese grens. Dat
was precies de reden waarom
de Grote Roerganger Mao Ze-
dong in 1950 een achteruit hol
lend Noord-Korea te hulp
schoot tijdens de Koreaanse
Oorlog.
Bovendien zou bij het verdwij
nen van het regime van Kim een
grote stroom uitgemergelde
vluchtelingen richting China op
gang komen. Ook daar zitten ze
in Peking niet op te wachten. Ze
hebben al genoeg problemen
met de enorme werkeloosheid
in Mantsjoerije, dat grenst aan
Noord-Korea. Wat eens het in
dustriële hart van het land was,
daar liggen nu verouderde fa
brieken als afgedankt schroot
weg te roesten. China is dus ge
baat bij het in het zadel houden
van Kim, al zal het niet altijd van
harte gaan.
Peking wil echter ten koste van
alles voorkomen dat het onhan
delbare broertje kernwapens in
handen krijgt. Het zou immers
het startsein kunnen zijn van
een nucleaire wapenwedloop
waarin ook Japan zich meldt. Of
voor de Amerikanen het teken
om met nog meer vaart en over
tuiging het door de Chinezen
verfoeide raketschild tot leven te
wekken. In beide gevallen is
China de verliezer. Ziedaar het
dilemma van China. Het moet
Noord-Korea tot de orde roe
pen, maar kan daarbij geen
machtwoord gebruiken. Het zal
dus met zachte dwang Pyongy
ang moeten overtuigen de kaar
ten op tafel te gooien. En dan is
de vraag dus wel opeens zinvol
hoever Pekings invloed eigenlijk
reikt.
Misschien is de persoonlijke re
latie tussen president Jiang Ze-
min en Kim Jong II een indica
tie, zij het een niet erg hoopge
vende. Tijdens zijn ontmoeting
met president Bush in Crawford
in oktober van dit jaar gaf Jiang
toe niet zoveel contact te heb
ben met Kim. Op de vraag van
Bush of Jiang dacht dat Kim een
'vredelievende man' was, leun
de Jiang volgens het blad Time
naar voren en zei: „Eerlijk ge
zegd, ik zou het niet weten."
Oppositie zwaar favoriet bij 'historische verkiezingen'
assfifèl
In Kenya worden de stemmen nog met de hand geteld. Het tellen kan enige dagen duren. Foto: EPA/Alexander Joe
door onze correspondent
Eelco van der Linden
pretoria - De Kenyanen hebben gisteren gedisci
plineerd een stap gezet naar wat de meeste van de
tien miljoen kiezers omschrijven als hoe dan ook
een nieuw tijdperk De verkiezingen voor een pre
sident, parlement en lokale bestuurders kenden
een hoge opkomst en verliepen relatief vreed
zaam.
Grote favoriet voor de opvolging van de na 24 jaar
terugtredende Daniel arap Moi blijft Kwai Kibaki.
De 71-jarige econoom leidt de Regenboogcoalitie
(NARC), een verband van de belangrijkste opposi
tiepartijen, waarbij zich ook een groot aantal kop
stukken uit Moi's partij KANU hebben aangeslo
ten. Volgens de laatste peilingen ligt Kibaki 47
punten voor op de jeugdige Uhuru Kenyatta, zoon
van Kenya's eerste president.
Moi verraste vriend en vijand door Kenyatta (42)
aan te wijzen als zijn troonopvolger. Kenyatta is
een rijke, in de Verenigde Staten gevormde zaken
man zonder enige politieke ervaring. Toen hij gis
terochtend zijn stem uitbracht zei Kenyatta te ver
wachten dat de kiezers op hem zullen stemmen,
„omdat ze een nieuw begin nodig hebben, een
nieuwe start, een breuk met het verleden."
Kenyatta gebruikt zijn leeftijd en politieke onerva
renheid als wapen tegen zijn opponent, die al
sinds de zeventigerjaren politiek op het hoogste
niveau bedrijft en onder meer twaalf jaar vice-pre
sident was onder Moi. Kibaki brak met Moi, toen
in 1991 een meerpartijenstelsel werd ingevoerd.
Hoewel dit gebeurde onder grote druk van de bui
tenlandse geldschieters van het land, toonde de
immer autoritair en manipulatief gebleven Moi
zich gisteren een ware democraat. „Ik wens wie
mij ook zal opvolgen, veel succes. Ik ben blij af te
treden daar ik mijn twee termijnen heb volbracht
in de meerpartijendemocratie", zei de 78-jarige in
het stemlokaal.
Kibaki en Kenyatta zijn het erover eens dat de op
volger van Moi zich vooral zal moeten concentre
ren op het opruimen van de puinhoop die 24 jaar
Moi hebben opgeleverd. Hoewel ooit de belofte
van Afrika, balanceert het land economisch gezien
al weer jaren op de rand van de afgrond. Dankzij
de chronische corruptie wordt het land gemeden
door investeerders, maar ook donoren en geld
schieters als het IMF. De werkloosheid is 25 pro
cent en meer dan de helft van de Kenyanen moet
zien rond komen van een dollar per dag.
De vraag is wat dit keer het effect zal zijn van KA-
NU's legendarische vermogen om verkiezingen
via het misbruik van overheidsgelden, trucs en
fraude te beïnvloeden. De anti-corruptie organisa
tie Transparency International meldde dat de af
gelopen maanden 50 miljoen dollar in de KANU-
campagne is gestroomd via nep-overheidscon-
tracten.
Gisteren klaagden vele honderden dat hun naam
niet in het kiesregister voorkwam, een gegeven dat
door de oppositie direct in verband bracht met
fraude. NARC-voorman Raila Odinga, die ge
dreigd heeft het presidentieel paleis te zullen laten
bestormen mocht KANU winnen, zei dat de ont
brekende namen zijn van leden van etnische
groepen die in het verleden de oppositie steun
den.
Aan de andere kant belooft een nieuwe procedu
re, waarbij stemmen in het stemlokaal worden ge
teld, een grotere garantie voor transparantie. De
uitslag wordt niet eerder dan morgen of maandag
verwacht.
Vuurwerkhandelaar kent voorliefde voor gevaarlijk spul
door onze correspondent
Pascale Thewissen
lanaken - In de aanloop naar
het nieuwe jaar trekken nogal
wat Nederlanders de grens over
om in België illegaal vuurwerk in
te slaan. Een gesprek met 'vuur-
werkmeester" Robert Vangelab-
beek uit Lanaken over de voor
liefde van Nederlanders voor ge
vaarlijk spul.
Nee, hij verkoopt geen mortie
ren, Chinese rollen of honderd
duizendklappers. „Er valt grof
geld mee te verdienen, zeker.
Vooral onder jongeren is der
gelijk knalvuurwerk razend po
pulair. Het is een interessante
maar illegale markt, en dus
niks voor mij. Ik wil mijn op
drachtgevers in Nederland niet
voor het hoofd stoten. Boven
dien: dat geknal is toch afschu
welijk."
Vuurwerkhandelaar Robert
Vangelabbeek uit het Belgische
Lanaken, net over de grens bij
Maastricht, is één van de
grootste vuurwerkspecialisten
van België. Hij heeft veel Ne
derlandse klanten die de grens
oversteken om (op dit moment
nog illegaal) fonteinen, Ro
meinse kaarsen en ander vuur
werk in te slaan. Op de toon
bank ligt een stapel foldertjes,
speciaal voor de Nederlandse
klanten. „We maken u erop at
tent dat sommige producten in
Nederland verboden zijn en el
ke koper zelf verantwoordelijk
is voor hetgeen hij koopt",
staat te lezen. „Beperk het ge
bruik van vuurwerk tot einde-
jaarsavond", luidt een ander
advies.
„In het verleden stond de poli
tie in de eindejaarsperiode
hier, voor mijn zaak, op de par
keerplaats om kopers af te
schrikken. De Nederlandse
wetgeving bepaalt dat je enkel
vuurwerk mag bezitten tussen
28 en 31 december. Absurd! In
België mag vuurwerk het hele
jaar door en is er amper over
last van jongeren die in de we
ken voor nieuwjaar vuurwerk
afschieten. In Nederland is dat
schering en inslag. De wet
schiet zijn doel toch volledig
voorbij."
De regels die bepalen welk
vuurwerk mag en welk niet,
zijn volgens Vangelabbeek
sinds de invoering in 2000 van
een verbod in België op de ver
koop van zwaar vuurwerk aan
particulieren, ongeveer gelijk in
beide landen. De wensen van
Belgen en Nederlanders ver
schillen echter nogal.
„Belgen houden van siervuur
werk. Van mooie tekeningen in
de lucht. Tachtig procent van
mijn Nederlandse klanten",
zegt Vangelabbeek, „is door
gaans ook op zoek naar nor
maal siervuurwerk. Twintig
procent wil iets extreems. Nog
al wat Nederlanders zijn dol op
rotjes, Chinese rollen en mor
tieren. Als het maar lawaai
maakt."
Vangelabbeek verzorgt gere
geld vuurwerk bij grote evene
menten. Hij krijgt aanvragen
uit heel Nederland. „Tot Fries
land aan toe." Zo werd hij in
gehuurd door de organisatie
van Euro 2000 om bij de afslui
ting van het Europees kampi
oenschap voetbal in Amster
dam het vuurwerk te verzorgen
en was hij betrokken bij de
feestelijkheden ter ere van de
introductie van de euro, bijna
een jaar geleden in Maastricht.
„Na afloop krijg ik in Neder
land vaak dezelfde reactie:
prachtige show maar wel wei
nig geknal."
Het verklaart volgens hem
waarom in Nederland meer
ongelukken gebeuren met
vuurwerk. „Belgen willen kleu
ren zien. Nederlanders willen
geknaL Hoe harder hoe beter.
Vaak wordt er geëxperimen
teerd. Terwijl knalvuurwerk op
zich al gevaarlijk is."
Mortieren en honderdduizend
klappers zijn zowel in Neder
land als in België verboden. In
de grensstreek is er echter een
levendige zwarte markt. „Voor
al in de streek boven Antwer
pen en in Midden-Limburg
worden geregeld grote partijen
verboden vuurwerk in beslag
genomen. Voor nogal wat
vuurwerkfreaks is de smokkel
onderdeel van de kick. Ze ris
keren het erop."
Sommigen lopen echter tegen
de lamp. Zo werd vorige week
bij de grensovergang Hazel-
donk een 40-jarige Belg aange
houden met 1200 kilo illegaal
vuurwerk in zijn bestelbusje.
Ook in België zelf zijn er con
troles. Vangelabbeek kreeg eer
der deze week ambtenaren van
de Economische Inspectie over
de vloer om te kijken of hij
geen illegaal toonbank onder
de toonbank had liggen.
Alles was in orde. Natuurlijk.
Het stoort me wel eens dat
vuurwerk voortdurend in een
slecht daglicht wordt gesteld.
Toegegeven: vuurwerk is ge
vaarlijk. Je moet het op de goe
de manier gebruiken. Maar dat
geldt ook voor zoveel andere
dingen. Voor de auto bijvoor
beeld. Er vallen in de nacht van
oud op nieuw meer slachtof
fers als gevolg van rijden onder
invloed of roekeloos rijgedrag
dan door vuurwerk."
Voor Vangelabbeek is vuurwerk
kunst. En de meeste Belgen
snappen dat. „In België zijn de
voorbije jaren amper nog ge
wonden gevallen als gevolg van
gestunt met vuurwerk. Daar
kunnen ze in Nederland nog
wat van leren."
door onze correspondent
Frans Lindenkamp
sao paulo - De Venezolaanse
gelegenheidsoppositie ver
enigd in het Democratisch Co-
ordinaat (CD) heeft furieus ge
reageerd op het zenden van
een olietanker door buurland
Brazilië om de ergste olienood
te lenigen. De aankomst ervan
staat dit weekeinde gepland.
Het olierijke Venezuela is sinds
2 december het toneel van een
massale algemene staking, die
de strategische olie-industrie
vrijwel volledig heeft platge
legd. Daarmee probeert de op
positie de links-populistische
president Hugo Chavez tot op
stappen te dwingen.
Het CD noemt de noodleve-
rantie van 88 miljoen liter ben
zine een ontoelaatbare inmen
ging in de interne aangelegen
heden. Vakbondsvoorman Ti-
moteao Zambrano - een van de
drijvende krachten achter het
protest tegen Chavez - be
schuldigt Brazilië ervan de soe
vereiniteit van Venezuela te
schenden. Hij spreekt van een
vijandige daad, die tot doel
heeft het volksverzet te onder
mijnen. Chavez had bij de Bra
ziliaanse regering om de nood-
zending gevraagd, omdat de
pogingen om de staking in de
cruciale olie-industrie te bre
ken tot dusver weinig tastbaar
resultaat hebben opgeleverd.
De staatsoliemaatschappij
PDVSA draait nog steeds op
slechts tien procent van haar
capaciteit.
Zowel de uitgaande Braziliaan
se president Cardoso als Lula -
die op 1 januari aantreedt -
verdedigen de leyerantie als
hulp die is overeengekomen
tussen twee constitutionele re
geringen. Cardoso heeft demo
cratisch gekozen Chavez altijd
gesteund. De mislukte staats
greep in april door dezelfde ge
legenheidoppositie veroordeel
de hij destijds scherp. Ook 'co
ming man' Lula - die net als
Chavez de levensstandaard van
de armen wil opkrikken, maar
op meer tactische wijze - dringt
aan op een 'democratische op-
Een aanhangster van Chavez draagt een portret van de president op haar borst. Foto: Reuters
lossing' aan de onderhande
lingstafel. Maar het overleg
waarbij de Organisatie van
Amerikaanse Staten bemiddelt
ligt vrijwel stil.
Het contract voor de hulpzen
ding is buiten de (ontslagen)
directie om afgesloten door Ali
Rodriguez, de Chavez-gezinde
voorzitter van de Venezolaanse
staatsoliemaatschappij PDVSA.
Het bedrijf is de ruggengraat
van de staking. De 40.000
werknemers van PDVSA beslo
ten donderdag met overgrote
meerderheid een bevel van de
Hoge Raad te negeren om weer
aan het werk te gaan. De sta
king wordt net zolang voortge
zet totdat Chavez is opgestapt.
Ook gedurende de kerst trok
ken duizenden tegenstanders
van Chavez met kaarsen en
lampions door de straten van
de hoofdstad Caracas om hem
het autoritaire staatshoofd tot
aftreden te bewegen. Pro-Cha-
vez manifestanten reageerden
met tegendemonstraties. De
overkoepelende vakbond CTV
organiseert met de werkgevers
organisatie Fedecameras nieu
we massale protestmarsen.
Chavez wil niet van wijken we
ten. Hij houdt vast aan de con
stitutie. De grondwet voorziet in
een referendum over zijn aan
blijven op de helft van zijn
ambtstermijn. Dat is pas in au
gustus. Door de aanhoudende
staking is er tekort aan zowat al
les. Melk(producten), vlees en
rijst wordt geïmporteerd uit Co
lombia en de Dominicaanse Re
publiek.
Ook zit het land met het nieuw
jaar in zicht zonder bier. Alleen
sterke drank is nog te koop. De
Venezolanen zijn de grootste
bierdrinkers van Latijns Ameri
ka
